DIAGNOSTYKA I USPRAWNIANIE W WIEKU
ROZWOJOWYM
A) ROZWÓJ DZIECKA :
1.Kierunki rozwoju:
-cefalo  kaudalny (od głowy do dołu)
-proksymalno  dystalny
-od linii środkowej ciała do boku (orientacja ciała)
-od ruchów globalnych do precyzyjnych
-od umiarkowanej mobilności do stabilności do kontrolowanej
mobilności
-od maksymalnych do średnich zakresów ruchu
-od umiarkowanej asymetrii (asymetrii fizjologicznej) do kontrolowanej
symetrii do kontrolowanej asymetrii
2.Mechanizmy odruchu postawy :
-umiejętność przeciwstawiania się sile grawitacji
-umiejętność opanowania wzorców ruchowych (płynnie)
-poruszanie siÄ™
-stabilizacja odcinków ciała
składowe odruchu postawy:
-prawidłowe napięcie mięśni posturalnych (stabilizacja)
a)m. poprzeczny
b)m. soleus (płaszczkowaty)
-prawidłowe wzorce postawy i ruchu (zakodowane)
-recyprokalne unerwienie (agoniści się napinają, antagoniści się
rozluz
niajÄ…)
3.Rozwój odruchów i reakcji w 1 r.ż. :
-odruch postawy (0  6 miesiąc życia)
-reakcje prostowania (0  12 miesiąc życia)
-reakcje równowagi (6  12 miesiąc życia)
4.Rozwój prawidłowy :
Prawidłowy rozwój dziecka zależy od jego możliwości przemieszczania się. Już
we wczesnym okresie ciąży płód porusza się, ssie kciuk, odgina głowę, porusza
kończynami
Ok. 8 tyg. pierwsze ruchy płodu
Ok. 16 tyg. ruchy płodu odczuwane przez matkę
5.Rozwój sensoryczno  motoryczny zależy od:
-rozwoju i stopnia dojrzałości centralnego układu nerwowego (determinuje rozwój
dziecka)
-wrodzonych predyspozycji
-plastyczności układu nerwowego (plastyczność rozwojowa)
-motywacji (poprzez zabawÄ™)
-możliwości uczenia się
-doświadczeń
6.Rozwój dziecka  cechy charakterystyczne:
ROZWÓJ AKTYWNOŚCI W LEŻENIU TYA
EM :
pozycja dziecka:
" barki  protrakcja, uniesione
" szyja - skrócona
" Å‚opatki  odstajÄ…ce
" kkg  ułożone w  skrzydełka , dłonie na zewnątrz w pronacji, kciuk
zasiśnięty
" głowa  na boku
" uda  zgięte, lekko odwiedzione
" stopy  zgięcie grzbietowe, palce zgięte
" miednica  w przodopochyleniu
-odruch chwytny  utrzymuje się dłużej, nawet do 12 miesiecy
-odruch szukania  przy dotknięciu policzka, zwrot głowy w stronę dotyku
-odruch ssania  cokolwiek dziecko włoży do buzi zaczyna ssać
-odruch Moro - do 2, 6 miesiąca przy gwałtownym hałasie lub pociągnięciu
kocyka lub pieluszki wywoła rozszerzenie i odwiedzenie rąk i nóg i zaciśnięcie
spowrotem (wynika to z ruchu głową, obrona przed zmianą pozycji by nie
utrudnić oddychania)
1 MIESI
C :
-okres płodowy, zgięciowy
-dziecko zaczyna otwierać rączki
-nogi pracują nisko nad podłożem (słaby brzuch), zaczyna czynnie przywodzić
nogi
-początkowo na chwilę utrzymuje głowę symetrycznie, przez moment skupia
wzrok na twarzy, podąża wzrokiem za CZERWON
zabawkÄ… w prawo i w
lewo do kąta 45 st., widzi z odległości 30 cm (tzw. odległość pielęgnacyjna),
nie trzyma główki przy podciągnięciu za ręce (próba trakcji), wrażliwy na
hałas, światło
2 MIESI
C :
-odruchy postawy toniczno  statyczne (tak długo jak działa bodziec)
-6 tydz.  pierwszy uÅ›miech Jð
" ATOS (Asymetryczny Toniczny Odruch Szyjny) do 6 miesiÄ…ca
(najbardziej widoczny między 2 a 6 miesiącem)  głowa odwrócona w
prawo, prawa ręka i noga wyprostowana, lewa strona zgięta
(DZIECKO ZDROWE NIGDY NIE MA PEA
NEGO ATOS-U)
" STOS (Symetryczny Toniczny Odruch Szyjny) do 6 miesiąca  zgięcie
głowy powoduje zgięcie kończyn górnych i wyprost kończyn dolnych,
wyprost głowy powoduje wyprost kończyn górnych i zgięcie kończyn
dolnych
" TOB (Toniczny Odruch Błędnikowy)  do 4 tyg. w leżeniu tyłem
większe napięcie prostowników, w leżeniu przodem większe napięcie
zginaczy
" Odruch Galanta  zgięcie w stronę zadziałania bodz
ca
-poczÄ…tek Å‚Ä…czenia stron
-chwilowe utrzymanie głowy w symetrii oraz przy podnoszeniu
-śledzi wzrokiem za poruszającą się osobą
3 MIESI
C :
-bardzo ważny w ocenie dziecka
-KAMIEC
MILOWY  symetria względem osi podłużnej ciała
-zrównoważone napięcie mięśni
-głowa w osi ciała; aktywne, symetryczne trzymanie głowy; przy podnoszeniu
za ręce utrzymuje na chwilę głowę (mocniejsze mięśnie brzucha)
-widzi dÅ‚onie (zaczyna wsadzać palce do buzi) i kolana Ä…ð budowa schematu
własnego ciała ( P i L strony)
-koordynacja P i L półkuli mózgu
-społeczny uśmiech
-pośrednia pozycja miednicy (neutralna)
-nogi zgięte w stawach biodrowych i kolanowych do kąta 90 st.
-stopy zgięte grzbietowo (synergia mięśni czworogłowych uda)
4 MIESI
C :
-odruchy prostowania (stato - kinetyczne) pozwalające przezwyciężyć siłę
grawitacji (pomocne w uzyskaniu pozycji dwunożnej a następnie chodu)
-kończyny górne  odrywanie łokci od siebie, ramiona i ręce coraz wyżej
-wyciąga ręce do kolan (chwyta się za śpiochy), widzi stopy
-stabilizacja tułowia
-gawoży, głośno się śmieje
5 MIESI
C :
-odwrót UN  BLOCK (przetoczenie siÄ™ na bok Ä…ð rÄ™ka do zabawki Ä…ð gÅ‚owa
Ä…ð druga rÄ™ka Ä…ð nogi obie ugiÄ™te (odruchy prostowania Ä…ð ODRUCH
SZYJNY TONICZNY PROSTUJ
CY)
-nogi bardziej zgięte, chwyt za stopy
-rozwija siÄ™ ciekawość dziecka Ä…ð przekrÄ™ca siÄ™ na boki
6 MIESI
C :
-palce stóp kierowane do buzi
-kołysanie na boki
-OBRÓT ŚRUBOWY  podobnie do un  block, ale noga i ręka, po której
zachodzi skrÄ™t sÄ… proste Ä…ð element rotacyjny  z tej pozycji dziecko już może
przejść do leżenia na brzuchu i do siadu
-potrafi trzymać samodzielnie zabawkę i przekładać ją
-CELEM tego miesiąca jest chwyt za stopy i powrót
-podciągnięte za ręce potrafi usiąść
-aktywność mięśni, kontrola tuÅ‚owia Ä…ð idealna symetria
-koniec pozycji w leżeniu tyłem
-pełne przystosowanie się do życia pozapłodowego
-KAMIEC
MILOWY  przewracanie (OBRÓT ŚRUBOWY)
ROZWÓJ AKTYWNOŚCI W LEŻENIU PRZODEM:
pozycja dziecka :
" bardzo stymuluje do rozwoju dziecka
" pierwsze podnoszenie głowy toniczne (aby podnieść się efektywnie
musi mieć wystarczająco silne mięśnie przodu)
" kształtuje lordozę
" poprawia pole widzenia
" stanowi masaż brzucha
" TOB
" dłonie poniżej barków, oparte na kłębach kciuka (zaciśnięte)
" pupa uniesiona do góry, podpiera się na kolanach, podudzia w górze
" przodopochylenie miednicy
" głowa leży na boku (DZIOBANIE główką jeśli chce skręcić)
" kończyny górne przywiedzione, łokcie blisko tułowia
" kończyny dolne odwiedzione, zgięte, stopy zgięte grzbietowo
1, 2 MIESI
C :
-DZIOBANIE jeśli chce skręcić głowę
-miednica stopniowo jest opuszczana na podłoże (dąży do wyprostu)
-kończyny dolne odwiedzione na zewnątrz, stopy razem
-powolne wysuwanie ramion w przód, pośrednie ustawienie przedramion
-chwiejnie unosi głowę
3 MIESI
C :
-miednica na podłożu (kolce biodrowe muszą dotykać podłoża), nogi lekko
odwiedzione, kolana jeszcze zgięte
-CELEM w tym miesiącu jest wyciągnięcie rąk do przodu, ręce otwarte, kciuk
na zewnątrz, przedramiona oparte, łokcie poniżej linii barków, łopatki
przysuwają się do kręgosłupa (kształtuje się prawidłowy podpór), wzmacniają
się mięśnie grzbietu
-unoszenie głowy (klatka piersiowa podtrzymuje), zwiększa się pole widzenia,
dziecko siÄ™ rozglÄ…da, trzyma zabawkÄ™ oburÄ…cz, spotkanie rÄ…k (dziecko bawi siÄ™
przed sobÄ…, ale kiedy zabawka ucieknie wyciÄ…ga tylko jednÄ… rÄ™kÄ™ i upada Ä…ð
POZYCJA ZAWIESZONA
4 MIESI
C :
-barki wysuwają się bardziej do przodu, AKTYWNY PODPÓR NA
PRZEDRAMIONACH, brzuch utrzymuje ciało
-unoszenie głowy i utrzymywanie jej, 45 st. zgięcie
5 MIESI
C :
-podpór na wyprostowanych rękach, na dłoniach z przodu
-środek ciężkości przenosi się coraz bardziej w dół
-PA
YWANIE  dziecko unosi obie rÄ™ce i nogi a opadajÄ…c nogi siÄ™ prostujÄ… Ä…ð
płynny ruch jak w pływaniu
-OBROTY na ziemi, dookoła np. po piłkę (ręce + nogi)
6 MIESI
C :
-FOCZENIE  odpycha się na prostych rękach  ruch w tył, podciąga się na
rękach  ruch w przód
-REAKCJA AMFIBII  KAMIEC
MILOWY Ä…ð wyciÄ…gniÄ™cie rÄ™ki do
przodu, do góry i podciÄ…gniÄ™cie zgiÄ™tej w stawie kolanowym nogi Ä…ð z tej
pozycji dziecko może przejść do: leżenia bokiem, leżenia tyłem, siadu oraz do
czworaków
-chwyt zabawki jedną ręką
-jaskółka na brzuchu
7 MIESI
C Ä…ð 8 MIESI
C :
-PRZEJÅšCIE Z AMFIBII DO POZYCJI CZWORACZEJ  KAMIEC

MILOWY Ä…ð biodra i kolana w zgiÄ™ciu 90 st., nogi odwiedzione na szerokość
bioder, stopy przylegają do podłoża (szukanie równowagi) osiowe obciążenie
na ręce, bez przeprostów w łokciach, brzuch napięty (pogłębiona lordoza)
-budowa czucia głębokiego (bujanie się w przód i w tył  może usiąść na
piętach (ręce przy kolanach na podłożu)  początek RACZKOWANIA (w
pierwszej kolejności 10  14 dni dziecko chodzi w tył, potem do przodu)
-posadzone na chwilÄ™ siedzi
-czworakowanie uporządkowuje układ nerwowy (jak najdłużej gdyż
zapobiega dysgrafii, dysleksji)
-z czworakowania Ä…ð w łóżeczku podciÄ…ga siÄ™ na ramionach Ä…ð podchodzi
bliżej na kolanach Ä…ð klÄ™k prosty Ä…ð klÄ™k jednonóż Ä…ð wstawanie z podporem
Ä…ð chód bokiem (ksztaÅ‚tuje sklepienie podÅ‚użne stóp) Ä…ð stanie z podporem
jednej rÄ™ki Ä…ð nie trzyma siÄ™ Ä…ð zwykle upada Jð raczej biega nie chodzi
8 MIESI
C Ä…ð 9 MIESI
C :
-POZYCJA NIEDy
WIADKA - z pozycji raczkowania Ä…ð pupa do góry i
pozycja niedz
wiadka ( albo dziecko wstaje z tej pozycji, albo tak chodzi
(wspinanie z klęku prostego)
-bawi siÄ™ w pozycji siedzÄ…cej
-wymawia 2 sylabowe słowa
12, 13 MIESI
C :
-zaczyna chodzić
7.Komponenty kamieni milowych rozwoju motorycznego :
Prawidłowy rozwój kontroli posturalnej (umiejętność utrzymania prawidłowej
postawy ciała i jego kontroli) wymaga doświadczenia przez dziecko różnorodnych
pozycji ciała. Podstawą rozwoju kontroli postawy ciała jest mechanizm
FEEDBACK (sprzężenie zwrotne, uczenie się poprzez błędy) oraz
FEEDFORWARD (antycytacja, przewidywanie, badanie danego obszaru np.
podczas sięgania po zabawkę ocena odległości).
8.Rozwój chwytu :
" 1 MIESI
C  odruch chwytny (kciuk wewnÄ…trz), pronacja
" 2 MIESI
C  faza przejściowa, otwieranie dłoni
" 3  4 MIESI
C  uwolnienie kciuka w leżeniu tyłem, zabawa rękami,
wkłada ręce do ust, podpiera się w leżeniu przodem
" 5  6 MIESI
C  chwyt dłoniowy (globalny), przekładanie zabawki z
jednej ręki do drugiej
" 7  8 MIESI
C  chwyt nożycowy (opuszki i kciuk), podobny do
cylindrycznego
" 10 MIESI
C  chwyt pensetowy (kciuk i wskaziciel = proste palce),
dziecko podnosi okruszki z podłogi
" 11 MIESI
C  chwyt szczypcowy (kciuk i wskaziciel = palce zagięte)
9.Rozwój chwytu warunkuje :
" jakość podporu (pełna dłoń)
" ustawienie łopatki blisko kręgosłupa
" obniżenie barków
" głowa kości ramiennej centruje na panewkę (kiedy przestają działać
zginacze)
" pobudzanie eksteroreceptorów
Cechy te dają AKTYWNY PODPÓR a tym samym pobudzanie receptorów
czuciowych i stymulacjÄ™ wzrokowÄ….
Co uniemożliwia chwyty :
" brak jakiś etapów
" brak podporu
" przetrwałe odruchy postawy :
-ATOS : przeszkodzi w: przekraczaniu linii środkowej ciała, w stymulacji
wzrokowej, wystąpi brak obrotów, podporu, nie będzie zmieniać pozycji
-STOS : przeszkodzi w: osiągnięciu wyższych pozycji
10.Różnice w chodzie dziecka i dorosłego :
" krótsza faza przenoszenia
" nogi bardziej odwiedzione
" nie występuje przetaczanie stopy
" ugięte nogi
" większa częstotliwość kroku
" kołysze się na boki
" koślawe ustawienie kolan