Struktura powiązań w gospodarce

globalnej

W gospodarce globalnej wyróżnić można
następujące

rodzaje

powiązań

(przepływów):
a) przepływy towarowo-usługowe, czyli
handel towarowy i handel usługami,
b) przepływy ludzi – siły roboczej, turystów

i uchodźców,
c) przepływy finansowe, w tym m.in.
przepływy kapitałowe,
d) przepływy informacji, w tym m.in.
przepływy technologii.

Struktura powiązań w gospodarce

globalnej

Przepływy towarowo-usługowe

Wskazać

można

następujące

przyczyny

międzygałęziowego handlu zagranicznego:
a) naturalna niemożność wytwarzania pewnych
towarów w danym kraju z powodów klimatycznych lub
geologicznych, zmusza do ich importowania; np. Polska musi
importować
ryż, bo nasz klimat nie sprzyja jego uprawie, i ropę naftową,
bo nasze złoża są małe;
b) absolutne (bezwzględne) przewagi w kosztach
produkcji: w kraju A wytwarza się taniej dobro x, a w kraju B
– dobro y, może więc między tymi krajami dojść do wymiany
dóbr

x

na y i ukształtować się trwała specjalizacja każdego z nich
w produkcji dobra, które produkuje po niższych kosztach (co
zakłada teoria kosztów absolutnych Adama Smitha);

Struktura powiązań w gospodarce

globalnej

c) komparatywne (względne) przewagi w
kosztach

produkcji:

w kraju A wytwarza się taniej niż w kraju B i dobro x,
i dobro y, ale względnie taniej – dobro x, może więc
między tymi krajami dojść do wymiany dóbr x na y i
ukształtować się trwała specjalizacja każdego z nich
w produkcji tego dobra, które wytwarza po
komparatywnie, tzn. relatywnie, niższych kosztach
(co zakłada teoria kosztów komparatywnych Davida
Ricardo);
d) różnice w wyposażeniu w zasoby czynników
produkcji:
w kraju A zasoby pracy są tańsze niż w kraju B, bo
jest ich więcej, a w przypadku kapitału jest
odwrotnie, dlatego kraj A specjalizuje się w produkcji
i eksporcie dóbr pracochłonnych, a kraj B –
kapitałochłonnych (co zakłada teoria obfitości
zasobów, lub inaczej: teoria Heckschera-Ohlina).

Struktura powiązań w gospodarce

globalnej

Wskazane powyżej powody prowadzenia
handlu zagranicznego są nieadekwatne, jeśli
chcemy wyjaśnić, dlaczego między krajami
występuje – i w okresie globalizacji
współczesnej szybko rośnie – handel
wewnątrzgałęziowy, tj. wymiana dóbr i usług
z tej samej branży. Dlaczego np. w 2007 r.
sprzedano z Polski za granicę sprzęt
transportowy,

m.in.

samochody,

o wartości 64 mld zł i jednocześnie
sprowadzono za 52 mld zł; dlaczego
kosmetyki

importuje

się

do

nas

i eksportuje?

Struktura powiązań w gospodarce

globalnej

Wymienia

się

wiele

przyczyn

handlu

wewnątrzgałęziowego, m.in.:
a) różnice w zakresie postępu technicznego:
produkt będący innowacją wytwarza się w kraju,
gdzie jej dokonano, i stamtąd eksportuje; potem
jednak, wobec utraty ochrony patentowej
i naśladownictwa ze strony konkurencji jego
produkcja jest przenoszona do krajów o niższych
kosztach, skąd się go importuje; dlatego nowe
produkty wytwarza się w krajach o zaawansowanym
poziomie technologii, a produkty – jak się je określa
– standardowe w pozostałych;
b) rosnące korzyści skali: gdy sprzedaż danego
produktu rośnie szybciej niż koszty, opłaca się
specjalizacja w produkcji niektórych jego odmian i
ich eksport, a import pozostałych;

Struktura powiązań w gospodarce

globalnej

c) skłonność nabywców do różnorodności: wraz
ze wzrostem dochodów różnicują się potrzeby
konsumentów

w

odniesieniu

i

do

jakości

produktów,

i

do

ich

cech

pozajakościowych (takich jak np. kolor, marka); w
takiej sytuacji – ze względu na rosnące korzyści skali
– bardziej opłaca się wytwarzać część asortymentu
niż wszystkie odmiany, co napędza import;
d)

fragmentaryzacja

produkcji:

postęp

techniczny w zakresie transportu i telekomunikacji
powoduje, że opłacalne staje się przeniesienie
części operacji procesu produkcyjnego, w tym tych,
które dotyczą jego obsługi (np. informatycznej) do
krajów, gdzie czynniki produkcji są najtańsze lub
najbardziej

produktywne;

w ten sposób dążenie do optymalnej lokalizacji
poszczególnych faz produkcji zwiększa handel
półproduktami i jest przyczyną offshoringu,
czyli przenoszenia za granicę przez duże korporacje
ich działów usługowych.

Struktura powiązań w gospodarce

globalnej

W 2008 r. światowa wymiana towarowa, a
dokładniej

–

światowy

eksport

towarów

przemysłowych i rolnych, osiągnęła poziom 15,7
bln USD (lub 16,1 bln licząc z reeksportem, rys.
V.5.). Jeżeli wziąć pod uwagę, iż zsumowane PKB
wszystkich krajów świata, liczone metodą kursową,
miało w tym samym roku wartość 60,9 bln USD, to
relacja eksportu do PKB świata wynosiła
25,8%. Ten wskaźnik, traktowany jako miernik
integracji gospodarki globalnej, po II wojnie
światowej niemal nieprzerwanie rośnie i jest
teraz

na

dużo

wyższym

poziomie

niż

w czasie globalizacji XIX-wiecznej ( rys. V.1.). Jednak
wyżej podana liczba zaniża wagę eksportu
towarowego, bo 2/3 wartości światowego PKB
stanowią usługi, których wszak nie wlicza się do
tego rodzaju eksportu. Gdyby odnieść wartość
eksportu towarów do wartości ich produkcji (tj.
produkcji rolnictwa i przemysłu) w skali całego
świata, to ta relacja przekraczałaby 80%.

Struktura powiązań w gospodarce

globalnej

Struktura powiązań w gospodarce

globalnej

W całym okresie po II wojnie światowej dynamika
handlu towarowego była większa niż dynamika PKB i
produkcji (przemysłowej i rolnej). Rys. V.2. pokazuje, że
prawie w każdym roku wolumen eksportu towarowego – czyli
jego wielkość, bez uwzględnienia wzrostu cen – rósł szybciej
niż PKB czy produkcja, a spadki występowały tylko w
okresach światowych recesji – ostatnio w 2001 r. i
prawdopodobnie także w 2009 r. Należy zauważyć, że
dynamika handlu wykazuje się dużą zmiennością:
wzrosty są wyższe, a spadki głębsze niż w przypadku PKB i
produkcji. Jednak w sumie, w efekcie długookresowej tendencji
wzrostu, w latach 1950-2008 wolumen eksportu towarowego
zwiększył się prawie 30 razy, podczas gdy produkcji i PKB
nieco ponad 8 razy. Szybszy wzrost eksportu towarowego niż
PKB

występuje

też

w ostatnim okresie (z wyjątkiem ww. lat recesji): w latach
1998-2008 przeciętne roczne tempo wzrostu tego
eksportu wynosiło 5,7% i było mniej więcej dwa razy
szybsze niż tempo wzrostu PKB.

Struktura powiązań w gospodarce

globalnej

Struktura powiązań w gospodarce

globalnej

Do celów analitycznych w strukturze
towarowej handlu wyróżnia się 3
grupy towarów:

– produkty rolne (w tym żywność),
– produkty kopalniane (w tym
paliwa) oraz
– produkty przetworzone (w tym
m.in.:

żelazo

i stal, chemikalia, maszyny i środki
transportu, sprzęt telekomunikacyjny i
biurowy,

tekstylia

i odzież).

Struktura powiązań w gospodarce

globalnej

Tab. V.1. przedstawia udział tych trzech podstawowych grup
towarów i kilku wybranych podgrup towarowych w strukturze
handlu światowego oraz zmiany w tym zakresie między 1980 a
2008 r. Największą część eksportu towarowego (2/3 w
2008 r.) stanowią produkty przetworzone, ale ich udział
w handlu, rosnący w ciągu 50 lat po II wojnie światowej, w tej
dekadzie znacznie zmalał (z 75% w 2000 r.). Ten spadek
udziału dotyczy takich podgrup, jak samochody, tekstylia i
odzież oraz sprzęt telekomunikacyjny i biurowy (m.in.
komputery).
Z kolei produkty kopalniane stanowią 22,5% eksportu, a ich
udział ostatnio bardzo wzrósł, czego przyczyną był rosnący
popyt,

gł.

ze

strony

Chin,

i drastyczny wzrost na rynkach światowych cen ropy, miedzi,
niklu i innych metali. Najmniejszy jest udział produktów rolnych
(8,5%), przy czym występujący przez kilka powojennych dekad
spadkowy trend udziału tych produktów w eksporcie
światowym w bieżącej dekadzie został zatrzymany.

Struktura powiązań w gospodarce

globalnej

Struktura powiązań w gospodarce

globalnej

Dane odnoszące się do struktury regionalnej handlu informują
o tym, jak duże nasilenie wymiany handlowej występuje w
poszczególnych regionach świata (co określa się jako handel
intraregionalny) oraz między różnymi regionami (tzw. handel
interregionalny).
Obecną strukturę regionalną handlu towarowego
charakteryzują trzy podstawowe cechy:
a) po pierwsze, ponad połowa światowego eksportu i
importu przypada na państwa zaliczane do Triady: wg
danych

za

2008

r.

54%

eksportu

pochodziło

z krajów Unii Europejskiej, Ameryki Pn. i Japonii, a trafiało do
nich 60% importu; zauważyć daje się przy tym spadek ich
łącznego udziału w globalnym handlu, bo jeszcze np. w 1993 r.
wynosił on 64% w eksporcie i 62% w imporcie, a porównanie
danych dla dwóch ww. lat wskazuje, iż Triada (jako całość)
wyraźnie staje się importerem netto, tzn. jej import
przeważa nad eksportem,
przede wszystkim z powodu ogromnego deficytu
handlowego USA.

Struktura powiązań w gospodarce

globalnej

b) po drugie, ponad połowę światowej wymiany
towarowej stanowi handel intraregionalny
(wewnątrzregionalny),

a

trzy

największe

strumienie tej wymiany stanowią: handel w
ramach Europy (ok. 3/4 jej eksportu i importu), w
ramach

Azji

i w ramach Ameryki Pn., co pokazują dane
zawarte

w

tab.

V.2.;

w tej tabeli pogrubionym drukiem zaznaczono też
inne strumienie handlu towarowego, których udział
w globalnej wymianie przekracza 2% – poza dwoma
wyjątkami

(związanymi

z eksportem ropy i gazu z krajów WNP i Bliskiego
Wschodu) wszystkie pozostałe dotyczą wymiany
między trzema dominującymi regionami;

Struktura powiązań w gospodarce

globalnej

c) po trzecie, o ile w przypadku Ameryki Pn.,
Europy i Azji największą część ich eksportu
stanowi handel intraregionalny, to każdy z
pozostałych regionów eksportuje przede
wszystkim do najbliższego geograficznie
regionu Triady: Ameryka Pd. i Środ. – do Ameryki
Pn., kraje Wspólnoty Niepodległych Państw i
afrykańskie

–

do

Europy,

a Bliski Wschód – do Azji; handel intraregionalny
ma dla nich mniejszą wagę, np. w Afryce i na
Bliskim Wschodzie stanowi tylko 10-12%,
a w Ameryce Pd. i Środ. – 26% eksportu tych
regionów.

Struktura powiązań w gospodarce

globalnej

Struktura powiązań w gospodarce

globalnej

Generalny wniosek, jaki płynie z danych zawartych
w

tab.

V.2.

jest

zgodny

z

poglądami

globalsceptyków,

iż

większa

część

współczesnego

handlu

towarowego

ma

charakter regionalny, nie zaś globalny, a
gospodarkę

światową

cechuje

układ

trójbiegunowy – z dominującym udziałem państw
zaliczanych do Triady. I na razie niewiele zmienia w
tym

układzie

występujący

w ostatniej dekadzie wzrost eksportu krajów
rozwijających się: nadal kierują swój eksport przede
wszystkim do regionu, z którym były dotąd najsilniej
związane i tam kupują towary w imporcie.
Podstawowe cechy współczesnego światowego
handlu towarowego można ująć w formie modelu
( rys. V.3.).

Struktura powiązań w gospodarce

globalnej

Struktura powiązań w gospodarce

globalnej

Jeśli chodzi o państwa, które są największymi eksporterami i
importerami, to w świetle powyższych rozważań nie dziwi, że są
wśród nich przede wszystkim państwa zaliczane do Triady: w
pierwszej dziesiątce jest ich 812 (i w eksporcie, i w imporcie, tab.
V.3.). Pierwsze trzy miejsca wyraźnie zajmują: Chiny, Niemcy i
USA. Jeszcze w 2008 r. w eksporcie przodowały Niemcy, ale w 2009
r. największym eksporterem towarów stały się Chiny, czego od
kilku lat się spodziewano, biorąc pod uwagę wysokie tempo wzrostu
chińskiego handlu. Natomiast Stany Zjednoczone zdecydowanie
przodują w imporcie, ale trzeba zauważyć, że przez cały okres
powojenny aż do 2002 r. były też największym eksporterem. Jedyne
prócz Chin kraje spoza Triady w czołówce to Korea Pd. (9. w eksporcie)
i Hongkong (9. w imporcie), a dodajmy, iż wszystkie
wschodnioazjatyckie tygrysy I generacji mieszczą się w
pierwszej dwudziestce. Do liczących się eksporterów i importerów
należą też wielkie państwa z grupy gospodarek wschodzących:
Meksyk, Brazylia oraz Indie, a wysokie miejsca w eksporcie zajmują
również czołowi producenci i eksporterzy ropy naftowej i gazu: Rosja,
Arabia Saudyjska i Zjednoczone Emiraty Arabskie. Polska, dzięki
szybkiemu wzrostowi swojego handlu zagranicznego w ostatnich
latach, awansowała do pierwszej 30 w eksporcie oraz imporcie, choć
jeszcze w 2000 r. zajmowała, odpowiednio, 35. i 27. pozycję.

Struktura powiązań w gospodarce

globalnej

Struktura powiązań w gospodarce

globalnej

Na

koniec

omawiania

przepływów

towarowych

we

współczesnej gospodarce globalnej przeanalizujmy zmiany
czołowych pozycji w światowym handlu po II wojnie
światowej. Przy tej okazji prześledzimy istotne tendencje w
rozwoju gospodarki świata w tym okresie.
a)

Tuż

po

wojnie

zdecydowanie

największym

eksporterem były Stany Zjednoczone ( rys.V.4): ich udział
w eksporcie towarowym świata wynosił 22%. Pozycja USA
wynikała nie tylko z ich wysokiego poziomu rozwoju
gospodarczego, ale i z tego, że potencjał produkcyjny
czołowych w okresie międzywojennym eksporterów (Niemiec,
Francji,

w

mniejszym

stopniu

W. Brytanii) uległ zniszczeniu, a amerykański eksport rósł w
związku z pomocą udzielaną Europie w ramach Planu
Marshalla.

Jednakże

udział

USA

w eksporcie zaczął stopniowo maleć, a zwiększał się ich
udział w światowym imporcie towarów i od początku lat 50.
aż do teraz Stany Zjednoczone są największym
importerem ( cd. podpunkt g).

Struktura powiązań w gospodarce

globalnej

Struktura powiązań w gospodarce

globalnej

b) Tuż po wojnie największym importerem i 2.
eksporterem była Wielka Brytania, lecz w następnych
latach postępował trwający od początku XX w. schyłek jej
potęgi handlowej, tzn. zmniejszanie się jej udziału w
światowym handlu towarowym. Podobny spadek udziału w
handlu odczuły też dwa inne duże kraje Triady, a mianowicie
Francja i Kanada.
c) W efekcie wywołanej przez siebie wojny i zniszczeń, które
ona przyniosła, Niemcy utraciły przedwojenną pozycję lidera w
handlu towarowym. Ale dzięki reformie walutowej (z 1948 r.) i
pomocy z Planu Marshalla już na początku lat 50. zaczął się
niemiecki cud gospodarczy: nastąpiła szybka odbudowa
i modernizacja potencjału produkcyjnego, a niemieckie towary
– zwłaszcza wysokiej jakości towary przetworzone: maszyny,
auta i produkty chemiczne – zaczęły podbijać rynki
zagraniczne. W latach 60. Niemcy stały się drugą potęgą
handlową świata, a od 2003 do 2008 r. były największym
eksporterem.

Warto

odnotować,

iż

poza

okresem

tużpowojennym kraj ten eksportował więcej towarów niż
importował (tj. był eksporterem netto) i jest to jedyny taki
przypadek wśród omawianych tu krajów.

Struktura powiązań w gospodarce

globalnej

d) Droga Japonii do sukcesu gospodarczego
przypominała drogę Niemiec: wywołana i przegrana
wojna,

zniszczenia

i

okupacja,

a w końcu lat 40. głębokie reformy polityczne i
gospodarcze. Ale japoński cud gospodarczy, jak
określano dynamikę, z jaką ten kraj wkraczał do
gospodarki światowej, opierał się na innych
podstawach niż w przypadku Niemiec. Japonia
budując swój potencjał, przeszła od pozycji
imitatora

zagranicznych

rozwiązań

technologicznych, do pozycji innowatora, od
sytuacji importera netto – do eksportera netto, by w
latach 70. stać się drugą potęgą gospodarczą
świata i trzecią potęgą w zakresie handlu
towarowego. Ale potem kryzys finansowy z
początku lat 90., wywołał długoletnią stagnację
gospodarczą i od tego czasu udział Japonii w
handlu światowym powoli spada.

Struktura powiązań w gospodarce

globalnej

e) Dwadzieścia lat po Japonii, i wzorując się na jej
doświadczeniach, rozpoczęły proces modernizacji
swoich

gospodarek

wschodnioazjatyckie

tygrysy. Też zaczynały od produkcji naśladującej
zagraniczne wzory, też były wpierw importerem
netto, by dopiero w latach 90. uzyskać nadwyżkę
eksportu nad importem. Właśnie na ten okres
przypada

szczytowy

okres

wzrostu

ich

znaczenia w handlu światowym: kryzys azjatycki
(1997-1998), który mocno dotknął ich gospodarki, a
potem ekspansja Chin zatrzymały ten wzrost.
Jednakże

inaczej

niż

w przypadku Japonii, udział tej grupy krajów,
zwłaszcza w eksporcie, nie maleje.

Struktura powiązań w gospodarce

globalnej

f) Inną drogą niż Japonia i kraje Azji Wsch. do obecnego
szybkiego wzrostu szły Chiny. Przede wszystkim rządzone
są przez monopartię komunistyczną, która kontroluje
system ekonomiczny kraju. Wobec kompletnej niewydolności
gospodarki państwowej, przywódcy partii postanowili w latach
80. podjąć umiarkowane reformy w kierunku rozwoju
sektora

prywatnego

i przyciągnięcia inwestycji zagranicznych. Reformy
stopniowo rozszerzano, aż powstała hybryda ustrojowa:
Chiny to kraj komunistyczny (bo nadal pod rządami partii), ale
o gospodarce w dużym zakresie działającej według reguł
rynkowych. Inwestorzy zagraniczni i część sektora prywatnego
uruchomili produkcję nastawioną nie na rynek wewnętrzny –
mimo jego potencjalnie wielkich rozmiarów, lecz głównie na
eksport i to jest podobne do dwu poprzednich przypadków. W
ten sposób w latach 90. Chiny, ta „fabryka świata” – jak się
je określa, z impetem weszły na rynek globalny, a ich awans
wśród największych eksporterów był błyskawiczny:
jeszcze w 1998 r. miały 9. pozycję, a od 2009 r. są już
liderem.

Struktura powiązań w gospodarce

globalnej

g) Na koniec tego punktu powróćmy do Stanów
Zjednoczonych. Wieloletnia tendencja szybkiego wzrostu
importu spowodowała, iż po 1973 r. USA stały się
importerem netto, a ich deficyt handlowy coraz bardziej
się

pogłębiał

(w 2009 r. wartość importu towarowego była aż o 50% wyższa
od wartości eksportu, tab. V.3.). Ale z zapłatą za ten nadmierny
import Amerykanie nie mieli problemów, bo płacili dolarami, a
dolar USA jest główną światową walutą rezerwową:
banki centralne przechowują swoje rezerwy właśnie w tej
walucie i w aktywach w niej denominowanych (np.
amerykańskich obligacjach). W ostatnich latach (zwłaszcza
przed wybuchem kryzysu w 2008 r.) rezerwy walutowe szybko
rosły u eksporterów netto, gł. w krajach azjatyckich i
eksportujących ropę. Te dwa zjawiska: rosnący deficyt
handlu Stanów i rosnące rezerwy walutowe innych
państw są składnikami problemu trapiącego gospodarkę
światową, określanego jako globalne nierównowagi, które
zagrażają jej długookresowemu wzrostowi. Ostatni kryzys
nie zlikwidował tego problemu.

Struktura powiązań w gospodarce

globalnej

W 2008 r. światowy eksport usług
rynkowych, które dalej będą krótko
nazywane usługami, miał wartość 3,8
bln USD ( rys. V.5.), co stanowiło 6,2%
światowego PKB. Z jednej strony
nastąpił wyraźny postęp wobec 1990
r., kiedy ten wskaźnik wynosił 3,4%
PKB,

ale

z

drugiej,

w

porównaniu

do

podobnego

wskaźnika

dotyczącego

eksportu

towarów (ok. 26%), i do udziału usług
w tworzeniu PKB (69% w 2006 r.) jest
to niski poziom.

Struktura powiązań w gospodarce

globalnej

Struktura powiązań w gospodarce

globalnej

Ten niski poziom relacji eksportu usługowego do światowego PKB,
czyli innymi słowy – mała internacjonalizacja usług, wynika z kilku
przyczyn. Podstawową przyczyną jest to, że duża część usług
należy do kategorii określanej jako nontradable goods
(niestety, brak polskiego odpowiednika tego terminu), tj. dóbr i usług,
których sprzedaż ma zasięg lokalny lub co najwyżej krajowy, a nie
międzynarodowy, ani tym bardziej globalny. W przypadku usług
wiąże się to z ich ważną cechą: ich produkcja (świadczenie) i
konsumpcja następują jednocześnie, czy to będzie naprawa
kranu, posiłek w restauracji czy ochrona budynku. Różni je to od
towarów, w których przypadku łatwo można dokonać rozdziału
produkcji od konsumpcji. Dlatego duża część towarów należy do
przeciwnej kategorii tradable goods – dóbr i usług nadających się do
oferowania za granicą. Stąd wprawdzie w produkcji światowej
dominują usługi, ale w handlu przeważają towary. Zwróćmy
przy tym uwagę, iż jeśli ujmować je razem – jako przepływy
towarowo-usługowe, to proporcje między nimi od lat są dość
stałe: 80-82% stanowią towary, a 18-20% usługi rynkowe, co
oznacza, że dynamika ich wzrostu jest zbliżona. Do innych
przyczyn relatywnie małej wartości handlu usługami należą: późna
liberalizacja ich wymiany, bowiem układ GATS podpisano dopiero
w 1994 r. oraz to, że dane o tym handlu są niekompletne.

Struktura powiązań w gospodarce

globalnej

W ramach usług rynkowych wyróżnia się
do celów analitycznych 3 grupy usług:
transport, podróże (ang. travel), czyli
dobra (!) i usługi kupowane przez osoby
podróżujące

zagranicą

(np.

żywność,

transport, pamiątki) oraz inne usługi
rynkowe. W tej ostatniej grupie mieszczą
się pozostałe usługi, nieujęte w dwu
pierwszych

grupach,

m.in.:

telekomunikacyjne, budowlane, finansowe,
ubezpieczeniowe, informacyjne, licencyjne
oraz kulturalne. Ta wielce różnorodna
grupa usług dominuje w statystykach
WTO: w 2008 r. przypadało na nią 51%
eksportu usług (i ich udział ciągle rośnie),
podczas gdy na usługi transportowe
i podróże – po mniej więcej 25%.

Struktura powiązań w gospodarce

globalnej

Podstawową

cechą

struktury

regionalnej

światowego handlu usługami jest dominacja
państw zaliczanych do Triady: wg danych za
2008 r. 66% eksportu usług pochodziło z Ameryki
Pn., Unii Europejskiej i Japonii, a do tych regionów
trafiało 61% importu ( rys. V.6.). Jest to jeszcze
wyraźniejsza dominacja – zwłaszcza w eksporcie –
niż ma to miejsce w handlutowarowym, tutaj
bowiem udział Triady sięga prawie 2/3 tej wymiany.
Koniecznie należy podkreślić, że w tym przypadku
Triada jako całość, a także sama Ameryka Pn. (ale
tylko USA) i sama Unia są eksporterami netto usług.
Natomiast Japonia, Kanada oraz wszystkie pozostałe
regiony świata (wymienione w tab. 1) więcej usług
importują niż eksportują.

Struktura powiązań w gospodarce

globalnej

Struktura powiązań w gospodarce

globalnej

Podobnie jak to jest w handlu towarowym, także wśród
największych eksporterów i importerów usług najwięcej
jest państw z Triady. Ale jeśli przyjrzeć się dokładniej ich
czołówce, to widoczne są spore różnice. Przede wszystkim
liderem w eksporcie i imporcie są Stany Zjednoczone,
które ponadto od wielu lat mają nadwyżkę w zakresie
usług: eksportują dużo usług biznesowych i audiowizualnych
(filmy z Hollywood, muzyka pop), pobierają opłaty z tytułu
praw autorskich, franchisingowych (np. McDonald’s) itd.
Nadwyżkę ma też Wielka Brytania, która jest 2. w eksporcie i
3. w imporcie usług – w jej przypadku ważną rolę odgrywają
usługi finansowe (Londyn jest globalnym centrum
finansowym), podczas gdy Niemcy, które są 3. w eksporcie i 2.
w imporcie, mają deficyt. Tym razem Chiny są dalej – zajmują
5. miejsca, nieco przy tym wyprzedzając Indie, których
specjalnością są usługi offshoringowe – mówi się o nich,
że stają się „biurem świata”, choć w takiej charakterystyce
nie mieści się popularna w Azji i zyskująca na popularności
w świecie indyjska produkcja filmowa (Bollywood). Co do
Polski, to od wielu lat jest eksporterem netto usług, a jej
pozycja w światowym handlu usługami jest trochę niższa niż w
handlu towarowym: z udziałami wynoszącymi po 0,9% mamy
26. miejsce w eksporcie i 30. w imporcie.

Struktura powiązań w gospodarce

globalnej

Struktura powiązań w gospodarce

globalnej