Psychologia egzystencjalna
Elżbieta Zdankiewicz-Ścigała
Psychologia egzystencjalna
"  Psychologię egzystencjalną określić można
jako empiryczną naukę o egzystencji
człowieka, posługującą się metodą analizy
fenomenologicznej.
" Boss:  Wina egzystencjalna człowieka polega
na tym, że nie udaje mu się w pełni wywiązać z
nakazu urzeczywistnienia wszystkich swych
możliwości. (1963, 270)
2
PSYCHOLOGIA EGZYSTENCJALNA
według V. Frankla
Człowiek jest twórcą samego siebie.
" Rozwijając się duchowo w coraz większym stopniu stajemy się
ludz
mi.
" Duchowy wymiar psychiki nie jest sprowadzalny do religijności.
" Co to jest duchowośd?
Nie można podad definicji duchowości ponieważ ze swej natury
jest ona bezpośrednio nieuchwytna.
Duchowośd to differentia specifica człowieka.
Duchowośd jest tylko  i aż przejawem typowej psychicznej
działalności, zdobyczą jednostki ludzkiej postawionej przed
egzystencjalnym dylematem.
3
CZTERY DYLEMATY EGZYSTENCJALNE (wg. Tillicha)
" DYLEMAT ŚMIERCI
Człowiek jest świadomy faktu swojej nieuniknionej
śmiertelności. Wyzwala to lęk i próby jego przezwyciężenia.
Wola życia jest bowiem fundamentalną motywacją
organizmu.
" DYLEMAT SAMOTNOŚCI
Jeżeli odkrywam siebie jako twórcę znaczenia i własnego losu,
to odkrywam też innych:
" Inni mają własne światy i mój świat jest dla nich odrębny.
Nigdy nie będę w pełni dzielił z nikim świata przeżyd.
4
CZTERY DYLEMATY EGZYSTENCJALNE (wg. Tillicha) c.d.
" DYLEMAT WOLNOŚCI
W potocznej wiedzy wolnośd jest czymś pożądanym.
Ale w filozofii egzystencjalnej wolnośd ma inne
znaczenie i jest z
ródłem konfliktu i lęku
egzystencjalnego.
" DYLEMAT BEZSENSU
Jeżeli to ja tworzę znaczenie świata i wartości, jeżeli
jestem, podobnie jak inni, samotni w swoim
rozumieniu świata, to co nadaje sens życiu?
5
VIKTOR FRANKL
" Jeżeli człowieka uważamy za takiego jakim
jest, to czynimy go gorszym;
" Jeżeli uważamy go za takiego, jakim powinien
byd, to czynimy go takim, jakim może byd.
" LOGOTERAPIA  od (logos) rozum, pojecie,
siła twórcza. Wg Frankla to  sens, znaczenie,
duch w perspektywie egzystencjalnej. Celem
terapii jest zrozumienie wolności woli,
znalezienie woli sensu i pojecie sensu życia.
6
Podstawowe kategorie analizy:
" Sens;
" Wartośd;
" Wolnośd;
" Odpowiedzialnośd;
" Zamiast prawdziwego obrazu mieliśmy
KARYKATUR
człowieka.
7
Na czym polega rozwój?
" Byt ludzki wyznaczany jest przez:
1. Rozwój poznawczy  (gnoza)  świadomośd,
2. Rozwój etyczny  odpowiedzialnośd Uświadomienie
bytu powinnościowego  sens i wartośd.
3. Uświadomienie bytu możnościowego  wolnośd,
odpowiedzialnośd.
" Człowiek duchowy  to człowiek wolny!
" Człowiek  ma CIAA
O ale  jest DUCHEM.
" Człowiek zaczyna byd człowiekiem dopiero tam, gdzie
potrafi przeciwstawid się własnemu organizmowi
psychofizycznemu.
8
STRUKTURA BYTU LUDZKIEGO- V.E. FRANKL
PROBLEM PSYCHOFIZYCZNY
WARSTWA SOMATYCZNA
WARSTWA
PSYCHICZNA
WARSTWA
DUCHOWA
PROBLEM NOOPSYCHICZNY
9
MOTYWACJA LUDZKA  WOLA SENSU 
PODSTAWOWY SPOSÓB ODNIESIENIA SI
CZA
OWIEKA
DO RZECZYWISTOŚCI
" CZA
OWIEK JAKO ISTOTA ROZUMIEJ
CA  TZN.
D
ŻACA DO ZROZUMIENIA SENSU:
1. TEGO CO ZEWN
TRZNE
2. WA
ASNEGO ŻYCIA
" ODCZYTYWANIE SENSU MA ZAWSZE
CHARAKTER SUBIEKTYWNY (SENS
PODMIOTU W RELACJI DO KONKRETNEJ
SYTUACJI)
10
MOTYWACJA LUDZKA  WOLA SENSU 
PODSTAWOWY SPOSÓB ODNIESIENIA SI
CZA
OWIEKA
DO RZECZYWISTOŚCI c.d.
" D
ŻENIE DO SENSU JEST PROCESEM ODNAJDYWANIA
ZNACZEO BARDZIEJ OBIEKTYWNYCH.
" JEST TO PROCES POZNANIA WARTOŚCI I  CZUCIU
WARTOŚCI
" STRUKTURA WARTOŚCI TWORZY STRUKTUR
WYNIKANIA
KONKRETNYCH SENSÓW ORAZ NADSENSU
POZNANIE A WIARA
" NADSENS  TOTALNY BEZSENS
" PYTANIA:
" CZY TO MA SENS?;
" JAKI TO MA SENS?
11
INTENCJONALNOŚD  SAMOTRANSCENDENCJA
" INTENCJA CZA
OWIEKA NIE MA NA
WZGL
DZIE NADSENSU, SENSU OGÓLNEGO
ALE ZAWSZE SENS SZCZEGÓA
OWY 
KONKRETNEJ SYTUACJI
" MOTYWACJA WYZNACZONA PRZEZ SENS I
WARTOŚCI NIE JEST DETERMINISTYCZNA
" POP
DY POPYCHAJ
 WARTOŚCI PRZYCI
GAJ

12
PATOLOGIA WOLI SENSU:
" ABSOLUTYZACJA WARTOŚCI  PRZYPISANIE
WARTOŚCIOM RELATYWNYM STATUSU
ABSOLUTNEGO (CIERPIENIE JAKO SENS ŻYCIA;
CIERPIENIE JAKO DROGA ROZWOJU OSOBISTEGO)
" ZJAWISKO PUSTKI EGZYSTENCJALNEJ- WYNIK
PROCESU ZABLOKOWANIA POZNANIA
OBIEKTYWNYCH WARTOŚCI  NERWICA NOOGENNA 
ZABLKOWANIE WOLI SENSU (WARSTWA DUCHOWA)
PROWADZI DO ZABURZEO W WARSTWIE PSYCHICZNEJ
13
BA

DNE POSTAWY WOBEC RZECZYWISTOŚCI
1. POSTAWA PROWIZORYCZNA  POCZUCIE
ZAGROŻENIA  SYTUACJA OBECNA JAKO
WYJ
TKOWA
2. POSTAWA FATALISTYCZNA  BRAK
MOŻLIWOŚCI DZIAA
ANIA
3. POSTAWA KOLEKTYWISTYCZNA  NIEMOC +
ZAGROŻENIE
4. FANATYZM - ABSOLUTYZACJA WARTOŚCI I
NEGOWANIE INNYCH
14