Kompetencje organów rządzących

SEJM

 Posiada inicjatywę ustawodawczą

 sprawuje kontrolę nad działalnością Rady Ministrów

 wybiera ze swego grona Marszałka i wicemarszałków

 powołuje komisje stałe oraz może powoływać komisje nadzwyczajne

 może powołać komisję śledczą do zbadania określonej sprawy

 decyduje w imieniu Rzeczpospolitej Polskiej o stanie wojny i zawarciu pokoju

 rozpatruje projekt ustawy w trzech czytaniach

 posiada prawo wnoszenia poprawek do projektu ustawy w czasie rozpatrywania go przez Sejm (poseł)

 uchwala ustawy większością głosów

 ma prawo zarządzić referendum ogólnokrajowe

 uchwala wotum zaufania Radzie Ministrów

 wybiera Prezesa Rady Ministrów oraz członków R.M. w razie niepowołania Rady Ministrów lub nieudzielenia jej wotum zaufania

 może wyrazić ministrowi wotum nieufności

MARSZAŁEK SEMU

 przewodniczy obradom Sejmu

 strzeże praw Sejmu oraz reprezentuje Sejm na zewnątrz

 może odmówić poddania pod głosowanie poprawki ustawy, która uprzednio nie była przedłożona komisji

 przekazuje Senatowi ustawę uchwaloną przez Sejm

 po uchwaleniu ustawy przez Sejm i Senat przedstawia ją do podpisu Prezydentowi

 zarządza wybory Prezydenta

 przejmuje obowiązki Prezydenta, jeżeli nie może on okresowo sprawować urzędu

- wykonuje tymczasowo obowiązki Prezydenta do czasu wyboru nowego Prezydenta, w razie: śmierci Prezydenta

- zrzeczenia się urzędu przez Prezydenta

- stwierdzenia nieważności wyboru Prezydenta

- uznania przez Zgromadzenie Narodowe trwałej niezdolności Prezydenta do sprawowania urzędu ze względu na stan zdrowia

- złożenia Prezydenta z urzędu orzeczeniem trybunału Stanu

 może nakazać natychmiastowe zwolnienie zatrzymanego Prezesa NIK oraz Rzecznika Praw Obywatelskich

MARSZAŁEK SENATU

 przejmuje obowiązki Prezydenta, jeżeli nie może wykonywać ich Marszałek Sejmu

SENAT

 posiada inicjatywę ustawodawczą

 może przyjąć ustawę bez zmian, uchwalić poprawki albo uchwalić odrzucenie jej w całości

ZGROMADZENIE NARODOWE

 jego uchwałą może nastąpić postawienie prezydenta w stan oskarżenia

PREZYDENT

 posiada inicjatywę ustawodawczą

 zarządza wybory do sejmu i senatu

 podpisuję ustawę i zarządza jej ogłoszenie w Dzienniku Ustaw Rzeczpospolitej Polskiej

 przed podpisaniem ustawy może odwołać się do Trybunału Konstytucyjnego z wnioskiem w sprawie zgodności ustawy z Konstytucją

 może odmówić podpisania ustawy, gdy Trybunał uznał ją za niezgodną z Konstytucją

 może wystąpić z wnioskiem do Sejmu o ponowne rozpatrzenie ustawy

 po zasięgnięciu opinii Marszałka Sejmu i Marszałka Senatu może zarządzić skrócenie kadencji Sejmu

 jeżeli Sejm nie może się zebrać na posiedzenie postanawia o stanie wojny

 ma prawo zarządzić referendum ogólnokrajowe za zgodą Senatu

 czuwa nad przestrzeganiem Konstytucji

 stoi na straży suwerenności i bezpieczeństwa państwa oraz nienaruszalności i niepodzielności jego terytorium

 ratyfikuje i wypowiada umowy międzynarodowe, o czym zawiadamia Sejm i Senat

 mianuje i odwołuje pełnomocnych przedstawicieli Rzeczpospolitej w innych państwach i przy organizacjach międzynarodowych

 przyjmuj listy uwierzytelniające i odwołujące akredytownych przy nim przedstawicieli dyplomatycznych innych państw i organizacji międzynarodowych

 może zwrócić się do Trybunału Konstytucyjnego z wnioskiem w sprawie zgodności umowy międzynarodowej z Konstytucją

 współdziała w zakresie polityki zagranicznej z Prezesem Rady Ministrów i właściwym ministrem

 jest zwierzchnikiem Sił Zbrojnych

 w czasie pokoju sprawuje zwierzchnictwo nad Siłami Zbrojnym za pośrednictwem Ministra Obrony Narodowej

 mianuje Szefa Sztabu Generalnego i dowódców rodzajów Sił Zbrojnych na czas określony

 na czas wojny, na wniosek Prezesa Rady Ministrów, mianuje Naczelnego Dowódcę Sił Zbrojnych

 może odwołać w tym samym trybie Naczelnego Dowódcę Sił Zbrojnych

 na wniosek Ministra Obrony Narodowej nadaje stopnie wojskowe

 w razie bezpośredniego zewnętrznego zagrożenia państwa zarządza powszechną lub częściową mobilizację i użycie Sił Zbrojnych

 nadaje obywatelstwo polskie i wyraża zgodę na zrzeczenie się obywatelstwa polskiego

 nadaje ordery i oznaczenia

 stosuje prawo łaski ( nie stosuje się go do osób skazanych przez Trybunał Stanu)

 może zwracać się z orędziem do Sejmu, do Senatu lub Zgromadzenia Narodowego

 w sprawach szczególnej wagi może zwołać Radę Gabinetową

 wydaje rozporządzenia i zarządzenia

 wydaje postanowienia w zakresie realizacji pozostałych swoich kompetencji

 nadaje statut Kancelarii Prezydenta oraz powołuje i odwołuje Szefa Kancelarii Prezydenta Rzeczpospolitej

 wydaje akty urzędowe

 powołuje Prezesa Rady Ministrów wraz z pozostałymi członkami R.M.

 przyjmuje dymisję i powołuje wybranego przez Sejm nowego Prezesa Rady Ministrów jeżeli Sejm wyraża wotum nieufności Radzie Ministrów

 odwołuje ministra, któremu Sejm wyraził wotum nieufności

 powołuje sędziów

 powołuje Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego

 powołuje Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego

PREZES RADY MINISTRÓW

 akty urzędowe wymagają dla swojej ważności jego podpisu (ponosi za nie odpowiedzialność przed Sejmem)

 kieruje pracą Rady Ministrów

 wydaje rozporządzenia

 zapewnia wykonywanie polityki Rady Ministrów i określa sposoby jej wykonywania

 koordynuje i kontroluje pracę członków Rady ministrów

 sprawuje nadzór nad samorządem terytorialnym

 jest zwierzchnikiem służbowym pracowników administracji rządowej

 jest zwierzchnikiem korpusu służby cywilnej

 proponuje skład Rady Ministrów

 może zwrócić się do Sejmu o wyrażenie Radzie Ministrów wotum zaufania

 składa dymisję Rady Ministrów na pierwszym posiedzeniu nowo wybranego Sejmu

 składa dymisję Rady Ministrów w razie:

- nieuchwalenia przez sejm wotum zaufania dla Rady Ministrów

- wyrażenia Radzie Ministrów wotum nieufności

- rezygnacji Prezesa Rady Ministrów

RADA MINISTRÓW

 posiada inicjatywę ustawodawczą

 posiada prawo wnoszenia poprawek do projektu ustawy w czasie rozpatrywania go przez Sejm

 może uznać uchwalony przez siebie projekt ustawy za pilny ( z wyjątkiem projektów ustaw podatkowych, ustaw dotyczących wyboru Prezydenta, Sejmu, Senatu oraz organów samorządu terytorialnego, ustaw regulujących ustrój i właściwość władz publicznych, a także kodeksów)

 prowadzi politykę wewnętrzną i zagraniczną Rzeczpospolitej

 zajmują się sprawami polityki państwa nie zastrzeżonymi dla innych organów państwowych i samorządu terytorialnego

 kieruje administracją rządową

 zapewnia wykonanie ustaw

 wydaje rozporządzenia

 koordynuje i kontroluje prace organów administracji rządowej

 chroni interesy Skarbu Państwa

 uchwala projekty budżetu państwa

 kieruje wykonaniem budżetu państwa i uchwala zamknięcie rachunków państwowych i sprawozdanie z wykonania budżetu

 zapewnia bezpieczeństwo wewnętrzne państwa oraz porządek publiczny

 zapewnia bezpieczeństwo zewnętrzne państwa

 sprawuje ogólne kierownictwo w dziedzinie stosunków z innymi państwami i organizacjami międzynarodowymi

 zawiera umowy międzynarodowe wymagające ratyfikacji oraz zatwierdza i wypowiada inne umowy międzynarodowe

 sprawuje ogólne kierownictwo w dziedzinie obronności kraju oraz określa corocznie liczbę obywateli powoływanych do czynnej służby wojskowej

 określa organizację i tryb swojej pracy

SĄDY POWSZECHNE

 sprawują wymiar sprawiedliwości we wszystkich sprawach z wyjątkiem spraw ustawowo zastrzeżonych dla właściwości innych sądów

NACZELNY SĄD ADMINISTRACYJNY ORAZ SĄDY ADMINISTRACYJNE

 kontrola działalności administracji publicznej

 kontrola ta obejmuje również orzekanie o zgodności z ustawami uchwał organów samorządu terytorialnego i aktów normatywnych terenowych organów administracji rządowej

SĄD NAJWYŻSZY

 stwierdza ważność referendum ogólnokrajowego oraz referendum

 stwierdza ważność wyboru Prezydenta

 sprawuje nadzór nad działalnością sądów powszechnych i wojskowych w zakresie orzekania

KRAJOWA RADA SĄDOWNICTWA

 stoi na straży niezależności sądów i niezawisłości sędziów

 może wystąpić do Trybunału Konstytucyjnego z wnioskiem w sprawie zgodności z Konstytucją aktów normatywnych w zakresie, w jakim dotyczą one niezależności sądów i niezawisłości sędziów

 wybiera spośród swoich członków przewodniczącego i dwóch wiceprzewodniczących

TRYBUNAŁ KONSTYTUCYJNY

 jeżeli Prezydent nie jest w stanie powiadomić Marszałka Sejmu o niemożności sprawowania urzędu, wówczas o stwierdzeniu przeszkody w sprawowaniu urzędu przez Prezydenta rozstrzyga T.K. na wniosek Marszałka Sejmu

 w takiej sytuacji powierza Marszałkowi Sejmu tymczasowe wykonywanie obowiązków Prezydenta

 orzeka w sprawach:

- zgodności ustaw i umów międzynarodowych z Konstytucją

- zgodności ustaw z ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi

- zgodności z Konstytucją celów lub działalności partii politycznych

 rozstrzyga spory kompetencyjne pomiędzy centralnymi konstytucyjnymi organami państwa

 określa termin utraty mocy obowiązujących aktu normatywnego po zapoznaniu się z opinią Rady Ministrów

 powoływany przez Prezydenta

PREZES TRYBUNAŁU KONSTYTUCYJNEGO

 może nakazać natychmiastowe zwolnienie zatrzymanego sędziego T.K.

TRYBUNAŁ STANU

 za naruszenie konstytucji lub ustawy odpowiadają przed nim :Prezydent, Prezes Rady Ministrów oraz członkowie Rady Ministrów, Prezes Narodowego Banku Polskiego itd.

 Przewodniczący Trybunału Stanu może nakazać natychmiastowe zwolnienie zatrzymanego członka T.S.

NAJWYŻSZA IZBA KONTROLI

 naczelny organ kontroli państwowej

 podlega Sejmowi

 kontroluje działalność organów administracji rządowej, Narodowego Banku Polskiego, państwowych osób prawnych i innych państwowych jednostek organizacyjnych z punktu widzenia legalności, gospodarności, celowości i rzetelności

 może kontrolować działalność organów samorządu terytorialnego, komunalnych osób prawnych i innych komunalnych jednostek organizacyjnych

 może kontrolować działalność innych jednostek organizacyjnych i podmiotów gospodarczych w zakresie jakim wykorzystują one majątek lub środki państwowe lub komunalne oraz wywiązują się z zobowiązań finansowych na rzecz państwa

 przekłada Sejmowi:

- analizę wykonania budżetu państwa i założeń polityki pieniężnej

- opinię w przedmiocie absolutorium dla Rady Ministrów

- informacje o wynikach kontroli, wnioski i wystąpienia, określone w ustawach

 przedstawia Sejmowi coroczne sprawozdanie ze swojej działalności

RZECZNIK PRAW OBYWATELSKICH

 stoi na straży wolności i praw człowieka i obywatela

 powoływany przez Sejm za zgodą Senatu

KRAJOWA RADA RADIOFONII I TELEWIZJI

 stoi na straży wolności słowa, prawa do informacji oraz interesu publicznego w radiofonii i telewizji

 wydaje rozporządzenia, a w sprawach indywidualnych podejmuje uchwały

 członkowie powoływani są przez Sejm, Senat i Prezydenta

STANY NADZWYCZAJNE

 może zostać wprowadzony w sytuacjach szczególnych zagrożeń, jeżeli zwykłe środki konstytucyjne są niewystarczające

 stany nadzwyczajne: stan wojenny, stan wyjątkowy lub stan klęski żywiołowej

 wprowadza je Prezydent na wniosek Rady Ministrów

 przedłużenie stanu wyjątkowego może nastąpić tylko raz za zgodą Sejmu

 Prezydent przedstawia Sejmowi rozporządzenie o wprowadzeniu stanu wojennego lub wyjątkowego, a następnie Sejm rozpatruje je (może je uchylić)

 Rada ministrów może stan klęski żywiołowej (przedłużenie tego stanu za zgodą Sejmu