|
Wzór kwiatowy |
Forma życiowa |
Łodyga |
Liście |
ulozenie lisci |
Kwiaty |
owoce |
Nasiona |
przedstawiciele(surowiec) |
zw.czynne |
Apiaceae (Umbelliferae)-baldaszkowate (selerowate) 309 |
*K5C5A5G(2)¯ |
zielne, rzadziej krzewy |
węzły i międzywężla, prążkowana lub żeberkowana |
najczęściej pierastodzielne, nasada pochwiasto rozszerzona, ogonek rynienkowaty lub rurkowaty |
skrętoległe |
drobne, baldachy proste lub zlożone; mogą być pokrywy i pokrywki |
rozłupnia, 2 rozłupki na karpoforze |
bielmowe |
Pimpinella anisum- biedrzeniec anyż (owoc, olejek); Angelica archangelica- arcydzięgiel litwor (korzeń) |
o.lotne, alkaloidy piperydynowe(koniina), furokumaryny, kw.fenolowe, zw.poliacetylenowe, żywice, flawonoidy, furochromony(kelina) |
Asteraceae (Compositae)- złożone (Astrowate) CICHORIOIDEAE – JĘZYCZKOWE |
*↑K0[C(5)A(5)]G(2)¯ |
przeważnie zielne |
rury mleczne |
pojedyncze, różnie wykształcone, |
skrętoległe, naprzeciwległe, okółkowo, różyczka |
wyłącznie kwiaty języczkowate, zrośnięte z 5 płatków, obupłciowe |
|
|
Taraxacum officinale – mniszek pospolity (Radix Taraxaci) Lactuca sativa – sałata siewna Hieracium pilosella – jastrzębiec kosmaczek (Herba Pilosellae) Cichorium Intybus – cykoria podróżnik |
zawierają sok mleczny, flawonoidy, inulinę, związki kumarynowe, gorycze |
Asteraceae (Compositae)- złożone (Astrowate) 348 ASTEROIDAE – RURKOWE |
|
przedprątne(protandria), koszyczki z lisćmi okrywy. Kwiaty brzeżne języczkowate lub lejkowate i bezpłciowe, środkowe rurkowate i obupłciowe; kielich-puch |
niełupka |
bezbielmowe |
Achillea millefolium – krwawnik pospolity (Herba Millefoii) Arnica montana – arnika górska (Flos, Anthodium Arnicae) Artemisia absinthium – bylica piołun (Herba Absinthii) Calendula officinalis – nagietek lekarski (Flos, Anthodium) Chamomilla reticulata – rumianek pospolity (Anthodium) Helichrysum arenarium – kocanki piaskowe (Inflorescentia Helichrysi) Solidago virgaurea – nawłoć pospolita (Herba Solidaginis) |
o.lotne(azulen), kw.fenolowe, alkaloidy pirolizydynowe, flawonoidy, gorzkie lakttony seskwiterpenowe, inulina, zw.poliacetylenowe |
Betulaceae- brzozowate 292 |
- |
drzewa, krzewy |
|
pojedyncze, przylistki wczesnie opadaja |
skretoległe |
rozdzielnopłciowe, zebrane w kotki, |
orzech |
bezbielmowe |
Betula pendula- brzoza brodawkowata; Betula pubescens- brzoza omszona (folium) |
olejki lotne, flawonoidy(hiperozyd), garbniki |
Boraginaceae- szorstkolistne (ogórecznikowate) 338 |
*K(5)[C(5)A5]G(2)_ |
zielne, rzadziej krzewy |
|
pojedyncze,calobrzegie,szorstko owlosione |
skretolegle |
wierzchotka, w gardzieli korony osklepki, falszywa przegroda |
4-dzielna rozlupnia |
bielmowe i bezbielmowe |
Symphytym officinale- żywokost lekarski(radix); Anchusa officinalis- farbownik lekarski(herba) |
alkaloidy pirolizydynowe, alantoina,barwnikalkanina, flawonoidy, śluz |
Brassicaceae (Cruciferae)- krzyżowe (kapustowate) 317 |
*K2+2C4A2+4G(2)_ |
zielne, rzadziej krzewy |
|
pojedyncze, często pierzastodzielne |
skretoległe; odziomkowe różyczka |
grona, płatki 4 na krzyż, tetradynamia, falszywa przegroda |
luszczyna lub luszczynka |
bielmowe |
Brassica nigra- kapusta czarna(semen); Sinapis alba- gorczyca biala(semen); Capsella bursa-pastoris- Tasznik pospolity(herba); Armoracia Lapathifolia- chrzan pospolity |
glikozydy izosiarkocyjanowe(glukozylaty), flawonoidy, śluz, niekiedy kardenolidy,olej tłusty(nasiona) |
Caryophyllaceae- gożdzikowate |
*K5C5A5+5G(3-5)_ |
zielne |
wezly i miedzywezla |
pojedyncze, calobrzegie |
naprzeciwlegle, wyrastaja ze zgrubialych wezlow |
zwykle obupluciowe, dwuramienne wierzchotki |
torebka |
obielmowe |
Saponaria officinalis- Mydlnica lekarska(radix); Herniaria glabra- połonicznik nagi(herba); Agrostemma githago- kąkol polny |
saponiny triterpenowe, flawonoidy, zw.kumarynowe,pinit, niekiedy alkaloidy |
Convallariaceae- konwaliowate |
|
byliny o czołgających się kłączach |
|
duże, eliptyczojajowate, długoogonkowe |
|
kwiaty białe, zebrane w jednostronne grono na bezlistnej łodydze (głąbik) okwiat zrosły, kulistodzwonkowaty, wonny |
jagoda |
|
Convallaria majalis – konwalia majowa (FP cz. CH Herba Convallariae) Polygonatum odoratum – kokoryczka wonna |
glikozydy kardenolidowe, flawonoidy, saponiny, olejki eteryczne |
Cyperaceae- turzycowate (ciborowate) 359 |
- |
zielne |
zwykle pelne, trojkanciaste, bezkolankowe |
zamkniete pochwy |
trojrzedowo |
drobne zw 3-krotne, klos lub wiecha |
3 kanciasta nielupka lub orzeszek |
bielmowe |
Carex arenaria- turzyca piaskowa (rhizoma) |
glikoflawony(trycyna), saponiny, olejek lotny, krzemionka |
Ericaceae- wrzosowate |
*↑K(4-5)C(4-5)A(8-10)G(2-5) |
krzewy krzewinki male drzewa, zielne |
|
pojedyncze często skorzaste i zimotrwale |
|
zroslo lub rzadziej wolnoplatkowe. Precikow zazwyczaj 2Xwiecel niż platkow z rozkowatymi wyrostkami. Ziarna pylku w tetradach. Slupek gorny lub dolny |
torebka orzech jagoda |
bielmowe |
Calluna vulgaris – wrzos zwyczajny Vaccinium myrtillus – borówka czarna (FP Fructus, Folium Myrtilli) Vaccinium vitis-idaea – borówka brusznica (FP Folium vitis-idaeae) Ledum palustre – bagno zwyczajne (CH) |
glikozydy fenolowe (arbutyna), flawonoidy, triterpeny, glikozydy |
Fabaceae (Leguminosae, Papilionaceae)- motylkowate (bobowate) |
↑K5C5A(9)+1G(1)_ |
zielne krzewy drzewa |
|
pierzasto lub dloniastozlozone |
skretolegle, przewaznie przylistki |
5 platkow:żagielek, skrzydelka i łodeczka. Slupek i 10 precikow(9 zroslych nitkami 1 wolny. Rzaziej wszystkie wolne lub zrosle) |
strak |
bezbielmowe |
Melilotus officinalis – nostrzyk żółty (FP Meliloti Herba) Phaseolus vulgaris – fasola zwyczajna (FP Phaseoli pericarpium) Ononis spinosa – wilżyna ciernista Trigonella foeum-graecum – kozieradka pospolita Robinia pseudoacacia – robinia akacjowa Galego officinalis – rutwica lekarska Glycine sp. – soja Trifolium – koniczyna Caragana arborescens – karagana syberyjska Vicia – wyka Medicago – lucerna Astragalus arenarius – traganek piaskowy Lathyrus vernus – groszek wiosenny Oxytropus pilosa – ostrołódka kosmata (CH) |
saponiny, alkaloidy, flawonoidy, związki kumarynowe, balsamy |
Fagaceae- bukowate 291 |
|
drzewa i krzewy |
|
pojedyncze |
skretolegle, przylistki wczesnie opadaja |
rozdzielnoplciowe, w pozornych gronach, wiatropylne, kwiaty zenskie osadzone w miseczkach, slupek dolny zwykle2-krotny |
orzech |
bezbielmowe |
Quercus robur-dąb szypułkowy; Quercus petraea- dab bezszypulkowy Castanea sativa- kasztan jadalny; Fagus sylvatica- buk zwyczajny |
olejki lotne, flawonoidy(hiperozyd), garbniki |
Lamiaceae(Labiatae)- wargowe (jasnotowate) 345 |
*↑K(5)[C5A2+2]G(2)_ |
zielne rzadziej krzewy i polkrzewy male drzewa |
czterokanciasta, wezly i miedzywezla |
pojedyncze |
naprzeciwlegle, krzyzujace się parami |
skrocone wierzchotki, korona i kielich o 2 wargach(gorna zrosla z 2 dolna 3 platkow, zwykle 4 preciki przyrosniete do rurki korony;slupek4-komorowy(falszywa przegroda) |
rozlupnia |
bielmowe bezbielmowe |
Mentha piperita- mięta pieprzowa(folium); Lamium album- jasnota biała(flos); Origanum vulgare- lebiodka pospolita(Herba); Salvia officinalis-szalwia lekarska(folium); Melisa officinalis- melisa lekarska |
olejki lotne(mentol), flawonoidy(diosmetyna, luteolina), garbniki, kwasy fenolowe, irydoidy, śłuz, rzadziel alkaloidy |
Malvaceae- ślazowate |
*K5C5A(&)G(5-&)_ |
zielne, krzewy, dzrewa |
|
dloniastoklaapowane |
skretolegle, niewyrazne przylistki |
pojedyncze lub groniaste kwiatostany, często kieliszek, korona w paczku skrecona, preciki zrosle w rurke otaczaja szyjke slupka, kolczaste ziarna pylku, |
torebka lub rozlupnia |
bielmowe |
Malva neglecta- ślaz zaniedbany(flos); Althaea officinalis- prawoślaz lekarski(flos); Gossypium- bawełna |
śluzy, flawonoidy |
Papaveraceae- makowate |
*K2C2+2A&G(&)_ |
zielne |
rury mleczne |
często pierzastodzielne |
skretoległe |
kielich widoczny w paczku, wczesnie opada. |
torebka |
bielmowe |
Papaver somniferum- mak lekarski (owoc); Chelidonium majus- glistnik jaskółcze ziele(herba); |
alkaloidy (papaweryna, morfina) |
Pinaceae- sosnowate |
|
dzrewa i krzewy |
przewody żywiczne |
szpilkowate, przewaznie zimotrwale |
skrętolegle niekiedy pozornie dwuszeregowo lub peczkach na skróconych pędach. |
kwiatostany zenskie-szyszkiłuski plone i ł.nasienne, ulegala zdrewnieniu; meskie-kłoskokształyne, precik z 2 woreczkami pylkowymi(intyna i egzyna-worki powietrzne) |
suche i oskrzydlone, dojrzewaja po 2-3 latach |
|
Pinus sylvestris-sosna zwyczajna; Picea abies- świerk pospolity; Abies alba- jodła pospolita; Larix decidua- modrzew europejski |
zywice, olejki lotne zawierajace zw. Terpenowe |
Plantaginaceae- babkowate |
*K(4)[C(4)A4]G(2)_ |
zielne |
|
pojedyncze, odziomkowe |
różyczka |
kłos |
torebka, drobny orzech |
bielmowe |
Plantago lanceolata- babka lancetowata, P.major-babka zwyczajna(folium) |
glikozydy irydoidowe(aukubozyd), flawonoidy, śluz |
Poaceae (Gramineae)- trawy (wiechlinowate) 360 |
|
zielne, rzadziej drzewiaste (bambus) |
żdźbło, pusta, kolanka |
wąskie, równolegle unerwione, często otwarte pochwy , języczek, |
dwuszeregowo obejmuja łodygę |
wiechy lub kłosy złożone z kłosków, drobne, niepozorne, obupłciowe; slupek górny(2 pierzaste znamiona). U podstawy kłoska 2 plewy(gorna i dolna), u podstawy kwiatu 2 plewki(dolna ma ość), w kwiecie 2 łuszczki(zredukowane listki okwiatu) |
ziarniak |
bielmowe |
Elymus repens- perz właściwy (rhizoma); Hierochloe odorata- turówka wonna; żyto, pszenica; jęczmien, owies zwyczajny, kukurydza, ryż |
związki kumarynowe, flawonoidy, dużo skrobi i białka, krzemionka |
Polygonaceae- rdestowate 328 |
*P3-6A4-9G(2-3)_ |
zielne rzadziej krzewy i drzewa |
kolankowate, wyrażne węzły`\ |
pojedyncze, pochwowata gatka czyli tutka utworzona z przylistków |
skrętoległe |
drobne, jedno lub obuplciowe |
drobny orzech lub niełupka |
bielmowe |
Polygonium aviculare- rdest ptasi(herba); Rumex acetosa- szczaw zwyczajny; Rheum officinale- rzewień lekarski |
glikozydy antrachinonowe, flawonoidy (rutozyd), garbniki |
Ranunculaceae- jaskrowate 287 |
↑P5-&A&G&_ LUB *↑K5C5A&G&_ |
zielne rzadziej krzewy (pnącza) |
|
często podzielone |
skretolegle lub naprzeciwlegle |
kwiatostany groniaste, okwiat pojedynczy lub zroznicowany, preciki i slupki ulozone spiralnie na dnie kwiatowym |
mieszek orzeszek jagoda |
bielmowe |
Adonis vernalis- miłek wiosenny(herba); Aconitum napellus- tojad mocny; Anemone nemorosa- zawilec gajowy; Hepatica nobilis- przylaszczka pospolita |
glikozydy kardenolidowe, alkaloidy, substancje drażniące, saponiny |
Rosaceae- różowate, Rosoideae- różowe |
*K5+5C5A&G& |
zielne |
niekiedy pokryte kolcami lub cierniami |
z przylistkami |
|
preciki i słupki liczne |
niełupka pestkowiec owoc pozorny(szupinka) |
|
Rosa canina- Róża dzika; Rubus ideaus- malina właściwa; Rubus plicatus- jeżyna fałdowana; Potentilla erecta- pieciornik kurze ziele; Fragaria vesca- poziomka pospolita |
|
Rosaceae- różowate, Maloideae- jabłoniowe |
*K5C5A&G(2-5)¯ |
krzewi i drzewa |
z przylistkami |
|
baldachy proste, slupek dolny |
jabłko |
|
Crateagus monogyna- głóg jednoszyjkowy; Sorbus aucuparia- jarząb pospolity; Cydonia vulgaris- pigwa pospolita; Pyrus- grusza; Malus- Jabłoń; Cotoneaster sp. – irga; |
|
Rosaceae- różowate, Prunoideae- Śliwowe |
*K5C5A&G1_ |
drzewa i krzewy |
pojedyncze |
|
slupek gorny 1-krotny |
pestkowiec |
|
Prunus spinosa- śliwa tarnina; Amygdalus communis- migdałowiec pospolity |
|
Rosaceae- różowate SPIRAEOIDEAE – TAWUŁOWE |
*K5C5A&G2-5_ |
krzewy |
liście pojedyncze, piłkowane na szczycie, brak przylistków |
|
|
mieszek |
|
Spiraea x vanhouttei – tawuła van Houtta; Quillaja saponaria – kwilacja właściwa (Cortex Quillajae); Parzydło leśne CH |
saponiny, olejki eteryczne, flawonoidy, glikozydy |
Rubiaceae- marzanowate 333 |
*K(4-5)[C(4-5)A4-5]G(2)¯ |
zielne (krzewy i drzewa tropik) |
|
pojedyncze, calobrzegie, 2 lub wiecej przylistkow tworzy niby-okółki liściowe |
naprzeciwlegle |
kwiatostan groniasty, kwiaty 4-krotne, kielich często niewyrazny, |
rozłupnia, jagoda lub pestkowiec |
bielmowe bezbielmowe |
Asperula odorata- marzanka wonna(herba)(CH); Galium aparine- przytulia czepna; Cephalis ipecacuana- wymiotnica ipecacuana(radix) |
alkaloidy chinolinowe(chinina) i purynowe(kofeina),glikozydy irydoidowe(asperulozyd), zw.antrachinonowe(alizaryna), flawonoidy, kumaryny, kw.fenolowe |
Salicaceae- wierzbowate |
|
drzewa i krzewy dwupienne |
|
pojedyncze, niekiedy przylistki |
skretolegle |
kotki w pachwinach łuskowatych przysadek, brak okwiatu, slupek gorny, 2-krotny |
torebka |
owlosione, bezbielmowe |
Salix alba- wierzba biała(cortex); S.purpurea-W.purpurowa; S.fragilis-W.krucha; Populus nigra- topola czarna(paczki) |
glikozydy fenolowe(salicyna), flawonoidy, garbniki |
Scrophulariaceae- trędownikowate |
↑K(4-5)[C(4-5)A(2-5)]G(2)_ |
zielne krzewy i drzewa, niekiedy |
|
pojedyncze, |
skretolegle lub naprzeciwlegle |
korona często dwuwargowa |
torebka |
bielmowe |
Digitalis purpurea- naparstnica purpurowa(folium); Verbascum thapsiforme- dziewanna wielkokwiatowa; Veronica officinalis- przetacznik leśny; Srophularia nodosa- trędownik bulwiasty |
glikozydy kardenolidowe, irydoidy(aukubozyd), saponiny steroidowe, flawonoidy, śluz |
Solanaceae- psiankowate |
*K(5)[C(5)A5]G(2)_ |
zielne, krzewy(pnacza), niskie drzewa |
|
pojedyncze lub pierzastozlozone |
skretolegle |
kwiatostany wierzchotkowate, preciki stykajace się pylnikami |
torebka jagoda |
bielmowe |
Nicotiana tabacum- tytoń szlachetny; Atropa beladonna- pokrzyk wilcza jagoda(folium, radix); Datura stramonium- bieluń dziędzierzawa; |
alkaloidy tropanowe(atropina), glikoalkaloidy, saponiny steroidowe, flawonoidy, kumaryny |