Wokół pojęcia

komunikacji

społecznej

Klaudia Kulczycka

Spis treści:



Co to jest
komunikowanie?



Schemat
komunikowania



Typy komunikowania



Znaki i kody



Typy kodów



Środki
komunikowania
(media)



Języki i dyskursy



Proces
komunikowania



Interakcja
komunikacyjna, jako
proces społeczny



Psychologiczne i
społeczne
uwarunkowania
komunikowania



Kobiecy i męski styl
komunikowania



Wykształcenie



Bibliografia

Co to jest
komunikowanie?

O komunikowaniu możemy mówić tylko wtedy,

gdy czynność lub zachowanie jest zauważone
przez drugą osobę.

Komunikowanie to czynność symboliczna,

gdzie dwie uczestniczące w niej osoby
przypisują jej jakieś znaczenie.

W komunikacji uczestniczy nadawca i

odbiorca, którzy za pomocą swojego
zachowania przekazują komunikat.

Schemat komunikowania

Nadawca

Komunikat

Odbiorca

Komunikowanie – rodzaj kontaktu nawiązanego

za pomocą zmysłów, bądź także specjalnie do
tego przystosowanych narzędzi (środków
komunikowania), między co najmniej dwiema
osobami, z których jedna (nadawca) przekazuje
drugiej (odbiorca) za pomocą zrozumiałych dla
nich znaków pewne treści pojęciowe lub
emocje z zamiarem wywołania u odbiorcy
określonych reakcji.

Dwa typy
komunikowania

Komunikowanie interpersonalne –

dokonuje się między co najmniej
dwiema osobami.

Komunikowanie intrapersonalne –

porozumiewanie się człowieka z samym
sobą lub z wyimaginowaną postacią
(monolog, mówienie do siebie).

Znaki i kody

Znaki – materialna forma i treść pojęciowa,

wyrażająca ludzkie myśli i emocje np. dźwięk,
barwa, dotyk, zapach. Znaki to przyjęte w pewnej
grupie zachowania, którym człowiek przypisuje
znaczenie.

Kod – system reguł porządkujący pewien zbiór

znaków.

Kodowanie – ogół czynności niezbędnych do

powstania przekazu.

Dekodowanie – czynności związane z

odczytywaniem znaczenia i sensu przekazu.

Typy kodów



Kody dyskretne – np. wskazany kod
sygnalizacji drogowej



Kody ciągłe – określają sposób
mówienia i artykulacji



Kody społeczne



Kody estetyczne – dominują w sferze
twórczości artystycznej

Środki komunikowania (media)

Środki komunikowania - zachowania, przedmioty i

urządzenia, które mogą pełnić funkcję symboliczną, oraz
utrwalać i przenosić w czasie i przestrzeni wszelkie nośniki
tej funkcji to znaczy znaki i przekazy.

Środki prezentacji (wyrażania) – głos i sposób

mówienia (siła, barwa, mimika), a także aparycja (kolor
skóry, zapachy, makijaż).

Środki reprezentacji – należą do nich przedmioty:

ołówek, kartka, kamera, magnetofon, które służą do
odtworzenia przekazu w innym miejscu i czasie odbiorcom
nie mającym bezpośredniego kontaktu z nadawcą.

Środki transmisji – maszyny drukarskie, łączność

telefoniczna, nadajniki radiowe, przekaźniki satelitarne itp.
Zwiększają zasięg komunikacji, poszerzają krąg odbiorców.

Języki i dyskursy

Język – system obejmujący dwa składniki :

semantyczny tj. zbiór znaków, czyli kod – słownik,
oraz syntaktyczny tj. reguły łączenia tych znaków
w całości, czyli gramatyka – zdania, teksty).

Dyskurs – sposób wypowiadania się pewnych

zbiorowości społecznych np. mężczyzn, grup
zawodowych, organizacji:



Dyskurs potoczny – z perspektywy zwykłego
człowieka



Partii politycznych



Kościoła



Dyskurs dziennikarski (mediów masowych)

Proces komunikowania

Kompetencja komunikacyjna – zdolność do komunikowania

obejmująca ogół wiedzy, umiejętności i sprawności określających
zakres możliwości porozumiewania się człowieka z jego otoczeniem –
z pozycji nadawcy i odbiorcy.

Czynniki warunkujące zdolność jednostki do komunikowania :



Czynnik semantyczno- syntaktyczny – repertuar kodów,
subkodów, języków



Czynnik pragmatyczny – znajomość norm społecznych i wzorów
zachowań



Czynnik sprawności – stopień biegłości w posługiwaniu się
środkami komunikowania



Czynnik zaangażowania – predyspozycje i nawyki warunkujące typ
uczestnictwa (czynne, bierne).

Akt – przekaz jednostronny płynący od nadawcy do odbiorcy.

Odbiorca może wykonywać gesty, wydawać dźwięki typu „aha” itp.

Proces – może być jednokierunkowy lub dwukierunkowy pod

warunkiem, że nastąpi odwrócenie ról między nadawcą i odbiorcą.

Piramida komunikowania (typy
komunikowania) :

Poziom procesu
komunikowania

Niewiele przypadków

Wiele przypadków

Interakcja komunikacyjna,
jako proces społeczny

Nasze wypowiedzi muszą być nie tylko zrozumiałe, ale muszą

także zobowiązywać odbiorcę do reakcji, czyli włączenia się
do dyskusji.

Aby akt komunikowania był ważny przekaz musi być:
Zrozumiały – komunikatywność nadawcy (operowanie kodami i

językami znanymi dla odbiorcy)

Prawdziwy – znajomość rzeczy i wiedza nadawcy (opieranie się

na sprawdzonych faktach)

Szczery – prawdomówność nadawcy (przekaz wyraża uczucia i

intencje nadawcy)

Słuszny – prawomocne działania nadawcy (przekaz poucza lub

nakłania odbiorcę)

Stosunek pomiędzy uczestnikami jest partnerski lub polega na

dominacji.

Psychologiczne i społeczne
uwarunkowania komunikowania

Płeć biologiczna - związana z anatomicznymi

różnicami ciała kobiety i ciała mężczyzny

Płeć psychiczna – różnice mentalne i poczucie

tożsamości płciowej. Mózg mężczyzn i kobiet różni
pod względem budowy i funkcjonowania.

Stereotypy płciowe zrodziły zjawisko seksizmu

tzn. przypisywania każdej płci określonych
predyspozycji i ról społecznych. Towarzyszy mu
przekonanie o wyższości płci męskiej nad żeńską.

Cechy kobiecego i męskiego stylu
komunikowania

Styl kobiecy

Styl męski

Mowa bardziej staranna

Więcej błędów gramatycznych

Krótsze zdania i słowa, częstsze

użycie wyolbrzymień

Dłuższe zdania i słowa, rzadsze

użycie wyolbrzymień

Dłużej utrzymują kontakt wzrokowy

z rozmówcą

Kontakt wzrokowy bardzo krótki

Gdy są zdenerwowane – dużo mówią Zdenerwowani – zamykają się w

sobie

Często ujawniają emocje

Ukrywają stany emocjonalne

Chętnie rozmawiają na tematy

osobiste

Niechętnie rozmawiają o sobie

Podczas rozmowy często się

uśmiechają

Starają się zachować powagę

„Głośno myślą”

Myślą w milczeniu

Utrzymują z przyjaciółkami stały

kontakt

Kontakty z przyjaciółmi

sporadyczne

Tematem rozmowy – inni ludzie

Tematem – ich własne osiągnięcia

Informują, że nie znają odpowiedzi

na pytanie

Udzielają fałszywych odpowiedzi

Nie lubią demonstrować wiedzy

Demonstrują wiedzę, chwalą się

Wykształcenie

Wykształcenie kształtuje poczucie tożsamości

i określa zakres kompetencji komunikacyjnej.
Jest efektem socjalizacji pierwotnej i wtórnej.

Miernikiem poziomu wykształcenia jest

edukacja formalna to jest świadectwa,
dyplomy ukończonych szkół, oraz stopnie i
tytuły formalne.

Każdy czynnik wpływający na wykształcenie

jednostki jednocześnie kształtuje jej
kompetencję komunikacyjną.

Znajomość wybranych terminów wśród
osób z wykształceniem podstawowym
oraz niepełnym wyższym i wyższym

Termin

Wykształcenie

podstawowe

Wykształcenie

wyższe

Badani

ogółem

Aborcja

70%

92%

80%

Antykoncepcj

a

65%

94%

80%

Dymisja

70%

95%

84%

Immunitet

52%

99%

71%

Integracja

24%

92%

38%

Konstytucja

62%

96%

74%

Korupcja

56%

93%

74%

Monitorowani

e

15%

62%

24%

Preferencja

24%

78%

45%

Promocja

55%

99%

69%

Prywatyzacja

58%

95%

60%

Cechy ograniczonej i
rozbudowanej kompetencji
komunikacyjnej

Kompetencja ograniczona

Kompetencja rozbudowana

Niewielki zasób słownictwa

Zróżnicowany zasób słownictwa

Krótkie, często niedokończone

zdania

Długie, skomplikowane

konstrukcje zdaniowe

Proste i powtarzające się spójniki

Budowanie zdań złożonych

Rzadkie używanie zaimków

nieosobowych jak podmiotu np.

„To”

Częste używanie zaimków

nieosobowych

Sztywne i ograniczone użycie

przymiotników i przysłówków

Dostosowany do sytuacji wybór

przymiotników i przysłówków

Duża rola środków niewerbalnych

(intonacji, mimiki)

Niewielka rola środków

niewerbalnych

Brak dystansu nadawcy wobec

własnej wypowiedzi

Przejawy dystansu wobec własnej

wypowiedzi np. „Załóżmy, że…”

Bibliografia



Maciej Mrozowski, „Komunikowanie:
jego wyróżniki i uwarunkowania”. w:
tegoż, Media masowe, władza
rozrywka, biznes. Warszawa Aspra-Jr
2001