UNIA EUROPEJSKA

Instytucje i źródła

prawa

Historia i proces rozszerzania UE



Najogólniej UE można określić jako nową formę współpracy państw, które rozpoczęły realizację
kolejnego etapu integracji europejskiej, zapoczątkowanej powstaniem Wspólnot Europejskich.
Podstawowym celem Unii jest kształtowanie coraz ściślejszych związków między narodami przez
utworzenie rzeczywistej unii gospodarczo-monetarnej i politycznej oraz rozwój współdziałania w
różnych dziedzinach
Mały Słownik Stosunków Międzynarodowych (red.) G. Michałowska

 



Nazwa określająca nowy etap w rozwoju struktur integracji europejskiej. Jej zadaniem jest
organizowanie ścisłej współpracy między państwami członkowskimi, rozwijanie systemu
integracyjnych więzi przez usuwanie barier. UE stanowi w swym obecnym kształcie niemający
porównania organizm międzynarodowy, będący w procesie stawania się. Dzięki mechanizmom
umożliwiającym tworzenie prawa unijnego (wspólnotowego) zarysowane w traktacie ramy mogą się
wypełniać, tworząc przejrzystą prawnie strukturę czy to nowego typu organizacji międzynarodowej,
czy federacji państw.
Słownik Unii Europejskiej, praca zbiorowa (red. naukowa) E. Stadmuller

 



Podstawą dla Unii Europejskiej są Wspólnoty Europejskie uzupełnione politykami i formami
współpracy ustanowionymi Traktatem założycielskim. UE w odróżnieniu od Wspólnot nie posiada
osobowości prawnej. Jej zadaniem jest organizacja w sposób konsekwentny i solidarny stosunków
pomiędzy państwami członkowskimi i ich narodami. Unia posiada do swej dyspozycji jednolite ramy
instytucjonalne opierające się na tym, co osiągnęły Wspólnoty Europejskie.
Leksykon współczesnych międzynarodowych stosunków politycznych (red.) Cz. Mojsiewicz

 



Unia Europejska została stworzona na podstawie Traktatu z Maastricht. Traktem tym została
utworzona szczególna organizacja regionalna w Europie obejmująca unię polityczną, gospodarczą i
walutową. Stanowi ona efekt ponad 40 letniego procesu politycznego. UE, aczkolwiek formalnie
powołana do życia odrębnie jako instytucja międzynarodowa, obejmuje sobą dotychczasowe
Wspólnoty Europejskie. Dzięki tym Wspólnotom i poprzez nie UE występuje w stosunkach
międzynarodowych korzystając podmiotowości dotychczasowych Wspólnot, sama tej podmiotowości
nie posiadając.
Encyklopedia Prawa (red.) U. Kalina-Prasznic

Co to jest UE? – moment powstania



Jedynym w swoim rodzaju gospodarczym i
politycznym partnerstwem 27
demokratycznych państw europejskich.



Z punktu widzenia prawa
międzynarodowego jest organizacją
międzynarodową o charakterze
regionalnym, integracyjnym,
ponadnarodowym oraz cechującą się daleko
idącymi kompetencjami zarówno w sferze
gospodarczej, społecznej, jaki i politycznej.

Czym jest UE
współcześnie?



Termin integracja pochodzi od łacińskiego
INTEGRATIO – oznaczającego scalanie,
łączenie i tworzenie nowej całości

Co to jest integracja?



wola polityczna państw do integrowania się



komplementarność gospodarek, rozumiana
jako równomierny poziom rozwoju
gospodarczego



sprzyjające położenie geograficzne (bliskość
geograficzna)



jednolity ustrój polityczno-gospodarczy



prowadzenie sprzyjającej polityki handlowej
wyrażającej się np. w udzielaniu ulg celnych
innym państwom

Przesłanki integracji



strefa wolnego handlu



unia celna



wspólny rynek (unia gospodarcza)



unia gospodarczo-walutowa



unia polityczna (pełna integracja)

Etapy integracji
gospodarczej



Imperium Rzymskie, Karol Wielki, Cesarstwo
Rzymskie Narodu Niemieckiego



Pieree Dubois



Idee zjednoczeniowe w XV-XVIII w.



Koncepcje zjednoczenia w XIX w.



Wpływ Paneuropy na rozwój idei integracyjnych



Unia Paneuropejska 1924r.



Czynniki dezintegrujące w latach 30-tych XX w.



Federacja regionalna Józefa Retingera



Kongres Unii Paneuropejskiej Nowy Jork 1943r.

Zarys historii, czyli idee jednej
Europy



Przesłanki podjęcia działań integracyjnych po 1945r.:



dążenie do odrzucenia katastrofalnej w skutkach polityki
nacjonalizmu i totalitaryzmu oraz ugruntowanie systemu
demokratycznego



chęć umocnienia pokoju i osiągnięcia poczucia bezpieczeństwa



nadzieja na szybsze uzyskanie wspólnym wysiłkiem dobrobytu



liczenie na odzyskanie (dzięki połączeniu narodowych
potencjałów) przynajmniej części wpływów i znaczenia
politycznego, jakie państwa europejskie straciły na rzecz
umacniających swą potęgę mocarstw – ZSRR i USA



obawa przed rosnącym potencjałem militarnym ZSRR i jego
wschodnioeuropejskich sojuszników.



obawa przed odbudową potęgi Niemiec (konieczność włączenie
tego państwa w procesy integracyjne)

Idea integracji po II wojnie
światowej



9 maja 1950r. Plan Schumana



18 kwietnia 1951 (25 lipca 1952) Traktat EWWiS



Do podstawowych celów EWWiS należało: przyczynianie się
do zrównoważonego wzrostu gospodarczego, zwiększenie
zatrudnienia oraz podnoszenie stopy życiowej społeczeństw
krajów członkowskich. Najistotniejszym zadaniem było
utworzenie wspólnego rynku surowców i produktów
przemysłu węglowego i stalowego państw członkowskich
(swobodny przepływ tych surowców i pracowników tych
sektorów



Wysoka Władza, Specjalna Rada Ministrów, Wspólne
Zgromadzenie oraz Trybunał Sprawiedliwości



1955 Plan Bayena



1955 Raport Spaaka

Europejska Wspólnota Węgla i Stali



25 marca 1957 r. Rzym (1 stycznia 1958 r.)



Podstawowe zadania:

- rozwijanie badań w dziedzinie atomistyki i rozpowszechnianie

ich rezultatów

- stworzenie wspólnego rynku materiałów i surowców

przemysłu jądrowego

- zapewnienie swobody przepływu kapitału i siły roboczej w tym

sektorze

- ustanowienie jednolitych norm bezpieczeństwa dla sanitarnej

ochrony ludności i pracowników oraz czuwanie nad
przestrzeganiem tych norm



Władze:



Rada (ministrów), Komisja, Zgromadzenie Parlamentarne oraz
Trybunał Sprawiedliwości

Europejska Wspólnota Energii
Atomowej



25 marca 1957 r. Rzym (1 stycznia 1958 r.)



podstawowe zadania:



- stopniowe rozwijanie integracji poprzez ustanowienie strefy wolnego handlu, unii celnej i
wreszcie wspólnego rynku, zapewniającego zniesienie przeszkód w swobodnym przepływie
towarów, osób, usług i kapitałów.



- ustanowienie wspólnej polityki handlowej, rolnej i transportowej



- zapewnienie wolnej konkurencji



- stworzenie mechanizmu koordynacji polityki gospodarczej państw członkowskich



- ujednolicanie ustawodawstwa poszczególnych państw członkowskich w zakresie
niezbędnym do działania wspólnego rynku



- utworzenie Europejskiego Funduszu Społecznego w celu zwiększania możliwości
zatrudniania pracowników i przyczyniania się do podnoszenia poziomu życia



- utworzenie Europejskiego Banku Inwestycyjnego, mającego przyczyniać się do rozwoju
gospodarczego państw członkowskich poprzez dostarczanie środków finansowych



- stowarzyszeniu krajów i terytoriów zamorskich w celu zwiększania wymiany handlowej
oraz osiągania wspólnym wysiłkiem ich rozwoju gospodarczego i społecznego



władze



- Rada (ministrów), Komisja, Zgromadzenie Parlamentarne oraz Trybunał Sprawiedliwości



- Zgromadzenie Parlamentarne i Trybunał Sprawiedliwości stają się jednocześnie wspólnymi
organami trzech Wspólnot

Europejska Wspólnota
Gospodarcza



1962 Ustanowienie wspólnej polityki rolnej



1965 Traktat o Fuzji Organów



1968 (zakończenie tworzenia unii celnej)



1969 Haga (sygnał do tworzenia unii
monetarnej)



1972 Paryż (dążenie do utworzenia unii
europejskiej obejmującej całokształt
stosunków między państwami
członkowskimi)



zahamowanie procesów integracyjnych

Dalszy rozwój integracji



17 lutego 1986 JAE (1 lipca 1987) modyfikacja traktatów rzymskich



postanowienia JEA – wprowadzenie:



- zapisów o utworzeniu rynku wewnętrznego (wspólnego rynku) do 1992,



- nowych rozdziałów o współpracy w dziedzinie polityki gospodarczej i
walutowej, spójności gospodarczej i społecznej, badaniach i rozwoju
technologicznym, środowisku naturalnym



- rozdziału określającego podstawy prawne rozwoju współpracy państw w
dziedzinie polityki zagranicznej w ramach Europejskiej Współpracy
Politycznej



- zmian instytucjonalnych, poprzez stworzenie podstaw prawnych dla
funkcjonowania Rady Europejskiej, powołanie Sądu Pierwszej Instancji
przy Trybunale Sprawiedliwości oraz zwiększenie uprawnień Parlamentu
Europejskiego



- zmian w procesie decyzyjnym, poprzez przyjęcie zasady kwalifikowanej
większości głosów w miejsce zasady jednomyślności, obowiązującej we
wszystkich sprawach związanych z tworzeniem rynku wewnętrznego

Jednolity Akt Europejski



7 lutego 1992 r. Traktat z Maastricht (1 listopada 1993)



Utworzenie UE



Zmiana EWG na WE



Zgodnie z ówczesnym art. B celami UE są:

a)

promowanie postępu ekonomicznego i społecznego poprzez
stworzenie obszaru pozbawionego wewnętrznych granic oraz poprzez
utworzenie unii gospodarczo-walutowej, posiadającej jednolitą walutę

b)

zapewnienie jej tożsamości na arenie międzynarodowej poprzez
ustanowienie wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa,
włącznie z docelowym ustanowieniem wspólnej polityki obronnej

c)

wzmocnienie ochrony praw i interesów obywateli państw
członkowskich poprzez ustanowienie obywatelstwa Unii

d)

rozwijanie ścisłej współpracy w dziedzinie wymiaru sprawiedliwości i
spraw wewnętrznych

e)

utrzymanie w pełni dorobku prawnego – acquis communautaire

Traktat z Maastricht



1997 Amsterdam (2 października 1997 – 1 maja 1999)



główny nacisk położono na:



- respektowanie podstawowych praw człowieka
zagwarantowanych przez Europejską Konwencję o Ochronie
Praw Człowieka i Podstawowych Wolności wypracowaną przez
Radę Europy w 1950 r. Na państwo, które nie przestrzega tych
zasad, mogą być nałożone sankcje w postaci np. zawieszenia
prawa głosu na forum Rady Unii Europejskiej



- zwalczanie wszelkiej dyskryminacji z powodu płci, rasy,
pochodzenia, religii, przekonań, kalectwa, wieku i orientacji
seksualnej



- promowanie we wszystkich dziedzinach równości szans
kobiet i mężczyzn



- zniesienie kontroli granicznej wewnątrz UE

Traktat Amsterdamski



Traktat z Nicei

26 lutego 2001 – 1 lutego 2003

(przygotowanie na wielki rozszerzenie)



Traktat Konstytucyjny

29 października 2004 podpisano Traktat

ustanawiający Konstytucję dla Europy



Traktat z Lizbony

13 grudnia 2007 podpisano Traktat z Lizbony

– wszedł w życie 1 grudnia 2009

Reformy UE

Filary Unii Europejskiej

Po Traktacie z
Maastricht

Po Traktacie
Amsterdamskim



I Filar – sprawy objęte
zakresem
przedmiotowym trzech
Wspólnot (WE, EWWiS,
EWEA)



II Filar – Wspólna
Polityka Zagraniczna i
Bezpieczeństwa



III Filar – Wymiar
Sprawiedliwości i Spraw
Wewnętrznych



I Filar - sprawy objęte
zakresem przedmiotowym
dwóch Wspólnot WE
(EWWiS), EWEA + część
acqius Schengen)



II Filar - Wspólna Polityka
Zagraniczna i
Bezpieczeństwa



III Filar - Współpraca
Policyjna i Sądowa w
Sprawach Karnych

Znika dotychczasowa formalna filarowość
UE. Wspólnota Europejska zostaje
zastąpiona jednolitą organizacją
międzynarodową. Funkcjonuje wyłącznie
Unia Europejska jako taka, czego przejawem
jest istnienie Traktatu o UE oraz Traktatu o
funkcjonowaniu UE (który „zastąpił” TWE).
Wszystkie instytucje i organy są teraz
instytucjami i organizacjami UE

Po Traktacie Lizbońskim



1951



państwa założycielskie (Belgia, Holandia, Luksemburg, Francja, Włochy i
Niemcy)



1973



Wielka Brytania, Irlandia, Dania



1981



Grecja



1986



Hiszpania i Portugalia



1995



Szwecja, Finlandia i Austria



2004



Polska, Czechy, Słowacja, Węgry, Estonia, Łotwa, Litwa, Słowenia, Cypr
i Malta



2007



Bułgaria i Rumunia

PROCES ROZSZERZANIA
WSPÓLNOT EUROPEJSKICH (UE)

Rozszerzenie: od 6 do 27
państw

197

3

1981

1986

1990

1995

2004

2007

1951

Liczba ludności w UE i na
świecie

Liczba ludności w mln, 2009 r.

500

1339

128

142

307

UE

Chiny Japonia

Rosja

USA

Powierzchnia UE w
porównaniu z innymi krajami

Powierzchnia w tys. km²

UE

Chiny Japoni

a

Rosja

USA

16 889

9327

9159

4234

365

Wyniki ekonomiczne UE w
porównaniu z innymi krajami

UE

Chiny

Japonia

Rosja

USA

UE

Chiny

Japonia

Rosja

USA

12 508

1 326

3 329

468

9 819

25 100

4 400

27 800

12 200

38 700

Wielkość gospodarki: PKB w mld EUR, 2008 r.

Dochód na mieszkańca: PKB na 1 mieszkańca, 2008 r.