ELEMENTY PRAWA GOSPODARCZEGO

UMOWY CYWILNOPRAWNE

O. LISSOWSKI

PODSTAWY PRAWNE



Kodeks cywilny

PODRĘCZNIKI



W. Siuda, Elementy prawa dla ekonomistów. Scriptum 2009.



T.Mróz M.Stec , Prawo gospodarcze prywatne. C.H.Beck 2005,
Cz.IIII. Umowy w obrocie gospodarczym.



W.Czachórski i in., Zobowiazania, Zarys wykładu. LexisNexis,
W-wa 2004. Rozdz. 14 - 36



S.Włodyka, (red.) Prawo umów w obrocie gospodarczym .
C.H.Beck. 2001.



S.Brzeszczyńska i in. Umowy gospodarcze. C.H.Beck 2008 .

PLAN



Czynności prawne



Umowy – zagadnienia ogólne



Umowy nazwane



Umowy nienazwane

ZOBOWIĄZANIA



Księga trzecia k.c.

Zobowiązanie polega na tym, że wierzyciel może żądać od dłużnika

świadczenia, a dłużnik powinien świadczenie spełnić

(Art.353 §1)

Źródła powstania zobowiązań



Umowy



Czynności prawne jednostronne



Stany faktyczne z którymi ustawa łączy powstanie stosunków
zobowiązaniowych

- wyrządzenie szkody czynem niedozwolonym
- bezpodstawne wzbogacenie
- prowadzenie cudzych spraw bez zlecenia



decyzje administracyjne, orzeczenia sądowe

SWOBODA ZAWIERANIA UMÓW

Strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek

prawny według swego uznania , byleby jego treść
lub cel nie sprzeciwiała się właściwości (naturze)
stosunku, ustawie ani zasadom współżycia
społecznego . (art. 353¹k.c.)

CZYNNOŚCI PRAWNE



Zdolność prawna i zdolność do czynności prawnych



Forma czynności prawnych

Z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych, wola osoby

dokonującej czynności prawnych może być wyrażona przez każde
zachowanie się tej osoby, które ujawnia jej wole w sposób
dostateczny , w tym również przez ujawnienie tej woli w postaci
elektronicznej . (art.60)



ustna, pisemna, z podpisem notarialnie potwierdzonym,
z datą pewną, akt notarialny, formy szczególne



dla celów dowodowych, pod rygorem nieważności



Wady oświadczeń woli : niepoczytalność, dla pozoru,
błąd , podstęp, groźba



Czynność prawna sprzeczna z ustawą, albo mająca na celu obejście ustawy
jest nieważna … (art. 58 § 1 kc)



Czynność prawna sprzeczna z zasadami współżycia społecznego jest
nieważna ..(art. 58 § 2 kc)

SPOSOBY (TRYBY) ZAWIERANIA

UMÓW



Oferta i jej przyjęcie:

Oświadczenia drugiej stronie woli zawarcia umowy stanowi ofertę, jeżeli

określa istotne postanowienia tej umowy . (art. 66 § 1 kc)



Aukcja lub przetarg

:

Umowa może być zawarta w drodze aukcji lub przetargu (art.70¹ § 1 kc)



Negocjacje

:

Jeżeli strony prowadzą negocjacje w celu zawarcia oznaczonej umowy, umowa

zostaje zawarta, gdy strony dojdą do porozumienia co do wszystkich jej
postanowień które były przedmiotem negocjacji.

(art. 72 § 1 kc)

Strona która rozpoczęła lub prowadziła negocjacje z naruszeniem dobrych

obyczajów, w szczególności bez zamiaru zawarcia umowy , jest obowiązana
do naprawienia szkody,jaką druga strona poniosła przez to, że liczyła na
zawarcie umowy

(art. 72 § 2

kc)

UMOWY CYWILNOPRAWNE

TYPOLOGIE



W obrocie powszechnym i w
obrocie gospodarczym



Umowy dwustronnie i
jednostronnie profesjonalne



Typowe i nietypowe



Nazwane i nienazwane

CECHY SZCZEGÓLNE UMÓW

W OBROCIE GOSPODARCZYM



Złożoność stosunków umownych



Szerokie stosowanie umów standardowych



Stosowanie zindywidualizowanych procedur
zawierania umów



Wymagany podwyższony standard staranności



Szczególna troska o pewność i bezpieczeństwo
w obrocie



Wysoki udział umów długoterminowych



Konieczność uwzględniania zmian w warunkach
realizacji umów

UMOWY I JEDNOSTRONNE CZYNNOŚCI

PRAWNE W KODEKSIE CYWILNYM



Umowy przenoszące prawa



Umowy dotyczące korzystania z rzeczy praw



Umowy dotyczące świadczenia usługi



Umowy dotyczące stosunków kredytowych



Stosunki gwarancyjne



Umowy alimentacyjne



Umowy losowe



Umowy współdziałania gospodarczego



Umowne usuwanie niepewności w zakresie istnienia
i treści stosunków miedzy



Przyrzeczenie publiczne



Przekaz i papiery wartościowe

(E.Gniewek, Podstawy prawa cywilnego)

UMOWY W OBROCIE GOSPODARCZYM



Umowy (porozumienia) organizacyjne



Umowy o pośrednictwo gospodarcze



Umowy w obrocie przedsiębiorstwami



Umowy o współpracy przedsiębiorstw
(kooperacyjne)



Umowy w obrocie towarowym



Umowy w zakresie czynności bankowych



Umowy transportowe



Umowy w zakresie ubezpieczeń

(S.Włodyka , Prawo umów w obrocie gospodarczym. )

KLASYFIKACJE UMÓW

WG. CECH PRAWNYCH



Konsensualne i realne



Zobowiązujące, rozporządzające



Jednostronnie i dwustronnie
zobowiązujące, wzajemne



Kauzalne i abstrakcyjne



Swobodnie negocjowane, i
adhezyjne

UMOWY NAZWANE KODEKSU
CYWILNEGO



Sprzedaż - szczególne rodzaje sprzedaży:

na raty , z zastrzeżeniem własności,
na próbę, z prawem odkupu,
z prawem pierwokupu,



Sprzedaż konsumencka



Rękojmia - gwarancja



Dostawa – kontraktacja



Umowa o dzieło – umowa zlecenia



Umowa o roboty budowlane



Najem – dzierżawa



Umowa agencyjna – umowa komisu



Umowa przewozu – umowa spedycji



Przechowanie – umowa składu

SPRZEDAŻ



Przez umowę sprzedaży sprzedawca
zobowiązuje się przenieść na
kupującego własność rzeczy i wydać
mu rzecz, a kupujący zobowiązuje się
rzecz odebrać i zapłacić sprzedawcy
cenę. Art. 535 k.c.

SPRZEDAŻ NA RATY



Sprzedażą na raty jest dokonana w
zakresie działalności przedsiębiorstwa
sprzedaż rzeczy ruchomej osobie
fizycznej, za cenę płatną w określonych
ratach, jeżeli według umowy rzecz ma
być kupującemu wydana przed
całkowitym zapłaceniem ceny.
Art.583 § 1 k.c.

ZASTRZEŻENIE WŁASNOŚCI RZECZY



Jeżeli sprzedawca zastrzegł sobie
własność sprzedanej rzeczy ruchomej
aż do uiszczenia ceny, poczytuje się w
razie wątpliwości , że przeniesienie
własności rzeczy nastąpiło pod
warunkiem zawieszającym.
Art. 589 k.c.

SPRZEDAŻ NA PRÓBĘ



Sprzedaż na próbę, albo z
zastrzeżeniem zbadania rzeczy przez
kupującego poczytuje się w razie
wątpliwości za zawartą pod warunkiem
zawieszającym, że kupujący uzna
przedmiot sprzedaży za dobry. W
braku oznaczenia w umowie terminu
próby lub zbadania rzeczy sprzedawca
może wyznaczyć kupującemu
odpowiedni termin, Art.592 § 1 k.c.

PRAWO ODKUPU



Prawo odkupu może być zastrzeżone na
czas nie przenoszący lat pięciu; termin
dłuższy ulega skróceniu do lat pięciu.

Art. 593§ 1 k.c.

PRAWO PIERWOKUPU



Jeżeli ustawa lub czynność prawna
zastrzega dla jednej ze stron
pierwszeństwo kupna oznaczonej
rzeczy na wypadek, gdyby druga strona
sprzedała rzecz osobie trzeciej (prawo
pierwokupu) , stosuje się w braku
przepisów szczególnych przepisy
niniejszego rozdziału, Art.
596 k.c.

RĘKOJMIA I GWARANCJA



Sprzedawca jest
odpowiedzialny względem
kupującego, jeżeli rzecz
sprzedana ma wadę
zmniejszająca jej wartość lub
użyteczność ze względu na cel
w umowie oznaczony albo
wynikający z okoliczności lub z
przeznaczenia rzeczy , jeżeli
rzecz nie ma właściwości o
których istnieniu zapewnił
kupującego , albo jeżeli rzecz
została kupującemu wydana
w stanie niezupełnym .
Art.556 §



W przypadku gdy kupujący
otrzymał od sprzedawcy
dokument gwarancyjny co do
jakości rzeczy j sprzedanej
,poczytuje się w razie
wątpliwości, że wystawca
dokumentu(gwarant), jest
obowiązany do usunięcia
wady fizycznej rzeczy lub do
dostarczenia rzeczy wolnej
od wad, jeżeli wady te
ujawnią się w ciągu terminu
określonego w gwarancji.
Art.577 §1 k.c.

SPRZEDAŻ KONSUMENCKA



Ustawa z 27 lipca 2002r o szczególnych
warunkach sprzedaży konsumenckiej oraz o
zmianie kodeksu cywilnego



Ustawę stosuje się do dokonywanej w zakresie
działalności przedsiębiorstwa sprzedaży rzeczy
ruchomej osobie fizycznej, która nabywa tę rzecz
w celu niezwiązanym z działalnością zawodową
lub gospodarczą (towar konsumpcyjny)



Nie stosuje się do sprzedaży energii elektrycznej,
gazu , wody, chyba że są sprzedawane w
ograniczonej ilości lub w określonej objętości



Nie stosuje się do sprzedaży egzekucyjnej, w
postępowaniu upadłościowym albo innym
sądowy

SPRZEDAŻ KONSUMENCKA



Sprzedawca odpowiada wobec kupującego jeżeli towar
konsumpcyjny w chwili jego wydania jest niezgodny z umową.
Art. 4 u.s.k.

KRYTERIA ZGODNOŚCI Z UMOWĄ:



Indywidualne uzgadnianie właściwości:

-odpowiada podanemu opisowi
-ma cechy okazanej próbki lub wzoru
-nadaje się do celu określ. przez kupującego



Pozostałe przypadki:

-nadaje się do celu do jakiego jest zwykle używany
-właściwości odpowiadają cechom towaru tego rodzaju
-odpowiada oczekiwaniom opartym na publicznych

zapewnieniach sprzedawcy, producenta, przedstawicieli, osób
wprowadzających towar do obrotu krajowego



Żądanie nieodpłatnej naprawy towaru lub wymiany na nowy

DOSTAWA I KONTRAKTACJA



Przez umowę dostawy
dostawca zobowiązuje
się do wytworzenia
rzeczy oznaczonych
tylko co do gatunku,
oraz ich dostarczenia
częściami albo
periodycznie, a
odbiorca zobowiązuje
się do odebrania tych
rzeczy i zapłacenia
ceny. Art. 605 k.c.



Przez umowę kontraktacji
producent rolny
zobowiązuje się wytworzyć
i dostarczyć
kontraktującemu
oznaczoną ilość
produktów rolnych
określonego rodzaju, a
kontraktujący zobowiązuje
się te produkty odebrać w
terminie umówionym ,
zapłacić umówiona cenę,
oraz spełnić określone
świadczenia dodatkowe…

Art. 613 §1 k.c.

UMOWA O DZIEŁO I ZLECENIE



Przez umowę o
dzieło przyjmujący
zamówienie
zobowiązuje się do
wykonania
oznaczonego dzieła,
a zamawiający do
zapłaty
wynagrodzenia .
Art.627.k.c.



Przez umowę zlecenia
przyjmujący zlecenie
zobowiązuje się do
dokonania określonej
czynności prawnej dla
dającego zlecenie. Art.
734 §1k.c.



Do umów o świadczenie
usług , które nie są
uregulowane innymi
przepisami, stosuje się
odpowiednio przepisy o
zleceniu.

UMOWA O ROBOTY BUDOWLANE



Przez umowę o roboty budowlane wykonawca
zobowiązuje się do oddania przewidzianego w
umowie obiektu, wykonanego zgodnie z
projektem i zasadami wiedzy technicznej , a
inwestor zobowiązuje się do dokonania
wymaganych przez właściwe przepisy czynności
związanych z przygotowaniem robót , w
szczególności do przekazania terenu budowy i
dostarczenia projektu, oraz do odebrania obiektu i
zapłaty umówionego wynagrodzenia .

Art. 647 k.c.

NAJEM I DZIERŻAWA



Przez umowę najmu
wynajmujący
zobowiązuje się oddać
najemcy rzecz do
używania przez czas
oznaczony lub
nieoznaczony, a
najemca zobowiązuje
się płacić
wynajmującemu
umówiony czynsz. Art.
659 § 1 k.c.



Przez umowę dzierżawy
wydzierżawiający
zobowiązuje się oddać
dzierżawcy rzecz do
używania i pobierania
pożytków przez czas
oznaczony lub nie
oznaczony, a dzierżawca
zobowiązuje się płacić
wydzierżawiającemu
umówiony czynsz. Art.
693 §1 k.c.

AGENCJA I KOMIS



Przez umowę agencyjną
przyjmujący zlecenie
(agent) zobowiązuje się
w zakresie działalności
swojego przedsiębiorstwa,
do stałego pośredniczenia
za wynagrodzeniem przy
zawieraniu z klientami
umów na rzecz dającego
zlecenie przedsiębiorcy
albo do zawierania ich w
jego imieniu . Art. 758 § 1
k.c.



Przez umowę komisu
przyjmujący zlecenie
(komisant) zobowiązuje
się za wynagrodzeniem
(prowizja) w zakresie
działalności swego
przedsiębiorstwa , do
kupna lub sprzedaży
rzeczy ruchomych na
rachunek dającego
zlecenie (komitenta) ,
lecz w imieniu własnym.

PRZEWÓZ I SPEDYCJA



Przez umowę
przewozu przewoźnik
zobowiązuje się w
zakresie działalności
swego
przedsiębiorstwa do
przewiezienia za
wynagrodzeniem
osób lub rzeczy.

Art. 774 k.c.



Przez umowę spedycji
spedytor zobowiązuje
się w zakresie
działalności swego
przedsiębiorstwa do
wysyłania lub odbioru
przesyłki albo
dokonania innych
usług związanych z jej
przewozem .

Art. 794 § 1 k.c.

PRZECHOWANIE I SKŁAD



Przez umowę
przechowania
przechowawca
zobowiązuje się
zachować w stanie
niepogorszonym
rzecz ruchoma
oddaną mu na
przechowanie.

Art. 835 k.c.



Przez umowę składu
przedsiębiorca składowy
zobowiązuje się do
przechowania za
wynagrodzeniem
oznaczonych w umowie
rzeczy ruchomych.

Art.853 §1 k.c



Przedsiębiorca składowy
jest obowiązany dokonywać
odpowiednich czynności
konserwacyjnych.
Przeciwne postanowienia
umowy jest nieważne.

Art.855 §2 k.c.

UMOWY NIENAZWANE I NOWE TYPY UMÓW



Leasing



Faktoring



Forfaiting



Franchising



Know-how



Kontrakt menadżerski



Umowy dystrybucyjne (dealerskie)



Just –in-time



Timesharing



Merchandising



Sponsoring



Umowa o przegląd przedsiębiorstwa (due-dilligence-review)

UMOWA LEASINGU



Przez umowę leasingu finansujący zobowiązuje
się w zakresie działalności swojego
przedsiębiorstwa , nabyć rzecz od oznaczonego
zbywcy na warunkach określonych w tej umowie
i oddać tę rzecz korzystającemu do używania
albo używania i pobierania pożytków przez czas
oznaczony, a korzystający zobowiązuje się
zapłacić finansującemu w uzgodnionych ratach
wynagrodzenia pieniężne, równe co najmniej
cenie lub wynagrodzeniu z tytułu nabycia rzeczy
przez finansującego.

Art.709¹ k.c.

FAKTORING



Umowa zawarta pomiędzy dostawcą a faktorem zgodnie z którą
dostawca zleca lub przyjmuje na siebie zobowiązanie zlecenia
faktorowi pobrania wierzytelności wynikającej z umowy
sprzedaży towarów, zawartej pomiędzy dostawcą a jego
klientem.



Faktor powinien spełnić co najmniej 2 z niżej wymienionych
usług:

-finansowanie dostawcy w postaci pożyczki lub przedpłaty,
-prowadzenie rozliczeń związanych z otrzymaniem należności
-pobranie zadłużenia
-zabezpieczenie przed niezapłaceniem sumy zadłużenia



Dłużnik powinien otrzymywać pisemne potwierdzenie
powiadomienia o przelewie wierzytelności

FORFAITING



Zakup przez instytucję forfaitingową
należności terminowych jej klientów, które
powstały w następstwie realizacji kontraktu
eksportowego, bez regresu w stosunku do
sprzedawcy tych wierzytelności , pod
warunkiem jednak, że wierzytelności te
przyjmą postać akceptowanego z punktu
widzenia instytucji forfaitingowej
instrumentu finansowego

FRANCHISING



Przez umowę franchisingu dawca
franchisingu zobowiązuje się do
udostępnienia korzystającemu (biorcy
franchisingu) możliwości korzystania z
oznaczenia jego firmy, godła, symboli,
patentów, zaś biorca franchisingu
zobowiązuje się do prowadzenia wskazanej
działalności gospodarczej z wykorzystaniem
udostępnionych mu praw pozyskiwania
nowych odbiorców.

KNOW-HOW



Umowa o przekazanie wiadomości
praktycznych i umiejętności
techniczno-produkcyjnych zwykle
związanych z realizacją umów
licencyjnych na korzystanie z praw
własności przemysłowej lub też
odnoszących się do nieopatentowanych
wynalazków i wzorów przemysłowych.

KONTRAKT MENADŻERSKI



Umowa zawarta między samodzielnym
podmiotem (zarządcą, menadżerem) a
przedsiębiorcą, na mocy której
menadżer zobowiązuje się do
prowadzenia przedsiębiorstwa drugiej
strony na jej rachunek i ryzyko, we
własnym bądź cudzym imieniu, za
wynagrodzeniem.

UMOWY DYSTRYBUCYJNE I DEALERSKIE



Umowy w obrocie handlowym między
przedsiębiorcą a dystrybutorem
(dealerem), o stałe prowadzenie
sprzedaży jego dóbr lub usług na
określonym obszarze, oraz świadczenie
innych dodatkowych usług związanych
ze sprzedażą.

JUST – IN - TIME



Umowa o niezawodne świadczenie
dostaw bezpośrednio na taśmę
montażową lub innych miejsc ich
niezwłocznego użycia, w dokładnie
oznaczonym czasie.

TIMESHARING



Długoterminowa umowa okresowego
korzystania z rzeczy ( głównie
udostępniania obiektów turystycznych).



Ustawa o timeshare z 16 września 2011

MERCHANDISING



Umowa o wykorzystanie dla celów
promocji handlowej produktów,
cudzych dóbr niematerialnych ( na
produktach umieszczane są nazwy
firm, nazwiska osób, słowne znaki,
hasła reklamowe, wizerunki
rzeczywistych lub fikcyjnych postaci)

SPONSORING



Umowa o (współ-)finansowanie
programów i przedstawień medialnych
w zamian za reklamę firmy.

UMOWA O PRZEGLĄD PRZEDSIĘBIORSTWA

(DUE-DILLIGENCE-REVIEW)



Umowa o zbadanie stanu
przedsiębiorstwa i jego wycenę,
w związku z jego zbyciem,
oddaniem do czasowego
korzystania, kontraktami
menadżerskimi lub sprzedażą
udziałów .