Wprowadzenie

Rozród zwierząt charakteryzuje się dwoma podstawowymi cechami

Rytmicznością -rytmicznie przebiegające porody

Cyklicznością -cykle płciowe

Podstawowe właściwości reprodukcyjne zwierząt to

Płodność -czyli zdolność wydawania na świat potomstwa

Plemność -czyli liczba potomstwa wydanego w czasie jednego porodu

Płodność

W odniesieniu do samca oznacza zdolność do zapłodnienia samicy

W odniesieniu do samicy to zdolnośc zajścia w ciążę i urodzenia zdrowego potomstwa zdolnego do odchowu

Płodność obniżona subfertilitas

Trwała lub czasowo obniżona przydatność zwierzęcia do reprodukcji

Niepłodność infertilitas

Przejściowa nieprzydatność zwierzęcia do reprodukcji

Krowa niepłodna daje co 2-3 lata cielę

Jałowość sterilitas

Trwała niepłodność

Czynniki wpływające na płodność

Czynniki pierwotne(dziedziczne i wrodzone)

Niedorozwój i zniekształcenie narządów rozrodczych

• Niedorozwój gonad hipoplazja

• Brak ( aplazja) dróg wyprowadzających komórki płciowe u samców i samic

Zaburzenia w wydzielaniu wewnętrznym

• Zwyrodnienie jajników

• Zaburzenie przebiegu jajeczkowania

• Zaburzenia cyklu rujowego ( ciche ruje)

U samców:

• Zaburzenia odruchów

• Zaburzenia przebiegu spermatogenezy

Czynniki wtórne(środowiskowe)

Zmiany anatomiczne lub czynnościowe powstałe w następstwie przebytych chorób zakaźnych

Niewłaściwe żywienie

Niewłaściwa organizacja rozrodu

Czynniki wewnętrzne

Czynniki genetyczne

Czynniki anatomiczne

Czynniki fizjologiczne

Czynniki zewnętrzne

Choroby zakaźne

Organizacja rozrodu

Żywienie !!!!!

Presja związana z postępem hodowlanym

Stres

Czynnik organizacyjny

Wykrywalność rui

Jakość nasienia

Higiena

Technika

Nieumiejętne sterowanie hormonalne

Czynnik ludzki!!!!

Miary płodności

• Index inseminacyjny

• Niepowtarzalność

• Zapładnialność

• Wskaźnik zacieleń

• Okres międzywycieleniowy

• Okres międzyciążowy !!!!!

• Wskaźnik plemności

• Wskaźnik odchowu

Index inseminacyjny

• Ilość zabiegów inseminacji wykonanych na krowie w ciągu jednego roku

• Do 1,5 - O.K.

• > 2 kiepsko

• > 3 b. kiepsko

Wskaźnik ciąży

• Liczba zabiegów unasieniania potrzebna do uzyskania jednej ciąży

• Stosunek liczby {a} wykonanych unasienień łącznie z reinseminacją do liczby {c} samic ciężarnych

Niepowtarzalność
non - returne NR

• Ilość samic nie powtarzających rui po pierwszym unasienianiu

Zapładnialność
conception rate

• Odsetek samic zapłodnionych po pierwszym unasienianiu

• >60 % bardzo dobrze

• < 60 % ... Gorzej

• < 40 ŹLE

Wskaźnik zacieleń

• Ile samic zaszło w ciążę - w ciągu danego okresu czasu

Okres międzywycieleniowy

bydło 1 rok

świnia 180 dni

Okres międzyciążowy
service peroid

• Wskazuje zarówno czas powrotu cyklu rujowego po porodzie, jak i skuteczność unasieniania

• Bo 60 - 80 dni (praktycznie 100 dni)

• Eq 9 - 30 dni

• Ov, Cp 210 dni (Ov poliestralne 50 dni)

• Su 60 - 70 dni

Wskaźnik odchowu

• Odsetek odsadzonego przychówka w stosunku do liczby rodzących samic

Wskaźnik plemności

• Odsetek urodzonego potomstwa w stosunku do liczby rodzących samic

Okres poporodowy - puerperium

• Bo trwa 42 dni

Cykl płciowy

Cztery główne okresy cyklu płciowego

• Proestrus- okres przedrujowy

• Oestrus -ruja

• Metoestrus-okres porujowy

• Dioestrus -okres międzyrujowy

Cykl płciowy można
podzielić też na:

• Fazę pęcherzykową

• Proestrus

• Oestrus

• Fazę luteinową

• Metoestrus

• Dioestrus

Ruja

Objawy zewnętrzne

Cykle rujowe
u poszczególnych gatunków zwierząt domowych

Krowa

• Cykl=czas od pierwszego dnia wystąpienia obj.ruj. do ostatniego dnia przed następną rują

• Długość cyklu średnio 21dni(17-24)

• Ruja trwa -13-27 h

• Owulacja następuje około 12 h (10-15) od ustąpienia zewnętrznych objawów rujowych

• Krycie 12-18 h od pierwszych objawów rujowych

• U bydła mięsnego obserwuje się pewną sezonowość

Owce -sezonowo poliestralne

• Owce prymitywne-tylko jeden cykl rujowy(owce górskie)

• Merynosy - sezon trwa 6-8 mies.-nawet 20 cykli

• Początek sezonu(Polska) sierpień wrzesień

• Długość sezonu rozrodczego 160- 230 ( wrzosówki) dni

Owce

• Długość cyklu 17 dni( 14-19)

• Czas trwania rui 24-36 h (13 -84)

• Owulacja pod koniec rui

• Ciąża trwa około 5 m=142-152 dni

Kozy

• Sezonowo poliestralne

• Charakteryzują się bardzo wczesny osiąganiem dojrzałości płciowej

• Sezon przypada na okres skracającego się dnia świetlnego tj. ok. 10 tyg. po najdłuższym dniu w roku

Kozy

• Długość cyklu 19-23 dni śr. 21 dni

• Ruja trwa 0k 36 h

• Owulacja następuje 24 -36 h po rozpoczęciu objawów rujowych

• Długość ciąży 150 dni (146-157 )

Świnie

• Poliestralne

• Długość cyklu - 21 dni (18-24)

• Faza estrogenowa 6-7 dni

• Lutealna 14 dni

• Ruja trwa 2-3 dni

• Owulacja następuje ok. 43 h (36 -55) od rozpoczęcia rui

• Krycie w ciągu 24 h od odruchu tolerancji

• Długość ciąży 114 dni (3x3x3)

Konie

• Sezonowo poliestralna

• Cykl rujowy średnio21-22 dni=okres od jednej owulaccji do następnej, z występującymi objawami rujowymi spadkiem poziomu P4 ,1 ng/ml

• Ruja trwa -6-7 dni (pierwsza ruja po porodzie 6-7 dni)

• Owulacja 1-2 dni przed zakończeniem rui

• Krycie

• Na ślepo co 48 h (nas. płynne), co 24 h nas. mrożone

• Po kontroli pęcherzyka per recrtum(ręka, USG)

Suki

• Sezonowo monoestralne

• Cykl dzieli się na cztery fazy

• Proestrus

• Oestrus

• Metoestrus

• Anoetrus

Suki

• !!!!! U suk poziom progesteronu zaczyna wzrastać już przed owulacją

• Powodem tego jest długi (2-3 dni) wylew LH powodujący luteinizację komórek ziarnistych w pęcherzykach jajnikowych

• Owulacja następuje 36-48 h po piku LH

Cykl rujowy suki

Kotki

• Sezonowo poliestralne(sezono styczeń-luty do wrzesień-październik)

• Owulacja prowokowana

• Dojrzałość płciowa około 6-10 m.

Plan badania samca reproduktora w kierunku płodności

1. Wywiad - ocena

a. Metoda córka - matka

pary córka - matka wybrane losowo,

-ocena laktacji w ciągu 305 dni,

-min. 15 par -ocena wstępna,

-min.50 par - ocena zasadnicza,

b. Metoda córka - córka

służy do wyceny buhajów w zakładach unasienniania,

-córki pierwiastki, które ukończyły w tym samym roku 305 -dniową laktację,

-od śr. wydajności córek badanego buhaja odejmuje się śr.wydajności rówieśnic w obr. jednego stada i roku

c. Metoda stacjonarna

ocena wydajności córek buhaja zgromadzonych w spec.gosp.przy zastosowaniu standardowego żywienia,

-córki wybierane są losowo,

-wiek przy wycieleniu: 27 - 33 m-ce,

-wycielenia w okresie: 01.10. - 15.11.

-ocena 20 córek

jałówki cielne umieszcza się w gosp. na 1 m-ąc przed wycieleniem,

-ocena: laktacji w ciągu 305 dni, żerności, wykorzystania paszy, łatwości wycielenia, inwolucji macicy, łatwości zacielenia, budowy gruczołu mlekowego

Ocena płodności buhaja

unasiennienie 200 losowo wybranych krów i jałówek,

- określa się wskaźnik niepowtarzalności,

< 60 % - eliminacja z rozrodu

60 % - 70 % - ocena dobra

> 70 % - ocena bardzo dobra

Knur i ogier - min. 80 %

Buhaj

dojrzałość płciowa - 6-8 m-cy

* dojrzałość fizyczna - 18 m-cy

* optymalna płodność - 3-8 lat

* zmiany starcze - 13-16 lat

Buhaj - eksploatacja w zależności od wieku

młode do 3 lat - 2 skoki w tyg.

* stare powyżej 8 lat - 2 skoki w tyg.

* od 3 do 8 lat - 3-4 skoków w tyg.

Ogier

dojrzałość płciowa - 23 - 27 m-ce

* dojrzałość hodowlana - > 3 lat

* optymalna płodność - 5 - 14 lat

* zmiany starcze - 18 - 20 lat

Knur

dojrzałość płciowa - 6 -10 m-cy

* dojrzałość hodowlana - 10-12 m-cy lub 130-160 kg

* optymalna płodność - 2 lata

* zmiany starcze - 5 - 8 lat

2. Ocena zootechniczna

żywienie

ruch

pielęgnacja

utrzymanie

Wymogi zootechniczne

kąpiel 1 raz / tyg. w temp. 20oC,

• czyszczenie raz dziennie,

• mycie dzień przed pobraniem nasienia,

• korekcja racic 2 razy w roku,

• wymiana ściółki raz dziennie,

• dezynfekcja pomieszczeń 1 / m-ąc,

• ruch - 60-90 minut dziennie

3. Ocena zdrowia samca

Buhaj

Rzęsistnica

Gruźlica

Kampylobakterioza

IBR-IPV

Bruceloza

Białaczka

Chlamydioza

4. Badanie ogólne (status praesens)

• ocena tętna, oddechów, temperatury,

• badanie wszystkich narządów z wyjątkiem narządu płciowego,

• ocena dymorfizmu płciowego,

• ocena kondycji,

• ocena konstytucji,

• badanie aparatu ruchu,

• analiza dotychczasowej profilaktyki i leczenia

5. Szczegółowe badanie andrologiczne

1. Badanie zewnętrzne narządu płciowego,

2. Badanie wewnętrzne,

3. Pobieranie materiału -wypłuczyny,zeskrobiny

4. Badanie endokrnologiczne,

5. Ocena odruchów płciowych,

6. Pobranie i ocena nasienia,

7. Rozpoznanie,

8. Decyzja dotycząca przydatności do rozrodu,

BUHAJ

worek mosznowy

Ocena BDB:

- symetryczny, odpowiedniej wielkości do rasy i wieku, kształtu butelki, spłaszczony przednio-tylnie,

- skóra bez zmian, gładka z drobnymi namarszczkami, pokryta delikatnym włosem,

- prawidłowa termoregulacja

Ocena NDST:

- asymetria lub nieprawidłowa wielkość (hydrocoele, haematocoele, brak jąder, stany zapalne lub zwyrodnieniowe jąder, przepuklina pachwinowa),

- skóra obrzękła, zraniona, z wykwitami, podniesiona ciepłota, bolesność, tkliwość,brak namarszczek,

- nieprawidłowa termoregulacja

jądra

Ocena BDB:

- wielkość jaja gęsiego, podłużne, wypukło-owalne, położenie pionowe, równolegle do siebie, symetryczne - dopuszczalna asymetria do 1 cm, lewe większe od prawego,

- przesuwalne względem osłonek,

- niebolesne,

- młode - jędrne, elastyczne, tęgo-plastyczne, sprężyste; starsze - tęgie,

Ocena NDST:

- okrągłe, cylindryczne, położenie skośne, horyzontalne, skrzyżowane, skręcone wokół długiej osi, asymetria większa niż 1 cm,

- nieprzesuwalne względem osłonek ( zrosty),

- bolesne, tkliwe,

- miękkie ( niedorozwój), twarde ( zwłóknienie, przewlekłe stany zapalne, zanik), trzeszczenia, fluktuacje,

Testometria

* mierzenie cyrklem lub testometrem:

- długość - odległość między biegunami - 10-12 cm,

- grubość - odległość między krawędziami- 7-10 cm,

- szerokość - odległość między powierzchniami - 6 -10 cm,

* obwód - taśmą krawiecką na równiku jąder,

* objętość - w wiaderku z podziałką litrową,

najądrza-ocena BDB

Głowy najądrzy:

- dostępne omacywaniem, na górnym biegunie w formie czapeczki, słabo wyczuwalne, tęgie lub tęgo-elastyczne, gładkie, symetryczne, niebolesne,

Trzony najądrzy:

- grubość źdźbła słomy (0,5-1,5cm), cienkie, elastyczne taśmy, słabo wyczuwalne, symetryczne, niebolesne

Ogony najądrzy:

- najlepiej wyczuwalne, tęgo-elastyczne, symetryczne, odgraniczone od tkanki jądrowej, wielkości gołębiego jaja, przesuwalne,niebolesne,

najądrza-ocena NDST

Głowy najądrzy:

- asymetria, zgrubienia, powiększenie, niewyczuwalne, obecność zrostów, konsystencji miękkiej lub twardej, bolesne

Trzony najądrzy:

- asymetria, zgrubienia, zrosty, bolesność,

Ogony najądrzy:

- niewyczuwalne, asymetria, konsystencji twardej lub miękkiej, obecność zrostów, tkliwość, bolesność

prącie - ocena BDB

* dolny pokład zgięcia esowatego na grubość kciuka (młode) lub 2 palców (starsze),

* błona śluzowa gładka, różowa, niezmieniona,

ocena NDST

* dolny pokład zgięcia esowatego powiększony, tkliwy, wyczuwalne zgrubienia,

* błona śluzowa chropowata, obecność wykwitów, nadżerek, przekrwień, wybroczyn, stanów zapalnych, zranień, zmiana zabarwienia,

Badanie wewnętrzne - ocena BDB

Bańki nasieniowodów- spoczywają na pęcherzu moczowym, grubość źdźbła słomy, długości 12-15 cm, symetryczne, niebolesne,

* Gruczoły pęcherzykowe - na granicy j. brzusznej i miednicznej, stare - długość 12-15 cm, szerokości 3-4 cm, grubość 2-3 cm , młode - długość 6-8 cm, szerokość i grubość kciuka, przesuwalne, niebolesne, elastyczne,

* Prostata - obrączka długości 1,5 cm i szerokości 3-4 cm, niebolesna,

* Gruczoły opuszkowo-cewkowe - niewyczuwalne,

ocena NDST

* Bańki nasieniowodów- asymetria, powiększenie, niewyczuwalne, tkliwość, bolesność, zrosty,

* Gruczoły pęcherzykowe - powiększone lub niewyczuwalne, bolesne, tkliwe,asymetryczne, nieelastyczne, twarde, nieprzesuwalne

* Prostata - powiększenie, obrzęk, bolesność, parcie na mocz i kał,

ogier- ocena zdatny

Worek mosznowy - skóra pokryta meszkiem, pigmentowana, termoregulacja zachowana,

* Jądra - usytuowane wysoko, równolegle do długiej osi ciała, dopuszczalna asymetria, lewe do 20% większe, dł 10-12 cm, gr. 6-7 cm, szer. 3-4 cm, konsystencji tęgo-elastycznej lub elastycznej,

* Najądrza - głowa zwrócona dogłowowo, słabo wyczuwalna, trzon w formie taśmy grubości 1,5-2 cm, ogon wyraźnie wyczuwalny,

* Powrózki nasienne - grubości 1 cm, symetryczne, uwarstwione, niebolesne,

* Worek napletkowy - skóra i błona śluzowa bez zmian, niebolesne, obecna smegma w worku napletkowym,

* Prącie - wielkość odpowiednia do rasy i wieku, brak zmian, błona śluzowa gładka, różowa, niebolesne,

ogier- ocena niezdatny

* Worek mosznowy - zmiany, zranienia, otarcia, obrzęk, nieprawidłowa termoregulacja, bolesność,

* Jądra - wnętrostwo, asymetria powyżej 20%, ułożenie pionowe lub skośne, konsystencji twardej lub miękkiej, bolesne,

* Najądrza - niewyczuwalne lub powiększone, bolesne, zgrubiałe, obecność zrostów,

Powrózki nasienne - powiększone, niewyczuwalne uwarstwienie, przepukliny, żylaki, nowotwory, asymetria,

* Worek napletkowy - zmiany w obrębie skóry lub błony śluzowej, wykwity, obrzęki, stany zapalne, nadżerki,

* Prącie - nieprawidłowa wielkość, uszkodzenia, zmiany zapalne, złogi smegmy, obrzęki,

Bad. wew. - ogier- ocena zdatny

Bańki nasieniowodów i gruczoły pęcherzykowe -przesuwalne, dobrze wyczuwalne, niebolesne, symetryczne

* Prostata - wyczuwalna, niebolesna,

* Gruczoły opuszkowo-cewkowe - niewyczuwalne lub słabo wyczuwalne,

* Kanał pachwinowy - szerokość 2-3 cm,

* Bańki nasieniowodów i gruczoły pęcherzykowe -nieprzesuwalne, słabo wyczuwalne, bolesne, asymetryczne

* Prostata - powiększona, bolesna,

* Gruczoły opuszkowo-cewkowe - powiększone

* Kanał pachwinowy - szerokość powyżej 3 cm predysponuje do przepuklin,

Pobieranie nasienia

buhaj

Nasienie pobieramy w celu badania nasienia i w celu sztucznej inseminacji

• Istnieją 3 sposoby/metody pobierania nasienia :

1. Na sztuczną pochwę,

2. Przez masaż dodatkowych gruczołów płciowych,( od buhajów szczególnie cennych, od których z różnych powodów nie można pobierać nasienia przy użyciu sztucznej pochwy ).

3. elektroejakulację

• Model puławski składa się z cylindra ( gumowego lub ebonitowego ) ok. 43 cm dłg., średnica wew. 52 mm, grubość 8,5 mm. Pochwa jest zakończona dwoma pierścieniami. W połowie długości jest podwójny wentyl wodno - powietrzny. W środkuj jest wkładka gumowa 10 cm dłuższa od cylindra ( z jednej strony gładka z drugiej karbowana ) , z każdej strony jest pierścień, potem jest lejek gumowy zakończony

pierścieniem oraz zbiorniczek kalibrowany z

płaszczem wodnym. Pochwa musi być czysta, po

pobieraniu dezynfekujemy ją, a następnie

wyjaławiamy.

• Części gumowe sterylizujemy w aparatach Kocha ( 100 stopni Celsjusza / 1 h ), zbiorniczek sterylizujemy w 160 st.C., wazelinę sterylizujemy w 100 st.C./20 min.

• Przed użyciem składamy pochwę i wstawiamy do cieplarki o temperaturze 39 st.C.. Do pochwy wlewamy wodę ( 200 - 250 ml) o temp. 55-60 st.C. i zakręcamy

• Następnie dopompowujemy powietrze, zakładamy lejek i zbiorniczek na nasienie. Na zbiorniczek nakładamy nakładkę z flaneli, aby uniknąć szoku termicznego nasienia. Przed pobraniem należy erotyzować buhaja, aby wykonać fałszywy skok i był wzwód prącia, wtedy będzie więcej plemników. Pobieramy na płytkę wydzielinę gr. płciowych dodatkowych celem badania.

Nasienie pobieramy w specjalnym pomieszczeniu zwanym maneżem, przylegającym bezpośrednio do laboratorium, łączącym się z nim przez okienka ( jedno służy do odbierania pochwy a drugie do oddawania nasienia ze zbiorniczkiem poskoku ). Powierzchnia maneżu to ok. 54 m2. Ściany są wykonane z łatwo zmywalnego materiału umożliwiają bieżącą dezynfekcję. Wokół ścian ustawione bariery z rur stalowych, zamontowane w podłodze, która powinna być łatwo zmywalna, przyczepna. Maneż wyposażony jest w poskrom, w którym unieruchamia się buhaja służącego za podstawkę ( często spokojny wolec ).

Obserwujemy następujące odruchy płciowe:

1. Wzwód prącia - zanik flexura sigmoidea

2. Odruch wspięcia

3. Odruch obejmowania

4. Odruch wyszukiwania szpary sromowej

5. Wprowadzenie prącia

6. Dobicie

7. Ejakulacja

8. Zsunięcie z fantomu

Przez masaż dodatkowych gruczołów płciowych

Wprowadzenie ręki do prostnicy, poprzez jej ściany wykonujemy najpierw masaż dodatkowych gruczołów płciowych ( gruczoły pęcherzykowe ) potem masujemy lewą i prawą ampułę nasieniowodu ( kierunek przód - tył ), druga osoba patrzy na ujście worka napletkowego ( jest wygolony i wydenzyfekowany ) i zbieramy nasienie do zbiorniczka. Nasienie ma gorszą jakość ( dużo bakterii ) , słabe parametry makro i mikroskopowe.

Elektroejakulacja - przy pomocy dwubiegunowej elektrody w kształcie walca. Przed pobraniem premedykujemy reproduktora i poskramiamy ( umieszczenie w poskromie ). Wybieramy kał i napełniamy prostnicę 3 - 5 % ciepłym płynem fizjologicznym. Wazelinujemy elektrodę. Elektroda drażni ośrodek ejakulacji, który jest w odcinku lędźwiowo - krzyżowym. Używamy prądu o niskim natężeniu ( 1 A ) i napięciu ( 12 - 24 V ), częstotliwość 50 Hz. Pobudzamy przez 5 sek. i przerywamy na 5 sekund. Za każdym razem przykładamy większe napięcie. Ejakulacja następuje po 3-4 bodźcach ( ostatni najsilniejszy ).

Ogier

• Wkładkę w cylindrze wywinąć na wylocie

• Woda do komory „wodno-powietrznej” - 2-2,5 l, temp. 50-55 o C (40-42 wewnątrz)

• Gąbka zwężająca wlot

• Wywinąć wkładkę na wlot

• Wazelinować wnętrze do połowy wkładki

• Lejek, zbiorniczek, pokrowiec ochronny

• Wkładka „stała” na cylindrze, druga zakładana jak w pochwie sztywnej na wylot

• Do komory między wkładkami wlać 1,5 l wody (55-60 o C )

• Gąbka zwężająca na wlocie

• Wywinięcie wkładki na wlocie, wazelina

• Lejek, zbiorniczek, pokrowiec

Kolejność odruchów

• Odruch wzwodu prącia

• Odruch wspięcia

• Odruch obejmowania

• Odruch wyszukiwania szpary sromowej

• Odruch wprowadzenia

• Odruch tarcia (13 sek)

• Odruch ejakulacji

• Odruch zeskoku

Ocena popędu płciowego ogiera

• L4 (bdb) gwałtowny

• L3 (db) tuż po doprowadzeniu do klaczy

• L2 (średni) wzwód i skok do 10 minut

• L1 (słaby) do 20 minut

• L0 (brak) powyżej 20 minut

Ocena wstępna nasienia

• Objętość: 20 - 200 ml duże rasy 400 i >

ciepłokrwiste: mniejsze objętości

zimnokrwiste: większe

najmniej: arabskie 20 - 40 ml

mieszańce: 60-70 ml

koniki polskie: 90 ml

kuce shetlandzkie: 10 -40 ml

• O objętości decyduje: masa, rasa, pora roku, erotyzacja, gruczoły płciowe dodatkowe

• 2. Barwa: biała z odcieniem sinawym, patolog - wiadomo

• 3. Konsystencja: od mlecznej do wodnisto-śluzowej (więcej światła - więcej śluzu)

• 4. Woń: potu końskiego

• 5. Ph: 7,33 (7 - 8)

• 6. Ziarnistości: brak

• 7. Procent pl o ruchu prawidłowym: min. 60%

• 8. Gęstość: R, SD, pseudoaglutynacje, odosiowe ustawienie witki (normalne osobniczo)

Pobieranie nasienia od knura

• OCENA ODRUCHÓW PŁCIOWYCH KNURA

• Odruch skoku

• odruch wzwodu

• wyszukiwania szpary sromowej

• wprowadzenia - wkręcenia glans penis

• ejakulacji 3 - 30 min.

• faza regresywna

• kopulacja trwa od 8 do 45 min

OCENA POPĘDU PŁCIOWEGO

• L4, 3 silny popęd płciowy, skok i wzwód do 4 min

• L2 średni, skoki wzwód do 15 min

• L1 słaby, skok i wzwód do 45 min

• L0 brak, skok po 45 min

FRKCJE EJAKULATU KNURA

• 1. przednasienna - 1 - 5min, 20% objętości

• 2. plemnikowa - 2 - 5 min, stanowi 30 - 40% ejakulatu, konsystencja mleka, śmietany, pochodzi z jąder

• 3. poplemnikowa - wydzielina dodatkowych gruczołów płciowych, stanowi 40 - 60% wodnista, szara, mało plemników

• 4. galaretowata - tapioka, kit knurzy, najwięcej pod koniec ejakulacji

BADANIA LABORATORYJNE NASIENIA

• badanie makro i mikroskopowe tuż po pobraniu nasienia

• badania dodatkowe: okresowe lub przy prawdopodobnym obniżeniu jakości nasienia knura

• Jakość nasienia jest cechą zmienną , zależy od:

• Własności osobniczych knura

• Utrzymania, pielęgnacji, żywienia

• Intensywności erotyzacji

• Stopnia eksploatacji

• Objętość - 100 - 400 ml, średnio 200 ml, młodsze do 200, starsze powyżej 200 ml, po oddzieleniu frakcji żelowej

• Barwa - biała, szaro - biała do szarej , wpływ koncentracji plemników

• Konsystencja - śluzowo, wodnista, mleczna, 60% całego ejakulatu stanowi frakcja wodnista, resztę frakcja żelowa

• Woń - knurza, bez zapachu

• Ph 7,5, okresowo przy zmianach barwy, zapachu, zapaleniach

• Gęstość - rarum, semidensum, pseudoaglutynacje

• Obiektywność badania:

• temp. 20 oC w pomieszczeniu

• instrumenty podgrzane do temp 36 oC

• podgrzany stolik mikroskopu

• rozrzedzalnik o temperaturze wyrównanej do temp nasienia

• ocena szybka - do 2 min (zmiany ciśnienia osmotycznego)

• brak ruchu falowego

• minimum 60 - 70% plemników o ruchu prawidłowym

• najlepszym wskaźnikiem jakości nasienia jest ogólna liczba plemników w ejakulacie

Badanie wewnętrzna samicy

Wskazania
do badania wewnętrznego

• Ustalenie fazy cyklu

• Badanie na ciążę

• Ocena okresu poporodowego

• Pomoc przy porodzie

• Badanie w celu ustalenia przyczyn niepłodności

Badanie pochwy

• Barwa

• Stan powierzchni błony śluzowej

• Stopień wypełnienia naczyń

• Ilość i jakość wydzieliny

Szyjka macicy

• Ułożenie

• Barwa

• Wielkość

• Stopień rozwarcia

• Obecność i charakter wydzieliny

Nieprawidłowości

• Stany zapalne

• Blizny i zwężenia

• Nieprawidłowości rozwojowe

• Nowotwory

Położenie macicy

• Jama miedniczna

• Jama brzuszna (ciąża , puerperium, wieloródki, patologia)

• Na pograniczu obu jam

Wielkość macicy

• Obejmowalna dłonią Ø 1-2 palce

• Nieobejmowalna dłonią

Symetria

• Symetryczna

• Niesymetryczna

Konsystencja

• Ciastowata - norma

• Gumowata - RUJA

• Twarda wczesne -puerperium

• Cienkościenna -ciąża

• Wiotka, jędrna, tępa -wiek, cysty, afunkcja jajników

Wrażliwość, kurczliwość

• Niskiego stopnia - norma

• Dużego stopnia - ruja

• Brak wrażliwości - wiek, afunkcja jajników, przerost tk. łącznej

Zawartość

• Nie stwierdzana - norma

• Płyn - pyo,-muco,-hydro,-lochiometra, wczesna ciąża

• Części płodu - wysoka ciąża, mumufikacja

Przesuwalność

• Zachowana - norma

• Ograniczona - ciąża , wczesne puerperium , zrosty

jajniki

kryterium	obraz	występowani	Ocena ?
pęcherzyk	Gł.,twardy,nad powie	zawsze	niekoniecznie
p. rujowy	Duży, gł., miękki	ruja	niekoniecznie
c.ż. rozw	<1/2 jajn.,mięk.odgranic	1-7d.po ow	Od 4-5 dnia
c.ż. Dojrz	>1/2jaj,gumiaste,ODGR	8-15 dzień	Zawsze wycz.
C.ż. regre	<1/2 jaj twarde ODGRA	16-20 d.	wyczuwalne
Stare cż	Małe twarde	>21ipo por	Niekoniecz.
Cż ciążo	>1/2 jaj słabo odgranicz	CIĄŻA	Por.jajników
torbiele	minØ2cm gładkie długo	zawsze	p.zawsze

Ewolucja ciężarnej macicy
u krowy

I miesiąc:

jajnik - Cż ciążowe

Ściana macicy - masowanie nie wywołuje wyraźnego skurczu rogów

II miesiąc:

Jajnik - cż ciążowe

Macica w jamie miednicznej

Asymetria rogów (pęcherz „rękawica bokserska”)

Dwutaktowość

Chełbotanie ciężarnego rogu

III miesiąc:

jajnik - Cż ciążowe

Macica w jama miedniczna/j. brzuszna

Wyraźna asymetria rogów (pęcherz „głowa dziecka”)

Koniec III m-ca brodawki maciczne zaczynają być wyczuwalne (orzech laskowy)

IV miesiąc:

jajnik - Cż ciążowe

Macica w większej części w jamie brzusznej

Wyczuwalny trzon, ale pęcherz płodowy jest dość głęboko (wyczuwalny jakby worek, brodawki, szmery naczyniowe, często części płodu)

V-VI miesiąc - obciążona macica „opuszcza” się na dno jamy brzusznej (brodawki, szmery)

VII - IX miesiąc - przyrost wielkości płodu - wyczuwalne części ciała płodu

---