ZASPOKOJENIE POTRZEB

CZŁOWIEKA W ZAKRESIE

ŻYWIENIA Z UWZGLĘDNIENIEM

SPECYFIKI ROZWOJU W DANYM

OKRESIE ŻYCIA

Kamila Lenart, Dominika Machoń

Pedagogika I stopnia, Gr. 4

OKRES ZARODKOWY I PŁODOWY

Składniki odżywcze ważne dla prawidłowego przebiegu ciąży i
rozwoju płodu, to między innymi kwas foliowy, żelazo, jod, cynk oraz
niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe. Tylko urozmaicanie
jadłospisu w ciąży i wykorzystywanie w przygotowywaniu posiłków
różnych produktów spożywczych zmniejsza ryzyko wystąpienia
niedoboru któregoś ze składników odżywczych. Sposób żywienia
kobiet przed planowaną ciążą oraz w czasie jej trwania ma duży
wpływ na zdrowie kobiety oraz rozwój płodu. Wszystkie składniki
odżywcze powinny być dostarczone organizmowi w odpowiedniej
ilości wraz z pożywieniem. U kobiety ciężarnej wzrasta o średnio 300
kcal zapotrzebowanie na energię oraz zapotrzebowanie na witaminy i
składniki mineralne. Szczególnie niebezpieczne w ciąży są niedobory
żelaza, wapnia, jodu, cynku oraz witamin: E, C i beta-karotenu. Oprócz
racjonalnego odżywiania się, lekarz może zalecić dodatkowo
stosowanie preparatów witaminowych.

W czasie ciąży groźne mogą być nie tylko niedobory składników
odżywczych, ale również ich nadmiar. Chodzi tutaj zwłaszcza o
witaminy A oraz D. Pochodne witaminy A stanowią zagrożenie dla
płodu, ponieważ wywołują poważne wady mózgowia, wady serca oraz
wady anatomiczne twarzy. Suplementacja witaminowa w ciąży
powinna być zatem prowadzona rozsądnie i w granicach normy.
Dawkowanie różnego rodzaju preparatów odżywczych zawsze
powinno być ustalone przez lekarza prowadzącego ciążę.

OKRES NOWORODKOWY

Zapotrzebowanie kaloryczne w okresie noworodkowym ulega dość
dużym zmianom. Zaraz po urodzeniu zapotrzebowanie kaloryczne wynosi
80kcal/kg/dobę, w następnych dniach zaś 120-130kcal/kg/dobę. Na wzrost
zapotrzebowania kalorycznego wpływają następujące czynniki:
· zwiększona ruchliwość noworodka
· przyspieszone tempo wzrostu
· rodzaj żywienia (noworodki karmione naturalnie mają mniejsze
zapotrzebowanie energetyczne
Pożywienie powinno dostarczać dziecku materiału do wyrównania
strat fizjologicznych oraz do budowy i wzrostu organizmu. Powinno więc
zawierać wszystkie te składniki, z których zbudowane są komórki i tkanki
ustroju ludzkiego, tj. białko, składniki mineralne i wodę oraz te substancje,
które są źródłem energii, a więc tłuszcze i węglowodany. Niezbędne są
również witaminy, na które zapotrzebowanie noworodka jest wielokrotnie
większe niż zapotrzebowanie człowieka dorosłego. Ważna jest witamina K i
D które dostarczane są w formie preparatów witaminowych. Pokarm
dostarczany niemowlęciu musi być łatwo przyswajalny, idealnie czysty i
ciepły.

OKRES NIEMOWLĘCY

Zapotrzebowanie niemowląt na składniki budulcowe i regulujące :
Szybkie tempo rozwoju fizycznego zwiększa zapotrzebowanie niemowlęcia
na składniki budulcowe i regulujące:
-zapotrzebowanie na białko
-zapotrzebowanie na tłuszcze
-zapotrzebowanie na węglowodany
-zapotrzebowanie na składniki mineralne: Wapń, żelazo
-zapotrzebowanie na witaminy: A, D, z grupy B
Niemowlęta potrafią regulować pobór energii, jedząc mniejsze porcje
pokarmów, o większej gęstości energetycznej.
Wraz z rozwojem niemowlaka, zmienia się sposób jego odżywienia, podaje
się posiłki uzupełniające, które mogą dostarczać większej ilości witamin i
składników odżywczych.
Należy pamiętać aby posiłki dziecka były różnorodne, zawierały produkty
pochodzenia roślinnego i zwierzęcego, bogate w żelazo i inne pierwiastki
śladowe; tylko urozmaicona, prawidłowo zbilansowana dieta gwarantuje
dostarczenie wszystkich makro- i mikroskładników oraz umożliwia
kształtowanie prawidłowych zwyczajów żywieniowych
Niemowlę do 3 miesięcy potrzebuje 110-120 kcal pomnożone przez ilość
kilogramów.
W wieku od 4 do 6 miesięcy dziecko potrzebuje 100-110 kcal pomnożone
przez ilość kilogramów.
Od 7 do 9 miesięcy - 90-100 kcal razy ilość kilogramów.
Jeśli dziecko ma 10 do 12 miesięcy – potrzebuje 80-90 kcal razy ilość
kilogramów.

OKRES PONIEMOWLĘCY

Istnieje kilka zasad prawidłowego żywienia do jakich powinni stosować
się rodzice, aby ich dziecko mogło prawidłowo się rozwijać.
Przede wszystkim pamiętajmy, aby podawać dziecku urozmaicone posiłki.
W miarę możliwości starajmy się aby codziennie dostarczać produkty z
każdej grupy produktów spożywczych zalecanych według piramidy
żywieniowej, czyli przede wszystkim na pierwszym miejscu są produkty
pełnoziarniste, następnie warzywa i owoce, mleko i przetwory mleczne,
które są dobrym źródłem wapnia, oraz mięso, ryby, jaja, a na końcu oleje
roślinne. Prawidłowy codzienny jadłospis powinien zawierać co najmniej 4-
5 posiłków dziennie,3 podstawowe i 2 uzupełniające.
Zarówno w drugim jaki i trzecim roku życia dziecko nie może otrzymywać
potraw zbyt tłustych i ostrych (tłuste mięso, wędliny, bardzo tłuste ryby,
mięsa wędzone, bigos, marynaty owocowe, przetwory mięsne i rybne).
Unikamy także potraw smażonych i duszonych. Należy również pamiętać,
aby dzieci w tym okresie nie otrzymywały pożywienia zbyt rozwodnionego,
np. dużej ilości zupy, kompotu, gdyż przez wprowadzenie nadmiaru wody
stwarzamy pozorne, chwilowe uczucie nasycenia, a w rzeczywistości
dziecko jest niedokarmione i po krótkim czasie będzie głodne. Z jadłospisu
dzieci w wieku poniemowlęcym należy całkowicie wykluczyć alkohol,
kawę i mocną herbatę. Dzieci od 1 do 3 roku życia potrzebują 1300 kcal.

OKRES DZICIŃSTWA

Przyzwyczajenia z okresu dzieciństwa mają duży wpływ na model
żywienia w wieku dojrzałym. Skutki niedoborów żywieniowych w okresie
rozwoju dziecka mogą być powodem różnych problemów zdrowotnych
.Zapotrzebowanie na poszczególne składniki odżywcze jest zmienne i
zależy od wieku i płci dziecka, intensywności jego przemian
metabolicznych, ale też od czynników genetycznych. Ilość energii z
całodziennej diety dzieci w wieku przedszkolnym powinna wynosić od
1400 do 1700kcal. Powinno ono otrzymywać 4-5 pełnowartościowych
posiłków dziennie. Trzy podstawowe posiłki powinny zapewniać 85%
wartości energetycznej, natomiast 2 uzupełniające, drugie śniadanie i
podwieczorek-10-15% wartości energetycznej. Uważa się, że 12%
energii pochodzić powinno z białka, około 30% z tłuszczu, a około 58% z
węglowodanów. W diecie powinny znaleźć się także w odpowiednich
ilościach witaminy oraz składniki mineralne

OKRES DOJRZEWANIA

W żywieniu młodych ludzi kluczowe znaczenie ma nie tylko ilość
spożywanych kalorii, ale i ich źródło. Każdego dnia nastolatek powinien
zjadać 5-10 porcji produktów zbożowych, 2-3 porcje owoców, 3-5 porcji
mięsa lub innych produktów bogatych w białko, 2-3 porcje warzyw, 4-5
porcji nabiału oraz 2-4 porcje tłuszczów. Słodycze powinny pojawiać się w
jadłospisie nastolatka nie więcej niż 1-3 razy w tygodniu, większe ich
spożycie obniża wartość odżywczą diety i może prowadzić do wzrostu
masy ciała. Nadwaga i otyłość są zdecydowanie niepożądane w okresie
dorastania, zbędne kilogramy mają bowiem niekorzystny wpływ na rozwój
i stan zdrowia młodych ludzi. Co gorsza, nadmiar tkanki tłuszczowej
niekorzystnie oddziałuje na pewność siebie, poczucie własnej wartości i
samopoczucie nastolatków.
Ilość kalorii zalecana młodym ludziom jest uzależniona od płci.
Dziewczęta w przedziale wiekowym 11-13 lat powinny każdego dnia
spożywać produkty o łącznej kaloryczności wynoszącej 1800-2200, a
dziewczęta w wieku 14-18 lat potrzebują 1800-2400 kalorii dziennie.
Natomiast chłopcy w wieku 11-13 lat powinni przyjmować 1800-2600
kalorii każdego dnia, a w przedziale wiekowym 14-18 lat nieco więcej, bo
2200-3200 kalorii dziennie.

OKRES DOJRZAŁOŚCI I WIEKU ŚREDNIEGO

Prawidłowe żywienie powinno w pełni zabezpieczać organizm przed
chorobami wynikającymi zarówno z niedoboru, jak i nadmiaru spożywanych
składników odżywczych. Ważnym warunkiem zachowania zdrowia i
zapewnienia dobrej kondycji fizycznej jest częstotliwość spożywania
racjonalnych posiłków.
Osoby dorosłe powinny spożywać przynajmniej 3 posiłki dziennie.
Planując prawidłowe żywienie należy uwzględnić następujące zalecenia:
1.Udział energii z białka w pożywieniu osób dorosłych powinien
wynosić około 12%
2.Udział białka zwierzęcego w pożywieniu powinien stanowić około
½ , ogólnej ilości spożywanego dziennie białka.
3.Udział energii z węglowodanów powinien sięgać 55 – 65 %
całodziennego zapotrzebowania energetycznego, przy czym
z cukrów prostych nie więcej niż 10 – 12%.
4.Udział energii z tłuszczu ogółem nie powinien przekraczać 30%
całodziennego zapotrzebowania energetycznego, z czego 3 – 8%
z niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych.
5.Poziom cholesterolu w diecie nie powinien przekraczać 300mg
dziennie.
6.Zawartość błonnika pokarmowego powinna mieścić się w przedziale
20 – 40 g dziennie.
7.Zawartość soli kuchennej nie powinna być wyższa niż 5 – 7 g
dziennie.
Kalorie: Kobieta-2100-3200, Mężczyzna 2400-4500, w zależności od
wykonywanej pracy i aktywności fizycznej.

OKRES STAROŚCI

W miarę upływu lat funkcje trawienne są coraz mniej sprawne,
dlatego jednym z warunków prawidłowego żywienia ludzi starszych
jest bezwarunkowo utrzymanie diety na takim poziomie, aby zawarte
w niej produkty nie przekraczały rzeczywistego zapotrzebowania.
Pożywienie osób starszych powinno być przede wszystkim:
· urozmaicone
· lekko strawne
· wysoko wartościowe, ale o niższej wartości energetycznej niż dla
młodych
Powinno ono zawierać dostateczną ilość białka, witamin i soli
mineralnych zwłaszcza wapnia, potasu i żelaza. Ludzie starsi powinni
jadać częściej, ale mniejsze objętościowo posiłki 4-5 razy dziennie.
Przy sporządzaniu potraw należy uwzględnić stan uzębienia i układu
trawiennego. Ludzie w wieku starczym nie mogą się przejadać.
Zalecane są wysoko wartościowe oleje roślinne, zawierające
niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe (NNKT). Zmniejszają one
zawartość cholesterolu w surowicy krwi, przez co zapobiegają
przedwczesnemu starzeniu się naczyń.
Należy spożywać dużo białka, zwłaszcza zwierzęcego. Jego
dostateczne ilość zapobiega zanikowi mięśni i innych tkanek, co
przeciwdziała równocześnie przedwczesnemu starzeniu się. Dzienna
podaż energii prawidłowo rozłożona na posiłki i składniki
energetyczne diety
Proporcje makroskładników w racji pokarmowej, powinny wynosić dla
dorosłych białka 10 – 15%, węglowodany 50 – 60% w tym cukry
proste nie więcej niż 10%, tłuszcze do 30% ( 35% dla dużej
aktywności),

Bibliografia:

- „Przewodnik po zdrowiu” Salus zdrowie i Bezpieczeństwo

- „Uzdrawiająca moc witamin minerałów i ziół” Przegląd Reader’s Digest

- „Biologiczne podstawy rozwoju człowieka” A. Jopkiewicz, E. Suliga

- „Zdrowe gotowanie dla niemowląt i maluchów” wyd. Wilga

- „Zdrowe odżywianie i higiena kobiety ciężarnej” wyd. Impuls

- „Odżywianie a degeneracja fizyczna” Weston A. Price

- „Uciec przed chorobą” N. Barnard
Internet:
- abczdrowie.pl

- poradnikzdrowie.pl

- Aktywniepozdrowie.pl