PROPOZYCJE DOÅšWIADCZEC

BIOLOGIA, SZKOA
A PONADGIMNAZJALNA
A O
(ASOCJACYJNA) (OPERACYJNA)
metody słowne metody badawcze
i obserwacyjne
STRATEGIE
W NAUCZANIU BIOLOGII
P E
(PROBLEMOWA) (EMOCJONALNA)
metody badawcze
i obserwacyjne
METODY NAUCZANIA
WERBALNE BADAWCZE
(słowne)
pogadanka eksperyment naturalny
wykład eksperyment laboratoryjny
dyskusja modelowanie
praca z tekstem pomiar
opowiadanie obliczenia statystyczne
gry dydaktyczne
debata
OBSERWACYJNE
w terenie w pracowni
METODY BADAWCZE
(polegajÄ… na stworzeniu sytuacji problemowej
w warunkach naturalnych lub sztucznych)
eksperyment eksperyment pomiar i obliczenia
naturalny laboratoryjny statystyczne
DOKUMENTACJA
1. Temat doświadczenia.
2. Cel.
3. Hipoteza.
4. Materiał doświadczalny.
5. Przebieg doświadczenia.
6. Wyniki  porównanie z próbą kontrolną.
7. Omówienie wyników.
8. Wnioski (potwierdzajÄ…ce lub obalajÄ…ce hipotezÄ™).
Doświadczenie I
Materiały:
- 200 g suchych nasion grochu lub fasoli,
- 2 termosy,
- 2 termometry laboratoryjne,
- wata, plastelina lub korki z otworami,
Przebieg doświadczenia
Wykonanie: do termosu oznaczonego literą A wrzucamy 100 g napęczniałych nasion grochu
lub fasoli (w tym celu nale\
y zalać nasiona letnią wodą i odstawić na kilka godzin, a\

napęcznieją). Do termosu B wrzucamy 100 g nasion suchych lub ugotowanych.
W otworach termosów umieść termometry (tak jak jest to przedstawione na schemacie) i
uszczelnić je np. watą.
Dokonywać pomiaru temperatury po 5, 10, 15, 20, 30 minutach a następnie co godzinę.
Polecenia
1. Zaprojektuj tabelę, w której odnotujesz
wyniki.
2. Sformułuj problem badawczy do
powy\
szego doświadczenia.
3. Podaj hipotezÄ™ roboczÄ….
4. Przeprowadz
doświadczenie.
5. WyciÄ…gnij odpowiednie wnioski.
6. Jaką rolę spełnia zestaw B?
1. Propozycja tabeli
B  nasiona suche lub
A  nasiona napęczniałe
ugotowane
czas (temperatura w ºC)
(temperatura w ºC)
5 min.
10 min.
15 min.
20 min.
30 min.
1 godz.
1,5 godz.
2 godz.
3 godz.
4 godz.
2. Czy kiełkujące nasiona przeprowadzają proces oddychania komórkowego/wydzielają ciepło?
3. Nasiona podczas oddychania wydzielają ciepło.
5. Wy\
sza temperatura w zestawie A dowodzi, \
e zachodzi intensywnie proces oddychania,
podczas którego emitowane jest ciepło.
6. Zestaw B jest zestawem kontrolnym.
Doświadczenie II
Materiał i przyrządy:
- 50 nasion rze\
uchy (po 10 nasion w ka\
dej szalce),
- bibuła filtracyjna (ewentualnie białe serwetki lub lignina),
- 5 szalek Petriego,
- menzurka 10 cm3,
- 1 zakraplacz,
Odczynniki:
- płyn do mycia naczyń,
- woda,
Wykonanie
1. Sformułuj problem badawczy.
2. Podaj hipotezÄ™.
3. Zaproponuj tabelÄ™ w celu udoku-
mentowania obserwowanych
zmian.
1. Jaki jest wpływ detergentów na kiełkowanie nasion?
2. Detergenty oddziałują na kiełkujące nasiona/wpływają na kiełkowanie nasion.
3. Tabela do zbierania danych w doświadczeniu
Dzień Liczba skiełkowanych nasion w szalce numer:
1 2 3 4 5
1
2
3
4
5
Doświadczenie III
Zawartość witaminy C w produktach spo\
ywczych
Materiały:
- soki owocowe naturalne i paczkowane (lecz nie witaminizowane) np. sok z cytryny, cebuli,
jabłkowy, pomarańczowy lub inny wybrany produkt,
- tabletkę z witaminą C rozpuścić w 1 ml wody,
- indofenol  barwnik koloru niebieskiego, który robi się przezroczysty w obecności witaminy C,
- probówki w takiej ilości ile mamy przygotowanych soków,
- kroplomierz.
Wykonanie
1. Do ponumerowanych probówek nalać po 2 ml indofenolu.
2. Do pierwszej probówki nie dolewać \
adnego soku  próba kontrolna.
3. Do probówki nr 2 za pomocą kroplomierza dodawać po jednej kropli roztworu
witaminy C lekko mieszajÄ…c.
4. Do następnych probówek wpuszczać kroplomierzem krople kolejnych soków a\
do
odbarwienia siÄ™ indofenolu. Nale\
y liczyć krople i mieszać zawartość probówek.
5. Wyniki nale\
y zanotować w tabelce.
Zadania do wykonania:
1. Skonstruuj tabelkę, w której odnotujesz dane.
2. Wyciągnij odpowiednie wnioski z rozprowadzonego doświadczenia.
Numer Zawartość próbki Liczba kropel potrzebnych
probówki do odbarwienia indofenolu
1. Próba kontrolna - indofenol
2. Roztwór witaminy C
3. Sok 1
4. Sok 2
5. Sok 3
Wnioski
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & &
Doświadczenie IV
Badanie tętna przed i po wysiłku fizycznym.
Przebieg doświadczenia
1. Pomiar tętna w ciągu minuty przed wysiłkiem fizycznym (uczniowie siedzą).
Odnotowanie wyników wszystkich uczestników doświadczenia.
2. Bieg lub wykonanie np. 20 przysiadów.
3. Pomiar tętna po wysiłku fizycznym i odnotowanie ich w tabeli.
Uczeń Tętno
1. przed wysiłkiem po wysiłku
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
Polecenia dla ucznia:
1. Wyciągnij właściwe wnioski z przeprowadzonego doświadczenia.
2. Na podstawie uzyskanych danych sporzÄ…dz
wykres obrazujÄ…cy zale\
ność szybkości
tętna od aktywności fizycznej.
Doświadczenie V
Przygotowano zestaw doświadczalny do zbadania procesu transpiracji.
Sformułuj hipotezę do przedstawionego doświadczenia.
Hipoteza
Temperatura wpływa na proces transpiracji/niska temperatura ogranicza proces transpira-
cji/wysoka temperatura zwiększa intensywność transpiracji.
Doświadczenie VI
Na rysunku przedstawiono dwa zestawy doświadczalne: I i II. W ka\
dym zestawie jest po 100
nasion rze\
uchy. Zadaniem uczniów jest codzienne liczenie kiełkujących nasion w ciągu
dwóch tygodni trwania doświadczenia.
Sformułuj problem badawczy do zaplanowanego doświadczenia.
Czy światło ma wpływ na kiełkowanie nasion?
Doświadczenie VII
Wykrywanie cukrowców i tłuszczowców w materiale roślinnym
A/ wykrywanie cukrowców:
Materiały i odczynniki:
- mÄ…ka ziemniaczana (skrobia),
- bulwy ziemniaka,
- płyn Lugola,
- mikroskopy, szkiełka podstawowe, igły preparacyjne, \
yletki,
Wykonanie
B/ Wykrywanie tłuszczowców:
Materiały i odczynniki:
- 2-3 ml oleju,
- nasiona rzepaku lub słonecznika,
- odczynnik Sudan III,
- mikroskopy, szkiełka podstawowe, igły preparacyjne, \
yletki,
Wykonanie
C/ Wykrywanie białek:
Materiały o odczynniki:
- odrobina twarogu (białko),
- nasiona
- płyn Lugola,
a/ przeprowadz
doświadczenia i wyciągnij odpowiednie wnioski,
b/ jaką rolę spełniają eksperymenty oznaczone literami a?
Doświadczenie VIII
Materiały:
- 4 probówki,
- 4 jednakowej długości cylindry wycięte z bulwy ziemniaka (obrane ze skórki),
- 3 roztwory cukru: 5%, 10%, 20%,
- woda destylowana,
-linijka,
Wykonanie
W probówkach wypełnionych roztworami cukru i wodą destylowaną, umieszczono po
jednym cylindrze wykrojonym z bulwy ziemniaka. Po godzinie wyjęto cylindry z ziemniaka
i zmierzono ich długość.
Polecenia:
a/ podaj nazwÄ™ przedstawionego na rysunku zjawiska,
b/ przedstaw spodziewany wynik obserwacji tego doświadczenia, dotyczący zmian wielkości
cylindrów z bulwy ziemniaka we wszystkich probówkach,
Odpowiedzi:
a/ osmoza,
b/ w probówkach I-III cylindry zmniejszają swe wymiary, gdy\
umieszczono je w roztworach
hipertonicznych. Cylinder IV stanowi próbę kontrolną.
Doświadczenie IX
Poni\
ej przedstawiono schemat doświadczenia, w którym wykorzystano jako materiał badaw-
czy równej wielkości fragmenty moczarki kanadyjskiej. Doświadczenie wykonano przy
zachowaniu jednakowych warunków oświetlenia i temperatury.
a/ Sformułuj problem badawczy do tego doświadczenia.
b/ Zaproponuj hipotezÄ™ badawczÄ….
Odpowiedzi:
a/ Wpływ ilości dwutlenku węgla na intensywność procesu fotosyntezy/jaki wpływ na
intensywność fotosyntezy ma ilość dwutlenku węgla?
b/ Zwiększenie ilości dwutlenku węgla nasila proces fotosyntezy.
Doświadczenie X
Materiały:
- 6 siewek fasoli,
- woda deszczowa,
- wodociÄ…gowa,
- roztwór po\
ywki dla roślin,
PrzyrzÄ…dy:
- 3 zlewki,
- 3 tekturowe wieczka po dwa otwory w ka\
dym (na dwie siewki fasoli  ponumeruj je w
ka\
dym zestawie),
- linijka,
- wata,
Wykonanie
Polecenia:
a/ Sformułuj problem badawczy do powy\
szego doświadczenia.
b/ Zaprojektuj tabelę, w której odnotujesz wyniki.
c/ Po przeprowadzeniu doświadczenia wyciągnij wnioski.
Odpowiedzi:
a/ Badanie wpływu soli mineralnych na wzrost roślin.
b/ Tabela:
Długość siewki
Próba Wygląd liści
1 2