POMOC
SPOŁECZNA

Pomoc społeczna -to instytucja polityki

społecznej państwa, z której można
skorzystać, gdy osoba lub rodzina nie może
swoimi środkami przezwyciężyć różnych
trudnych sytuacji życiowych.

Pomoc społeczna jest organizowana przez

organy administracji rządowej i
samorządowej, które współpracują w tym
przedmiocie z organizacjami społecznymi,
fundacjami, kościołami, stowarzyszeniami,
pracodawcami, a także osobami fizycznymi
czy prawnymi.

Usługi pomocy społecznej mają nieco

odmienny charakter aniżeli pomoc udzielana
w obrębie nieformalnym tkj: rodzina czy
przyjaciele gdyż są to formy działań
zorganizowanych.

Usługi i świadczenia pomocy społecznej
cechują się regularnością udzielania pomocy
przez pełnoetatowych, wyspecjalizowanych w
tym zakresie specjalistów w ramach
formalnych instytucji pomocy społecznej.

Jako instytucja zatrudnia ona

wyspecjalizowany personel, który ma
obowiązek realizować jej cele i zadania w
jasno określonych strukturach
organizacyjnych.

PRACOWNIK SOCJALNY

1) Kieruje się zasadą dobra osób i rodzin,

którym służy, poszanowania ich godności i
prawa tych osób do samostanowienia,

2)Ma obowiązek przeciwdziałania praktykom

niehumanitarnym i dyskryminującym osobę,
rodzinę lub grupę,

3) Ma obowiązek udzielać osobom, którym służy,

pełnej informacji o przysługujących im
świadczeniach i dostępnych formach pomocy,
4) Jest zobowiązany zachować w tajemnicy
informacje uzyskane w toku czynności
zawodowych, także po ustaniu zatrudnienia,
chyba że działa to przeciwko dobru osoby lub
rodziny,

5) Jest zobowiązany do podnoszenia swoich

kwalifikacji zawodowych.

Pracownicy socjalni mogą być również

zatrudniani w innych instytucjach, a w
szczególności w u pracodawców oraz w
jednostkach organizacyjnych właściwych w
sprawach zatrudnienia i przeciwdziałania
bezrobociu, szpitalach, ośrodkach opiekuńczo-
wychowawczych, leczniczych i w zakładach
karnych, wykonując zadania tych jednostek w
zakresie pomocy społecznej.

ZADANIA PRACOWNIKA SOCJALNEGO

1) Wspomaganie osób i rodzin wymagających

pomocy w osiągnięciu możliwie pełnej aktywności
społecznej,

2) Współdziałanie z grupami i społecznościami

lokalnymi, mające na celu rozwijanie w nich
zdolności do samodzielnego rozwiązywania
własnych problemów,

3) Organizowanie różnorodnych form pomocy, a

także udział w rozwijaniu infrastruktury
odpowiadającej zmieniającym się potrzebom
społecznym,

4) Zapobieganie procesowi marginalizacji osób i

grup, a także przeciwdziałanie negatywnym
zjawiskom w środowisku lokalnym.

Programy pomocy społecznej mają na celu

zaspokojenie niezbędnych potrzeb jednostki
lub rodziny, przy założeniu, że nie przynosi to
żadnego zysku.

Instytucja pomocy społecznej świadczy tzw.

usługi bezpośrednie, przeznaczone dla
konkretnych jednostek. Poprzedzone jest to
procesem rozpoznawania potrzeb,
zdiagnozowaniem sytuacji potrzebujących osób i
opracowaniem adekwatnego i optymalnego planu
pomocy.

Pomoc społeczna jest jedną z wielu

instytucji, które tworzą rzeczywistość
społeczną. Posiada ona jednak wiele cech
specyficznych tylko dla niej. Natomiast
głównymi elementami, które określają jej
miejsce oraz rolę wśród innych podsystemów
społecznych są cele działania.

CELE OPIEKI SPOŁECZNEJ

Mogą być formułowane na wiele sposobów.

Zależy to od przyjętego w danym
społeczeństwie systemu polityczno –
gospodarczego i w rezultacie –
funkcjonowania pomocy społecznej.
Podstawowym zadaniem pomocy społecznej
jest zapobieganie trudnym sytuacjom
życiowym przez podejmowanie działań
zmierzających do życiowego
usamodzielnienia osób i rodzin oraz ich
integracji ze środowiskiem.

Rodzaj, a także

forma i wielkość
świadczenia
powinny być
odpowiednie do
okoliczności
uzasadniających
udzielenie pomocy.
Osoby korzystające
ze świadczeń
społecznych są
zobligowane do
współpracy w
rozwiązywaniu ich
trudnej sytuacji.

KOMU PRZYSŁUGUJE PRAWO DO
KORZYSTANIA ZE ŚWIADCZEŃ
POMOCY SPOŁECZNEJ ?

1) Osobom posiadającym obywatelstwo polskie

mającym miejsce zamieszkania i przebywającym
na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,

2) Cudzoziemcom mającym miejsce zamieszkania
i przebywającym na terytorium Rzeczypospolitej
Polskiej posiadającym zezwolenie na osiedlenie
się, zgodę na pobyt tolerowany lub status
uchodźcy nadany w Rzeczypospolitej Polskiej,

3) 0bywatelom państw członkowskich Unii
Europejskiej lub Europejskiego Obszaru
Gospodarczego, przebywającym na terytorium
Rzeczypospolitej Polskiej, którzy uzyskali
zezwolenie na pobyt.

POMOCY SPOŁECZNEJ UDZIELA SIĘ OSOBOM I
RODZINOM W SZCZEGÓLNOŚCI Z POWODU:

1) ubóstwa;

2) sieroctwa;
3) bezdomności;
4) bezrobocia;
5) niepełnosprawności;
6) długotrwałej lub
ciężkiej choroby;
7) przemocy w
rodzinie;
8) potrzeby ochrony
macierzyństwa lub
wielodzietności;

9) bezradności w sprawach opiekuńczo-

wychowawczych i prowadzenia gospodarstwa
domowego, zwłaszcza w rodzinach niepełnych lub
wielodzietnych;
10) braku umiejętności w przystosowaniu do życia
młodzieży opuszczającej placówki opiekuńczo-
wychowawcze;
11) trudności w integracji osób, które otrzymały
status uchodźcy;
12) trudności w przystosowaniu do życia po
zwolnieniu z zakładu karnego;
13) alkoholizmu lub narkomanii;
14) zdarzenia losowego i sytuacji kryzysowej;
15) klęski żywiołowej lub ekologicznej”

Świadczenia pomocy społecznej udzielane

są na wniosek, samej osoby zainteresowanej,
jej przedstawicielowi ustawowemu, bądź też
innej osobie, za zgodą osoby zainteresowanej
lub jej przedstawicielowi ustanowionemu
ustawowo.

Pomoc społeczna może być także udzielana z

urzędu (mówi o tym art. 102 ustawy o pomocy
społecznej).Osoba lub rodzina może zgłosić się o
przyznanie pomocy do ośrodka pomocy społecznej
w miejscu zamieszkania (ośrodki znajdują się w
każdej gminie).Decyzje o przyznaniu lub odmowie
przyznania pomocy wymagają uprzednio
przeprowadzenia przez pracownika socjalnego,
rodzinnego wywiadu środowiskowego. Decyzje w
sprawach świadczeń pomocy społecznej
wydawane są w formie pisemnej.

RODZAJE ŚWIADCZEŃ:

1. Zasiłki pieniężne

(celowy, okresowy, stały),
2. Renta socjalna,
3. Pożyczki na
usamodzielnienie się,
4. Usługi opiekuńcze
(udzielenie schronienia,
posiłków i ubrania),
5. Pokrycie wydatków na
cele zdrowotne i kosztów
pogrzebu,
6. Pobyt w domu pomocy
społecznej.

RODZAJE ZASIŁKÓW:

1) Zasiłek celowy – przyznawany jest w celu

zaspokojenia niezbędnej potrzeby bytowej,
pokrycia części lub całości wydatków na
świadczenia zdrowotne, zakupu żywności,
opału, odzieży, niezbędnych przedmiotów
użytku domowego, wykonania drobnych
remontów i napraw w mieszkaniu, pokrycia
kosztów pogrzebu. Może być przyznany
osobie lub rodzinie, które poniosły straty w
wyniku zdarzenia losowego, klęski żywiołowej
lub ekologicznej.

2)Zasiłek okresowy – przysługuje osobie lub

rodzinie ze względu na długotrwałą chorobę,
niepełnosprawność, bezrobocie, możliwość
utrzymania lub nabycia uprawnień do świadczeń z
innych systemów zabezpieczenia społecznego.

3)Zasiłek stały – wypłacany jest z tytułu
całkowitej niezdolności do pracy z powodu wieku
lub niepełnosprawności.

ZADANIA POMOCY SPOŁECZNEJ

Zadania z zakresu pomocy społecznej

realizowane są przez poszczególne jednostki
samorządu terytorialnego

ZADANIA Z ZAKRESU POMOCY
SPOLECZNEJ REALIZOWANYCH PRZEZ
GMINĘ:

Zadania gminy w zakresie pomocy społecznej

zostały podzielone na własne i zlecane.

Pierwsza kategorie zadań wykonywanych

przez gminę tworzą zadania własne
polegające na bezpośrednim kontakcie z
osoba uprawniona; są wykonywane w
głównej mierze przez świadczenia
publicznoprawnych usług (świadczących i
organizatorskich) ze strony organu pomocy
społecznej.



Praca socjalna,



Świadczenie usług opiekuńczych,



Zapewnianie miejsc noclegowych,



Dożywianie dzieci,



Sprawianie pogrzebu,



Udzielanie schronienia,



Udzielanie posiłku,



Udzielania niezbędnej odzieży i obuwia,

Istota tych zadań jest szybka reakcja organu

w celu zapobiegania sytuacji kryzysowej lub
nagłemu pogorszeniu sytuacji życiowej;
usługi te nie wiążą się z długotrwałą
koniecznością zasilania środków osób
potrzebujących i sprowadzają się do szybkiej
interwencji publicznej organu (pracownika
urzędu, pracownika socjalnego).

Druga kategorie zadań własnych i zarazem

obowiązkowych stanowią zadania które nie
maja charakteru zasiłkowego.

DO TEJ GRUPY NALEŻY ZALICZYĆ:



Opracowywanie gminej
strategii rozwiązywania
problemów
społecznych



Sporządzanie bilansu
potrzeb gminy w
zakresie pomocy
społecznej



Prowadzenie
sprawozdawczości

Za uwzględnieniem tej kategorii zadań w

grupie obowiązkowych zadań własnych
przemawiają niewielkie koszty ich realizacji
oraz najlepszy poziom wiedzy organów
najbardziej zdecentralizowanych o realiach,
potrzebach i oczekiwaniach społecznych w
swerze objętej zakresem przedmiotowym
ustawy o pomocy społecznej.

Ostatnia grupę, jaka można wyodrębnić w

kategorii obowiązkowych zadań własnych
gminy, stanowią zadnia zasiłkowe
wymagające stosunkowo dużego wkładu
finansowego gminy, ale wkładu nie na tyle
dotkliwego dla tej jednostki samorządu
terytorialnego.

Do tej grupy wchodzą zadania polegające na

ustalaniu praw do świadczeń (zasiłków).

Do uprawnień takich

należą:

-zasiłki okresowe
-zasiłki celowe
-zasiłki celowe na pokrycie wydatków powstałych

w wyniku zdarzenia losowego,

-zasiłki celowe na pokrycie wydatków na

świadczenia zdrowotne osób pozbawionych
jakiegokolwiek dochodu,

-zasiłki celowe w formie biletu kredytowego
-ponoszenie odpłatności za osobę skierowana do

domu pomocy społecznej,

ZADANIA Z ZAKRESU POMOCY
SPOLECZNEJ REALIZOWANYCH PRZEZ
POWIAT

- prowadzenie i rozwój infrastruktury domów

pomocy społecznej o zasięgu ponadgminnym oraz
umieszczanie w nich skierowanych osób,

- opracowanie i realizacja powiatowej strategii

integracji i polityki społecznej obejmującej w
szczególności programy pomocy społecznej, polityki
prorodzinnej, ochrony zdrowia, edukacji publicznej,
wspierania osób niepełnosprawnych,
przeciwdziałania bezrobociu oraz aktywizacji
lokalnego rynku pracy - po konsultacji z właściwymi
terytorialnie gminami,

- udzielanie informacji o prawach i uprawnieniach,

- organizowanie i prowadzenie specjalistycznego

poradnictwa, w tym rodzinnego dla rodzin naturalnych
i zastępczych, a także terapii rodzinnej,

- prowadzenie ośrodka interwencji kryzysowej,

- zapewnienie opieki i wychowania dzieciom całkowicie
lub częściowo pozbawionym opieki rodziców, w
szczególności poprzez prowadzenie i organizowanie
ośrodków adopcyjno-opiekuńczych, placówek
opiekuńczo-wychowawczych, w tym placówek
wsparcia dziennego o zasięgu ponadgminnym dla
dzieci i młodzieży, a także tworzenie i wdrażanie
programów pomocy dziecku i rodzinie,

- zapewnienie szkolenia i doskonalenia zawodowego

kadr pomocy społecznej z terenu powiatu,

- doradztwo metodyczne dla ośrodków

pomocy społecznej i pracowników socjalnych,

- prowadzenie mieszkań chronionych dla

osób z terenu więcej niż jednej gminy oraz
powiatowych ośrodków wsparcia, w tym
domów dla matek z małoletnimi dziećmi i
kobiet w ciąży, z wyłączeniem
środowiskowych domów samopomocy i
ośrodków wsparcia dla osób z zaburzeniami
psychicznymi,

- pomoc w integracji ze środowiskiem osób

opuszczających zakłady karne oraz niektóre
rodzaje placówek opiekuńczo-
wychowawczych, resocjalizacyjnych, zakłady
dla nieletnich i rodziny zastępcze,

- przyznawanie pomocy pieniężnej na

usamodzielnienie oraz pokrywanie wydatków
związanych z kontynuowaniem nauki osobom
opuszczającym niektóre typy placówek
opiekuńczo-wychowawczych, schroniska,
zakłady poprawcze, domy pomocy społecznej
i rodziny zastępcze,

-organizowanie opieki w rodzinach zastępczych oraz

udzielanie pomocy pieniężnej na częściowe
pokrycie kosztów utrzymania umieszczonych w
nich dzieci,

- pokrywanie kosztów utrzymania dzieci z terenu

powiatu, umieszczonych w placówkach
opiekuńczo-wychowawczych i w rodzinach
zastępczych, również na terenie innego powiatu,

- utworzenie i utrzymywanie powiatowego centrum

pomocy rodzinie, w tym zapewnienie środków na
wynagrodzenia pracowników realizujących
powyższe zadania.

DO ZADAŃ Z ZAKRESU ADMINISTRACJI
RZĄDOWEJ REALIZOWANYCH PRZEZ
POWIAT NALEŻY:

- organizowanie i zapewnianie funkcjonowania

powiatowych ośrodków wsparcia dla osób z
zaburzeniami psychicznymi,

- pomoc uchodźcom,

Środki na realizację tych zadań zapewnia
budżet państwa.

ZADANIA Z ZAKRESU POMOCY
SPOLECZNEJ PRZEZ SAMORZAD
WOJEWODZTWA

- opracowywanie i realizacja wojewódzkiej

strategii integracji i polityki społecznej
obejmującej w szczególności programy pomocy
społecznej, wyrównywania szans osób
niepełnosprawnych i przeciwdziałania ich
wykluczeniu społecznemu oraz pomocy w
realizacji zadań na rzecz zatrudniania osób
niepełnosprawnych, profilaktyki i rozwiązywania
problemów alkoholowych - po konsultacji z
właściwymi terytorialnie gminami i powiatami,

- opracowywanie oraz wdrażanie celowych
programów, które służą realizowaniu zadań
pomocy społecznej i ich dofinansowywanie,
- organizowanie kształcenia, w tym prowadzenie
szkół służb społecznych oraz szkolenia
zawodowego kadr pomocy społecznej,
- identyfikowanie przyczyn ubóstwa oraz
wspieranie i prowadzenie działań na rzecz
wyrównywania poziomu życia mieszkańców
województwa,

- inspirowanie i

promowanie nowych
rozwiązań w zakresie
polityki społecznej, w
tym pomocy społecznej,

- prowadzenie

regionalnych jednostek
organizacyjnych
pomocy społecznej o
charakterze
specjalistycznym, które
ze względu na rodzaj i
zakres świadczonych
usług nie mogą być
prowadzone przez
powiaty oraz
umieszczanie w nich
skierowanych osób.

W celu realizacji tych zadań samorząd

województwa powołuje jednostkę organizacyjną
"regionalny ośrodek polityki społecznej".

ZADANIA Z ZAKRESU POMOCY SPOŁECZNEJ
REALIZUJE RÓWNIEŻ WOJEWODA. NALEŻĄ
DO NICH W SZCZEGÓLNOŚCI:

- ocena stanu i efektywności

pomocy społecznej,

- ustalanie sposobu realizacji

zadań z zakresu administracji
rządowej realizowanych
przez jednostki samorządu
terytorialnego,

- akceptacja programów naprawczych w

jednostkach organizacyjnych pomocy społecznej
oraz ocena stopnia ich realizacji,

- wydawanie i cofanie zezwoleń lub zezwoleń

warunkowych na prowadzenie domów pomocy
społecznej, prowadzenie rejestru domów pomocy
społecznej, placówek opiekuńczo-wychowawczych
i ośrodków adopcyjno-opiekuńczych,

- koordynowanie działań w sferze integracji osób o

statusie uchodźcy ze społeczeństwem,

- wyznaczanie, w uzgodnieniu ze starostami

powiatów prowadzących ośrodki adopcyjno-
opiekuńcze, ośrodka prowadzącego bank danych o
dzieciach oczekujących na przysposobienie i
kandydatach zakwalifikowanych do pełnienia
funkcji rodziny zastępczej oraz o rodzinach
zgłaszających gotowość przysposobienia dziecka.

PODSTAWOWE DEFINICJE

OBEJMUJĄCE OPIEKĘ SPOŁECZNĄ

1)Placówka-zapewniająca całodobową opiekę

osobom niepełnosprawnym, przewlekle chorym
lub osobom w podeszłym wieku, działająca na
podstawie przepisów o działalności gospodarczej
lub statutowej – świadczy, po uzyskaniu
zezwolenia wojewody, usługi opiekuńcze i bytowe.

Wyróżniamy placówki:
• opiekuńcze – prowadzone w formie kół

zainteresowań, świetlic, klubów,
ogniskwychowawczych, które pomagają dzieciom
w pokonywaniu trudności szkolnymi i
organizowaniu czasu wolnego,

• specjalistyczne – realizujące program

psychokorekcyjny lub psychoprofilaktyczny, w tym
terapię pedagogiczną, psychologiczną,
rehabilitację, resocjalizację.

Placówki przeznaczone są dla:

-osób w podeszłym wieku, osób przewlekle
somatycznie chorych, osób przewlekle
psychicznie chorych,
-dorosłych niepełnosprawnych intelektualnie,

-dzieci i młodzieży niepełnosprawnych
intelektualnie,
-osób niepełnosprawnych fizycznie.

a) Placówka opiekuńczo–wychowawcza –

zapewnia dziecku całodobową ciągłą lub
okresową opiekę i wychowanie oraz
zaspokaja jego niezbędne potrzeby bytowe,
rozwojowe w tym emocjonalne, społeczne,
religijne, a także zapewnia korzystanie z
przysługujących na podstawie odrębnych
przepisów świadczeń zdrowotnych i
kształcenia.

b) Placówka interwencyjna

– zapewnia na czas trwania
sytuacji kryzysowej doraźną
opiekę i wychowanie,
kształcenie dostosowane do
wieku i możliwości
rozwojowych, przygotowują
diagnozę dziecka i jego
sytuacji rodzinnej oraz
ustalają wskazania do
dalszej pracy z dzieckiem.

c) Placówka rodzinna – tworzy wielodzietną

rodzinę, umożliwia całodobową opiekę i
wychowanie np. licznemu rodzeństwu,
zapewnia kształcenie, wyrównywanie
opóźnień rozwojowych i szkolnych.

d) Placówka socjalizacyjna – zapewnia

całodobową opiekę, wychowanie i kształcenie
oraz zaspokojenie niezbędnych potrzeb
dziecka, zapewnia zajęcia korekcyjne,
kompensacyjne, logopedyczne,
terapeutyczne rekompensujące brak
wychowania w rodzinie i przygotowuje do
życia społecznego, a dzieciom
niepełnosprawnym – odpowiednią
rehabilitację i zajęcia specjalistyczne

e) Placówka wielofunkcyjna

– zapewnia dzienną i
całodobową opiekę oraz
wychowanie poprzez
realizację zadań
przewidzianych dla placówki:
wsparcia dziennego,
interwencyjnej i
socjalizacyjnej, a także łączy
dzienne i całodobowe
działania terapeutyczne,
interwencyjne i
socjalizacyjne skierowane na
dziecko i rodzinę dziecka.

f)Placówka wsparcia

dziennego – działa w
najbliższym środowisku
dziecka, wspiera funkcje
opiekuńczo–wychowawcze,
świadcząc opiekę dzienną i
zapewniając dziecku:
pomoc w nauce,
organizację czasu wolnego,
rozwój zainteresowań,
organizację zabaw i zajęć
sportowych.

2) Dom pomocy

społecznej –świadczy
usługi bytowe, opiekuńcze,
wspomagające i edukacyjne
na poziomie
obowiązującego standardu,
w zakresie i formach
wynikających z
indywidualnych potrzeb
osób w nim
przebywających. Pobyt w
domu jest odpłatny.

3)Rodzina zastępcza – rodzina zapewniająca

opiekę i wychowanie dzieciom pozbawionym
całkowicie lub częściowo opieki rodzicielskiej.

4)Rodzinny dom pomocy – świadczy osobom

wymagającym z powodu wieku pomocy innych
osób całodobowe usługi bytowe i opiekuńcze.

DZIĘKUJEMY ZA UWAGĘ