Podstawy prawne
ubezpieczeń

Dominika Łasak

Agnieszka Parypa

Łukasz Orłowski

Rafał Prasałek

Zakres regulacji prawnych

Normy prawa cywilnego regulują stosunki
prawne między zakładem ubezpieczeń a
ubezpieczającym i ubezpieczonym,
ponadto zawierają podstawy prawne
działalności spółki akcyjnej prowadzącej
działalność ubezpieczeniową i
odpowiednio towarzystwa ubezpieczeń
wzajemnych.

Zakres regulacji prawnych

Normy prawa administracyjnego dotyczą
wydawania i cofania zezwoleń na
prowadzenie działalności
ubezpieczeniowej oraz kompetencji
organu nadzoru, a także wyznaczają
struktury administracyjne instytucji rynku
ubezpieczeniowego. Normy prawa
administracyjnego określają również
czynności ubezpieczeniowe w ramach
działalności ubezpieczeniowej.

Podstawowe akty prawne

Pakiet czterech ustaw uchwalonych przez
Sejm RP w dniu 22 maja 2003 roku:



Ustawa o działalności ubezpieczeniowej



Ustawa o ubezpieczeniach obowiązkowych,
Ubezpieczeniowym Funduszu
Gwarancyjnym i Polskim Biurze
Ubezpieczycieli Komunikacyjnych



Ustawa o nadzorze ubezpieczeniowym i
emerytalnym oraz Rzeczniku
Ubezpieczonych



Ustawa o pośrednictwie ubezpieczeniowym

Podstawowe akty prawne



Kodeks cywilny



Kodeks morski



Kodeks spółek handlowych



Ustawa o gwarantowanych przez Skarb
Państwa ubezpieczeniach kontraktów
eksportowych



Ustawa o nadzorze nad rynkiem finansowym



Tzw. ustawy okołoubezpieczeniowe



Liczne rozporządzenia i obwieszczenia
Ministra Finansów

Ustawa o działalności
ubezpieczeniowej

Ustawa o działalności ubezpieczeniowej
określa warunki wykonywania działalności w
zakresie ubezpieczeń osobowych i
majątkowych.

Na zawartość ustawy składa się 17
rozdziałów, które obejmują m.in.:



zasady i warunki wykonywania działalności
ubezpieczeniowej



zasady swobody wykonywania i świadczenia
usług ubezpieczeniowych

Ustawa o działalności
ubezpieczeniowej



zasady gospodarki finansowej i
sprawozdawczości ubezpieczeniowej zakładu
ubezpieczeń



zasady wykonywania zawodu aktuariusza



zasady łączenia się zakładów ubezpieczeń oraz
przeprowadzania postępowań naprawczych i
likwidacyjnych zakładów ubezpieczeń



zasady sprawowania nadzoru
ubezpieczeniowego



zasady tworzenia i funkcjonowania
ubezpieczeniowego samorządu gospodarczego

Ustawa o ubezpieczeniach
obowiązkowych, Ubezpieczeniowym
Funduszu Gwarancyjnymi, Polskim
Biurze Ubezpieczycieli
Komunikacyjnych

Ustawa o ubezpieczeniach obowiązkowych
określa zasady zawierania i wykonywania umów
obowiązkowego ubezpieczenia
odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów
mechanicznych, obowiązkowego ubezpieczenia
odpowiedzialności cywilnej rolników z tytułu
posiadania gospodarstwa rolnego i
obowiązkowego ubezpieczenia budynków
wchodzących w skład gospodarstwa rolnego od
ognia i innych zdarzeń losowych.

Ubezpieczeniowy fundusz
gwarancyjny

UFG jest jedną z instytucji wchodzących w
skład systemu ochrony ubezpieczeniowej.
Członkiem funduszu staje się zakład
ubezpieczeń posiadający zezwolenie na
wykonywanie działalności ubezpieczeniowej w
grupach obejmujących ubezpieczenia
obowiązkowe z chwilą zawarcia pierwszej
umowy ubezpieczenia obowiązkowego. Do
zadań funduszu należy zaspokojenie roszczeń
z tytułu ubezpieczeń obowiązkowych za
szkody powstałe na terytorium RP.

Polskie Biuro Ubezpieczycieli
Komunikacyjnych

Instytucja, której członkami są zakłady
ubezpieczeń wykonujące na terytorium
RP działalność ubezpieczeniową w grupie
obejmującej ubezpieczenia obowiązkowe,
o których mowa w art. 4 pkt l (tj.
ubezpieczenie OC pojazdów
mechanicznych za szkody powstałe w
związku z ruchem tych pojazdów).

Ustawa o nadzorze
ubezpieczeniowym i emerytalnym
oraz Rzeczniku Ubezpieczonych

Ustawa określa organizację nadzoru
ubezpieczeniowego i emerytalnego oraz
zasady działania Rzecznika Ubezpieczonych.
Organem nadzoru jest Komisja Nadzoru
Finansowego, której celem jest ochrona
interesów osób ubezpieczających,
ubezpieczonych, uposażonych lub
uprawnionych z umów ubezpieczenia,
członków funduszy emerytalnych oraz
uczestników pracowniczych programów
emerytalnych.

Rzecznik Ubezpieczonych

Rzecznik Ubezpieczonych chroni interesy konsumenta
usługi ubezpieczeniowej i emerytalnej. Do zadań
rzecznika należy podejmowanie działań w zakresie
ochrony osób, których interesy reprezentuje, a w
szczególności:



rozpatrywanie skarg w indywidualnych sprawach
kierowanych do rzecznika



występowanie do właściwych organów z wnioskami o
podjęcie inicjatywy ustawodawczej



informowanie właściwych organów nadzoru i kontroli
oraz Polskiej Izby Ubezpieczeń i organizacji
gospodarczych powszechnych towarzystw
emerytalnych o dostrzeżonych nieprawidłowościach w
działaniu zakładów ubezpieczeń, funduszy
emerytalnych.

Ustawa o pośrednictwie
ubezpieczeniowym

Ustawa o pośrednictwie ubezpieczeniowym
określa zasady wykonywania pośrednictwa
ubezpieczeniowego w zakresie ubezpieczeń
osobowych i majątkowych.
Pośrednictwo ubezpieczeniowe polega na
wykonywaniu przez pośrednika za
wynagrodzeniem czynności faktycznych lub
czynności prawnych związanych z
zawieraniem lub wykonywaniem umów
ubezpieczenia lub reasekuracji.

Pośrednik
ubezpieczeniowy

Pośrednik ubezpieczeniowy wykonuje m.in.:



czynności w imieniu lub na rzecz zakładu
ubezpieczeń, albo



czynności w imieniu lub na rzecz podmiotu
poszukującego ochrony ubezpieczeniowej, zwane
dalej czynnościami brokerskimi, polegające na
zawieraniu lub doprowadzaniu do zawarcia umów
ubezpieczenia, wykonywaniu czynności
przygotowawczych do zawarcia umów
ubezpieczenia oraz na uczestniczeniu w
zarządzaniu i wykonywaniu umów ubezpieczenia,
także w sprawach o odszkodowanie, jak również na
organizowaniu i nadzorowaniu czynności
brokerskich.

Broker ubezpieczeniowy

Zakres kwalifikacji osób fizycznych, które mogą
ubiegać się o zezwolenie na wykonywanie
działalności brokerskiej:



posiadanie co najmniej średniego wykształcenia



zdanie egzaminu przed komisją egzaminacyjną dla
brokerów ubezpieczeniowych i reasekuracyjnych
odpowiednio do zakresu działalności



posiadanie co najmniej trzyletniego doświadczenia
zawodowego w zakresie ubezpieczeń zdobytych w
okresie 5 lat bezpośrednio poprzedzających
złożenie wniosku o uzyskanie zezwolenia na
wykonywanie działalności brokerskiej

Umowa ubezpieczenia

Umowa ubezpieczenia jest jednym z
podstawowych elementów analizy
zagadnień prawnych dotyczących
działalności ubezpieczeniowej. Ochrona
ubezpieczeniowa zostaje zapewniona
wyłącznie po zawarciu umowy
ubezpieczenia między zakładem
ubezpieczeń (tzw. ubezpieczycielem) i
ubezpieczającym.

Umowa ubezpieczenia

Ustawowa definicja umowy
ubezpieczenia została zawarta w
kodeksie cywilnym:

„Przez umowę ubezpieczenia

ubezpieczyciel zobowiązuje się, w
zakresie działalności swego
przedsiębiorstwa, spełnić określone
świadczenie w razie zajścia
przewidzianego w umowie wypadku, a
ubezpieczający zobowiązuje się zapłacić
składkę".

Umowa ubezpieczenia

Pojęcia związane z umową

ubezpieczenia:



umowa ubezpieczenia morskiego



ubezpieczony



uprawniony (uposażony)



zdarzenie losowe



wypadek ubezpieczeniowy

Bibliografia



www.piu.org.pl



Kucka Elżbieta, Ubezpieczenia

gospodarcze i społeczne, Olsztyn
2009



Sułkowska Wanda, Ubezpieczenia

gospodarcze i społeczne.
Wybrane zagadnienia
ekonomiczne, Warszawa 2011



Wierzbicka Ewa, Ubezpieczenia

non-life, Warszawa 2010