Mikroekonomia

W1

T1:

Przedmiot zainteresowania

ekonomii. Metody badawcze.

Procesy gospodarowania

Teoria ekonomii a praktyka gospodarcza

Metody badań

Czynniki produkcji i metody produkcji
Krzywa możliwości produkcyjnych
Systemy ekonomiczne

Uwagi wstępne

Przedmiot, cel

Gospodarovanie (racjonalne)

maksymalizacja efektu
minimalizacja nakladów

(niegraniczone potreby, rzadkość zasobów)

Potrzeby, zaspokojenie potrzeb

Konsumpcja (dobra, uslugi)
Produkcja
Specializacja, wymiana (barter, pienądz)

Ekonomia

Oikos

– gospodarstwo domowe

Nomos

–

prawo

(ekonomia jest wiedzą o działalności w oikosie, dającą się ująć w

postaci praw naukowych)

Ekonomia

bada tendencje zmian wielkości produkcji,
cen, zatrudnienia, bezrobocia etc.
Formułuje wnioski z tych badań i
interpretując je dostarcza wskazówek i
narzędzi dla polityki gospodarczej
prowadzonej przez rząd.
Zajmuje się pieniądzem, bankowością
kapitałami, dochodami i bogactwem.

Podstawowe problemy

ekonomiczne:

Co wytwarzać

jakie dobra, w jakiej ilości, gdzie i kiedy?

Jak wytwarzać

kto ma wytwarzać i za pomocą jakich

narzędzi?

Dla kogo wytwarzać

kto ma korzystać z efektów produkcji, jakie

kryteria stosować przy podziale, czy należy
premiować efektywność czy wysiłek,
pomysłowość czy nakłady

pracy?

zwyczaj, nakaz, rynek, instynkt (intuicja)

Ekonomia

Funkcje
ekonomii

aplikacyjna

formułowanie zaleceń,
wskazywanie środków i
sposobów osiągania pożądanych
celów

poznawcza

wiarygodny opis realiów
gospodarczych

Ekonomia

Kryterium podziału
ekonomii na pozytywną i
normatywną są sądy.

pozytywna

stanowisko
konstatujące

normatywna

stanowisko
wartościujące

Ekonomia pozytywna,

normatywna

Sądy oceniające w ekonomii:

a) o wartości etycznej -
orzekają, że jakiś czyn,
zjawisko gospodarcze lub
cały system ma wartość
dodatnią lub ujemną; są to
sądy a priori;
b) o słuszności - orzekają,
czy i co konkretny czyn
spowodował i czy był w
danej sytuacji najlepszy z
możliwych (a post priori);
c) o moralności - dotyczą
intencji czynu i woli
zachowania się
nienagannego pod
względem etycznym.

Opis zjawisk ekonomicznych

Kategorie ekonomiczne

uogólniony, abstrakcyjne pojęcia odnoszące się

do zjawisk i procesów ekonomicznych oraz ich

związków i zależności.

Prawa ekonomiczne

istotne, konieczne i stale powtarzające

związki i

zależności pomiędzy kategoriami ekonomicznymi.

Teorie ekonomiczne

grupy twierdzeń logicznie i rzeczowo

uporządkowanych wyjaśniających funkcjonowanie

gospodarki jako całości lub jej segmentów.

Podstawowe kategorie

ekonomiczne

zasoby

ludzkie

naturalne

kapitałowe

odnawialne

nieodnawialne

Zasób

ilość dóbr ekonomicznych w danym

czasie

środki pracy

przedmioty pracy

Strumień

ilość dóbr ekonomicznych w

danym

okresie

Prawa ekonomiczne

Prawa ekonomiczne

przyczynowe

współistnienia

funkcyjne

Charakter praw

ekonomicznych

statystyczny

obiektywny

probabilistyczn

y

żywiołowy

historyczny

uniwersalny

Teorie ekonomiczne

Ekonomia neoklasyczna (Adam

Smith)

monetaryzm
teoria racjonalnych oczekiwań
ekonomia podaży

Keynesizm (J.M. Keynes)

szkoła ortodoksyjna
szkoła eklektyczna

Ekonomia

Mikroekonomia:

zajmuje się badaniem postępowania lub reakcji konsumentów i
producentów

zajmuje się badaniem zachowań indywidualnych podmiotów
gospodarczych, analizą poszczególnych dóbr i rynków, w przekonaniu, że
zachowanie gospodarki wynika z sumy zachowań poszczególnych,
indywidualnych podmiotów gospodarczych. Wychodzi więc z założenia, że
chcąc zbadać prawidłowości dotyczące całości gospodarki, należy przede
wszystkim zbadać w jaki sposób zachowuje się jednostka gospodarująca.

Makroekonomia:

zajmuje się całością gospodarki albo jej ważnymi fragmentami

bada gospodarkę, zarówno narodową jak i światową, jako ogół zależności,
występujących między najważniejszymi agregatami gospodarczymi, takimi
jak: łączny (globalny) popyt i podaż produktów i usług, średni poziom cen,
poziom zatrudnienia, wielkość konsumpcji i inwestycji, czy dochody i
wydatki budżetu państwa.

Źródła błędów w badaniach

ekonomicznych

Problem wyizolowania

Przypadkowość czy związek przyczynowo-

skutkowy

Całość czy część całości (błąd kompozycji)

Subiektywizm
Specyfika życia społecznego

Jest „ceteris paribus” ?

Ważniejsze trudności myślenia

ekonomicznego

2) To, co jest prawdziwe w mikroskali, nie musi

być prawdziwe w makroskali.

3) Częste uleganie złudzeniu, że w danej sytuacji

występują zależności przyczynowo-skutkowe.

4) Subiektywizm i stereotypowość badającego.

5) Mierzenie zdarzeń gospodarczych (wiele z nich

ma naturę jakościową) jest trudne, a ma
bardzo duży wpływ na wynik badań (wybór
sposobu pomiaru i miernika).

1) Zdarzenia gospodarcze są sprzężone

zwrotnie.

Potrzeby

Potrzeba

stan niedoboru i braku czegoś

Rodzaje potrzeb

egzystencjalne
funkcjonalne
społeczne
psychiczne

Potrzeby są:

nieograniczone co do liczby
ograniczone co do pojemności
konkurencyjne,

substytucyjne lub

komplementarne względem

siebie

Środki zaspokojenia potrzeb

(dobra)

Dobra

Wolne

Gospodarcze

(wytworzone przez człowieka w

ograniczonej ilości)

Dobra

konsumpcyjn

e

produkcyjne

Środki zaspokojenia potrzeb

(usługi)

usługi

materialne

niematerialn

e

usługi

konsumpcyjn

e

produkcyjne

ogólnospołeczn

e

Czynniki produkcji i metody

produkcji

Czynniki produkcji (dobra produkcyjne):

czynnik ludzki (praca)

wiedza, umiejętności, kwalifikacje zawodowe

czynnik kapitału

kapitał rzeczowy

czynniki naturalne

ziemia, surowce roślinne, mineralne itp.

komplementarność
substytucyjność

Działalność produkcyjna

Produkcja

działalność gospodarcza w wyniku której

wytwarza się dobra i usługi zaspokajające

potrzeby ludzkie.

Do produkcji potrzebne są :

praca ludzka
środki pracy (dobra inwestycyjne)
przedmioty pracy (dobra pośrednie)

Środki pracy + przedmioty pracy = środki

produkcji

Środki produkcji + ludzie = siły wytwórcze

Prawo malejacego produktu

marginalnego

MP = dQ / dQL

Krzywa możliwości

produkcyjnych

Krzywa możliwości produkcyjnych

zwana też krzywą transformacji

to

graficzne przedstawienie różnych kombinacji dwóch dóbr,

które mogą być wytwarzane, gdy wszystkie zasoby są w
pełni efektywnie wykorzystane.
ilustruje problem substytucji
ma nachylenie ujemne

na granicy możliwości produkcyjnych znajdują się punkty oznaczające
wykorzystanie w całości i w najlepszy sposób posiadanych czynników. Wewnątrz
granicy możliwości produkcyjnych znajdują się kombinacje dóbr, które można
wytworzyć przy niepełnym wykorzystaniu czynników produkcji (bezrobocie
czynnika, nieefektywność wykorzystania). Na zewnątrz granicy możliwości
produkcyjnych znajdują się kombinacje, których producent uzyskać nie jest w
stanie w danym czasie.

Krzywa możliwości produkcyjnych

(2)

• 5

System ekonomiczny (1)

System ekonomiczny

(gospodarczy)

układ stosunków i organizacji, który kształtuje

prawa i regulacje rządzące działalnością

gospodarczą, determinuje prawa własności

czynników produkcji, rozdziela uprawnienia do

podejmowania decyzji w zakresie produkcji i

konsumpcji, determinuje bodźce motywujące

różne podmioty gospodarcze a w ostateczności

rozstrzyga kwestie :co jak i dla kogo ma być

produkowane.

System ekonomiczny = mechanizmy

ekonomiczne +instytucje infrastrukturalne

System ekonomiczny (2)

Cechy systemu gospodarczego:

własność

alokacja

regulacja

motywacja

kontrola

Kryteria podziału systemów

ekonomicznych:

zasięg

własności czynników wytwórczych

sposób alokacji – zasobów

na sposób podejmowania decyzji i regulacji

System ekonomiczny (3)

Rodzaje systemów ekonomicznych

(kryterium - zasięg)

Gospodarka regionalna

Gospodarka krajowa,

Gospodarka międzynarodowa,

Gospodarka światowa

.

(kryterium własność czynników wytwórczych)

Własność publiczna

Państwowa (ma szerszy zasięg),

Komunalna (miasta ,gminy ,województwa)

Własność prywatna

Kapitalistyczna (przedsiębiorstwa, które zatrudniają pracowników),

Indywidualna (przedsiębiorstwo, którego właścicielem jest jeden

człowiek),

Grupowa (spółki akcyjne, cywilne)
Drobnotowarowa (gospodarstwa)

System ekonomiczny (4)

Rodzaje systemów ekonomicznych

(cd)

(kryterium sposób alokacji – zasobów)

Gospodarka centralnie planowana

Gospodarka rynkowa

Kapitalistyczna gospodarka rynkowa
Społeczna gospodarka rynkowa
Socjalna gospodarka rynkowa

(kryterium sposób podejmowania decyzji i regulacji)

scentralizowany

zdecentralizowany

System rynkowy (1)

Geneza gospodarki rynkowej:

Gospodarka naturalna

funkcjonuje bez wymiany. Polega na wytwarzaniu
towarów do zaspokojenia podstawowych potrzeb.
Poziom produkcji nie jest wysoki, me ma
nadwyżek do wymiany (okres ten trwał długo)

Gospodarka towarowa

wymiana towaru na towar (zaczynają powstawać
nadwyżki).

Gospodarka towarowo-pieniężna

wymiana towar - pieniądz - towar (powstają
nadwyżki).

Cechy gospodarki rynkowej:

Dominacja własności prywatnej
Alokacja poprzez rynek- poprzez popyt i

podaż

Rynek tworzy ceny w zależności od

popytu i podaży,

Samodzielność podmiotów

gospodarczych

Ograniczona rola państwa (mała

interwencja państwa)

Konkurencja

System rynkowy (2)

Rynek

proces wymiany w trakcie którego negocjuje się warunki

wymiany (lub miejsce wymiany) dóbr i usług.

Kryteria klasyfikacji rynków:

stopień konkurencji (doskonałej, niedoskonałej)

przedmiot transakcji (konsumpcyjne, produkcyjne,

pracy, itp..)

zakres przestrzenny transakcji (lokalny, krajowy,

światowy)

stopień legalności transakcji (biały, szary, czarny)

decydenta (producenta, konsumenta)

możliwość dostępu (wolny, ograniczony)

System rynkowy – rynek (1)

Funkcje rynku

Za pośrednictwem rynku dokonuje się wycena

dóbr

Rynek jest podstawowym źródłem informacji

dla podmiotów gospodarczych

Warunkuje racjonalną alokację zasobów
Umożliwia ustalanie się stanów równowagi w

gospodarce

Weryfikator celowości produkcji
Mechanizm dostosowywania produkcji do

potrzeb

System rynkowy – rynek (2)