*

Infrastruktura
transportu
lotniczego

Transport lotniczy

*

Zalety:

*

Największa prędkość podróżna;

*

Najwyższe bezpieczeństwo przewozowe;

*

Wysoka punktualność i rytmiczność

transportu

*

Wady:

*

Mała podatność transportowa (wybrane

ładunki);

*

Największy koszt usług transportowych;

*

Duża wrażliwość na warunki klimatyczne;

*

Konieczność korzystania z innych gałęzi

transportu.

Infrastruktura transportu lotniczego

*

Punktowa: lądowiska, lotniska, porty lotnicze

i międzynarodowe porty lotnicze;

*

Liniowa: drogi lotnicze.

Często spotykany jest pogląd, że transport lotniczy nie
posiada infrastruktury liniowej. Wynika to z istoty
środowiska funkcjonowania tej gałęzi transportu –
przestrzeni powietrznej. Przestrzeń ta jest głównym
elementem infrastruktury liniowej, jednak nabiera ona cech
infrastrukturalnych dopiero po zainstalowaniu na ziemi
odpowiednich urządzeń prowadzenia, nadzoru i kontroli
ruchu lotniczego. Urządzenia te, obiekty naziemne kontroli
ruchu naziemnego mają w sensie technicznym charakter
punktowy (radary, radiostacje komunikacyjne, radiostacje
nawigacyjne), służą jednak do zabezpieczenia ruchu
samolotów na odcinkach pomiędzy punktami
infrastrukturalnymi – lotniskami.

Infrastruktura liniowa transportu lotniczego

*

Drogi lotnicze: wycinki przestrzeni powietrznej

o szerokości 10 NM (Nautical Miles – mil morskich)
jako drogi krajowe i 20 NM jako drogi
międzynarodowe oraz wysokości 900-12000m STD
(standardowe nastawienie wysokościomierza).

*

Rejony kontrolowane lotnisk: przestrzenie wokół

lotnisk o promieniu kilkudziesięciu kilometrów,
w których łączność i kierowanie ruchem przejmują
lotniskowe organa kierowania ruchem. Stanowią
one element łączący infrastrukturę liniową
lotnictwa z infrastrukturą punktową.

Problematyka infrastruktury liniowej i
punktowej transportu lotniczego stanowi z
przyczyn technicznych idealny, niemal modelowy
przykład ilustrujący zależność środków
transportu od elementów infrastruktury.
O ile bowiem w innych gałęziach transportu,
w ekstremalnych sytuacjach awaryjnych,
możliwe jest przyjęcie i obsługa środka
transportowego poza wyznaczonymi i
odpowiednio przygotowanymi punktami
transportowymi (portami, stacjami,
przystankami), o tyle w transporcie lotniczym,
z uwagi na specyfikę techniczną tej gałęzi, jest
to praktycznie niewykonalne.

Infrastruktura punktowa transportu lotniczego

*

Lotnisko: wydzielona na lądzie lub wodzie

powierzchnia wraz z przynależnymi do niej obiektami
budowlanymi, urządzeniami i wyposażeniem,
przeznaczona w całości lub w części do przylotów,
odlotów i manewrowania statkami powietrznymi.
Nazwa „port lotniczy” występuje w kontekście operacji
ekonomicznych i handlowych przewozów lotniczych.

*

Międzynarodowy port lotniczy: port lotniczy

o wyznaczonym przez państwo miejscu położenia,
służący lądowaniom i startom w międzynarodowym
ruchu powietrznym, z tym że w obrębie tego portu
dokonuje się czynności wynikających z przepisów
celnych, imigracyjnych, ochrony zdrowia publicznego,
kwarantanny oraz innych formalności tego typu.

Funkcje transportowe portów lotniczych jako

punktów transportowych: gałęziowa

*

Funkcja gałęziowa: port lotniczy, podobnie jak

stacje, porty, przystanki innych gałęzi transportu,
odgrywa rolę stacji czy przystanku dla głównego
(gałęziowego) środka transportu.

*

Całokształt tej funkcji sprowadza się do gestii

ruchowej punktu w stosunku do swego głównego
środka transportu.

*

Gestia ruchowa to ogół czynności i kompetencji

mających na celu sprawne, bezpieczne przyjęcie
środka transportowego w obręb stacji,
sprowadzenie go do przeładunku, a po jego
zakończeniu wyekspediowanie środka poza stację.
W skład tych czynności wchodzą:

*

Czuwanie nad bezpieczeństwem ruchu w

obrębie stacji;

*

Wyznaczanie miejsc przeładunku;

*

Kontrola przestrzegania wszelkich przepisów

na terenie punktu (stacji).

*

Gestia ruchowa, czyli odpowiedzialność za

czynności ruchowe zasadniczego środka
transportowego, spełniana jest przez
zawiadowcę lotniska niekomunikacyjnego i
zespół instytucji kierowania ruchem lotniczym
na lotniskach komunikacyjnych.

*

Dodatkowo, gestia ruchowa obejmuje także

inne funkcje związane z techniczną obsługą
środka transportu, takie jak: zaopatrywanie w
paliwo, przeglądy, remonty, konserwacja.

*

Obsługa samolotów przez port lotniczy jest

bardzo szeroka i pełna. W dużych portach
znajdują się często warsztaty naprawcze,
magazyny części zamiennych,
wykwalifikowane fabryczne ekipy remontowe.

*

Wymogi bezpieczeństwa i płynności dużego

ruchu lotniczego w przestrzeni
trójwymiarowej spowodowały podział gestii
ruchowej pomiędzy trzy zasadnicze rodzaje
organów kierujących bezpośrednio ruchem
lotniczym:

*

Kontrola obszaru: kieruje ruchem lotniczym

na obszarze całego państwa lub jego części;

*

Kontrola zbliżenia: zajmuje się ruchem

samolotów poruszających się w obrębie
Rejonu Kontrolowanego Lotniska;

*

Kontrola lotniska: zajmuje się ruchem w

obrębie Strefy Kontrolowanej Lotniska.

Funkcje transportowe portów

lotniczych jako punktów

transportowych: międzygałęziowa

*

Funkcja międzygałęziowa: port lotniczy

(punkt transportowy) spełnia rolę węzła
transportowego (inna nazwa to funkcja stacja-
stacja).

*

Funkcja ta ma cechy ekonomiczne i

występują tu czynności mające na celu
obsługę zetknięcia się głównego i dowozowo-
odwozowych środków transportu, oraz
obsługę przedmiotów przewozu – pasażerów
i ładunków.

*

Funkcja wynika z konieczności stosowania

innych gałęzi transportu w celu uzupełnienia
usług transportu lotniczego, a to wymaga
koordynacji ruchu lotniczego z pozostałymi
rodzajami transportu.

*

Funkcja wyraża się jak największym

dostosowaniem transportu lotniczego do
potrzeb przewozowych, skoordynowania z
nimi liczby i częstotliwości odlotów i
przylotów.

*

Funkcję sprawują przedsiębiorstwa

transportu lotniczego, spedytorzy, biura
podróży, biura wycieczkowe lub inne
różnorodne instytucje pośredniczące.

Cechy infrastruktury transportu
lotniczego:

*

Wysoka majątkochłonność i

kapitałochłonność;

*

Niepodzielność techniczna i ekonomiczna;

*

Wielofunkcyjność (wielozadaniowość);

*

Przewaga kosztów stałych nad zmiennymi;

*

Długi okres projektowania, budowy i

eksploatacji;

*

Immobilność przestrzenna i funkcjonalna.

Klasyfikacja polskich portów lotniczych:

*

Międzynarodowe

Porty przylotowe i odlotowe dla rozkładowych
i nierozkładowych lotów zagranicznych i zapewniają im
pełną obsługę inspekcyjną, celną i imigracyjną oraz
umożliwiają kontakt z lokalnymi władzami.

*

Regionalne

Duże jednostki zdolne do obsłużenia rozkładowych
i nierozkładowych lotów w komunikacji krajowej
i nierozkładowych w regionalnej komunikacji
międzynarodowej. Dodatkowe usługi: loty dyspozycyjne,
lokalne operacje prywatnych statków przewozowych,
lotnicze przewozy towarowe (cargo), ograniczone loty
międzynarodowe wymagające wcześniejszej notyfikacji.
Mogą służyć jako porty zapasowe (rezerwowe) dla lotnisk
międzynarodowych.

Klasyfikacja polskich portów lotniczych:

*

Drugorzędne

Służą obsłudze małego przemysłu, ruchu turystycznego

i centrów handlowych. Dostęp do lotniska mają statki
powietrzne obsługujące małą komunikację,
dyspozycyjne, obsługujące ludzi biznesu i prywatne. Na
ogół nie obsługują lotów rozkładowych. Wyposażone są
w drogę startową utwardzoną.

*

Lotnictwa ogólnego

Stanowią teren operacji nierozkładowych lotów
lotnictwa ogólnego i miejsce dla przymusowych
lądowań statków powietrznych lotnictwa ogólnego,
szkolenia i działalności sportowej. Nie mają
utwardzonych dróg startowych.

*

W Polsce zlokalizowanych jest około 110 lotnisk

i portów lotniczych jako obiektów punktowych
infrastruktury lotniczej i kilkadziesiąt obiektów
infrastruktury liniowej.

*

Transport lotniczy jest obecnie najszybciej

rozwijającą się gałęzią transportu.

*

Najintensywniej jest wykorzystywany w relacjach

Europa – Ameryka Północna – Azja Wschodnia.

*

Pozwala na utrzymanie komunikacji w rejonach

słabo zaludnionych i trudnodostępnych jak:
Alaska, Kanada, Rosja, Australia, Amazonia.

*

Największe porty lotnicze to: Atlanta, Dallas,

Nowy Jork, Frankfurt, Londyn, Tokio, Bangkok,
Chicago. W Polsce: Warszawa Okęcie ze statusem
międzynarodowego portu kontynentalnego.