Katedra Geodezji Szczegółowej
UWM w Olsztynie
Ćwiczenie nr 25-27
"Wykonanie pomiaru sytuacyjno-wysokościowego w obrębie figury
geometrycznej
Nazwisko i imiÄ™
Grupa: Data:
Cel ćwiczenia. Zapoznanie studentów z praktycznym pomiarem odległości taśmą stalową,
pomiarem kątów metodą pojedynczego pomiaru kąta, niwelacją reperów, niwelacją punktów
rozproszonych, oraz wykonanie wszystkich niezbędnych obliczeń i kreśleń. Ćwiczenie jest
wykonywane w następujących kolejnych etapach.
Prowadzący zajęcia dzieli grupę na 4  5 osobowe zespoły i wskazuje teren
(czworobok lub trójkąt), na którym zespoły maja wykonać pomiary (Rys. 1)
Każdy zespół stabilizuje punkty osnowy pomiarowej palikami i sporządza ich opisy
topograficzne.
Boki mierzymy dwukrotnie. Wyniki zapisujmy na szkicu (Rys. 1). Obliczamy błąd
względny boku i porównujemy z wartością maksymalną, za którą przyjmujemy wartość
1:2000.
Pomiar kątów wykonujemy teodolitem optycznym. Po scentrowaniu i spoziomowaniu
instrumentu nad punktem osnowy przystępujemy do pomiaru. Pomiar zaczynamy,
celując krzyżem kresek na tyczkę ustawioną na punkcie końcowym lewego ramienia
kąta, czyli leżącego po lewej ręce, patrząc na mierzony kąt w miejscu pomiaru. Po
wycelowaniu wykonujemy odczyt kierunku na skali  Hz w mikroskopie odczytowym
teodolitu optycznego i zapisujemy w dzienniku. Następnie po zwolnieniu zacisków
alidady i lunety celujemy na ramiÄ™ prawe i dokonujemy odczytu i zapisu w dzienniku
kierunku prawego. Odejmując od kierunku prawego lewy, otrzymujemy wartość
mierzonego kąta. Następnie obracamy lunetę przez zenit i ponownie mierzymy kąt,
kierunek prawy i lewy. Odczyty i obliczony kąt z tego położenia zapisujemy w
dzienniku. Ostateczna wartość kąta to średnia arytmetyczna z dwóch pomiarów.
Obliczamy sumę pomierzonych kątów i odchyłkę praktyczną, która porównana z
odchyłką maksymalną informuje o poprawności (lub braku poprawności) wykonanego
pomiaru.
Obliczenie współrzędnych punktów ciągu poligonowego zamkniętego. Obliczenia
wykonujemy w układzie lokalnym, w którym współrzędne punktu 1 wynoszą x1 =
200.00 m, y1= 200.0 m. Azymut linii 1-2 proszę przyjąć za 200g.
Pomiar wysokości punktów osnowy wykonujemy metodą niwelacji geometrycznej ze
środka w nawiązaniu do dwóch (lub jednego) reperów państwowej sieci niwelacyjnej,
np. reper AI-7085, ul Mleczna, rozdzielnia NN, H = 106.267 m, reper AH-0440, ul
Mleczna, 100 m za mostem (starym) w kierunku Kortowa, H = 104.620 m.
W celu wyznaczenia różnicy wysokości dwóch punktów A i B niwelator ustawia się w
równej odległości między tymi punktami i przy poziomej osi celowej wykonuje się
odczyt na łatach pionowo ustawionych w tych punktach. W pierwszej kolejności
dokonujemy odczytu  wstecz a następnie odczytu  w przód . Odczyty te zapisujemy w
dzienniku i liczymy ich różnicę odejmując od odczytu  wstecz odczyt  w przód .
Następnie po zmianie wysokości osi celowej niwelatora dokonujemy odczytu  w przód
i  wstecz . W identyczny sposób liczymy ich różnicę. W ten sposób mamy różnicę
wysokości wyznaczoną dwa razy. Rozbieżność dwóch wyników nie może być większa
niż 3 mm. Jeżeli różnica jest mniejsza niż 3 mm możemy przenieść niwelator na
1
następne stanowisko, w przeciwnym razie po zmianie wysokości osi celowej, pomiar
należy powtórzyć.
Następnie wykonujemy obliczenie wysokości punktów osnowy (metodą przybliżoną)
Niwelacja punktów rozproszonych. Pomiar wykonuje się za pomocą niwelatora technicznego
i Å‚at niwelacyjnych. W tym celu sprawdzony instrument ustawia siÄ™ na stanowisku
pomiarowym, którym powinien być punkt osnowy o znanej wysokości. Po scentrowaniu i
spoziomowaniu niwelatora mierzymy wysokość osi celowe, a następnie celujemy w kierunku
sąsiedniego punktu osnowy (punktu nawiązania) i wykonujemy odczyt koła poziomego. Jeśli
konstrukcja instrumentu na to pozwala, możemy nastawić wskazanie koła na odczyt zero.
Pomiar pikiet (wysokościowych punktów terenowych) polega na odczycie z łaty trzech
wartości wskazanych przez kreski poziome - górną (g), dolną (d) i środkowa (s). Ponadto
dokonujemy odczytu na kole poziomym. W omawianej metodzie pomiarowej pikiety mogÄ… siÄ™
znajdować w odległości do 150 metrów od stanowiska niwelatora (w terenach nie
zabudowanych do 180 m). Zagęszczenie pikiet zależy od ukształtowania formy terenowej. W
terenie płaskim wystarczy, że będą one tworzyły siatkę o bokach około 30 x 30 metrów.
Podczas pomiaru skarp lub brzegów zbiorników i cieków wodnych pikiety stawiamy tak
gęsto, aby przedstawić przebieg ich granic.
Na stanowisku nie kontroluje się poprawności pomiaru poszczególnych pikiet. Jedynym
sposobem kontroli jest pomiar na znany punkt. Zatem w trakcie pracy staramy się, chociaż
raz dokonać odczytu z łaty ustawionej na najbliższym punkcie osnowy (kontrolnym), a
pomiary kończymy zawsze ponownym odczytem kierunku na punkt nawiązania.
Wynikiem ćwiczeń terenowych każdej grupy jest mapa wysokościowa w skali 1:500 oraz
operat. MapÄ™ warstwicowÄ… tworzymy i drukujemy za pomocÄ… programu Mikromap. Operat
powinien zawierać: stronę tytułową (Ćwiczenie nr 23-27, " Proste pomiary sytuacyjne i
wysokościowe w terenie , skład grupy), szkic sieci z numerami punktów, szkice topograficzne, wyniki
pomiaru boków, wyniki pomiaru kątów, dziennik pomiaru kątów, obliczenie współrzędnych punktów
osnowy, szkic ciągu niwelacyjnego, dziennik pomiaru ciągu niwelacyjnego, obliczenie wysokości
punktów osnowy, dziennik pomiaru punktów metodą rozproszoną, szkic pomiaru punktów metodą
rozproszoną, obliczenie wysokości pikiet.
1
1
2
2
3
4
3
Rys. 1 Szkic osnowy (2065.cdr)
Życzę owocnych pomiarów!!!
2