dr Adam Sobolewski
Psychometria, metoda testów
Problemy adaptacji
kulturowej testów
Problemy adaptacji kulturowej testów
Adaptacja kulturowa testu
 oznacza legalne (z poszanowaniem prawa autorskiego)
zapożyczenie testu z kraju, w którym był skonstruowany
i opracowywanie w taki sposób, aby nadal był trafnym
i rzetelnym narzędziem diagnozy psychologicznej.
Przystosowanie wersji oryginalnej testu do innej specyfiki kulturowej polega na
zastosowaniu specjalnych procedur przystosowujących. Na ogół proces adaptacji
przypomina badawczo proces konstrukcji nowego narzędzia. Prowadzone są
analizy itemmetryczne, przeprowadzane badania służące ustaleniu rzetelności
i trafności nowego narzędzia, przygotowuje się i stosuje nowe normy.
Problemy adaptacji kulturowej testów
Strategie adaptacji kulturowej testu
Adaptacja obcych narzędzi może być prowadzona w różny sposób.
Strategię adaptacji wybiera się w zależności od specyfiki
adaptowanego narzędzia i założeń poczynionych przez konstruktora.
Drwal wyróżnił pięć strategii adaptacji:
" Transkrypcja  tłumaczenie zakładające maksymalną wierność treści i formy;
" Translacja  przekład dopuszczający modyfikacje, tam gdzie  dosłowne tłumaczenie
nie jest możliwe;
" Trawestacja  tłumaczenie dopuszczające dalej idące modyfikacje, np. wymianę części
pytań w celu osiągnięcia równoważności psychometrycznej;
" Rekonstrukcja  budowa testu bazujące na nowym materiale testowym zgodnie jednak
z procedurą konstrukcji oryginału;
" Parafraza  opracowanie zupełnie nowego testu, jedynie inspirowanego testem
zagranicznym.
Problemy adaptacji kulturowej testów
Metody sprawdzania tłumaczenia
Jeżeli adaptacja bazuje na tłumaczeniu materiału oryginalnego
konieczne jest sprawdzenie tłumaczenia. Najczęściej stosowane
jest tłumaczenie zwrotne, bądz
badania na grupie dwujęzycznej.
Tłumaczenie zwrotne (back translation)
 w metodzie tej tłumacz nie znający oryginału dokonuje przekładu zwrotnego
tłumaczenia na język oryginału. Przekład ten jest porównywany z oryginałem.
Dobrym pomysłem jest, aby oceny tej dokonywał autor oryginału.
Badanie na grupie dwujęzycznej (tzw. badania billingwalne).
Osoby dwujęzyczne wypełniają wersję oryginalną i tłumaczenie  tak jak  zwykłe
osoby badane  relacjonując swoją osobowość. Jeżeli tłumaczenie jest poprawne,
osoby badane w obu wersjach winny wybierać takie same odpowiedzi. Do pewnego
stopnia tak prowadzone badanie przypomina proceduralnie badanie stabilności.
Możliwe jest tu obliczanie statystyk opisujących tę zgodność wersji, zarówno dla
skal, jak i pojedynczych pytań  jest to zaletą tej metody. Trudnością jest natomiast
pozyskiwanie do badań osób w pełni dwujęzycznych i równie znających obie kultury
 to wada tej metody, w praktyce najczęściej badania prowadzone są na studentach
wyższych lat filologii.
Problemy adaptacji kulturowej testów
Wybrane kryteria równoważności i wierności oryginałowi
Proces adaptacji kończy się z sukcesem, gdy porównanie narzędzia
oryginalnego i jego adaptacji wykazuje równoważność tych narzędzi.
Ocena równoważności powinna dotyczyć co najmniej trzech aspektów:
" Równoważność fasadowa, ma miejsce wtedy, adaptacja i oryginał mają podobną formę
graficzną testu, podobną liczbę i kolejność pytań, podobna jest także liczba
i sformułowanie kategorii odpowiedzi.
" Równoważność psychometryczna  podobne: moc dyskryminacyjna pytań, rzetelność
skal, korelacje z innymi testami, nadto występuje równość średnich i wariancji skal.
" Równoważność funkcjonalna  test mięrzy tę samą zmienną, jest odporny na na
oddziaływanie tych samych zmiennych zakłócających, może mieć podobne zastosowania.
Proces adaptacji może być także oceniany z perspektywy wierności oryginałowi.
Ocenia się:
" Wierność tłumaczenia  porównuje się np.: podobieństwo treści pytań i ich leksykalne
podobieństwo, a także stopień trudności użytego języka.
" Wierność rekonstrukcji  tu porównuje się np.: powtórzenie etapów konstrukcji,
podobieństwo technik oceny psychometrycznej, podobieństwo postępowania
badawczego.