UPADKI OSÓB

STARSZYCH

• W Roczniku demograficznym z 2009 roku, Główny Urząd

Statystyczny prognozował, że w 2010 roku struktura wiekowa
ludności polskiej powinna mieć następujący rozkład: 0 - 17 lat -
19% ludności, 18 - 44 lat - 40%, 45 - 59 lat - 21%, 60 - 64 lat -
6%, 65 lat i więcej - 13% ludności kraju.

• W prognozie na 2035 rok przewiduje się, że rozkład wiekowy

społeczeństwa polskiego będzie wyglądał następująco: 0 - 17
lat - 16%, 18 - 44 lat - 30%, 45 - 59 lat - 24%, 60 - 64 lat - 7%,
65 lat i więcej - 23% ogółu ludności kraju.

• Natomiast według specjalistów Światowej Organizacji Zdrowia

(WHO) populacja uważana jest za „młodą” wówczas, gdy tylko
do 4% osób przekracza 65 lat, za populację „dojrzałą”, gdy od
4 do 7% osób przekracza wiek 65 lat oraz za „starą”, gdy
ponad 7% populacji ma więcej niż 65 lat.

•

Można łatwo zaobserwować, że zmiany zachodzące w

strukturze ludności Polski przekraczają w znacznej mierze progi
ustalone przez WHO, gdyż zamiast 7% obecnie posiadamy 13%
ludności wieku powyżej 65 lat, a w 2035 roku spodziewa się, że
ludzi posiadających 65 lat i więcej będzie aż 23% z ogółu
ludności kraju.

• Upadki są jednym z najpoważniejszych problemów

geriatrycznych, gdyż posiadają bardzo niebezpieczne dla osób
starszych następstwa. Stanowią obecnie główną przyczynę
śmierci wśród zgonów spowodowanych nieszczęśliwymi
wypadkami u osób powyżej 65 roku życia.

• Jak podają liczne doniesienia naukowe ryzyko upadków

zwiększa się wraz z wiekiem. Może zobrazować to fakt, że na
każde 100 osób w wieku 70 - 74 lata upada 47 osób rocznie,
wśród 80 - latków jest to aż 121. Najbardziej narażone na
upadki są osoby niesprawne i nieaktywne. Przyjmuje się, że
upadki są powodem około 40% przyjęć do domów opieki.
Szacuje się również, że 35 - 45% osób po 65 roku życia
doświadcza przynajmniej jednego upadku w ciągu roku.

• Natomiast po 85 roku życia wzrasta procentowa ilość osób,

które ulegają upadkom do 50%, co oznacza, że po 80 roku
życia upada co druga osoba.

• Kobiety upadają trzy razy częściej niż mężczyźni [9,13,14].

UPADKI OSÓB STARSZYCH

Wielokrotnie w ciągu dnia naruszamy pionową postawę
ciała, ponieważ wysoko położony środek ciężkości
przesuwa się poza brzeg małej podstawy podparcia.

Możliwości korekcji postawy zmniejszają się z wiekiem.

W STAROŚCI UPOŚLEDZENIU ULEGA:

spostrzeganie i widzenie,

aparat błędnikowo-przedsionkowy traci precyzję działania,

mózgowa zdolność koordynacji ulega spowolnieniu,

sprawność kontroli odruchów rdzeniowych maleje,

mięśnie zanikają,

- aparat ścięgnisto-więzadłowy traci elastyczność.

DEFINICJA UPADKU:

Upadek - określa się jako wydarzenie polegające na
nagłej, niezamierzonej zmianie pozycji ciała w wyniku
utraty równowagi, podczas chodzenia lub innych
czynności, wskutek

którego poszkodowany znajduje się na ziemi lub podłodze
(bez udziału sił zewnętrznych).

KIEDY DOCHODZI DO UPADKU:

- w trakcie czynności, którym towarzyszy przenoszenie środka

ciężkości,

- w trakcie chodzenia,
- przy wykonywaniu obrotów, sięgania po coś.

GDZIE NAJCZĘŚCIEJ DOCHODZI DO
UPADKÓW

- łazienka

- sypialnia

- kuchnia

- krawężniki lub stopnie

UPADKI

Upadki – występujące u osób starszych są zaliczane do tzw.
wielkich problemów geriatrycznych (obok zaburzeń mobilności,
nietrzymania moczu, stolca, zaburzeń otępiennych, upośledzeń
słuchu i objawów depresji). Są to stany wieloprzyczynowe,
przewlekłe, trudne do leczenia, powodujące, iż osoba starsza
stopniowo traci swoją niezależność.

UPADKI SĄ GŁÓWNĄ PRZYCZYNĄ ŚMIERCI LUB POWODEM

HOSPITALIZACJI

WEWNĘTRZNE PRZYCZYNY UPADKÓW …

SCHORZENIA SERCOWO-NACZYNIOWE

- zaburzenia rytmu serca (bradykardia, tachykardia)

- choroba naczyń wieńcowych (zawał)

- hipotonia ortostatyczna

- Miażdżyca tętnic dogłowowych i kończyn dolnych

- zmiany w obrazie krwi (anemia, hipoglikemia)

SCHORZENIA NEUROLOGICZNE

- napady padania (drop attacks)

- stany po udarze mózgu
- zaburzenia w naczyniach mózgowych
- choroba Parkinsona
- epilepsja, demencja
- zespół tętnicy kręgowo-podstawnej
-

neuropatie obwodowe

- spondyloza szyjna
- choroby móżdżku

CHOROBY NARZĄDU RUCHU

- zapalenia stawów
- zniekształcenia stóp
- choroba zwyrodnieniowa stawów
- miopatia

ZABURZENIA METABOLICZNE

- niedoczynność tarczycy
- hipoglikemia
- anemia
- zaburzenia wodno-elektrolitowe (odwodnienia)

CHOROBY NARZĄDÓW ZMYSŁÓW

- Jaskra
- Zaćma
- Retinopatia cukrzycowa
- Zwyrodnienie plamki
- Niedowidzenie jednoimienne

STOSOWANE LEKI

- psychotropowe
- diuretyki
- nasenne
- obniżające ciśnienie krwi

- zażywanie dużej ilości leków

- niewłaściwe zażywanie leków

- samoleczenie

ZEWNĘTRZNE PRZYCZYNY UPADKÓW

PODŁOGI

- Wypastowane
- Śliskie
- Mokre
- Wysokie progi
- Zawinięte brzegi dywanów
- Przesuwające się chodniki

URZĄDZENIA PRZESTRZENNE, MEBLE,
OŚWIETLENIE

- przejścia utrudnione przez meble

- wysoko położone szafki, półki

- zbyt wysokie łóżka, krzesła

sznury elektryczne na podłodze

- brak oświetlenia lub oświetlenie oślepiające, niedostępne wyłączniki

- schody (zła ocena głębokości schodów, pominięcie ostatnich stopni
schodowych, brak poręczy, pokrycie schodów niewłaściwą wykładziną.

ŁAZIENKA

- Wanna brodziki- śliskie dno
- Śliska posadzka
- Sedes – zbyt niski, brak uchwytów i poręczy

OTOCZENIE POZA DOMEM

- Nierówne chodniki
- Śliskie nawierzchnie
- Wysokie krawężniki
- Niedostosowane środki transportu

POSTĘPOWANIE REHABILITACYJNE
ZAPOBIEGAJĄCE UPADKOM

OCENA

Zakresu ruchu, siły mięśniowej, chodu,
stanu pacjenta w trakcie zmiany
pozycji, ryzyka upadków (testy
funkcjonalne: Tinetti, Berg, tor
przeszkód, systemy komputerowe –
platforma balansowa).

TEST STANIA NA JEDNEJ NODZE

Test stania na jednej nodze z oczami
otwartymi a następnie zamkniętymi.
Test ten ma ograniczone
zastosowanie u starszych osób.

TEST RÓWNOWAGI BERGA

Ocenia wykonywanie czternastu czynności typowych dla
codziennego życia, wskazując na zdolność utrzymania pozycji
siedzącej lub stojącej w coraz trudniejszych warunkach.

Utrzymywanie pozycji stojącej jest oceniane poprzez stopniowe
zmniejszane powierzchni podparcia.

TEST TINETTI

- przejście z siedzenia do stania
- unieruchomienie 5 sek
- przejście 3 metrów (czas)
- obrót o 180 stopni
- przejście z stania do siedzenia

Oceniamy w skali od: 0 – 1 – 2

Gdzie

– duże ryzyko upadków, pomoc osoby drugiej

– małe ryzyko upadków, pomoce techniczne

– nie ma ryzyka upadków, nie trzeba pomocy technicznych

USPRAWNIANIE

• Praca nad postawą (ćw. równowagi)
• Praca nad poprawą siły mięśni obręczy biodrowej

i kończyn dolnych

• Pobudzenie do pracy psychomotorycznej
• Regularna ocena stanu pacjenta
• Obserwacja rezultatów rehabilitacji
• Udzielenie rad rodzinie i prowadzącym rehabilitację domową
• Oprotezowanie starszego człowieka zwiększając jego
bezpieczeństwo (laska, balkonik, ochraniacze na biodra,
protezowanie wzroku, słuchu).

NASTĘPSTWA UPADKÓW

Uszkodzenia narządu ruchu głównie złamania:

•

Szyjki kości udowej

•

Złamania przezkrętarzowe

•

Złamania kompresyjne trzonów kręgów

•

Złamania dalszej nasady kości promieniowej

NASTĘPSTWA UNIERUCHOMIENIA

Pojawienie się ryzyka: zakażeń układu moczowego, układu
oddechowego, zakrzepicy żył głębokich, powstawania odleżyn.

ZESPÓŁ POUPADKOWY

• Prowadzi do ograniczenia aktywności fizycznej i

uzależnienia osoby starszej od łóżka lub w fotela

• Strach przed następnym upadkiem, ograniczając w ten

sposób swoją samodzielność.

• Subiektywna negatywna ocena możliwości poruszania

się i utrzymania równowagi

NASTĘPSTWA ZESPOŁU POUPADKOWEGO

- zaburzenia somatyczne,

- depresja,

- zmniejszenie niezależności,

- obniżenie jakości życia,

- zaburzenia psychiczne,

- problemy z lokomocją i równowagą,

- zwiększenie kosztów.

PODNOSZENIE SIĘ PO UPADKU

•

Metoda konwencjonalna

 obrót na bok
 przejście do pozycji podpartej jednym ramieniem
 oparcie drugiej ręki około 30 cm.
 przejście do klęku podpartego
 wyprostowanie bioder i uniesienie się z oparciem o krzesło
 postawienie jednej stopy, klęk na jednym kolanie
 przejście do pozycji stojącej

•

Metoda wstecznego uczenia się

 pacjent ćwiczy ruchy począwszy od ostatniego ruchu w

metodzie konwencjonalnej.