1. APIACEAE - BALDASZKOWATE *K5C5A5G(2)¯
-zielne, rzadziej krzewy
-łodyga podzielona na węzły i międzywęźla, prążkowana lub żeberkowana
-liście skrętoległe, pierzastodzielne
-nasada ogonka pochwiasto rozszerzona
-ogonek rynienkowaty lub rurkowaty
-kwiaty drobne zebrane w baldachy proste lub złożone
-u podstaw baldachów często pokrywy, baldaszków-pokrywki
-kielich niepozorny
-korona biała, żółta, rzadziej niebieska, różowa
-u nasady słupka -tarczka- z niej wyrastają 2 szyjki słupka
-owoc: rozłupnia- rozpada się na 2 jednonasienne rozłupki osadzone na karpoforze
zawierają olejki lotne, alkaloidy (koniina), furokumaryny, kwasy fenolowe, żywice, flawonoidy, furochromony (kelina)
Pimpinella anisum - biedrzeniec anyż (FP Fructus Anisi)
Pimpinella major - biedrzeniec wielki
Pimpinella saxifraga - biedrzeniec mniejszy (Radix Pimpinellae)
Carum carvi- kminek zwyczajny (FP Fructus Carvi)
Archangelica officinalis- arcydzięgiel litwor (FP, CH Radix Archangelicae)
Petroselinum sativum - pietruszka zwyczajna (Radix, Fructus Petroselini)
Levisticum officinale - lubczyk ogrodowy (FP Radix Levistici)
Coriandrum sativum - koleandra siewna (Fructus Coriandri)
Foeniculum capillaceum - koper włoski (Fructus Foeniculi)
Ammi visnaga - aminek egipski
Ammi majus - aminek większy
Conium maculatum- szczwół plamisty (Fructus, Herba Conii)
Cicuta virosa - szalej jadowity (Radix Cicutae)
Daucus carota - marchew zwyczajna
Anethum graveolens - koper ogrodowy
Apium graveolens - seler zwyczajny
2. ASTERACEAE - ZŁOŻONE
ASTEROIDAE - RURKOWE *↑K0[C(5)A(5)]G(2)¯
-zielne
-kwiaty przedprątne (protandria) i drobne, promieniste lub grzbieciste, zebrane w koszyczki, osłonięte liśćmi okrywy
-kwiaty środkowe w koszyczkach są rurkowate i obupłciowe
-kielich w postaci puchu
korona zrośnięta w rurkę lub języczek, pręciki zrośnięte pylnikami
-owoc: niełupka
-występują olejki lotne (azulen), kwasy fenolowe, flawonoidy, inulina
Chamomilla reticulata - rumianek pospolity (Anthodium Chamomillae)
Achillea millefolium - krwawnik pospolity (Herba Milleloti)
Artemisia absinthium - bylica piołun (Herba Absinthii)
Anthemis nobilis - rumian szlachetny (Anthodium Anthemidis)
Helichrysum arenarium - kocanki piaskowe (Inflorescentia Helichrysi)
Tussilago farfara - podbiał pospolity (Folium Farfarae)
Arnica montana - arnika górska (Flos, Anthodium Arnicae)
Cnicus benedictus - drapacz lekarski (Herba Cnici benedicti)
ostropest plamisty
Inula helenium - oman wielki (Radix Inulae)
Calendula officinalis - nagietek lekarski (Flos, Anthodium Calendulae)
Helianthus annuus - słonecznik zwyczajny (Flos Helianthi)
Centaurea cyanus - chaber bławatek (Flos Cyani)
Solidago virgaurea - nawłoć pospolita (Herba Solidaginis)
Bellis perennis - stokrotka pospolita (Flos, Herba Bellidis)
Arctium minus - łopian mniejszy (Radix Bardanae)
CICHORIOIDEAE - JĘZYCZKOWE
-zawierają rury mleczne
-wyłącznie kwiaty języczkowate, zrośnięte z 5 płatków, obupłciowe
-zawierają sok mleczny, flawonoidy, inulinę, związki kumarynowe, gorycze
Taraxacum officinale - mniszek pospolity (Radix Taraxaci)
Lactuca sativa - sałata siewna
Lactuca virosa - sałata jadowita
Hieracium pilosella - jastrzębiec kosmaczek (Herba Pilosellae)
Cichorium Intybus - cykoria podróżnik
3. BETULACEAE - BRZOZOWATE
-drzewa i krzewy
-liście pojedyncze, skrętoległe
-przylistki wcześnie odpadają
-kwiaty rozdzielnopłciowe, zebrane w kotki, wiatropylne
-owoc: orzech
-zawierają olejki lotne, flawonoidy (hiperozyd), garbniki
Betula pendula
Betula pebescens (Gemmae, Folium Betulae)
Alnus gutinosa - olsza czarna (Cortex, Folium Alni)
Corylus avellana - leszczyna pospolita
Carpinus betulus - grab zwyczajny
4. BRASSICACEAE - KRZYŻOWE *K2+2C4A2+4G(2)_
-rośliny zielne, rzadziej krzewy
-liście pojedyncze, często pierzastodzielne, ułożone skrętolegle
-liście odziomkowe w postaci różyczki
-kwiaty zebrane w grona
-płatki korony ułożone na krzyż, międzylegle działkom
-tetradynamia (4 pręciki dłuższe, 2 krótsze)
-słupek podzielony fałszywą przegrodą
-owoc: łuszczyna, łuszczynka
Brassica nigra - kapusta czarna (Semen Sinapis nigrae)
Brassica napus - kapusta rzepak
Sinapis alba - gorczyca jasna (Semen Sinapis albae)
Capsella bursa-pastoris - tasznik pospolity (Herba Bursae pastoris)
Armoracia lapathifolia - chrzan pospolity
Erysimum cheiranthoides - pszonak drobnokwiatowy (Semen Erysimi)
5. CAPRIFOLIACEAE - PRZEWIERTNIOWATE *↑K4-5[C4-5A4-5]G(2-5)¯
-krzewy, krzewinki
-kwiaty grzbieciste lub promieniste
-szeroki rdzeń w gałązkach i łodygach
-owoc: jagoda, pestkowiec, torebka
-krótka wierzchotka wielokwiatowa
-kwiaty po 2 lub kilka
Sambucus nigra - dziki bez czarny (Sambuci Flos)
Viburnum opulus - kalina koralowa CH
Viburnum lantana - kalina hordowina
Weigela florida - krzewiuszka cudowna
Symphoricarpos albus - śnieguliczka biała
Wiciokrzew pomorski CH
Zimoziół północny CH
6. CARYOPHYLLACEAE - GOŹDZIKOWATE *K5C5A5+5G(3-5)_
-rośliny zielne
-liście pojedyncze, całobrzegie, naprzeciwległe, ze zgrubiałych węzłów
-kwiaty obupłciowe, zebrane w dwuramienne wierzchotki
-owoc: torebka
-zawierają saponiny triterpenowe, flawonoidy, związki kumarynowe, pinit
Saponaria officinalis - mydlnica lekarska (FP Radix Saponariae)
Herniarnia glabra - połonicznik nagi FP
Herniarnia hirsuta - połonicznik kosmaty (FP Herba Herinariae)
Grostemma githago - kąkol polny
7. CONVALLARIACEAE - KONWALIOWATE
-byliny o czołgających się kłączach
-liście duże, eliptyczojajowate, długoogonkowe
-kwiaty białe, zebrane w jednostronne grono na bezlistnej łodydze (głąbik)
-okwiat zrosły, kulistodzwonkowaty, wonny
-owoc: jagoda
-zawiarają glikozydy kardenolidowe, flawonoidy, saponiny, olejki eteryczne
Convallaria majalis - konwalia majowa (FP cz. CH Herba Convallariae)
Polygonatum odoratum - kokoryczka wonna
9. ERICACEAE - WRZOSOWATE *↑K(4-5)C(4-5)A(8-10)G(2-5)
-krzewy, krzewinki, małe drzewa, zielne
-liście pojedyncze, skórzaste, zimotrwałe
-kwiaty zrosłopłatkowe
-pręcików zazwyczaj 2 razy więcej niż płatków
-pylniki zazwyczaj z 2 różkowatymi wyrostkami
-ziarna pyłku w tetradach
-owoc: torebka, orzech, jagoda
-występują glikozydy fenolowe (arbutyna), flawonoidy, triterpeny
Calluna vulgaris - wrzos zwyczajny
Vaccinium myrtillus - borówka czarna (FP Fructus, Folium Myrtilli)
Vaccinium vitis-idaea - borówka brusznica (FP Folium vitis-idaeae)
Arctostaphylos uva-ursi - rącznica lekarski (FP CH Folium Uvae-ursi)
Ledum palustre - bagno zwyczajne (CH)
10. FABACEAE - MOTYLKOWATE ↑K5C5A(9)+1G(1)_
-kwiaty z 5 płatków (żagielek - velum, skrzydełka - alae, łódeczka -carina)
-kwiatostany groniaste (grono lub główka)
-liście zazwyczaj złożone
-często występują przylistki, czasem ciernie
-na szczycie pędu może występować wąs (kończyk) lub krótki wyrostek
-zawierają saponiny, alkaloidy, flawonoidy, związki kumarynowe, balsamy
-owoc: strąk
Phaseolus vulgaris - fasola zwyczajna (FP Phaseoli pericarpium)
Melilotus officinalis - nostrzyk żółty (FP Meliloti Herba)
Trigonella foeum-graecum - kozieradka pospolita
Ononis spinosa - wilżyna ciernista
Genista tinctoria - janowiec barwierski
Coronilla varia - cieciorka pstra
Cytisus scoparius - żarnowiec miotlasty
Robinia pseudoacacia - robinia akacjowa
Glycyrrhiza glabra - lukrecja gładka
Arachis hypogaea - orzacha ziemna
Galego officinalis - rutwica lekarska
Sophora japonica - perełkowiec japoński
Myroxylon balsamum - drzewo balsamowe
Glycine sp. - soja
Trifolium - koniczyna
Laburnum - złotokap
Caragana arborescens - karagana syberyjska
Vicia - wyka
Medicago - lucerna
Astragalus arenarius - traganek piaskowy
Lathyrus vernus - groszek wiosenny
Oxytropus pilosa - ostrołódka kosmata (CH)
13. LAMIACEAE - WARGOWE *↑K(5)[C5A2+2]G(2)_
-zielne, rzadziej krzewy i półkrzewy lub małe drzewa
-łodyga z reguły czterokanciasta z wyraźnymi węzłami i międzywęźlami
-liście pojedyncze, naprzeciwległe, krzyżujące się parami
-skrócone kwiatostany wierzchotkowate
-korona i często kielich o 2 wargach - górna zrosła z 2 płatków, dolna z 3
-pręciki zwykle 4 dwusilne, przyrośnięte do rurki korony
-słupek górny, 4-komorowy (fałszywa przegroda)
-owoc: rozłupnia, rozpadająca się na 4 rozłupki
-zawierają olejki lotne(mentol), flawonoidy, garbniki, kwasy fenolowe, śluzy
Mentha piperita - mięta pieprzowa (Folium Menthae)
Lamium album - jasnota biała (Flos Lamii albi)
Origanum vulgare - lebiodka pospolita (Herba Origani)
Salvia officinalis - szałwia lekarska (Folium Salviae)
Thymus serpyllum - miacierzanka piaskowa (Herba Serpylli)
Thymus vulgaris - tymianek pospolity (Herba Thymi)
Rosmarinus officinalis - rozmaryn lekarski (Folium Rosmarini)
Lavandula vera - lawenda prawdziwa (Flos Lavendulae)
Melissa officinalis - melisa lekarska (Folium Melissae)
Leonurus cardiaca - serdecznik pospolity (Herba Leonuri cardiacae)
14. LILIACEAE - LILIOWATE *P3+3A3+3G(3)_
-zielne, rzadziej krzewy
-liście pojedyncze, całobrzegie, równolegle unerwione, skrętoległe
-często wytwarzają kłącza i cebule
-kwiaty pojedyncze lub w kwiatostanach groniastych
-owoc: jagoda, torebka
zawierają glikozydy kardenolidowe, alkaloidy (kolchicyna), saponiny steroidowe, lotne związki siarkowe
Colchicum autumnale - zimowit jesienny (cz. CH Semen Colchici)
Veratrum album - ziemiężyca biała (Rhizoma Veratri)
Allium - czosnek
Allium cepa - cebula kuchenna
Allium porrum - por
Aloe vera - aloes prawdziwy
Tulipa - tulipan
Lilium - lilia
Hyacinthus - hiacynt
15. MALVACEAE - ŚLAZOWATE *K5C5A(&)G(5-&)_
-ulistnienie skrętoległe
-kwiaty raczej pojedyncze
-kieliszek
-pręciki zrośnięte w rurkę wokół słupka
-korona skręcona w pączku
-owoc: rozłupnia, rzadziej torebka
Altaea officinalis - prawoślaz lekarski (FP Althaceae Folium, Radix)
Malva sylvestris - ślaz dziki FP
Malva neglecta - ślaz zaniedbany (FP Malvae Folium)
Alcea rosea - malwa ogrodowa
Gossypium sp.- bawełna
16. PAPAVERACEAE - MAKOWATE *K2C2+2A&G(&)_
-zielne
-liście pierzastodzielne, skrętoległe
-kielich widoczny w pączku, wcześnie odpada
-owoc: torebka
-rury mleczne
-występują alkaloidy (papaweryna, morfina)
Papaver somniferum - mak lekarski (Fructus Papaveris)
Papaver rhoeas - mak polny (Flos Rhoedos)
Chelidonium majus - glistnik jaskółcze ziele (Herba Chelidonii)
Glaucium flavum - siwiec żółty (Herba Glaucii)
17. PINACEAE - SOSNOWATE
-drzewa i krzewy jednopienne, wiatropylne
-zawierają przewody żywicowe
-liście szpilkowate, ułożone skrętolegle, przeważnie zimotrwałe
-kwiatostany żeńskie- szyszki, męskie- kłosokształtne
-nasiona zwykle oskrzydlone
-zawierają żywice, olejki lotne (zwiąki terpentynowe)
Pinus sylvestris - sosna zwyczajna (Turiones Pini)
Picea alba - świerkpospolity
Abies alba - jodła pospolita (Resina Albietis)
Larix decidua - modrzew europejski
Larix polonica - modrzew polski
18. PLANTAGINACEAE - BABKOWATE
-zielne
-liście pojedyncze, odziomkowe często w różyczce
-kwiaty zebrane w kłos
-owoc: torebka, drobny orzech
-zawierają glikozydy irydoidowe, flawonoidy, śluz
Plantago lanceolata - babka lancetowata
Plantago major - babka zwyczajna (Folium Plantaginis)
19. POACEAE - TRAWY
-zielne
-łodyga (źdźbło) wewnątrz pusta, opatrzona kolankami
-liście wąskie, równolegle unerwione, często z otwartymi pochwami
-języczek (ligula)
-kwiaty zebrane w wiechy lub kłosy, drobne i obupłciowe
-owoc: ziarniak
-występują związki kumarynowe, flawonoidy, dużo skrobi i białka, krzemionka
Agropyron repens - perz właściwy (Rhizoma Agropyri)
Saccharum officinarum - trzcina cukrowa
Hierochloe odorata - turówka wonna (żubrówka)
Secale cereale - żyto zwyczajne
Triticum aestivum - pszenica zwyczajna (Amylum tritici)
Hordeum vulgare - jęczmień zwyczajny
Avea sativa - owies zwyczajny
Oryza sativa - ryż siewny (Amylum oryzae)
Zea mays - kukurydza (Amylum maydis)
20. POLYGONACEAE - RDESTOWATE *P3-6A4-9G(2-3)_
-zielne, rzadziej krzewy i drzewa
-pędy kolankowate, łodygi z wyraźnymi węzłami
-liście pojedyncze, skrętoległe
-u nasady ogonków liściowych - pochwowata tutka= gatka (ochrea) utworzona ze zrośniętych, błoniastych przylistków
-kwiaty drobne, jedno- lub obupłciowe
-owoc: drobny orzech, niełupka
-zawierają glikozydy, flawonoidy (rutozyd), garbniki
Polygonum aviculare - rdest ptasi (FP Herba Polygoni avicularis)
Polygonum bistora - rdest wężownik (FP Rhizoma Bistorae)
Polygonum hydropiper - rdest ostrogorzki (FP Herba Polygoni hydropiperis)
Rumex acetosa - szczaw zwyczajny
Rumex hydrolapathum - szczaw lancetowaty (Radix Hydrolapathi)
Rheum officinale - rzewień lekarski FP
Rheum palmatum - rzewień dłoniasty (FP Rhizoma Rhei)
Rheum rhabarbarum - rzewień ogrodowy
Fagopyrum sagittatum - gryka zwyczajna
21. RANUNCULACEAE - JASKROWATE ↑P5-&A&G&_ LUB *↑K5C5A&...
-zielne, rzadziej krzewy, niekiedy wodne
-liście skrętoległe lub naprzeciwległe, często podzielone
-kwiatostany groniaste
-okwiat pojedynczy lub zróżnicowany
-pręciki i z reguły słupki ułożone spiralnie na dnie kwiatowym
-owoc: mieszek, orzeszek, jagoda
-występują glikozydy kardenolidowe, alkaloidy, substancje drażniące, saponiny
Adonis vernalis - miłek wiosenny (Herba Adonidis)
Aconitum napellus - tojad mocny (CH Tuber Aconiti)
Hydrastis canadensis - gorzknik kanadyjski (Rhizoma Hydrastidis canadensis)
Ranunculus acris - jaskier ostry
Nigella arvensis - czarnuszka polna
Delphinium consolida - ostróżka polna
Anemone nemorosa - zawilec gajowy
Hepatica nobilis - przylaszczka pospolita
22. ROSACEAE - RÓŻOWATE
-zielne, krzewy, byliny
-łodygi niekiedy pokryte kolcami lub cierniami
-liście z przylistkami
-kwiaty osadzone na rozszerzonym dnie kwiatowym , którego brzegi przechodzą w działki kielicha
-owoc: orzeszek, niełupka, pestkowiec, torebka, mieszek, jabłko
-kwiat 5-ciokrotny
-dużo pręcików i dużo słupków - ułożone okółkowo
SPIRAEOIDEAE - TAWUŁOWE *K5C5A&G2-5_
-liście pojedyncze, piłkowane na szczycie
-brak przylistków
-owoc: mieszek
-zawierają saponiny, olejki eteryczne, flawonoidy, glikozydy
Spiraea x vanhouttei - tawuła van Houtta
Quillaja saponaria - kwilacja właściwa (Cortex Quillajae)
Parzydło leśne CH
ROSOIDEAE - RÓŻOWE *K5+5C5A&G&
-zielne krzewy, niekiedy drzewa
-liście z przylistkami
-owoc: niełupka, pestkowiec, owoc pozorny
Agrimonia eupatoria - rzepik pospolity
Fragaria ananassa - truskawka (Fructus, Herba)
Fragaria vesca - poziomka pospolita (Fructus, Herba Fragariae)
Potentilla erecta - pięciornik kurze ziele (FP Rhiozoma Tormentillae)
Rosa canina - róża dzika (Fructus Rosae)
Rubus - jeżyna, malina
MALOIDEAE - JABŁKOWE *K5C5A&G(2-5)¯
-krzewy i drzewa o liściach z przylistkami
-kwiaty zebrane w baldachy proste
-owoc typu jabłko
Amelonchier sp. - świdośliwa
Chenomeles sp. - pigwowiec
Cotoneaster sp. - irga
Crataegus monogyra - głóg jednoszyjkowy (FP Fructus, Inflorescentia Crataegi)
Malus - jabłoń
Sorbus - jarząb
Cydonia vulgaris - pigwa pospolita (Semen Cydoniae)
Pyrus sp. - grusza
PRUNOIDEAE - ŚLIWOWE *K5C5A&G1_
-drzewa i krzewy o liściach pojedynczych
-słupek górny, jednokrotny
-owoc: pestkowiec
Prunus avium - czereśnia
Prunus cerasus - wiśnia pospolita
Prunus domestica - śliwa domowa
Prunus padus - czeremcha zwyczajna (Flos, Cortex Pruni padi)
Prunus spinosa - śliwa tarnina (Flos Pruni spinosae)
23. RUBIACEAE - MARZANOWATE *K(4-5)[C(4-5)A4-5]G(2)¯
-ulistnienie nibyokółkowe
-owoc: rozłupnia, jagoda, pestkowiec
-zawiera alkaloidy chinolinowe, purynowe, kofeinę, związki kumarynowe
Cephaelis ipecacuana- wymiotnica ipekakuana (FP Radix)
Galium odoratum - przytulia wonna CH
24. SALICACEAE - WIERZBOWATE
-drzewa i krzewy dwupienne
-liście pojedyncze, skrętoległe, niekiedy z przylistkami
-kwiaty zebrane w kotki w pachwinach łuskowatych przysadek
-okwiatu brak
-pręciki 2 lub wiele
-słupek górny 2-krotny
-owoc: torebka
-nasiona owłosione
-zawierają glikozydy fenolowe (salicyna), flawonoidy, garbniki
SALIX - WIERZBA
-liście lancetowate, krótkoogonkowe
-kwiaty owadopylne
-kotki sztywne
-przysadki kwiatowe całobrzegie
-pręcików 2-5
-pączki jednołuskowe
POPULUS - TOPOLA
-liście szerokojajowate, długoogonkowe
-kwiaty wiatropylne
-kotki zwisajace
-przysadki kwiatowe postrzępione
-pręcików 3-30
-pączki wielołuskowe
25. SCROPHULARIACEAE - TRĘDOWNIKOW ↑K(4-5)[C(4-5)A2-5]G(2)_
-zielne, drzewa, krzewy
-niekiedy pasożyty, półpasożyty
-liście pojedyncze, skrętoległe, naprzeciwległe
-korona kwiatowa często dwuwargowa
-owoc: torebka
-zawierają glikozydy kardenolidowe, irydoidy, saponiny, flawonoidy, śluz
Digitalis purpurea - naparstnica purpurowa (FP Folium Digitalis)
Digitalis lanata - naparstnica wełnista (Folium Digitalis lanatae)
Verbascum - dziewanna (Flos Verbasci)
Scrophularia nodosa - trędownik bulwiasty (Radix Scrophulariae)
Euphrasia - świetlik (Herba Euphrasiae)
26. SOLANACEAE - PSIANKOWATE *K(5)[C(5)A5]G(2)_
-zielne, krzewy, niskie drzewa
-liście pojedyncze lub pierzastozłozone, skrętoległe
-kwiatostany wierzchotkowate
-pręciki zazwyczaj stykające się pylnikami
-owoc: torebka, jagoda
-występują alkaloidy tropanowe (atropina), glikoalkaloidy, saponiny, flawonoidy, kumaryny
Solanum tuberosum - ziemniak (Amylum Solani)
Atropa belladonna - pokrzyk wilcza jagoda (Folium, Radix Belladonnae)
Datura stramonium - bieluń dziędzierzawa (Folium Stramonii)
Hyoscyamus niger - lulek czarny(Folium Hyoscyami)