GLOBALNE PROCESY
SPOŁECZNE

[e-mail]

ZALICZENIE ZAJĘĆ

KLASYCZNE

(i prostsze)



Obowiązkowa
obecność na
wykładzie
(dopuszczalne
standardowe 2
nieobecności)



Test egzaminacyjny
z treści wykładu na
ostatnich zajęciach

EKSTERNISTYCZNE



Obecność na
wykładzie
nieobowiązkowa



Lista lektur



Test egzaminacyjny
z treści lektur na
ostatnich zajęciach

DEFINICJA GLOBALIZACJI

POJMOWANIE GLOBALIZACJI

globalizacja

poszerzani
e

pogłębianie

przyśpieszanie

intensyfikacja

globalizacj
a

Nasilenie

i wzrost

znaczenia wzajemnych

powiązań

we

wszystkich sferach życia
społecznego

Rosnące

tempo

rozwoju

interakcji
i procesów globalnych

Wzrost zasięgu, intensywności
i szybkości interakcji globalnych

SPOSOBY TEORETYCZNEGO UJMOWANIA
STUDIÓW GLOBALNYCH

Globalizacja:

Globalna

wioska

Liberalizacja:

Świat bez

granic

Polaryzacja:

Biedny

świat,

bogaty świat

Amerykanizacja:

Nowe

amerykańskie

imperium

McDonaldyzacja:

Świat

jednowymiarowy

Kreolizacja:

Społeczeńst

wa

hybrydowe

Transnacjonalizacj

a:

Przestrzeń poza

miejscem

Darren J.
O’Byrne,
Alexander
Hensby
Theorizing
Global Studies,
2009

GLOBALIZACJA



Globalne powiązania



Globalna świadomość
(globalizm)



Doświadczenie świata
jako jednego miejsca



Globalne obywatelstwo



Globalne wydarzenia



Globalne poczucie
empatii



Wspólnota losu

Marshall McLuhan
Globalna wioska

Roland Robertson
Globalizacja

Peter Singer
Imperatyw
pomocy

Globalność

Globalność

Transplanetarność

Transplanetarność

Społeczne związki

między ludźmi

znajdującymi się w

różnych punktach globu

Społeczne związki

między ludźmi

znajdującymi się w

różnych punktach globu

Obszar globalny =

przestrzeń społeczna

sui generis

Obszar globalny =

przestrzeń społeczna

sui generis

Transplanetarna

równoczesność i

natychmiastowość

Transplanetarna

równoczesność i

natychmiastowość

Supraterytorialn

ość

Supraterytorialn

ość

Społeczne powiązania

wykraczające poza

geografię terytorialną

Społeczne powiązania

wykraczające poza

geografię terytorialną

66-69

LIBERALIZACJA



Ekonomiczne skutki
rozpływania się granic



Wolny rynek na poziomie
globalnym

Kenichi Ohmae
Kalifornizacja
potrzeb
Koniec państwa
narodowego

Francis Fukuyama
Koniec historii

POLARYZACJA



Globalizacja odgórna



Globalne =
partykularne, lokalne
interesy
zglobalizowane pod
względem zasięgu
i kontroli



Deglobalizacja?



Reorientacja
produkcji na rynek
lokalny

Immanuel Wallerstein
Centrum i peryferia

Naomi Klein
No logo

AMERYKANIZACJA



Imperializm kulturowy
i militarny USA



Niebezpieczny idealizm
Ameryki

Noam
Chomsky
Hegemonia
albo
przetrwanie:
Amerykański
e dążenie do
globalnej
dominacji

Robert Kagan,
Niebezpieczny
naród
Ameryka jest z
Marsa, Europa z
Wenus

MCDONDALDYZACJA



Upodabnianie się wartości,
praktyk
i rozwiązań
instytucjonalnych na całym
świecie/standaryzacja/
homogenizacja



Racjonalność formalna:
wydajność, mierzalność,
przewidywalność, kontrola



McDonaldyzacja polityki



McObywatele – konsumenci
polityki

George
Ritzer

KREOLIZACJA



Hybrydowe
społeczeństwa



w wyniku przepływów
i wymiany produktów,
praktyk, etyki, estetyki
i ludzi między kulturami



Kreolizacja jedzenia
i muzyki



Na pozór słaba,
zakorzeniona w
codziennych
doświadczeniach ludzi

Arjun Appadurai

 Ethnoscapes (przestrzenie

etniczne)

:

ruchy ludności w tym

turystów, imigrantów, uchodźców i
przedsiębiorców.

Warto wiedzieć, że co

roku ponad 500 mln ludzi wybiera się w

podróż zagraniczną.

 Financescapes (przestrzenie

finansowe):

globalne przepływy

pieniędzy i powiązane ze sobą rynki

finansowe oraz towarowe.

 Ideoscapes (przestrzenie

ideowe)

:

globalne rozszerzanie się

idei i ideologii politycznych (np.:

demokracja liberalna, gospodarka

rynkowa, świadomość ekologiczna).

 Mediascapes (przestrzenie

mediowe):

globalny zasięg mediów

(gazet, radia, TV, internet).

 Technoscapes (przestrzenie

technologiczne)

:

obejmowanie

przez technologie całego globu – np.

Internet

TRANSNACJONALIZ
ACJA



Zmiana globalna to
przeniesienie organizacji
władzy, podejmowania decyzji,
produkcji i administracji z
poziomu państwa narodowego
na poziom ponadnarodowy



Relatywizacja państwa =>
polityka post-międzynarodowa



Tożsamości pod- i
ponadnarodowe



Transnarodowe organizacje,
problemy, wydarzenia,
wspólnoty i struktury



Transnarodowe klasy



Refleksywna modernizacja

Saskia Sassen
Globalne miasta

Ulrich Beck
Globalne ryzyko
Europa
kosmopolityczn
a

Manuel Castells
Społeczeństwo
sieci

Zygmunt
Bauman
Kurczenie się
czasu i
przestrzeni
Deterytorializacj
a

HISZPAŃSKI SOCJOLOG MANUEL CASTELLS UWAŻA,
ŻE WZORCE WSPÓŁCZESNEJ GLOBALIZACJI
ODZWIERCIEDLAJĄ SIĘ W NASTĘPUJĄCYCH
OBSZARACH

Gospodarka:

powstaje „globalny kapitalizm informacyjny”, wykorzystujący nowatorskie

możliwości technologiczne Internetu

Gospodarka:

powstaje „globalny kapitalizm informacyjny”, wykorzystujący nowatorskie

możliwości technologiczne Internetu

Wojskowość: zwłaszcza rozprzestrzenianie broni masowego rażenia (ABC:

atomowej, biologicznej, chemicznej)

Wojskowość: zwłaszcza rozprzestrzenianie broni masowego rażenia (ABC:

atomowej, biologicznej, chemicznej)

Prawo: powstają normy, które obowiązują wszystkie państwa należące do

społeczności międzynarodowej => tzw. prawo międzynarodowe;

powstają również normy bezpośrednio odnoszące się do jednostek, tzw. prawa

człowieka

Prawo: powstają normy, które obowiązują wszystkie państwa należące do

społeczności międzynarodowej => tzw. prawo międzynarodowe;

powstają również normy bezpośrednio odnoszące się do jednostek, tzw. prawa

człowieka

Ochrona środowiska: czyste środowisko jest wspólnym zasobem ludzkości.

Ochrona środowiska: czyste środowisko jest wspólnym zasobem ludzkości.

Kultura: środki masowego przekazu umożliwiają upowszechnienie się wspólnych

wzorów kulturowych.

Kultura: środki masowego przekazu umożliwiają upowszechnienie się wspólnych

wzorów kulturowych.

Społeczeństwo: kształtują się nowe wzory powiązań między społeczeństwami,

kulturami, ludźmi

Społeczeństwo: kształtują się nowe wzory powiązań między społeczeństwami,

kulturami, ludźmi

BAŁKANIZACJA



Rywalizacja między
państwami współistnieje
z odradzającymi się
nacjonalizmami plemiennymi



Dziedzictwo realizmu
politycznego

Samuel Huntington
Zderzenie cywilizacji

Model

Wizja społeczeństwa
światowego

Plusy

Minusy

Rola państwa
narodowego

Globalizacja

Orientacja na ‘jeden
świat’

Egalitarna
globalna
świadomość

Wysoki poziom
abstrakcji

erozja

Liberalizacja

Erozja barier między
państwami

Wolność handlu
i przepływów

Niestabilność
ekonomiczna

osłabienie

Polaryzacja

Świat podzielony na
biednych
i bogatych

Dobrobyt dla
wybranych

Bieda dla wielu

podtrzymanie

Amerykanizacja

Amerykańskie imperium
twardej i miękkiej potęgi

Pokój i stabilność
dzięki
spolegliwej
hegemonii

Nierówny
podział władzy
globalnej

osłabienie

McDonaldyzacja

Standaryzacja praktyk
na całym świecie

Modernizacja
sprzyja
oswojeniu
i harmonii

Erozja lokalnych
kultur

podtrzymanie,
ale też zmiana

Kreolizacja

Lokalne transformacje
za pośrednictwem
przepływów
regionalnych

Kulturowa
różnorodność i
bogactwo

Niepewność
spowodowana
utratą tradycji

osłabienie

Transnacjonalizacj
a

Pojawienie się szczebla
władzy ponad państwem
narodowym

Prawo
międzynarodowe

i siła regulacji

Brak
legitymizacji
i
odpowiedzialno
ści

osłabienie

Bałkanizacja

Świat podzielony na
odrębne, skonfliktowane
bloki kulturowe

Wzmocnienie
tożsamości
kulturowej

Nieunikniony
konflikt

Podtrzymanie
lub osłabienie

OBSZARY GLOBALIZACJI



Globalizacja przebiega w różnych sferach:

politycznej

,

gospodarczej

,

kulturowej

i

społecznej



W sferze politycznej mówi się niekiedy o
powstaniu systemu globalnego zarządzania
(global governance)



Nie jest to rząd światowy

– do jego

utworzenia jeszcze bardzo długa droga – lecz
rodzaj sieci, w której oczkach tkwią rozmaite
organizacje, instytucje, jednostki, rządy, a
która umożliwia podejmowanie decyzji o
kluczowym znaczeniu dla całego świata.

Agendy ONZ,
MFW, BŚ, WHO,
UNDP

Organizacje mnr:
NATO, WTO, WIPO

Organizacje
regionalne: UE, UA,
ASEAN, MERCOSUR

Rządy
państw

Stowarzyszenia lokalne,
grupy obywateli, rządy

Instytucje
prywatne:
Mnr Izba
Handlowa

Grupy
nieformalne: G8,
G77

Ponadnarodow
a społeczność
obywatelska:
Friends of
Earth, Lekarze
bez Granic

Globalne sieci
polityczne:
Światowy
Fundusz Walki z
AIDS, Konwencja
MOP o
eliminowaniu
Najgorszych
Form Pracy
Dzieci

Anna Giza-Poleszczuk, Mira Marody

GLOBALIZAC
JA

Historyczny

proces

,

w którym dochodzi do

fundamentalnego przesunięcia

przestrzennej skali

społecznej

organizacji życia ludzkiego

,

tak że powstają związki między

odległymi społecznościami,

a relacje siły (władzy) uzyskują zasięg

ponadregionalny i ponadkontynentalny.

GLOBALIZACJA



wzrost powiązań w przestrzeni;



zbiór ludzkich działań o podobnych
własnościach i zmierzających w tym samym
kierunku;



tworzy nowe ramy dla życia społecznego na
całej planecie;



działa w obrębie i poprzez państwa narodowe



ma co najmniej cztery elementy: dyfuzja,
współzależność, organizacja i
kultura/świadomość

GENEZA GLOBALIZACJI

GLOBALIZACJA W DZIEJACH



Brak historycznego początku



Globalistyczne ambicje wielkich religii



Kontakty między cywilizacjami: Jedwabny Szlak, pieniądze:
bizantyjskie solidusy, muzułmańskie dinary, floreny



Kontakty handlowe: banki i domy handlowe włoskich
państewek; pożyczki dla Anglii. Flandrii, państw bałkańskich



Ekspansja Mongołów: dżuma



Odkrycia geograficzne: kompanie handlowe



Handel niewolnikami: 10 mln ludzi



Dyfuzja produktów



Kapitalizm



Oświecenie: międzykontynentalny ruch intelektualny



Początki instytucjonalizacji prawa międzynarodowego

WEDŁUG FRIEDMANNA
GLOBALIZACJĘ MOŻNA PODZIELIĆ NA TRZY
WIELKIE EPOKI

1) Globalizacja 1.0  1492 r. – pocz. XIX w.
kurczenie się świata z dużego do średniego

2) Globalizacja 2.0  XIX w. – koniec XX w.

kurczenie się świata ze średniego do małego
(dzięki działalności, jaką prowadziły koncerny
międzynarodowe, spółki giełdowe =>
globalny obrót towarami)

3) Globalizacja 3.0  2000 r., świat kurczy

się do mikroskopijnego

Globalizacja 1.0 to globalizowanie się krajów

Globalizacja 2.0 zmienia firmy

Globalizacja 3.0 umożliwia kooperację małym

grupom czy wręcz pojedynczym jednostkom

WCZESNA FAZA GLOBALIZACJI

•T

ele

graf

: 1

83

7

Komunikowani

e

•M

ig

ra

cje

•P

od

ró

że

Podróżowanie

•L

ond

yń

ska

Gie

łd

a M

eta

li

Rynki

•S

ta

ndar

d zł

ota

Finanse

•M

ię

dzyna

ro

do

wa

U

nia

T el

eko

muni

kacyj

na: 1

86

5

Organizacje

mnr

•W

ojn

y św

iato

we

Wojskowość

•U

mo

wy

w

ie

lo

stron

ne

•S

ta

ndar

dy

Prawo

l. 60-70.: trzy

niezależne

procesy

• Rewolucja

technologii

informacyjnych

• Kryzys ekonomiczny

i restrukturyzacja

kapitalizmu i

etatyzmu

• Rozkwit ruchów

kulturowo-

społecznych

Nowy świat

• Społeczeństwo sieci:

nowa dominująca

struktura społeczna

• Gospodarka

informacyjna/globalna

• Kultura rzeczywistej

wirtualności

Castells, Społeczeństwo sieci

NOWE SPOŁECZEŃSTWA =
STRUKTURALNA TRANSFORMACJA W:

Stosunkach

produkcji

Stosunkach

władzy

Stosunkach

doświadczani

a

GLOBALIZACJA

Globalne

doświadczenia

• Globalne jedzenie

i historia

globalizacji

• Globalny sport

i kierunki

globalizacji

• Globalne media

i różnorodność

globalizacji

Globalne instytucje

• Globalna

gospodarka i

potęga rynków

• Globalne państwa

i spektrum

wycofania

• Globalne rządzenie

i perspektywy

prawa światowego

• Globalne

społeczeństwo

obywatelskie i

głosy na rzecz

zmiany

• Globalna religia

i wpływ wiary

Globalne problemy

• Globalne migracje:

jak nowi ludzie

zmieniają stare

miejsca

• Globalna

nierówność:

zwycięzcy i

przegrani

globalizacji

• Globalne

środowisko:

ratowanie planety?

• Globalna

sprawiedliwość:

czy możliwy jest

inny świat

Globalne

procesy

społeczn
e

Koncepcja

społecznoś

ci

globalnej

Globalizacj

a kultury

Nowe

wymiary

konfliktów

+

terroryzm

Nowe

transnarod

owe

przestrzeni

e

społeczne

Nierównomiern

ość globalizacji:

ubóstwo i

rozwój

Globalizacj

a

gospodarki

Reżimy

międzynarodo

we

Struktura

normatywna

ładu

międzynarodowe

go/globalnego

Aktorzy

globalnych

procesów

społecznyc

h

Nowe

globalne

problemy

i wyzwania

Analiza

procesów

społecznych

w wymiarze

globalnym