Układ krążenia płodu
Prawidłowy rozwój układu krążenia płodu zależy od warunków pracy łożyska matki, w którym
następuje wymiana metabolitów płodu na nowe substancje energetyczne oraz CO na O .
2 2
Krew łożyskowa wraca do płodu przez żyłę pępkową, w której dokonuje się jej pierwszy rozdział.
Część krwi (20  80%) o wysokiej zawartości O przepływa przez wątrobę, a następnie żyłami
2
wątrobowymi przedostaje się do żyły głównej dolnej. Pozostała część krwi wpływa bezpośrednio do
żyły głównej dolnej przez przewód żylny omijając wątrobę. Żyła główna dolna zawiera więc krew
spływającą z dolnych części ciała zmieszaną z dobrze utlenowaną krwią płynącą z łożyska. Żyłą
główną górną wraca słabo utlenowana krew z górnej części ciała płodu.
W prawym przedsionku krzyżują się dwa strumienie krwi  dobrze utlenowana krew z żyły
głównej dolnej i słabo utlenowana krew z żyły głównej górnej. U ujścia żyły głównej dolnej do
prawego przedsionka krew ulega ponownemu rozdziałowi. Około 50  70% przepływa przez
otwór owalny do lewego przedsionka, a dalej do lewej komory i aorty wstępującej. Reszta krwi z
żyły głownej dolnej zmieszana w prawym przedsionku z krwią żylną doprowadzoną przez żyłę główną
górną przepływa przez zastawkę trójdzielną i prawą komorę do pnia płucnego.
Strumień krwi z żyły głównej górnej uchodzący do prawego przedsionka niemal w całości przepływa
do prawej komory i tętnicy płucnej, w której następuje trzeci rozdział krwi. 85  90% krwi przez
przewód tętniczy przedostaje się z pnia płucnego do aorty zstępującej, a reszta  przez
rozgałężienia tętnicy płucnej  do płuc, skąd żyłami płucnymi wraca do lewego przedsionka.
Wymienione prądy krzyżują się, nie mieszając ze sobą.
Krążenie płucne prawie nie istnieje. Przyczyną tego są duże opory naczyń krążenia płucnego w
stosunku do naczyń krążenia łożyskowego i systemowego. Przewód tętniczy ma również większą
średnicę niż tętnica płucna, co ułatwia przepływ krwi przez niego.
W miarę wzrostu płodu wzrasta zapotrzebowanie na tlen, które zostaje wyrównane przez zwiększenie
szybkości przepływu krwi. Objętość minutowa krwi wpływającej przez łożysko i żyłę pępowinową
wynosi 200 ml/kg m.c./min i wzrasta proporcjonalnie do masy ciała.
Przepływ krwi w poszczególnych narządach i układach naczyniowych jest zależny od lokalnych
oporów naczyniowych. W górnej połowie ciała wynosi on 15%, a w dolnej 18% całkowitej
pojemności wyrzutowej serca. W poszcególnych narządach przepływy są znacznie mniejsze:
 w mózgu 5%
 w ukłądzie wieńcowym 6%
 w ukłądzie trzewnym 8%
Objętość minutowa lewej komory płodu jest większa niż prawej i wynosi 58% całkowitej objętości
minutowej żyły pępowinowej. Ciśnienie między obiema komorami i dużymi tętnicami płodu są
wyrównane przez duże objętości krwi przepływającej przez połączenia wewnątrz i zewnątrz sercowe.
Powót tętnicami pępowinowymi jest spowodowany niskim oporem naczyń łożyska.
Układ krążenia noworodka
Od momentu przecięcia pępowiny i odłączenia od łożyska krążenie krwi płodu ulega ogromnym
zmianom. Po pierwszym oddechu następuje zmiana objętości i stanu fizicznego płuc, zmniejsza się
opór naczyń płucnych wskutek wzrostu ciśnienia parcjalnego tlenu we krwi, a objętość
przepływu krwi przez świeżo uruchomione łoże naczyniowe gwałtownie wzrasta.
Przecięcie pępowiny powoduje wyłączenie układu dużych naczyń (pępowina i łożysko), co pociąga za
sobą wzrost ciśnienia w tętnicach krążenia systemowego i lewym przedsionku oraz obniżenie
1/3
ciśnienia w żyle głównej dolnej i prawym przedsionku. Wskutek wzrostu ciśnienia w lewym
przedsionku dochodzi do zamknięcia zastawki otworu owalnego i ustania przepływu krwi z
prawego do lewego przedsionka.
Przewód tętniczy zaczyna zaciskać się pod wpływem zwiększonego utlenowania krwi w kilka do
kilkunastu minut po urodzeniu. Wskutek równoczesnego spadku oporu naczyń płucnych i wzrostu
oporu naczyń systemowych zmienia się kierunek przepływu krwi przez przewód tętniczy na lewo-
prawy. Spływająca żyłami płucnymi do lewego przedsionka zwiększona objętość krwi powoduje
rozdęcie lewego przedsionka i wzrost ciśnienia w lewym przedsionku, co powoduje dociśnięcie blaszki
przegrody międzyprzedsionkowej, co prowadzi do funkcjonalnego zamknięcia
międzyprzedsionkowego przepływu krwi.
Ustanie przepływu nie jest równoznaczne z anatomicznym zamknięciem otworu owalnego. W
warunkach prawidłowych prawo-lewy przeciek krwi utrzymuje się tylko kilka minut po urodzeniu.
Jednak może się utrzymywać w szczątkowej postaci do 8 dnia zycia, a sporadycznie do 5 roku życia.
Anatomiczne zamknięcie przewodu tętniczego zaczyna się po urodzeniu i trwa kilka tygodni (do 8
tygodnia). Pozostałością po przewodzie jest pasmo tkanki włóknistej  więzadło tętnicze między
aortą zstępującą a tętnicą płucną.
2/3
ż. główna
górna
PP LP
ż. główna
dolna
LK
PK
przewód
tętniczy
płuca
przewód
wątroba żylny
żyła
pępowinowa
łożysko
3/3