Babiogórski Park Narodowy

Walory przyrodnicze

Babia Góra stanowi najwyższe wzniesienie Beskidów Zachodnich. Jest 
jednolitym i odosobnionym masywem o przebiegu równoleżnikowym. 
Charakterystyczna, z daleka już rozpoznawalna sylweta góry ze stromymi 
stokami północnymi i połogami, na dużych obszarach wypłaszczonymi 
stokami południowymi, jest wynikiem budowy geologicznej masywu.
Wysokość - 1725 m n.p.m. - sytuująca ją na drugim po Tatrach miejscu 
w Polsce, powoduje zróżnicowanie warunków klimatycznych, co przekłada 
się z kolei na warunki siedliskowe. Zmieniają się one wyraźnie w miarę 
wzrostu wysokości n.p.m. powodując pionowe zróżnicowanie szaty roślinnej. 
Pozwala to na wyróżnienie na Babiej Górze pięter klimatyczno-roślinnych 
odpowiadającym analogicznym piętrom występującym w górach wysokich 
np. Tatrach, Alpach, lecz w stosunku do nich obniżonych o kilkaset metrów.
Obszar Babiej Góry jest miejscem występowania wielu rzadkich 
i interesujących gatunków roślin i zwierząt. Spotkać można tutaj rośliny, 
których trudno jest szukać w innych miejscach Polski, rzadkie i zagrożone 
wyginięciem, jak również wiele gatunków objętych ochroną prawną. Świat 
zwierząt jest równie bogaty i zróżnicowany. Babia Góra jest ostoją dla wielu 
gatunków, które z powodu silnej presji człowieka z trudem znajdują sobie 
miejsce poza obszarami chronionymi.

Rzeźba terenu

Babia Góra należy do gór wysokich i po Tatrach jest największym 
wzniesieniem w Polsce. Leży w Beskidach Zachodnich, a konkretnie we 
wschodniej części Beskidu Żywieckiego. Samo pasmo babiogórskie swoją 
długością nie przekracza 10 kilometrów i ułożone jest równoleżnikowo. 
Granicę masywu wyznaczają dwie przełęcze - Przełęcz Lipnicka (inaczej 
Krowiarki) na zachodzie (1012 m n.p.m.) oraz Przełęcz Jałowiecka od 
wschodu (1017 m n.p.m.).
Kształt Babiej Góry jest bardzo charakterystyczny i z daleka znakomicie 
rozpoznawalny. Cały masyw dzieli się na dwie części Wielką Babią Górę 
i Małą Babią Górę. Idąc od wschodu, linią graniową mijamy kolejne 
kulminacje, które rozpoczynają się Sokolicą (1367 m n.p.m.), aby wkrótce 
wznieść się na Kępę (1520 m n.p.m) i przez Gówniak (1671 m n.p.m.) dojść 
do Diablaka (1725 m n.p.m.) będącego jednocześnie szczytem całego 
masywu. W dalszej części pasmo opada stopniowo poprzez Kościółki do 
Przełęczy Brona (1408 m n.p.m.). Z przełęczy, linia grzbietowa ponownie się 
wznosi aby oprzeć się na Cylu (1517 m n.p.m.) - będącym najwyższym 
wierzchołkiem Małej Babiej Góry, po przejściu którego opada do przełęczy 
Jałowieckiej (1017 m n.p.m.).
Jak na Górę pełną kontrastów przystało, kwestia rzeźby terenu również 
charakteryzuje się wielką zmiennością. Zbocza północne, ukształtowane 
przez niezliczone osuwiska przedstawiają się jako wysoka, stroma ściana 
skalna, pokryta żlebami, kotłami, niszami osuwiskowymi oraz rozległymi 
rumowiskami skalnymi i rozpadlinami. Południowa zaś strona rysuje się 
znacznie łagodniej, pokrywając się sporadycznie lejami źródłowymi 
i szerokimi wypłaszczeniami. Po stronie południowej doliny układają się 
promieniście natomiast w części północnej równolegle.

Woda

Pasmo babiogórskie jest najbardziej na północ wysuniętym odcinkiem 
europejskiego działu wodnego, oddzielającym zlewnię Bałtyku od zlewni 
Morza Czarnego.
Osobliwością Babiej Góry jest bogactwo źródeł i strumieni. Szumiące potoki, 
szemrzące wśród lasu czy spadające po głazach i blokach skalnych dodają 
wiele uroku babiogórskiej przyrodzie. Tak pokaźna ilość cieków wynika ze 
znacznych pokładów wody zgromadzonych w podłożu skalnym. Potoki 
zasilane są wodami gruntowymi, a także obfitymi wodami opadowymi 
i wodami pochodzącymi z topnienia zazwyczaj pokaźnej pokrywy śnieżnej. 
Sieć potoków na stokach masywu Babiej Góry ma typowo górski 
charakter. Północnymi stokami spływa kilkanaście większych potoków. Sieć 
cieków ma tu kształt rozłożonego wachlarza opartego łukiem o stoki masywu 
i ograniczonego największymi potokami, Jałowieckim na zachodzie 
i Jaworzyną na wschodzie. Zbiegające z różnych stron drobne potoki łącząc 
się w większe, spadają kaskadami szumiąc donośnie na progach i małych 
wodospadach do podnóży, gdzie płyną już głęboko wciętymi dolinami.
Liczne źródła w masywie stanowią o osobliwości Babiej Góry w polskich 
Karpatach. Pod względem ilości (2 źródła/1km2) góra ta zajmuje jedno 
z czołowych miejsc w Polsce. Na północnych stokach najwięcej źródeł można 
spotkać na wysokości miedzy 900 i 1300 m n.p.m., a na południowych od 
1200 do 1500 m n.p.m. Źródła te mają prawie stałą temperaturę w ciągu 
całego roku - od 2 do 3oC. Nawet podczas lata woda w nich jest bardzo 
zimna i nie przekracza 4oC. Woda wypływająca z tych źródeł daje początek 
ciekom wodnym.

Najwyżej położonym i chyba najpiękniejszym źródłem na Babiej Górze, 
a zarazem i w Beskidach Zachodnich jest Głodna Woda pod Diablakiem. 
Znajduje się ono na stoku południowym na wysokości 1625 m n.p.m. Nazwę 
swą zawdzięcza najprawdopodobniej ubogiej roślinności, jaka wykształciła 
się w jego najbliższym sąsiedztwie, znacznie uboższej niż wokół innych niżej 
położonych, gdzie latem aż mieni się od różnych barw.
Szczególnym urozmaiceniem przyrody nieożywione są liczne stawki. Te 
niewielkie zbiorniki stojących wód występują na wysokości od 860 do 1545 
m n.p.m., w większości na stokach północnych. Podczas gorącego lata, 
niektóre z nich wysychają.  Na Babiej Górze znanych jest obecnie 19 jezior 
o powierzchni większej niż 25m2. Największym jest otoczony lasem Mokry 
Stawek na wysokości 1025 m n.p.m. o powierzchni 450 m2 i głębokości 2,0 - 
2,5m. Najwyżej, bo na wysokości 1445 m n.p.m., leży Stawek Orawski 
(południowe stoki, poniżej Gówniaka) o powierzchni około 200m2 
i głębokości dochodzącej do 1m.
Wraz z nadejściem jesieni można spodziewać się na Babiej Górze opadów 
śniegu, utrzymującego się nieraz aż do wiosny. Wraz ze wzrostem wysokości 
nad poziom morza rośnie procentowy udział opadów śnieżnych (do 65%). 
Okres zalegania śniegu na Babiej Górze szacowany jest na około 5 miesięcy, 
a na samym szczycie aż na 7 miesięcy.

Zwierzęta

Królestwo zwierząt obejmuje na Babiej Górze reprezentantów wielu grup 
systematycznych. Uznaje się, że z tego terenu znanych jest blisko 4500 
gatunków. Zanotowano między innymi obok bardzo licznych bezkręgowców 
(wśród których najliczniejsze są owady), 188 kręgowców (z ponad 100 
gatunkami ptaków). Występowanie wielu zwierząt, głównie bezkręgowych, 
jest ściśle powiązane z układem pięter roślinnych. Pozostałe gatunki 
reprezentujące większe zwierzęta mają większy areał występowania, 
zasiedlają większe obszary i można spotkać je w kilku strefach.
Dolny regiel Babiej Góry odznacza się bogatszą szatą roślinną od regla 
górnego; jest też bogatszy faunistycznie. Badania naukowe dotyczące 
pionowego rozmieszczenia gatunków zwierząt wykazują, że istotną 
przeszkodą dla występowanie wielu gatunków (na przykład pająków czy 
mięczaków) jest górna granica lasu. Dowodzi tego między innymi 10-krotnie 
mniejsza liczba gatunków chrząszczy w piętrze alpejskim w porównaniu 
z piętrem regla dolnego.
Z kolei bardzo interesującym obszarem badań faunistycznych jest strefa 
kosodrzewiny i alpejska. Dzięki wyraźnemu odosobnieniu masywu stanowi 
ona jakby odizolowaną "wyspę", co sprzyja występowaniu populacji zwierząt 
nie kontaktujących się z podobnymi im populacjami w takich strefach 
sąsiednich łańcuchów górskich.

Szlaki

Szlak Żółty
Trasa: Zawoja Czatoża - Fickowe Rozstaje - Górny Płaj - Markowe Szczawiny
Czas przejścia: 3h 20min
Długość trasy: 5km
Szlak Zielony
Trasa: Zawoja Markowa - Pośredni Bór - Markowe Szczawiny
Czas przejścia: 1h 20min
Długość trasy: 3,6km
Szlak Niebieski
Trasa: Zawoja Czatoża - Markowe Rówienki - Zawoja Markowa - Ryzowana - 
Zawoja Policzne
Czas przejścia: 3h 30min
Długość trasy: 7,5km
Szlak Czarny
Trasa: Podryzowana - Ryzowana - Markowe Szczawiny
Czas przejścia: 2h 30min
Długość trasy: 3,5km
Szlak Niebieski
Trasa: Zawoja Policzne - Polana Krowiarki - Markowe Szczawiny
Czas przejścia: 3h
Długość trasy: 11km
 

Szlak Zielony
Trasa: Górny Płaj - Sokolica
Czas przejścia: 45min
Długość trasy: 1,5km
Szlak Żółty
Trasa: Markowe Szczawiny - Sucha Kotlinka - Diablak
Czas przejścia: 1h 30min
Długość trasy: 3km
Szlak Czerwony
Trasa: Polana Krowiarki - Sokolica - Kępa - Gówniak - Diablak - Przełęcz 
Brona - Markowe Szczawiny - Fickowe Rozstaje - Przełęcz Jałowiecka
Czas przejścia: 6h
Długość trasy: 14,5km
Szlak Zielony
Trasa: Przełęcz Jałowiecka - Mała Babia Góra - Przełęcz Brona
Czas przejścia: 2h
Długość trasy: 4km
Szlak Zielony
Trasa: Przywarówka - Głodna Woda - Diablak
Czas przejścia: 2h 30min 
Długość trasy: 2,3km
Szlak Zielony
Trasa: Polana Krowiarki - Hala Śmietanowa - Zubrzyca Górna
Czas przejścia: 2h
Długość trasy: 3km*