Piotr Bemnarek, gr. 151
Teresa Szczerba, gr.151
Sylwia Kałaska, gr.151
Temat: Zasoby przedsiębiorstwa w teorii ekonomii
Wprowadzenie
Aby przejść do głównego tematu pracy, jakim jest odniesienie zasobów przedsiębiorstwa,
jako do całego zagadnienia związanego z teorią ekonomii, na początku pragnę wyjaśnić i
usystematyzować podstawowe zagadnienia. Bez których niestety rozpoczęcie oraz
zrozumienie tej pracy byłoby prawie, że niemożliwe.
Jednym z głównych zagadnienie, które należy wyjaśnić jest to pojęcie ekonomii.
Ekonomia jest to nauka społeczna, czyli o produkcji i podziale dóbr.  Jest nauką
gromadzÄ…cÄ… i porzÄ…dkujÄ…cÄ… prawdziwÄ… wiedzÄ™ o gospodarowaniu. Z kolei gospodarowanie to
produkcja dóbr i ich podział między różnych ludzi 1. Jako pierwszego ekonomistę można
podać historyka Ksenofonta, którego dzieło literackie  Oikonomikos jest przede wszystkim
na temat zarządzania gospodarstwem domowym, a także państwem w starożytnych Atenach.
Kolejną kwestią warto usystematyzowania jest pojęcie związane z zasobami.
Zasoby to  czynniki wytwórcze służące do zaspokajania potrzeb ludzkich: materialnych i
niematerialnych, wykorzystywane w procesie gospodarczym do wytwarzania dóbr i usług 2,
odnosząc się do podstawowych czynników wytwórczych tj. ziemia, praca, kapitał można je
podzielić na:
·ð Zasoby naturalne m.in. skÅ‚adniki przyrody
·ð Zasoby ludzkie. ( KapitaÅ‚em ludzkim nazywamy umiejÄ™tnoÅ›ci umożliwiajÄ…ce
produkcję dóbr i zarobkowanie (np. znajomość matematyki) [& ], w trakcie pracy
powstają dwa rodzaje kapitału ludzkiego: uniwersalny i specyficzny. Uniwersalny
kapitał ludzki składa się z umiejętności, które można wykorzystać także w innych
firmach. [& ]. Natomiast specyficzny kapitał ludzki można wykorzystać jedynie w tej
firmie, w której powstał.)3
·ð Zasoby kapitaÅ‚owe, sÄ… to rzeczowe czynniki produkcji tj. budynki, surowce,
materiały, zasoby finansowe itd., a także te, które zostały dodane współcześnie
·ð Zasoby niematerialne ( niemajÄ…ce postaci fizycznej, unikalne skÅ‚adniki majÄ…tku,
które zintegrowane z aktywami rzeczowymi mogą być przedmiotem zarządzania
strategicznego [& ], determinują możliwość uzyskania przewagi konkurencyjnej,
wpływając jednocześnie na wartość rynkową przedsiębiorstwa )4.
1
B. Czarny, Podstawy Ekonomii, Warszawa 2011, s.21
2
M. Murawska, Zasoby niematerialne przedsiębiorstwa w procesie kształtowania wartości, [w]:
Przedsiębiorstwo, wartość, zarządzanie& , s.308-309, 319.
3
B. Czarny, Podstawy Ekonomii, Warszawa 2011, ramka 7.2, s.229.
4
Ibidem.
 Z biegiem czasu ewoluował sposób myślenia na temat zasobów przedsiębiorstwa.
Niesamowicie skupiono uwagę na zasoby niematerialne.  W epoce społeczeństwa
informacyjnego stały się one podstawowymi zasobami dla dynamicznie rozwijających się
przedsiębiorstw 5. P. F. Ducker stwierdził, iż  stopniowo zysk pochodzący z tradycyjnych
zasobów  pracy, ziemi i kapitału  staje się coraz mniejszy. Jedynym, a przynajmniej
głównym producentem bogactwa są informacje i wiedza .
Jednakże współczesny sposób definiowania zasobów ma solidne umocowanie w
historycznym rozwoju myśli ekonomicznej.
Powyższe zagadnienia pojawiły się już i zostały poruszone w zagadnieniach oraz
rozważaniach Ekonomistów klasycznych takich jak: W. Petty, D. Ricardo, A. Smith, J.B.
Say, A. Marshall, F. von Hayek, J.A. Schumpeter.
Czynniki wytwórcze w teorii ekonomii
Zagadnienia związane z zasobami (czynnikami wytwórczymi) można znalez
ć już w myśli
ekonomistów klasycznych.
Teorię czynników wytwórczych wprowadzoną dla ujęcia istoty tworzenia bogactwa
narodowego możemy odnalez
ć w systemie poglądów ekonomicznych W. Petty ego.
Teoria bogactwa narodowego stanowiła także pierwszorzędne miejsce w systemie jego
poglądów ekonomicznych.
W. Petty twierdził, iż rola handlu zagranicznego jest coraz bardziej ograniczona i
znacząco ustępuje miejsca na rzecz procesu produkcji. Aby ująć nową istotę powstawania
bogactwa narodowego wprowadził dodatkową teorię czynników produkcji. Dwa spośród
czterech czynników mają znaczenie pierwotne i równorzędne tj. praca i ziemia. Wyróżnił
także kwalifikacje zawodowe oraz różne zasoby (czynniki), które czynią pracę wydajniejszą.
Umiejscowione są one w roli czynników istotnych, lecz należą one do czynników
podrzędnych.
Według W. Petty ego fundamentalne znaczenie dla gospodarki mają kwalifikacje zawodowe.
Z teorii bogactwa możemy wyróżnić pozostałe teorie takie jak: teoria pieniądza, renty i ceny
oraz szkielet teorii wartości.
W czasie rozważań nad teorią pieniądza, udoskonalał i ewoluował opinię współczesnych
merkantylistów6. Był krytykiem tej doktryny nie utożsamiał pieniądza z bogactwem.
Dodawał, iż niedostatek jak i nadmiar pieniądza jest szkodliwy. Pieniądz był dla niego tylko
czynnikiem obiegowym. Uważano go za prekursora rachunku dochodu narodowego7.
5
P. F. Ducker, Społeczeństwo post-komunistyczne, Powszechne Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1999,
s.149
6
Merkantylizm lub ustrój merkantylny  system poglądów ekonomiczno-politycznych, który pojawił się we
wczesnym okresie nowożytności, wywodzący się z bulionizmu  teorii mówiącej, że posiadanie metali
szlachetnych równa się bogactwu.
7
Jest on równy sumie wynagrodzeń właścicieli czynników produkcji.
Petty wnioskował, także o powstanie banku emitującego tz. noty, czyli odpowiednik
pieniądza papierowego, którego zadaniem było wypełniania luki w okresach braku monety
kruszcowej.
A. Smith najwybitniejszy brytyjski ekonomista oraz przedstawiciel klasycznej szkoły
angielskiej urodzony w 1723 roku. Uznawany jest za kolebkę ekonomii, która wcześniej była
głoszona, jako  ekonomia polityczna8 . Wartość pewnego towaru rozróżniał w znaczeniu
użytkowym oraz wymiennym. Zapominając zupełnie o kwestii wartości użytkowej, skupiał
się i wyłącznie na istocie wartości wymiennej, która to uwzględniając dwa punkty widzenia
określa ceny tychże towarów. Odwoływał się do czasów wymiany w społeczeństwie
pierwotnym, kiedy to działała w pełnym tego słowa znaczeniu wymiana barterowa. Wtedy
także zanim zawłaszczano ziemie i gromadzono kapitały, cały produkt pracy należał do
robotnika. Jako pierwszy sformułował teorię wartości opartej na pracy. A. Smith pisał
także, że  praca była pierwszą ceną, pierwotnym pieniądzem nabywcy, którym się płaciło za
wszelkie przedmioty 9. Głosił, iż wraz z ewolucją społeczeństwa i jego rozwojem kolejnością
rzeczy jest to, iż muszą pojawić się takie wartości jak renta i zysk.
Dogmat Smith  a głosił, iż  wartość w wymianie mierzy się ilością pracy uprzedmiotowionej,
którą można w zamian uzyskać. Na tę wartość składają się trzy części. Jest to płaca, zysk i
renta gruntowa . Zwrot kosztów oraz zysk otrzymuje właściciel kapitału w momencie, gdy
sprzedaje produkt pracy robotnika najemnego. Zaś sam właściciel ziemi, który udostępnia
prawo do użytkowania tejże ziemi, otrzymuje tz. Rentę gruntową za prawo do gruntu.
Dzięki swojemu dziele  Badania nad naturą i przyczynami bogactwa narodów Smith a,
usystematyzował ekonomię, jako zupełnie oddzielną dziedzinę nauk. Dzięki temu wszystkiemu
Smith zbudował fundamenty pod dzisiejszy  wolny rynek . Jest także w znacznym stopniu
interpretowany z teorią  niewidzialnej ręki rynku . Głosi ona, iż każdy uczestnik i działacz rynku
jest motywowany chęcią do zaspokajania swoich potrzeb i dbałością o własny interes.
Równocześnie każdy z nich, dąży do maksymalizowania swojego dochodu z minimalizowaniem
strat. Tym samym przyczynia się by dochód społeczny był jak największy.
D. Ricardo był całkowicie skupiony na koncepcji wartości opartej na pracy, a nie jak u
A. Smith a opartej na koszcie produkcji tj. płacy zysku i renty gruntowej. Całkowicie
odrzucił dogmat A. Smith  a. Stanowczo skrytykował teorię, iż wartość towaru jest
uzależniona od ilości pracy, jaką otrzymuje się za zakup niego podczas wymiany. Jest to
związane z  Teorią wartości . Pisał, że  Wartość towaru, to jest ilość jakiegoś innego
towaru, który można otrzymać w zamian, zależy od względnej ilości pracy niezbędnej do jego
wytworzenia, nie zaś od większego czy mniejszego wynagrodzenia, które zapłacono za tę
pracÄ™ 10.
Negował także pieniądz, jako miernik wartości. Gdy będziemy szli tym typem rozumowania (teorii)
wartości bazującej na pracy, to pieniądz kruszcowy także będzie zmieniał swoją wartość. Natomiast
pieniądz papierowy jest tragicznym miernikiem, ponieważ pod wpływam polityki finansowej oraz
bankowej szybko zmienia swoją wartość.
Teoria wartości opartej na pracy umożliwia dokładne wyjaśnienie przyczyny zmian
zależności cenowych. Spadek wartości towarów będzie spowodowany postępem techniczny,
a przez to rozumiemy wzrost wydajności. W tychże poglądach ziemia oraz kapitał nie tworzą
8
Nauka teoretyczna o charakterze pozytywnym. Zajmuje siÄ™ badaniem praw rzÄ…dzÄ…cych procesami produkcji,
podziału i wymiany środków służących do zaspokojenia ludzkich potrzeb.
9
A. Smith, Badania nad naturą i przyczynami bogactwa narodów, tom 1, Warszawa 1954, s.40.
10
D. Ricardo, Zasady ekonomii politycznej i opodatkowania, Warszawa 1957, s.8-9.
nowej wartości. Wynagrodzenie zostaje uiszczane na podstawie wartości produktu
powstałego dzięki nakładom pracy potrzebnej do wytworzenie tego produktu. Jednakże
kapitał znajduje swoje zastosowanie w momencie produkcji, był wykorzystywany przez
manufakturzystów, a także kapitalistów.
J. Say był krytyczny i nie utożsamiał się z stwierdzeniami reprezentowanymi przez A. Smith 'a
oraz D. Ricardo na temat wartości twórczej roli pracy. Twierdził on, iż użyteczność produktu
stanowi główną cenę tegoż dobra, będąc jednocześni górną granicą wartości wymiennej.
Użyteczność była nadawana produktom (dobru) racjonalnie przez kupującego oraz sprzedającego,
którzy to mieli styczność z tym, że produktem i mogli subiektywnie ocenić jego przydatność oraz
wartość na rynku. Koszty produkcji tego dobra wyznaczają zaś dolną granicę wartości wymiennej.
Według J. Say podstawowe czynniki wytwórcze takie jak praca, kapitał i ziemia są tylko jednymi z
wielu czynników wartości twórczych. Świadczenie usług, które to uzasadniają otrzymywanie
dochodów, są tym, co łączy wszystkie czynniki ze sobą w procesie wytwarzania użyteczności. Dość
nowym pojęciem w literaturze było stwierdzenie, iż wynagrodzenie i łączne koszty produkcji to
suma takich elementów jak praca, procent oraz renta gruntowa. Wcześniejsze pojęcie zysku zostało
całkowicie rozdzielone pomiędzy procent oraz płacę przedsiębiorcy.
Płaca była częścią dochodów pozyskiwanych w zamian za świadczone usługi przez robotników
oraz przedsiębiorców, był to czynnik pracy. Poszerzył on teorię głoszoną przez A. Smith  a
dotyczącą pracy produkcyjnej i po raz pierwszy akcentował znaczenie przedsiębiorcy.
Przedsiębiorca nie był w żadnym stopniu łączony oraz utożsamiany z kapitalistą, jako właścicielem
kapitału.  Przedsiębiorca nie musi posiadać kapitału, może go pożyczyć od kapitalisty i
efektywnie spożytkować, będąc posiadaczem szczególnego potencjału  zdolności
organizacyjnych, kierowniczych i zarzÄ…dczych 11.
Definiując w ten sposób, na temat trzech wcześniejszych czynników produkcji, rzeczywiście
wprowadził czwarty czynniki, którym jest przedsiębiorczość.
A. Marshall był twórcą szkoły neoklasycznej, która nawiązywała do dorobku szkoły klasycznej.
Marshall wniósł również duży wkład w stworzenie podstaw teorii produkcji i ekonomiki
przedsiębiorstwa. Oprócz pracy, kapitału i ziemi wprowadził czwarty czynnik produkcji, zwany
organizacją. Organizacja jest kwestią dość nie jasną, ponieważ sam A. Marshall sądził, że są
tylko dwa czynniki produkcji, a są nimi natura i człowiek. Naturę rozumiemy przez teorię ziemi
tj. wszystkie dary, które przynoszą dochód. Zaś przez człowieka możemy zrozumieć
wykonywaną przez niego pracę, która to jest z
ródłem dochodu. Sama zaś organizacja
wspomaga wiedzÄ™, czyli czynnik niematerialny. Organizacja oznacza w istocie metody Å‚Ä…czenia
trzech tradycyjnych czynników wytwórczych tj. pracy, ziemi i kapitału. Natomiast o
zestawieniu tych metod decydują sami przedsiębiorcy, których zadaniem jest jak
najefektywniej dostarczyć pożądane przez konsumenta dobra i usługi.
Teoria kosztów jest natomiast nieodłącznym czynnikiem, bez którego niestety zrozumienie
teorii produkcji byłoby ciężkie. Natomiast teoria kosztów zajmuje się teorią kosztów stałych
(niewarunkowanych od wielkości produkcji) oraz kosztów zmiennych (warunkowanych od
wielkości produkcji). Jednostka czasu jest tu nieodłącznym czynnikiem i warunkuje
podstawowe znaczenie, w którym jest rozpatrywane dane zjawisko. W danym momencie
rynkowym podaż jest sztywna, przez co rozumiemy, iż w danej chwili jest niezmienna zaś o
cenie rynkowej decyduje popyt. Na cenę tz. krótkookresową wpływają w tym samym stopniu
11
G.B. Spychalski, Zarys historii myśli ekonomicznej, Warszawa 1999, PWN, str.134.
popyt jak i koszt produkcji. Natomiast na cena długookresowa jest kształtowana tylko i
wyłącznie na zasadzie kosztów produkcji. Podaż natomiast decyduje o cenie w bardzo długim
okresie czasu. Twierdził, iż popyt pełni znaczenie korygujące, czyli wpływa na
przedsiębiorców do zachowań zgodnych z wymaganiami. Zgodnie z zapotrzebowaniem
dennego ryku, przedsiębiorcy mogą ograniczyć produkcję bądz
kontynuować.
F. von Hayek był wyjątkowym człowiekiem renesansu, położył on podwaliny pod teorię
polityki, psychologii oraz ekonomii. Jego tezy oraz wykłady są tak genialne, że nie są
zapominane oraz przysłaniane przez inne przesłania. Nawet w dzisiejszych czasach masa
uczonych dalej zagłębia się w jego prace starając się je zrozumieć i wynieść wnioski.
Najczęściej badanym dziełem jest temat  ekonomii i poznania  spostrzeżeń z lat 30 i 40 XX
wieku. Według niego cały rynek był spontanicznym porządkiem, przez co rozumiemy, iż był
nieplanowany. Ewoluował, jako rezultat ludzkiego działania, mimo, iż nie był przez nikogo
wcześniej zaprojektowany. Udowadniał, iż gospodarka zarządzana odgórnie jest nieefektywna,
co więcej sądził, że jest niemożliwa. Kluczem do produktywnego zarządzania gospodarką jest
wiedza. Widza jest to  całość adaptacyjnych zachowań człowieka do środowiska, w których
brało udział przeszłe doświadczenie. 12 Z tego pojęcia można wywnioskować, iż znaczenie
twierdzenia wiedza posiada znacznie szersze znaczenie niż powszechnie używane. W tym
miejscy F. von Hayek systematyzuje podział wiedzy na dwie kategorie tj. generalną i
szczegółową. Wiedze generalna jest zbiorem ogólnych praw i zasad kierujących się do zbioru
rzeczywistych elementów. Nazywał ją dość często mianem naukowej bądz
eksperckiej. Zakres
jej jest niestety zbyt szeroki i nie może być objęta przez jednostkę. W tym celu jej analiza i
dystrybucja odbywa się w ramach scentralizowanej struktury. Natomiast wiedza szczegółowa
skupia siÄ™ na konkretnych uwarunkowaniach dotyczÄ…cych miejsca i czasu. Jedynym
problemem ten wiedzy jest bardzo duże rozproszenie w społeczeństwie. Twierdził, iż pojęcie
całej wiedzy dla jednego umysłu jest zbyt duże i niestety nie jest do osiągnięcia. Niestety ten
rodzaj wiedzy jest bardzo ignorowany przez ludzi i najczęściej pojęcie wiedzy jest ograniczane
i wyłącznie do wiedzy eksperckiej. Efektem tego działania według Hayek a jest nadmierne
planowanie ekspertów oraz centralizacja gospodarcza. Twierdził także, iż zastosowanie nauk
matematycznych w ekonomii bez wiedzy jest bardzo utrudnione. A
ad spontaniczny jest
jedynym wyjściem w sprawnym funkcjonowaniu społeczeństwa przy ogromnym rozproszeniu
informacji. Naciskał na znaczenie dyfuzji wiedzy, a w konsekwencji do rozwoju gospodarczego
przedsiębiorstw i gospodarek. Wiedza, którą można było wykorzystać w praktyce, dawała
przedsiębiorcom możliwość do alokacji zasobów w celu zaspokajania potrzeb rynkowych.
J.A. Schumpeter twierdził, że cały wytworzony produkt jest dzielony między takie
czynniki jak praca i ziemia. Natomiast zwrot poniesionych kosztów otrzymują dobra
kapitałowe. Zysk zaś, jako zupełnie inny dochód występuje dopiero w warunkach wzrostu i
rozwoju gospodarczego. Całość jest napędzana przez przedsiębiorców. Innowacyjność
definiował bardzo obszernie. Rozumował, jako łączenie różnych materialnych elementów i siły
człowieka. Według J.A. Schumpeter 'a usprawnia ona działania zachodzące w
przedsiębiorstwie, przy poprawianiu efektywności w momencie wykorzystywania dostępnych
zasobów. Aby osiągnąć przez przedsiębiorstwo przewagę konkurencyjna oraz determinantę
12
F. von Hayek, Zgubna pycha rozumu. O błędach socjalizmu, s.39.
zróżnicowania podmiotów niezbędne jest podejmowanie działań innowacyjnych. Ci, którzy nie
są wstanie dysponować własnym kapitałem w kierunku innowacji, korzystają z kapitałów
innych przedsiębiorców, a także dzielą się nimi spodziewanym zyskiem. A
ączenie różnego
rodzaju czynników daje możliwość dostarczenia rynkowi określonych chodz
zmiennych usług
jest to stwierdzenie tz. oferty rynkowej.
Podsumowanie
Niezależnie od wieku oraz od teorii, jaką głosili powyższy ekonomiści, każdy miał rację i
dążył do rozwoju gospodarczego a co za tym idzie do zaspokajania ludzkich potrzeb
materialnych oraz nie materialnych. Co więcej uważam, iż aby gospodarka mogła się w pełni
rozwijać i prosperować na najwyższym poziomie potrzebne jest łączenie ze sobą wszystkich
czynników wytwórczych. Negowanie jednego z czynników na rzecz drugiego także jest
czymś niezgodnym. Ponieważ od średniowiecza trzy główne czynniki takie jak: ziemia,
praca, kapitał istnieją i działają nierozłącznie. Można je udoskonalać oraz rozbudować ilość
czynników. Z biegiem czasu został zmieniony sposób funkcjonowania przedsiębiorstw.
Teorie ekonomiczne opisujące rzeczywistość gospodarczą przestają być adekwatne. Wraz z
rozwojem ekonomicznym świata występuje konieczność szukania bądz
ewoluowania
czynników wytwórczych. Dorobek powyższych twórców teorii inspiruje ówczesnych
ekonomistów.
Bibliografia
·ð B. Czarny, Podstawy Ekonomii, Warszawa 2011.
·ð W. Stankiewicz, Historia myÅ›li ekonomiczne, Warszawa 1998, PWN.
·ð G.B. Spychalski, Zarys historii myÅ›li ekonomicznej, Warszawa 1999, PWN.
·ð A. Smith, Badania nad naturÄ… i przyczynami bogactwa narodów, tom 1, Warszawa
1954.
·ð D. Ricardo, Zasady ekonomii politycznej i opodatkowania, Warszawa 1957.
·ð P. F. Ducker, SpoÅ‚eczeÅ„stwo post-komunistyczne, Warszawa 1999, PWN
·ð M. Blaug, Teoria ekonomii: ujÄ™cie retrospektywne, Warszawa 1994, PWN
·ð J. Dzionek-KozÅ‚owska, System ekonomiczno-spoÅ‚eczny Alfreda Marshalla, Warszawa
2007, PWN.
·ð F. von Hayek, Zgubna pycha rozumu. O bÅ‚Ä™dach socjalizmu, Wydawnictwo
ARCANA, Kraków 2004