1
NISKA MASA KOSTNA
W WIEKU ROZWOJOWYM
Elżbieta Jakubowska-Pietkiewicz
Klinika Propedeutyki Pediatrii i Chorób Metabolicznych Kości Uniwersytetu Medycznego
w A
odzi
2
CZYNNIKI KSZTAA
TUJ
CE SZCZYTOW
MAS
KOSTN

1
"
"
"
" genetyczne
2
Åšrodowiskowe:
" spożycie wapnia i witaminy D
" aktywność fizyczna
" optymalny przyrost masy ciała
" niektóre choroby i stosowane leki
" zaburzenia hormonalne
" długotrwałe unieruchomienie
" stosowanie używek
3
ROLA WAPNIA W ORGANIy
MIE
" mineralizacja kości i zębów
" pobudliwość nerwowo-mięśniowa
" udział w procesach krzepnięcia krwi
" transport przez błony plazmatyczne
" uwalnianie hormonów i neuroprzekaz
ników
" wewnątrzkomórkowe przekazywanie informacji
4
ROLA WITAMINY D
Udział w przemianie wapniowo-fosforanowej:
" stymulacja wchłaniania wapnia i fosforu w jelitach
" pobudzanie zwrotnego wchłaniania wapnia w kanalikach nerkowych
" stymulacja syntezy niekolagenowych białek kości
" pobudzanie kościotworzenia i aktywności osteoklastów
" udział w regulacji procesów dojrzewania komórek chrząstki
"
5
ROLA AKTYWNOÅšCI FIZYCZNEJ
" pobudza aktywność komórek kostnych: osteoblastów (poprzez nacisk na
powierzchnię kości) i osteoklastów (poprzez rozciąganie)
" zwiększa ukrwienie tkanki kostnej
" powoduje obciążenie mechaniczne kośćca
" pobudza transport jonów
6
7
Czynniki ryzyka rozwoju osteoporozy
" Wiek, płeć, rasa
" Osteoporoza u matki
" Niska masa kostna
" Póz
na menarche i wczesna menopauza
" Przebyte złamania niskoenrgetyczne
" Steroidoterapia i choroby przewlekłe
" Niskie BMI, mała aktywność fizyczna
" Zaburzenia widzenia i równowagi ze skłonnością
do upadków
" Używki: kawa, tytoń, alkohol
" Czynniki dietetyczne
"
8
9
1
6
7
"
8
9
ETIOLOGIA OSTEPOROZY SAMOISTNEJ
" niedobory wapnia
" zaburzenia przemiany witaminy D3
" udział: cytokin, osteoprotegeryny, leptyny
" podłoże wielogenowe: VDR, ER, LRP, kolagen typu I, gen dla osteoprotegeryny
10
OSTEOPOROZA WTÓRNA
1. W przebiegu chorób układu endokrynnego, takich jak:
Øðpierwotna nadczynność przytarczyc
Øðnadczynność kory nadnerczy (choroba i zespół Cushinga)
Øðniedobór estrogenów (wtórny i pierwotny,
np. w zespole Turnera)
Øðnadczynność tarczycy (niedoczynność)
SprzyjajÄ… wystÄ…pieniu osteoporozy lub osteopenii:
Øðcukrzyca insulinozależna
ØðjadÅ‚owstrÄ™t psychiczny (anorexia nervosa)
11
2. Choroby tkanki Å‚Ä…cznej
Øð uwarunkowane genetycznie np. wrodzona Å‚amliwość koÅ›ci (osteogenesis
imperfecta), zespół Marfana, zespół Ehlersa-Danlosa
Øð choroby reumatoidalne, tu przede wszystkim mÅ‚odzieÅ„cze idiopatyczne zapalenie
stawów
Øð
3. Zaburzenia wchłaniania, choroby jelit
Øð
4. Przewlekłe choroby wątroby, przewlekła niewydolność nerek
Øð
12
Na skutek długotrwałego unieruchomienia w:
ØðprzewlekÅ‚ych chorobach ogólnoustrojowych
Øðchorobach narzÄ…dów ruchu
Øðschorzeniach ukÅ‚adu nerwowego (zwÅ‚aszcza
z porażeniami i niedowładami)
Øðz przyczyn chirurgiczno-ortopedycznych
üðpo urazach
üðpo zabiegach
üðpo operacjach
13
Zespół Freeman-Sheldona
1
" Wybitne boczne skrzywienie kręgosłupa
" Zniekształcenia dłoni- podwichnięty kciuk  i stóp
" Ograniczenie ruchomości w stawach kończyn i żuchwowym
" Małe szepczące usta
" Problemy z odżywianiem
" Upośledzenie chodu
14
W wieku rozwojowym osteoporoza wtórna jest najczęściej wynikiem
stosowania glikokortykosteroidów
w leczeniu chorób przewlekłych.
" W tej osteoporozie resorpcja kości jest procesem bardziej aktywnym niż
kościotworzenie.
15
DIAGNOSTYKA OSTEOPOROZY/OSTEOPENII
" wywiady
·ð rodzinny
2
13
1
14
15
·ð rodzinny
·ð dotyczÄ…cy aktualnego stanu zdrowia i stosowania leków, jak też dotychczasowego
rozwoju, chorób przebytych, przebytych złamań i dolegliwości ze strony narządów
ruchu.
" objawy kliniczne:
·ð bóle pleców (krÄ™gosÅ‚upa), koÅ„czyn, zwÅ‚aszcza koÅ„czyn dolnych, w tym Å›ródstopia
·ð osÅ‚abienie siÅ‚y mięśniowej
·ð zaburzenia chodu
·ð zÅ‚amania (aktualne, przebyte) krÄ™gów, koÅ›ci przedramienia, udowych, Å›ródstopia;
okolic przynasad kk. długich
16
17
DIAGNOSTYKA
OSTEOPOROZY / OSTEOPENII
" badanie densytometryczne kośća (met. DEXA; spine, total body, Infant)
" badania ultradz
więkowe (kości piętowej)
" badania radiologiczne (zdjęcia rtg)
·ð przy podejrzeniu zÅ‚amania
·ð boczne krÄ™gosÅ‚upa - dolnego odcinka piersiowego i lÄ™dz
wiowego
18
Wskazania do badania DXA
u dzieci (ISCD 2007)
" Pierwotne choroby kości
" Wtórne (przewlekłe choroby zapalne, zaburzenia endokrynologiczne, choroby
nowotworowe)
" Przewlekłe unieruchomienie  mózgowe porażenie dziecięce (o ile wystąpiły złamania
kości)
" Ocena tkanek miękkich  zaburzenia odżywiania, zapalne choroby przewodu
pokarmowego, niedobory mięśniowo-szkieletowe (JIO)
"
19
OSTEOPOROZA/OSTEOPENIA TO:
DANE Z WYWIADU,
BADANIE KLINICZNE (OBJAWY),
WYNIKI BADAC
DENSYTOMETRYCZNYCH
NISKA MASA KOSTNA TO TYLKO WYNIKI BADAC
, BEZ OBJAWÓW
KLINICZNYCH
"
"
20
DIAGNOSTYKA
OSTEOPOROZY / OSTEOPENII
Wskaz
niki przemiany wapniowo - fosforanowej
" stężenie w surowicy krwi:
wapnia, fosforu, magnezu (sód, potas)
" stężenie w moczu (zbiórka dobowa):
wapnia, fosforu, magnezu
" wskaz
nik wapniowo-kreatyninowy
" stężenie wątrobowego metabolitu witaminy D (25-OH D)
" stężenie w surowicy parathormonu
21
DIAGNOSTYKA OSTEOPOROZY / OSTEOPENII
Markery metabolizmu kostnego
22
3
20
21
Markery metabolizmu kostnego
- nowoczesne uznane za najbardziej miarodajne
22
LECZENIE OSTEOPOROZY
" dieta bogatowapniowa, wzbogacona w potas i wit. C (surowe owoce, warzywa), z
pewnymi ograniczeniami w zakresie białka zwierzęcego (mięso, wędliny), konserwy,
wędzonki
" preparaty wapnia
witamina D i/lub jej metabolity
suplementacja wit. C., K, Mg
" leki antyresorpcyjne - kalcytonina, bisfosfoniany
" ortopedyczne zaopatrzenie złamań i monitorowanie gojenia
" rehabilitacja (fizyko - i kinezyterapia)
23
Rehabilitacja
1
" medyczna
" psychologiczna
" społeczna
" zawodowa
"
3
" III faza leczenia
" rozwijanie, utrzymanie, przywrócenie sprawności fizycznej
" profilaktyka kalectwa
"
24
CELE REHABILITACJI
" zapobieganie ubytkowi masy kostnej, zaburzeniom mikroarchitektury i upadkom
" leczenie, które jest jednocześnie profilaktyką narastania i utrwalania deformacji
kostnych
"
Metody: kinezyterapia, fizykoterapia, zaopatrzenie ortopedyczne
25
CELE KINEZYTERAPII
" utrzymanie i/lub zwiększenie gęstości mineralnej kości oraz jej prawidłowej struktury
" wzrost siły i koordynacji mięśniowej
" zwiększenie zakresu ruchów w obrębie stawów
" poprawa funkcji układu krążenia i oddychania
" przywrócenie koordynacji ruchów, równowagi ciała i gibkości
26
KINEZYTERAPIA (INDYWIDUALNA, ZESPOA
OWA)
ćwiczenia :
" z obciążeniem własnego ciała (chodzenie)
" korygujące postawę ciała:wyprostne, rozluz
niające, wzmacniające mięśnie,
rozciÄ…gowe
" równoważne, koordynacyjne, gibkosci, elastyczności
" oporowe dla kończyn górnych i dolnych
" w odciążeniu
" oddechowe
27
CELE FIZYKOTERAPII
" zmniejszenie bólu
" regulacja napięcia mięśniowego
"
" elektroterapia (galwanizacja anodowa, interdyn, DD)
" pole magnetyczne
" TENS, laser
" termoterapia (niskie temperatury, zabiegi cieplne)
" hydroterapia
" masaż
28
ZAOPATRZENIE ORTOPEDYCZNE
" pomoc w uruchomieniu
4
27
28
" pomoc w uruchomieniu
" zapobieganie upadkom
" odciążenie
" zmniejszenie bólu
"
kule, laski, balkoniki, kołnierze, gorsety, prostotrzymacze, stabilizatory, ochraniacze
biodrowe
29
Ochrona narządów ruchu w osteoporozie to: bezpieczny ruch, ćwiczenia,
codzienna aktywność fizyczna i rekreacja.
Bezpieczny ruch to minimalne obciążenie i właściwe ustawienie kręgosłupa celem
uniknięcia upadków i ryzyka złamań
30
POWIKA
ANIA OSTEOPOROZY U DZIECI
" Wady postawy
" zmniejszenie wysokości ciała
" zaburzenia proporcji ciała (w tym: wzrost długości tułowia, zmniejszenie długości
kończyn)
" kalectwo narządów ruchu
5