Babiogórski Park Narodowy

Walory przyrodnicze

Babia Góra stanowi najwyższe wzniesienie Beskidów Zachodnich. Jest
jednolitym i odosobnionym masywem o przebiegu równoleżnikowym.
Charakterystyczna, z daleka już rozpoznawalna sylweta góry ze stromymi
stokami północnymi i połogami, na dużych obszarach wypłaszczonymi
stokami południowymi, jest wynikiem budowy geologicznej masywu.
Wysokość - 1725 m n.p.m. - sytuująca ją na drugim po Tatrach miejscu
w Polsce, powoduje zróżnicowanie warunków klimatycznych, co przekłada
się z kolei na warunki siedliskowe. Zmieniają się one wyraźnie w miarę
wzrostu wysokości n.p.m. powodując pionowe zróżnicowanie szaty roślinnej.
Pozwala to na wyróżnienie na Babiej Górze pięter klimatyczno-roślinnych
odpowiadającym analogicznym piętrom występującym w górach wysokich
np. Tatrach, Alpach, lecz w stosunku do nich obniżonych o kilkaset metrów.
Obszar Babiej Góry jest miejscem występowania wielu rzadkich
i interesujących gatunków roślin i zwierząt. Spotkać można tutaj rośliny,
których trudno jest szukać w innych miejscach Polski, rzadkie i zagrożone
wyginięciem, jak również wiele gatunków objętych ochroną prawną. Świat
zwierząt jest równie bogaty i zróżnicowany. Babia Góra jest ostoją dla wielu
gatunków, które z powodu silnej presji człowieka z trudem znajdują sobie
miejsce poza obszarami chronionymi.

Rzeźba terenu

Babia Góra należy do gór wysokich i po Tatrach jest największym
wzniesieniem w Polsce. Leży w Beskidach Zachodnich, a konkretnie we
wschodniej części Beskidu Żywieckiego. Samo pasmo babiogórskie swoją
długością nie przekracza 10 kilometrów i ułożone jest równoleżnikowo.
Granicę masywu wyznaczają dwie przełęcze - Przełęcz Lipnicka (inaczej
Krowiarki) na zachodzie (1012 m n.p.m.) oraz Przełęcz Jałowiecka od
wschodu (1017 m n.p.m.).
Kształt Babiej Góry jest bardzo charakterystyczny i z daleka znakomicie
rozpoznawalny. Cały masyw dzieli się na dwie części Wielką Babią Górę
i Małą Babią Górę. Idąc od wschodu, linią graniową mijamy kolejne
kulminacje, które rozpoczynają się Sokolicą (1367 m n.p.m.), aby wkrótce
wznieść się na Kępę (1520 m n.p.m) i przez Gówniak (1671 m n.p.m.) dojść
do Diablaka (1725 m n.p.m.) będącego jednocześnie szczytem całego
masywu. W dalszej części pasmo opada stopniowo poprzez Kościółki do
Przełęczy Brona (1408 m n.p.m.). Z przełęczy, linia grzbietowa ponownie się
wznosi aby oprzeć się na Cylu (1517 m n.p.m.) - będącym najwyższym
wierzchołkiem Małej Babiej Góry, po przejściu którego opada do przełęczy
Jałowieckiej (1017 m n.p.m.).
Jak na Górę pełną kontrastów przystało, kwestia rzeźby terenu również
charakteryzuje się wielką zmiennością. Zbocza północne, ukształtowane
przez niezliczone osuwiska przedstawiają się jako wysoka, stroma ściana
skalna, pokryta żlebami, kotłami, niszami osuwiskowymi oraz rozległymi
rumowiskami skalnymi i rozpadlinami. Południowa zaś strona rysuje się
znacznie łagodniej, pokrywając się sporadycznie lejami źródłowymi
i szerokimi wypłaszczeniami. Po stronie południowej doliny układają się
promieniście natomiast w części północnej równolegle.

Woda

Pasmo babiogórskie jest najbardziej na północ wysuniętym odcinkiem
europejskiego działu wodnego, oddzielającym zlewnię Bałtyku od zlewni
Morza Czarnego.
Osobliwością Babiej Góry jest bogactwo źródeł i strumieni. Szumiące potoki,
szemrzące wśród lasu czy spadające po głazach i blokach skalnych dodają
wiele uroku babiogórskiej przyrodzie. Tak pokaźna ilość cieków wynika ze
znacznych pokładów wody zgromadzonych w podłożu skalnym. Potoki
zasilane są wodami gruntowymi, a także obfitymi wodami opadowymi
i wodami pochodzącymi z topnienia zazwyczaj pokaźnej pokrywy śnieżnej.
Sieć potoków na stokach masywu Babiej Góry ma typowo górski
charakter. Północnymi stokami spływa kilkanaście większych potoków. Sieć
cieków ma tu kształt rozłożonego wachlarza opartego łukiem o stoki masywu
i ograniczonego największymi potokami, Jałowieckim na zachodzie
i Jaworzyną na wschodzie. Zbiegające z różnych stron drobne potoki łącząc
się w większe, spadają kaskadami szumiąc donośnie na progach i małych
wodospadach do podnóży, gdzie płyną już głęboko wciętymi dolinami.
Liczne źródła w masywie stanowią o osobliwości Babiej Góry w polskich
Karpatach. Pod względem ilości (2 źródła/1km2) góra ta zajmuje jedno
z czołowych miejsc w Polsce. Na północnych stokach najwięcej źródeł można
spotkać na wysokości miedzy 900 i 1300 m n.p.m., a na południowych od
1200 do 1500 m n.p.m. Źródła te mają prawie stałą temperaturę w ciągu
całego roku - od 2 do 3oC. Nawet podczas lata woda w nich jest bardzo
zimna i nie przekracza 4oC. Woda wypływająca z tych źródeł daje początek
ciekom wodnym.

Najwyżej położonym i chyba najpiękniejszym źródłem na Babiej Górze,
a zarazem i w Beskidach Zachodnich jest Głodna Woda pod Diablakiem.
Znajduje się ono na stoku południowym na wysokości 1625 m n.p.m. Nazwę
swą zawdzięcza najprawdopodobniej ubogiej roślinności, jaka wykształciła
się w jego najbliższym sąsiedztwie, znacznie uboższej niż wokół innych niżej
położonych, gdzie latem aż mieni się od różnych barw.
Szczególnym urozmaiceniem przyrody nieożywione są liczne stawki. Te
niewielkie zbiorniki stojących wód występują na wysokości od 860 do 1545
m n.p.m., w większości na stokach północnych. Podczas gorącego lata,
niektóre z nich wysychają.  Na Babiej Górze znanych jest obecnie 19 jezior
o powierzchni większej niż 25m2. Największym jest otoczony lasem Mokry
Stawek na wysokości 1025 m n.p.m. o powierzchni 450 m2 i głębokości 2,0 -
2,5m. Najwyżej, bo na wysokości 1445 m n.p.m., leży Stawek Orawski
(południowe stoki, poniżej Gówniaka) o powierzchni około 200m2
i głębokości dochodzącej do 1m.
Wraz z nadejściem jesieni można spodziewać się na Babiej Górze opadów
śniegu, utrzymującego się nieraz aż do wiosny. Wraz ze wzrostem wysokości
nad poziom morza rośnie procentowy udział opadów śnieżnych (do 65%).
Okres zalegania śniegu na Babiej Górze szacowany jest na około 5 miesięcy,
a na samym szczycie aż na 7 miesięcy.

Zwierzęta

Królestwo zwierząt obejmuje na Babiej Górze reprezentantów wielu grup
systematycznych. Uznaje się, że z tego terenu znanych jest blisko 4500
gatunków. Zanotowano między innymi obok bardzo licznych bezkręgowców
(wśród których najliczniejsze są owady), 188 kręgowców (z ponad 100
gatunkami ptaków). Występowanie wielu zwierząt, głównie bezkręgowych,
jest ściśle powiązane z układem pięter roślinnych. Pozostałe gatunki
reprezentujące większe zwierzęta mają większy areał występowania,
zasiedlają większe obszary i można spotkać je w kilku strefach.
Dolny regiel Babiej Góry odznacza się bogatszą szatą roślinną od regla
górnego; jest też bogatszy faunistycznie. Badania naukowe dotyczące
pionowego rozmieszczenia gatunków zwierząt wykazują, że istotną
przeszkodą dla występowanie wielu gatunków (na przykład pająków czy
mięczaków) jest górna granica lasu. Dowodzi tego między innymi 10-krotnie
mniejsza liczba gatunków chrząszczy w piętrze alpejskim w porównaniu
z piętrem regla dolnego.
Z kolei bardzo interesującym obszarem badań faunistycznych jest strefa
kosodrzewiny i alpejska. Dzięki wyraźnemu odosobnieniu masywu stanowi
ona jakby odizolowaną "wyspę", co sprzyja występowaniu populacji zwierząt
nie kontaktujących się z podobnymi im populacjami w takich strefach
sąsiednich łańcuchów górskich.

Szlaki

Szlak Żółty
Trasa: Zawoja Czatoża - Fickowe Rozstaje - Górny Płaj - Markowe Szczawiny
Czas przejścia: 3h 20min
Długość trasy: 5km
Szlak Zielony
Trasa: Zawoja Markowa - Pośredni Bór - Markowe Szczawiny
Czas przejścia: 1h 20min
Długość trasy: 3,6km
Szlak Niebieski
Trasa: Zawoja Czatoża - Markowe Rówienki - Zawoja Markowa - Ryzowana -
Zawoja Policzne
Czas przejścia: 3h 30min
Długość trasy: 7,5km
Szlak Czarny
Trasa: Podryzowana - Ryzowana - Markowe Szczawiny
Czas przejścia: 2h 30min
Długość trasy: 3,5km
Szlak Niebieski
Trasa: Zawoja Policzne - Polana Krowiarki - Markowe Szczawiny
Czas przejścia: 3h
Długość trasy: 11km

Szlak Zielony
Trasa: Górny Płaj - Sokolica
Czas przejścia: 45min
Długość trasy: 1,5km
Szlak Żółty
Trasa: Markowe Szczawiny - Sucha Kotlinka - Diablak
Czas przejścia: 1h 30min
Długość trasy: 3km
Szlak Czerwony
Trasa: Polana Krowiarki - Sokolica - Kępa - Gówniak - Diablak - Przełęcz
Brona - Markowe Szczawiny - Fickowe Rozstaje - Przełęcz Jałowiecka
Czas przejścia: 6h
Długość trasy: 14,5km
Szlak Zielony
Trasa: Przełęcz Jałowiecka - Mała Babia Góra - Przełęcz Brona
Czas przejścia: 2h
Długość trasy: 4km
Szlak Zielony
Trasa: Przywarówka - Głodna Woda - Diablak
Czas przejścia: 2h 30min 
Długość trasy: 2,3km
Szlak Zielony
Trasa: Polana Krowiarki - Hala Śmietanowa - Zubrzyca Górna
Czas przejścia: 2h
Długość trasy: 3km*