Rola i kompetencje organów administracji publicznej nadzorującej transport i dystrybucję surowców i artykułów żywnościowych.
Zgodnie z
kompetencjami kwestie dotyczące bezpieczeństwa i jakości żywności
należą w Polsce
do Ministerstwa Zdrowia oraz Ministerstwa
Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Liderem bezpieczeństwa żywności jest
minister zdrowia. Do jego zadań należy koordynowanie działań
wielosektorowych oraz zarządzanie międzyresortowym zespołem, w
którego skład wchodzą:
Państwowa Inspekcja Sanitarna – podległa ministrowi zdrowia,
Inspekcja Weterynaryjna, Inspekcja Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych, Inspekcja Ochrony Roślin i Nasiennictwa – podległe Ministerstwu Rolnictwa,
Inspekcja Handlowa – podległa Urzędowi Ochrony Konkurencji i Konsumentów.
Inspekcja Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych
Zadania Inspekcji Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych (IJHARS)
IJHARS sprawuje nadzór nad jakością handlową artykułów rolno-spożywczych poprzez:
kontrolę jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych w produkcji i obrocie, w tym wywożonych za granicę,
kontrolę jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych sprowadzanych z zagranicy, w tym kontrolę graniczną tych artykułów,
dokonywanie oceny i wydawanie świadectw w zakresie jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych,
oraz kontrolę warunków składowania i transportu artykułów rolno-spożywczych.
Jakość handlowa to cechy artykułu rolno-spożywczego dotyczące jego właściwości organoleptycznych, fizykochemicznych i mikrobiologicznych w zakresie technologii produkcji, wielkości lub masy oraz wymagania wynikające ze sposobu produkcji, opakowania, prezentacji i oznakowania
Zgodnie z art. 23 ustawy z dnia 21 grudnia 2000 r. o jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych kontrola jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych oraz warunków składowania i transportu tych artykułów ma na celu sprawdzenie, czy:
artykuły rolno-spożywcze spełniają wymagania w zakresie jakości handlowej określone w przepisach o jakości handlowej oraz deklarowane przez producenta lub wprowadzającego do obrotu,
artykuły rolno-spożywcze są składowane lub transportowane w sposób zapewniający zachowanie ich właściwej jakości handlowej.
Kontrola prowadzona przez IJHARS obejmuje co najmniej jedną z następujących czynności:
sprawdzenie dokumentów umożliwiających identyfikację artykułu rolno-spożywczego, atestów jakościowych, wyników badań laboratoryjnych oraz innych dokumentów świadczących o jego jakości handlowej,
sprawdzenie opakowania, oznakowania, prezentacji artykułu rolno-spożywczego oraz warunków jego przechowywania i transportu,
oględziny artykułu rolno-spożywczego,
pobranie próbek oraz ich ocenę lub badanie laboratoryjne,
ustalenie klasy jakości artykułu rolno-spożywczego,
sprawdzanie sposobu produkcji artykułu rolno-spożywczego lub prawidłowości przebiegu procesu technologicznego, o ile wynika to z odrębnych przepisów.
W wyniku kontroli wojewódzki inspektor może w drodze decyzji:
zakazać wprowadzania do obrotu artykułu niespełniającego wymagań jakości handlowej lub wymagań w zakresie transportu lub składowania,
nakazać poddanie artykułu, o którym mowa w pkt 1, określonym zabiegom,
zakazać składowania artykułu w nieodpowiednich warunkach albo jego transportowania środkami transportu nienadającymi się do tego celu,
przeklasyfikować artykuł rolno-spożywczy do niższej klasy, jeżeli artykuł ten nie spełnia wymagań jakościowych dla danej klasy jakości handlowej,
nakazać zniszczenie artykułu, o którym mowa w pkt 1, na koszt jego posiadacza.
Kontroli IJHARS nie podlegają:
artykuły rolno-spożywcze wytwarzane na własny użytek;
sprzedawane przez ich producentów w gospodarstwie bezpośrednio konsumentom;
materiał siewny roślin.
Inspektorzy IJHARS uprawnieni są do:
wstępu do pomieszczeń lub do środków transportu kontrolowanych jednostek;
żądania pisemnych lub ustnych informacji związanych z przedmiotem kontroli;
żądania okazywania dokumentów związanych z przedmiotem kontroli;
pobierania nieodpłatnie próbek do badań.
Wykonując swoje zadania IJHARS , w drodze decyzji, może:
zakazać wprowadzania do obrotu artykułu rolno-spożywczego niespełniającego wymagań jakości
handlowej lub wymagań w zakresie transportu lub składowania;
nakazać poddanie artykułu rolno-spożywczego określonym zabiegom uzdatniającym;
zakazać składowania artykułu rolno-spożywczego w nieodpowiednich warunkach albo jego transportowania środkami transportu nienadającymi się do tego celu;
przeklasyfikować artykuł rolno-spożywczy do niższej klasy, jeżeli artykuł ten nie spełnia wymagań jakościowych dla danej klasy jakości handlowej;
nakazać zniszczenie artykułu rolno-spożywczego na koszt jego posiadacza.
Decyzje takie są najczęściej wydawane przed zakończeniem kontroli i podlegają natychmiastowemu wykonaniu. W przypadku stwierdzenia niewłaściwej jakości handlowej organ Inspekcji, w drodze decyzji, zakazuje wprowadzenia artykułu rolno-spożywczego do obrotu.
Zgłoszenie do inspektora jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych
Każdy podmiot podejmujący działalność gospodarczą w zakresie produkcji, składowania, konfekcjonowania i obrotu artykułami rolno-spożywczymi (z wyjątkiem rolników prowadzących działalność rolniczą, podmiotów wyrabiających wino gronowe lub moszcz gronowy z winogron pochodzących z upraw winorośli położonych na terytorium Polski oraz działalności w zakresie obrotu detalicznego artykułami rolno-spożywczymi) powinien zgłosić to wojewódzkiemu inspektorowi jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych właściwemu ze względu na miejsce zamieszkania lub siedzibę zgłaszającego.
Zgłoszenie powinno być dokonane nie później niż w dniu rozpoczęcia działalności gospodarczej. Powinno ono zawierać:
imię, nazwisko i adres albo nazwę i siedzibę zgłaszającego;
określenie przedmiotu działalności gospodarczej, w tym informację o działalności eksportowej;
wskazanie miejsca produkcji, składowania lub konfekcjonowania artykułów rolno-spożywczych.
Do zgłoszenia powinien być dołączony aktualny odpis z Krajowego Rejestru Sądowego lub zaświadczenie o wpisie do ewidencji działalności gospodarczej.
Zaprzestanie prowadzenia działalności gospodarczej należy zgłosić wojewódzkiemu inspektorowi jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych w terminie 7 dni od dnia jej zaprzestania.
Sposób postępowania IJHARS w odniesieniu do artykułów rolno-spożywczych, których skład jest niezgodny z przepisami dotyczącymi jakości handlowej – wada fizykochemiczna
Wszczęcie postępowania administracyjnego w celu ustalenia stopnia pogorszenia jakości.
Wydanie decyzji o stopniu pogorszenia jakości.
Wniosek do Urzędu Skarbowego.
Sposób postępowania IJHARS w odniesieniu do artykułów rolno-spożywczych, których oznakowanie jest niezgodne z przepisami dotyczącymi jakości handlowej – nieprawidłowości w oznakowaniu
Wszczęcie postępowania administracyjnego.
Wydanie decyzji o poddaniu artykułu zabiegowi poprawnego oznakowania.
Wydanie decyzji finansowej w wysokości do pięciokrotnej wartości korzyści majątkowej uzyskanej lub która mogłaby zostać uzyskana przez wprowadzenie tych artykułów rolno-spożywczych do obrotu, nie niższej jednak niż 500 zł.
Sposób postępowania IJHARS w odniesieniu do artykułów rolno-spożywczych, których skład jest niezgodny z przepisami dotyczącymi jakości handlowej – nieprawidłowości – zafałszowanie
Wszczęcie postępowania administracyjnego w celu ustalenia stopnia pogorszenia jakości.
Wydanie decyzji o zakazie wprowadzania do obrotu.
Wydanie decyzji finansowej w wysokości nie wyższej niż 10% przychodu osiągniętego w roku rozliczeniowym poprzedzającym rok nałożenia kary, nie niższej jednak niż 1.000 zł.
Warto podkreślić, że w świetle ustawy z 21 grudnia 2000 r. o jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych ten, kto:
uniemożliwia lub utrudnia organowi Inspekcji lub organowi Inspekcji Handlowej przeprowadzanie kontroli,
wprowadza do obrotu artykuły rolno-spożywcze nieodpowiadające jakości handlowej określonej w przepisach,
wprowadza do obrotu artykuły rolno-spożywcze zafałszowane,
nie usuwa nieprawidłowości stwierdzonych podczas kontroli w terminie określonym w zaleceniach pokontrolnych,
podlega karze pieniężnej. Ustalając wysokość kary IJHARS uwzględnia stopień szkodliwości czynu, stopień zawinienia, zakres naruszenia, dotychczasową działalność podmiotu działającego na rynku artykułów rolno-spożywczych i wielkość jego obrotów.
Rolnictwo ekologiczne
Inspekcja Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych realizuje następujące zadania w zakresie rolnictwa ekologicznego:
sprawuje nadzór nad upoważnionymi jednostkami certyfikującymi oraz nadzór nad produkcją ekologiczną,
upoważnia producentów do przywozu produktów rolnictwa ekologicznego z państw trzecich nie wymienionych na liście Komisji Europejskiej,
dopuszcza do swobodnego obrotu we Wspólnocie przesyłki produktów rolnictwa ekologicznego z krajów trzecich, przez sprawdzenie przesyłki i potwierdzenie świadectwa kontroli,
gromadzi, przechowuje i przetwarza informacje o producentach w rolnictwie ekologicznym,
rozpatruje wnioski o pozwolenie na zastosowanie przewidzianych prawem odstępstw od zasad produkcji ekologicznej,
przejmuje uprawnienia jednostki certyfikującej, na okres nie dłuższy niż 60 dni, której zostało cofnięte upoważnienie,
informuje producentów ekologicznych objętych przez daną jednostkę certyfikującą kontrolą, o cofnięciu upoważnienia tej jednostce,
przygotowuje egzaminy na inspektorów rolnictwa ekologicznego oraz prowadzi rejestr tych inspektorów.
W ramach nadzoru nad upoważnionymi jednostkami certyfikującymi Główny Inspektor JHARS
przeprowadza audyty i dokonuje inspekcji upoważnionych jednostek certyfikujących,
dokonuje sprawdzenia u producentów prawidłowości kontroli wykonanych przez upoważnione jednostki certyfikujące,
przekazuje jednostkom certyfikującym wnioski pokontrolne,
nakazuje wykonanie odpowiednich działań naprawczych związanych z funkcjonowaniem jednostek certyfikujących,
może żądać od jednostek certyfikujących wszelkich dodatkowych danych i informacji związanych ze sprawowanym nadzorem,
przeprowadza analizy danych i informacji dostarczanych przez jednostki certyfikujące.
Produkty regionalne i tradycyjne
Ustawa o rejestracji i ochronie nazw i oznaczeń produktów rolnych i środków spożywczych oraz o produktach tradycyjnych (Dz.U. 2005 r., Nr. 10, poz. 68 z późn. zm.) wyznacza organy i jednostki kompetentne w dwóch obszarach:
oceny wniosków o rejestrację produktów, oraz
kontroli produktów.
ORGANY WŁAŚCIWE W SPRAWIE OCENY WNIOSKÓW O REJESTRACJĘ PRODUKTÓW
Minister właściwy ds. rynków rolnych, który m.in.:
przyjmuje i ocenia wnioski o rejestrację oraz wnioski o zmianę wniosku o rejestrację;
prowadzi postępowanie w przypadku wniesienia sprzeciwu przez inne państwo do wniosku o rejestrację zgłoszonego przez Polskę;
przyjmuje i zgłasza sprzeciw oraz prowadzi postępowanie w przypadku wniesienia sprzeciwu przez Polskę do wniosku o rejestrację zgłoszonego przez inne państwo;
przekazuje do Komisji Europejskiej informacje o organach i jednostkach organizacyjnych właściwych w sprawach kontroli i certyfikacji produktów.
Rada do Spraw Tradycyjnych i Regionalnych Nazw Produktów Rolnych i Środków Spożywczych jako organ opiniodawczo-doradczy ministra, który opiniuje:
wnioski o rejestrację i wnioski o zmianę specyfikacji;
zastrzeżenia do wniosków o rejestrację;
sprzeciwy do wniosków o rejestrację wniesionych przez inne państwo;
sprzeciwy strony Polskiej do wniosku o rejestrację złożonego przez inne państwo.
ORGANY WŁAŚCIWE DO KONTROLI PRODUKTÓW REGIONALNYCH I TRADYCYJNYCH DOKONYWANEJ NA WNIOSEK PRODUCENTA
Minister właściwy ds. rynków rolnych - upoważniający jednostki certyfikujące, do przeprowadzania kontroli, wydawania i cofania certyfikatów potwierdzających zgodność procesu produkcji produktów posiadających chronioną nazwę pochodzenia, chronione oznaczenie geograficzne lub gwarantowaną tradycyjną specjalność ze specyfikacją;
Główny Inspektor Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych - sprawujący nadzór nad upoważnionymi przez ministra właściwego ds. rynków rolnych jednostkami certyfikującymi;
Wojewódzki Inspektor Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych- przeprowadzający kontrolę zgodności procesu produkcji produktów rolnych i środków spożywczych posiadających chronioną nazwę pochodzenia, chronione oznaczenie geograficzne lub będących gwarantowaną tradycyjną specjalnością ze specyfikacją;
Upoważnione jednostki certyfikujące przeprowadzające kontrole oraz wydające i cofające certyfikaty zgodności.
ZADANIA GŁÓWNEGO INSPEKTORA JAKOŚCI HANDLOWEJ ARTYKUŁÓW ROLNO-SPOŻYWCZYCH W ZAKRESIE NADZORU NAD JEDNOSTKAMI CERTYFIKUJĄCYMI
kontroluje jednostki certyfikujące w zakresie stosowania przez nie procedur kontrolnych, posiadanych środków technicznych oraz kwalifikacji pracowników;
dokonuje sprawdzenia dokumentów dotyczących kontroli producentów;
przeprowadza analizy danych dostarczanych przez jednostki certyfikujące, dotyczących kontroli zgodności procesu produkcji produktów posiadających chronioną nazwę pochodzenia, chronione oznaczenie geograficzne lub będących gwarantowanymi tradycyjnymi specjalnościami ze specyfikacją;
przekazuje jednostkom certyfikującym wnioski pokontrolne, w których wyznacz termin usunięcia uchybień wskazanych w tych wnioskach.
Państwowa Inspekcja Sanitarna
Zadania i zakres działania Państwowej Inspekcji Sanitarnej
Państwowa Inspekcja Sanitarna jest powołana do realizacji zadań z zakresu zdrowia publicznego, w szczególności poprzez sprawowanie nadzoru nad warunkami:
higieny środowiska,
higieny pracy w zakładach pracy,
higieny radiacyjnej,
higieny procesów nauczania i wychowania,
higieny wypoczynku i rekreacji,
zdrowotnymi żywności, żywienia i przedmiotów użytku,
higieniczno-sanitarnymi, jakie powinien spełniać personel medyczny, sprzęt oraz pomieszczenia, w których są udzielane świadczenia zdrowotne
– w celu ochrony zdrowia ludzkiego przed niekorzystnym wpływem szkodliwości i uciążliwości środowiskowych, zapobiegania powstawaniu chorób, w tym chorób zakaźnych i zawodowych.
Wykonywanie zadań PIS polega na sprawowaniu zapobiegawczego i bieżącego nadzoru sanitarnego oraz prowadzeniu działalności zapobiegawczej i przeciwepidemicznej w zakresie chorób zakaźnych i innych chorób powodowanych warunkami środowiska, a także na prowadzeniu działalności oświatowo-zdrowotnej.
Do zakresu działania Państwowej Inspekcji Sanitarnej w dziedzinie zapobiegawczego nadzoru sanitarnego należy w szczególności:
1) opiniowanie projektów planów zagospodarowania przestrzennego województwa, miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy;
1a) uzgadnianie warunków zabudowy i zagospodarowania terenu pod względem wymagań higienicznych i zdrowotnych;
2) uzgadnianie dokumentacji projektowej pod względem wymagań higienicznych i zdrowotnych dotyczących:
a) budowy oraz zmiany sposobu użytkowania obiektów budowlanych, statków morskich, żeglugi śródlądowej i powietrznych,
b) nowych materiałów i procesów technologicznych przed ich zastosowaniem w produkcji lub budownictwie;
3) uczestniczenie w dopuszczeniu do użytku obiektów budowlanych, statków morskich, żeglugi śródlądowej i powietrznych oraz środków komunikacji lądowej;
4) inicjowanie przedsięwzięć oraz prac badawczych w dziedzinie zapobiegania negatywnym wpływom czynników i zjawisk fizycznych, chemicznych i biologicznych na zdrowie ludzi.
Do zakresu działania Państwowej Inspekcji Sanitarnej w dziedzinie zapobiegania i zwalczania chorób należy:
1) dokonywanie analiz i ocen epidemiologicznych;
2) opracowywanie programów i planów działalności zapobiegawczej i przeciwepidemicznej, przekazywanie ich do realizacji podmiotom leczniczym w rozumieniu przepisów o działalności leczniczej oraz kontrola realizacji tych programów i planów;
3) ustalanie zakresu i terminów szczepień ochronnych oraz sprawowanie nadzoru w tym zakresie;
4) wydawanie zarządzeń i decyzji lub występowanie do innych organów o ich wydanie – w wypadkach określonych w przepisach o zwalczaniu chorób zakaźnych;
4a) wydawanie decyzji o stwierdzeniu choroby zawodowej lub decyzji o braku podstaw do jej stwierdzenia;
5) planowanie i organizowanie sanitarnego zabezpieczenia granic państwa;
6) nadzór sanitarny nad ruchem pasażerskim i towarowym w morskich i lotniczych portach oraz przystaniach;
7) udzielanie poradnictwa w zakresie spraw sanitarno-epidemiologicznych lekarzom okrętowym i personelowi pomocniczo-lekarskiemu, zatrudnionemu na statkach morskich, żeglugi śródlądowej i powietrznych;
8) kierowanie akcją sanitarną przy masowych przemieszczeniach ludności, zjazdach i zgromadzeniach.
Do podstawowych zadań Departamentu Bezpieczeństwa Żywności i Żywienia należy:
ustalanie priorytetów i kierunków działań Państwowej Inspekcji Sanitarnej w zakresie bezpieczeństwa żywności, żywienia, kosmetyków oraz materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością;
dokonywanie analiz i ocen sytuacji epidemiologicznej w zakresie kompetencji Departamentu;
opracowywanie rocznych planów działań w zakresie doskonalenia krajowego systemu bezpieczeństwa żywności i żywienia oraz krajowego planu pobierania próbek i badania żywności w ramach urzędowej kontroli i monitoringu;
koordynowanie zagadnień związanych z opracowaniem, wdrożeniem i funkcjonowaniem monitoringu zanieczyszczeń żywności;
prowadzenie spraw dotyczących szkoleń w zakresie zadań Departamentu;
koordynowanie i prowadzenie spraw związanych z żywnością genetycznie modyfikowaną (GMO) oraz współpraca w tym zakresie z właściwymi jednostkami krajowymi i zagranicznymi oraz Komisją Europejską;
prowadzenie Krajowego Punktu Kontaktowego (KPK) i koordynowanie działań w zakresie systemu RASFF;
współpraca z podpunktem systemu RASFF (PKPK) w Głównym Inspektoracie Weterynarii;
uczestniczenie w grupach roboczych i komitetach Komisji Europejskiej oraz Rady UE, panelach/grupach eksperckich Europejskiego Urzędu ds. Bezpieczeństwa Żywności oraz sesjach komitetów Komisji Kodeksu Żywnościowego FAO/WHO (Codex Alimentarius);
koordynowanie prac związanych z przygotowywaniem i uzgodnieniem stanowisk prezentowanych na forum instytucji Unii Europejskiej oraz opracowywanie i uzgadnianie opinii merytorycznych dla stanowisk przygotowywanych przez inne resorty – w zakresie bezpieczeństwa żywności;
przygotowywanie, udział oraz koordynacja misji przedstawicieli Food and Veterinary Office (FVO) Komisji Europejskiej, dokonujących oceny pracy Państwowej Inspekcji Sanitarnej w różnych obszarach bezpieczeństwa żywności;
opracowywanie projektów Stanowisk Rządu RP i Informacji Rządu RP w zakresie kompetencji Ministra Zdrowia w odniesieniu do określonych dokumentów z zakresu bezpieczeństwa żywności;
przygotowywanie pod względem merytorycznym, projektów aktów prawnych z obszaru bezpieczeństwa żywności, żywienia, materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością oraz kosmetyków oraz bieżące uczestniczenie w procedurze legislacyjnej - zharmonizowanych z przepisami Unii Europejskiej;
koordynowanie nadzoru Państwowej Inspekcji Sanitarnej nad importem produktów spożywczych w tym przestrzegania Decyzji Komisji Europejskiej w zakresie szczególnych warunków importu produktów spożywczych pochodzących z niektórych krajów trzecich;
koordynowanie i nadzór nad realizacją przepisów ustawy z dnia 30 marca 2001 r. o kosmetykach, w tym nadzór nad systemem informowania o kosmetykach;
nadzór merytoryczny oraz przeprowadzanie kontroli pionów Higieny Żywności, Żywienia i Przedmiotów Użytku jednostek organizacyjnych PIS;
audytowanie zgodności postępowania jednostek organizacyjnych PIS z przepisami rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady nr 882/2004/WE z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie kontroli urzędowych przeprowadzanych w celu sprawdzenia zgodności z prawem paszowym i żywnościowym oraz regułami dotyczącymi zdrowia zwierząt i dobrostanu zwierząt;
współdziałanie z Głównym Inspektoratem Weterynarii w zakresie zagadnień bezpieczeństwa żywności;
współdziałanie, koordynowanie i nadzorowanie międzyresortowego opracowywania wieloletnich krajowych planów kontroli oraz raportów wynikających z ww. planów (rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady nr 882/2004/WE z dnia 29 kwietnia 2004r.);
zarządzanie system informatycznym „System Bezpieczeństwa Żywności II” (SBŻ II) dotyczącym wspomagania zarządzania procesami nadzoru sanitarnego pionu higieny żywności, żywienia i przedmiotów użytku, w tym laboratoriów badania żywności przez jednostki organizacyjne PIS;
uczestniczenie w sympozjach i konferencjach; przygotowanie programowe narad, spotkań i szkoleń związanych z zakresem działania Departamentu oraz ich prowadzenie;
rozpatrywanie odwołań przedsiębiorców od decyzji państwowych wojewódzkich inspektorów sanitarnych o nałożeniu kar pieniężnych, z wyłączeniem odwołań w zakresie suplementów diety;
rozpatrywanie oraz załatwianie skarg i wniosków z zakresu kompetencji Departamentu;
koordynowanie działań organów Państwowej Inspekcji Sanitarnej w zakresie nadzoru nad zawartością substancji szkodliwych w dymie papierosowym określonych przepisach o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych;
współpraca z instytutami naukowymi i ekspertami oraz koordynowanie prac związanych z gromadzeniem, analizą merytoryczną i wymianą danych naukowych z zakresu bezpieczeństwa żywności i żywienia;
opiniowanie pod względem merytorycznym aktów prawnych dotyczących bezpieczeństwa żywności i żywienia oraz kosmetyków.
Główny Inspektorat Weterynarii
Główny Lekarz
Weterynarii, jako centralny organ administracji rządowej, kieruje
działalnością Inspekcji Weterynaryjnej przy pomocy Głównego
Inspektoratu Weterynarii.
Zadania Głównego Lekarza Weterynarii
określa ustawa z dnia 29 stycznia 2004 r. o Inspekcji Weterynaryjnej
(tekst jednolity: Dz. U. z 2010 r. Nr 112 poz. 744 ze zm.)
Główny Lekarz Weterynarii:
Ustala ogólne kierunki działania Inspekcji i wydaje instrukcje określające sposób jej postępowania, w tym instrukcje dotyczące stosowania przez organy Inspekcji przepisów Unii Europejskiej;
Koordynuje i kontroluje wykonywanie zadań przez wojewódzkich, powiatowych i granicznych lekarzy weterynarii;
Może wydawać wojewódzkim, powiatowym i granicznym lekarzom weterynarii polecenia dotyczące podjęcia określonych czynności oraz żądać od nich informacji z zakresu ich działania;
Współpracuje z Międzynarodowym Urzędem do Spraw Epizootii oraz innymi organizacjami międzynarodowymi;
Dokonuje analiz i ocen sytuacji epizootycznej, bezpieczeństwa produktów pochodzenia zwierzęcego i wymagań weterynaryjnych przy ich produkcji;
Opracowuje krajowe programy dotyczące realizacji zadań, z zakresu zwalczania chorób zakaźnych zwierząt i chorób odzwierzęcych podlegających obowiązkowi zwalczania, badań kontrolnych zakażeń zwierząt, monitorowania chorób odzwierzęcych i odzwierzęcych czynników chorobotwórczych podlegających obowiązkowi monitorowania oraz związanej z nimi oporności na środki przeciwdrobnoustrojowe u zwierząt, w produktach pochodzenia zwierzęcego i środkach żywienia zwierząt, monitorowania substancji niedozwolonych, pozostałości chemicznych, biologicznych, produktów leczniczych i skażeń promieniotwórczych u zwierząt, w ich wydzielinach i wydalinach, w tkankach lub narządach zwierząt, w produktach pochodzenia zwierzęcego, w wodzie przeznaczonej do pojenia zwierząt oraz środkach żywienia zwierząt;
Organizuje szkolenia dla urzędowych lekarzy weterynarii;
Utrzymuje rezerwę szczepionek, biopreparatów i produktów biobójczych oraz innych środków niezbędnych do diagnozowania i zwalczania chorób zakaźnych zwierząt, w tym chorób odzwierzęcych oraz monitorowania chorób odzwierzęcych i odzwierzęcych czynników chorobotwórczych, a także związanej z nimi oporności na środki przeciwdrobnoustrojowe u zwierząt, w produktach pochodzenia zwierzęcego i środkach żywienia zwierząt;
Zarządza weterynaryjnym systemem wymiany informacji;
Prowadzi listę podmiotów upoważnionych przez Inspekcję Weterynaryjną do wystawiania świadectw zdrowia;
Współpracuje z organami centralnymi państw członkowskich Unii Europejskiej odpowiedzialnymi za przestrzeganie stosowania prawodawstwa weterynaryjnego oraz Komisją Europejską w zakresie realizacji zadań Inspekcji;
Tworzy podpunkt krajowego punktu kontaktowego (PKPK) sieci systemu RASFF i kieruje pracami tego podpunktu;
Jest odpowiedzialny za zbieranie informacji dotyczących wszystkich stwierdzonych przypadków niebezpiecznej żywności pochodzenia roślinnego, zwierzęcego i pasz - w zakresie objętym kompetencjami Inspekcji Weterynaryjnej, Państwowej Inspekcji Ochrony Roślin i Nasiennictwa, Inspekcji Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych oraz Inspekcji Handlowej - i za przekazywanie tych informacji do krajowego punktu kontaktowego sieci systemu RASFF.
Państwowa Inspekcja Ochrony Roślin i Nasiennictwa
Do zakresu działania Wydziału Nasiennictwa należy w szczególności:
przygotowywanie i wdrażanie wytycznych w sprawach oceny i kontroli materiału siewnego;
nadzór nad systemem rejestracji przedsiębiorców i rolników dokonujących obrotu materiałem siewnym oraz dostawców zajmujących się materiałem szkółkarskim i materiałem rozmnożeniowym i nasadzeniowym roślin warzywnych i ozdobnych;
nadzór nad systemem pobierania prób i dokonywaniem oceny materiału siewnego;
nadzór nad wydawaniem akredytacji w zakresie pobierania prób i oceny materiału siewnego oraz wydawania urzędowych etykiet i plomb;
określanie stopni kwalifikacji importowanego materiału siewnego z krajów trzecich;
przygotowywanie informacji, analiz i sprawozdań z oceny i kontroli materiału siewnego;
przygotowywanie informacji z obrotu materiałem siewnym;
nadzór nad działalnością wojewódzkich inspektoratów w zakresie oceny i kontroli materiału siewnego;
rejestracja umów w sprawach rozmnażania nasion w krajach trzecich;
prowadzenie bazy o materiałach ekologicznych i prowadzenie spraw związanych z wydawaniem zezwoleń na użycie materiału konwencjonalnego;
nadzór nad pobieraniem prób oraz uczestnictwo w testach porównawczych UE;
dokonywanie oceny tożsamości odmianowej;
nadzór nad kontrolą upraw winorośli, z których winogrona przeznaczane są do wyrobu wina;
prowadzenie spraw związanych z dokonywaniem ponownej oceny materiału siewnego;
wykonywanie innych prac z zakresu oceny i kontroli materiału siewnego zleconych przez Głównego Inspektora lub Zastępcę Głównego Inspektora do spraw nasiennictwa.
Bezpieczeństwo żywności
Podstawowym aktem regulującym kwestie bezpieczeństwa żywności w Unii Europejskiej jest Rozporządzenie nr 178/2002 Parlamentu Europejskiego oraz Rady z 28 stycznia 2002 roku, ustanawiające ogólne zasady regulujące sprawy żywności i pasz, w szczególności ich bezpieczeństwo, na poziomie wspólnotowym i krajowym, powołujące Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności oraz określające procedury w tym zakresie.
Dla zapewnienia bezpieczeństwa żywności i sprawnej kontroli i nadzoru, powstała Strategia Bezpieczeństwa Żywności, jako krajowy dokument koordynujący działania wszystkich organów urzędowej kontroli żywności, do których zaliczona jest Państwowa Inspekcja Ochrony Roślin i Nasiennictwa. Strategia ta powstała w celu zapewnienia bezpieczeństwa żywności w całym łańcuchu żywnościowym, rozpoczynając od produkcji pierwotnej, a kończąc na jej dystrybucji.
Na podstawie Rozporządzenia nr 178/2002 został powołany System Wczesnego Ostrzegania o Niebezpiecznych Produktach Żywnościowych i Paszach (RASFF – Rapid Alert System for Food and Feed).
Zasada działania systemu opiera się na zbieraniu i szybkim przekazywaniu organom urzędowej kontroli żywności informacji o produktach żywnościowych i paszach mogących stanowić zagrożenie dla zdrowia ludzi. W ramach systemu dokonywana jest ocena stopnia zagrożenia dla zdrowia konsumentów w wyniku pojawienia się na rynku żywności szkodliwej dla zdrowia.
Państwowa Inspekcja Ochrony Roślin i Nasiennictwa uczestniczy w tym systemie, poprzez przeprowadzanie urzędowych kontroli pozostałości środków ochrony roślin w produktach roślinnych pochodzących bezpośrednio z produkcji pierwotnej (przed wprowadzeniem na rynek). Mają one na celu stwierdzenie prawidłowości stosowania środków ochrony roślin, zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa tj. ustawy z dnia 18 grudnia 2003 r. o ochronie roślin (Dz. U. z 2008 r. Nr 133, poz. 849 z późn. zm.) oraz zapobieganie wprowadzaniu do obrotu płodów rolnych stwarzających zagrożenie zdrowia ludzi i zwierząt.
W przypadku podejrzenia zastosowania środka ochrony roślin niedopuszczonego do obrotu lub zastosowania środka w sposób stwarzający zagrożenie zdrowia człowieka lub zwierząt, organy Inspekcji stosują procedurę zgodnie z systemem Wczesnego Ostrzegania o Niebezpiecznych Produktach Żywnościowych i Środkach Żywienia Zwierząt - RASFF.
Ocenę prowadzi się w oparciu o wykazy najwyższych dopuszczalnych poziomów pozostałości (NDP) środków ochrony roślin.
Integrowana Produkcja
W Polsce integrowana produkcja (IP) jest regulowana przepisami ustawy o ochronie roślin z dnia 18 grudnia 2003 r. (tekst jednolity: Dz. U. z 2008 r. Nr 133, poz. 849) oraz rozporządzeniem Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 16 grudnia 2010 r. w sprawie integrowanej produkcji (Dz. U. z 2010 r. Nr 256, poz. 1722). W dniu 14 czerwca 2007 r. decyzją Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi integrowana produkcja w rozumieniu art. 5 ust. 1 ustawy o ochronie roślin została uznana za krajowy system jakości żywności.
Producenci, wytwarzający płody rolne w systemie Integrowanej Produkcji, mają prawo posługiwania się certyfikatem IP wydawanym przez Państwową Inspekcję Ochrony Roślin i Nasiennictwa (PIORiN) oraz mogą oznaczać swoje produkty zastrzeżonym znakiem (logo) integrowanej produkcji.
IP to nowoczesny i rozwijający się system uprawy, który uwzględnia oczekiwania odbiorców w stosunku nie tylko do atrakcyjnie wyglądających owoców, warzyw i innych płodów rolnych, ale również produktów o wysokich walorach jakościowych. System integrowanej produkcji umożliwia uzyskanie płodów rolnych o najwyższych wartościach biologicznych i odżywczych oraz bezpiecznych dla zdrowia ludzi. W ramach systemu PIORiN kontroluje cały proces produkcyjny aż do chwili zbiorów. Produkty roślinne poddawane są również ścisłej kontroli pod kątem pozostałości środków ochrony roślin, nawozów oraz innych substancji niebezpiecznych dla zdrowia. Podobnie istotną kwestią jak bezpieczeństwo żywności jest propagowanie ochrony środowiska. Niestety intensyfikacja produkcji rolniczej tworzy ogromne zagrożenie dla otaczającej przyrody. IP uwzględnia cele ekologiczne takie jak ochronę krajobrazu rolniczego oraz różnorodności biologicznej. Podstawą systemu IP są prawidłowo dobrane elementy takie jak: poprawny płodozmian i agrotechnika, racjonalne nawożenie oparte na rzeczywistym zapotrzebowaniu roślin oraz stosowanie w uzasadnionych sytuacjach środków ochrony roślin jak najmniej zagrażających zdrowiu ludzi i zwierząt oraz środowisku naturalnemu.
Inspekcja handlowa
Do zadań Inspekcji Handlowej zgodnie z art. 3.1 ustawy o Inspekcji Handlowej należą:
1. kontrola legalności i rzetelności działania przedsiębiorców prowadzących działalność gospodarczą w rozumieniu przepisów odrębnych w zakresie produkcji, handlu i usług;
1a. kontrola wyrobów wprowadzonych do obrotu w zakresie zgodności z zasadniczymi lub innymi wymaganiami określonymi w przepisach odrębnych z wyłączeniem produktów podlegających nadzorowi innych właściwych organów;
1b. kontrola produktów w rozumieniu ustawy z dnia 12 grudnia 2003 r. o ogólnym bezpieczeństwie produktów (Dz. U. Nr 229, poz. 2275, z późn. zm.) w zakresie spełniania ogólnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa;
1c. kontrola substancji chemicznych, ich mieszanin, wyrobów i detergentów przeznaczonych dla konsumentów, w zakresie określonym w przepisach o substancjach chemicznych i ich mieszaninach;
2. kontrola produktów znajdujących się w obrocie handlowym lub przeznaczonych do wprowadzenia do takiego obrotu, z zastrzeżeniem ust. 2, w tym w zakresie oznakowania i zafałszowań, oraz kontrola usług;
2a. kontrola przestrzegania przez sprzedawców detalicznych i sprzedawców hurtowych przepisów art. 41 pkt 2 i 3 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym (Dz. U. Nr 180, poz. 1495, z 2008 r. Nr 223, poz. 1464 oraz z 2009 r. Nr 79, poz. 666);
2b. kontrola przestrzegania przez sprzedawców detalicznych i sprzedawców hurtowych przepisów art. 8, art. 9, art. 10 ust. 1, art. 11, art. 31 ust. 3, art. 48-50, art. 53 oraz art. 54 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 24 kwietnia 2009 r. o bateriach i akumulatorach (Dz. U. Nr 79, poz. 666);
2c. kontrola przestrzegania przez przedsiębiorców, których działalność polega na sprzedaży odbiorników cyfrowych, przepisów art. 6 ust. 1, 2 i 5 ustawy z dnia 30 czerwca 2011 r. o wdrożeniu naziemnej telewizji cyfrowej (Dz. U. Nr 153, poz. 903);
3. podejmowanie mediacji w celu ochrony interesów i praw konsumentów;
4. organizowanie i prowadzenie stałych polubownych sądów konsumenckich;
5. prowadzenie poradnictwa konsumenckiego;
6. wykonywanie innych zadań określonych w ustawie lub przepisach odrębnych.
2) Kontrola, o której mowa w ust. 1 pkt 2, nie obejmuje kontroli jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych u producentów oraz kontroli jakości zdrowotnej środków spożywczych określonych w przepisach odrębnych.
3. podejmowanie mediacji w celu ochrony interesów i praw konsumentów;
4. organizowanie i prowadzenie stałych polubownych sądów konsumenckich;
5. prowadzenie poradnictwa konsumenckiego;
6. wykonywanie innych zadań określonych w ustawie lub przepisach odrębnych.
2) Kontrola, o której mowa w ust. 1 pkt 2, nie obejmuje kontroli jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych u producentów oraz kontroli jakości zdrowotnej środków spożywczych określonych w przepisach odrębnych.
System Wczesnego Ostrzegania o Niebezpiecznych Produktach Żywnościowych i Paszach (RASFF – Rapid Alert System for Food and Feed).
Zgodnie z art. 85 ustawy z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia (Dz. U. Nr 171, poz. 1225) systemem RASFF w Polsce kieruje Główny Inspektor Sanitarny, który ponadto:
tworzy krajowy punkt kontaktowy (KPK) systemu RASFF,
jest odpowiedzialny za funkcjonowanie KPK,
powiadamia Komisję Europejską o zarejestrowanej w Rzeczypospolitej Polskiej niebezpiecznej żywności oraz środkach żywienia zwierząt.
Informacje o produktach wstępnie zakwalifikowanych jako niebezpieczne są zbierane przez powiatowe, graniczne i wojewódzkie organy urzędowej kontroli żywności i środków żywienia zwierząt oraz przesyłane do odpowiednich Punktów Kontaktowych, w których przy udziale zespołu ekspertów ocenia się potencjalne ryzyko związane z danym produktem oraz proponuje podjęcie odpowiednich środków zaradczych. Dane te w określonych przypadkach są przekazywane do Komisji Europejskiej i do Europejskiego Urzędu ds. Bezpieczeństwa Żywności. W ramach systemu RASFF funkcjonuje podpunkt krajowego punktu kontaktowego na postawie art. 13 ust. 1a Ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. o Inspekcji Weterynaryjnej (Dz. U. z 2007 r. Nr 121, poz. 842), kieruje nim Główny Lekarz Weterynarii, który jest odpowiedzialny za zbieranie informacji dotyczących stwierdzonych przypadków niebezpiecznej żywności pochodzenia roślinnego, zwierzęcego i środków żywienia zwierząt - w zakresie objętym kompetencjami Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi - i za przekazywanie tych informacji do Krajowego Punktu Kontaktowego systemu RASFF.
Do podstawowych elementów krajowego systemu RASFF należą:
Krajowy Punkt Kontaktowy (KPK), do którego składają informacje: PKPK oraz organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej i Inspekcja Handlowa;
Podpunkt Krajowego Punktu Kontaktowego (PKPK), do którego składają informacje inspekcje podległe Ministrowi Rolnictwa i Rozwoju Wsi oraz Inspekcja Handlowa;
Terenowe organy urzędowej kontroli żywności (szczebla wojewódzkiego, powiatowego oraz punkty graniczne) nadzorowane przez Ministra Zdrowia (PIS) oraz Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi (IW, IORiN, IJHAR-S);
Terenowe organy Inspekcji Handlowej;
Jednostki naukowo-badawcze zaangażowane w proces oceny ryzyka w ramach Systemu.
Kryteria powiadamiania to: wykrycie niezgodności, zatwierdzenie istnienia niezgodności oraz ocena wagi niezgodności. Zgodnie z art. 50 pkt. 3 Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) Nr 178/2002 do Systemu należy zgłaszać informacje o:
każdym podjętym przez kompetentny organ działaniu, którego celem jest ograniczenie wprowadzania na rynek, zmuszenie do wycofania z rynku, albo wycofanie żywności lub środków żywienia zwierząt w celu ochrony zdrowia ludzkiego i które wymaga podjęcia szybkiego działania;
każdym
zaleceniu lub uzgodnieniu z właściwymi władzami lub producentami
kwestii ograniczenia lub zastosowania specyficznych warunków przy
wprowadzaniu na rynek żywności lub środków żywienia zwierząt,
służących ochronie zdrowia ludzkiego i wymagających, ze względu
na poważne niebezpieczeństwo, podjęcia szybkiego działania;
każdym odrzuceniu, związanym z bezpośrednim lub pośrednim niebezpieczeństwem dla zdrowia ludzkiego, przesyłki żywności lub środka żywienia zwierząt przez kompetentny organ w punkcie granicznym Unii Europejskiej.
Powiadomieniu towarzyszy szczegółowe wyjaśnienie o powodach działania, podjętego przez kompetentne władze państwa członkowskiego, z którego powiadomienie zostało wysłane. W ślad za tym, we właściwym czasie, przekazuje się uzupełniające informacje, w szczególności, gdy środki, na których oparte jest powiadomienie, są modyfikowane lub wycofywane.
Komisja natychmiast przekazuje do członków sieci powiadomienie i informacje uzupełniające.
Gdy partia żywności lub środków żywienia zwierząt jest odrzucona przez kompetentny organ w punkcie granicznym Unii Europejskiej, Komisja natychmiast powiadamia pozostałe punkty graniczne Unii Europejskiej, jak również państwo trzecie, z którego pochodzi towar.
Gdy żywność lub środki żywienia zwierząt, które stały się przedmiotem powiadomienia w systemie szybkiego alarmowania, zostały wysłane do państwa trzeciego, Komisja zapewnia przekazanie właściwych informacji odpowiednim władzom tego państwa.
Państwa członkowskie natychmiast informują Komisję o wdrożonym działaniu lub środkach podjętych w następstwie otrzymania powiadomień lub uzupełniających informacji przekazanych zgodnie z systemem szybkiego alarmowania. Komisja natychmiast transmituje te informacje do członków sieci.
Zgłoszenia należy przekazywać pod warunkiem, że produkty będące przedmiotem zgłoszenia mają lub mogą mieć bezpośredni lub pośredni wpływ na zdrowie ludzi w następujących przypadkach:
Wykrycie obecności substancji lub składnika zakazanego Unii Europejskiej (np. chloramfenikol);
Wykrycie obecności substancji lub składnika niedopuszczonego do stosowania lub nie zarejestrowanego w Unii Europejskiej (np. zieleń malachitowa);
Stwierdzenie przekroczenia dozwolonych poziomów substancji niepożądanych lub szkodliwych dla zdrowia ludzi lub zwierząt, regulowanych prawem krajowym bądź unijnym lub, w przypadku ich braku, przekroczenia norm międzynarodowych lub, w przypadku ich braku, przekroczenia norm krajowych;
Stwierdzenie niedozwolonych substancji, które mogą pozostawać w kontakcie z żywnością lub środkami żywienia zwierząt (np. w wyniku niewłaściwego mycia i dezynfekcji środka transportu, wspólnego przewozu żywności i towarów chemicznych itp.);
Stwierdzenie obecności ciał obcych (np. kawałków szkła);
Stwierdzenie nieprawidłowego oznakowania mogącego spowodować ryzyko dla zdrowia ludzi lub zwierząt (np. brak informacji o zawartości orzechów arachidowych w czekoladzie może wywołać szok anafilaktyczny u osób uczulonych)
Niedopuszczenie produktów przez służby graniczne ze względów sanitarno-weterynaryjnych (np. nieprawidłowa jakość mikrobiologiczna itp);
Innych stwierdzonych zagrożeń na podstawie przeprowadzonej oceny ryzyka.
TRACES - Unijna Weterynaryjna Sieć Informatyczna
Unijny system kontroli i powiadamiania o przemieszczeniach zwierząt żywych oraz niektórych produktów pochodzenia zwierzęcego przez terytorium państw członkowskich UE.
Dotyczy:
wymiany wewnątrzunijnej,
importu i tranzytu z krajów trzecich,
eksportu zwierząt do krajów trzecich.
System służy do:
wystawiania świadectw weterynaryjnych dla żywych zwierząt i pewnych produktów pochodzenia zwierzęcego w handlu wewnątrzunijnym,
wystawiania dokumentów CVED (Wspólnotowe Świadectwo Weterynaryjne dla Wwozu i Przewozu) dla wwożonych na terytorium państw członkowskich UE zwierząt i produktów z państw trzecich ,
prowadzenia nadzoru weterynaryjnego.
Rodzaje dokumentów:
INTRA - świadectwa zdrowia zwierząt w obrocie wewnątrzwspólnotowym (wypełniane w PIW)
CVED A - wspólne weterynaryjne dokumenty wwozu i przewozu dla zwierząt (wypełniane w PKG)
CVED P - wspólne weterynaryjne dokumenty wwozu i przewozu dla produktów pochodzenia zwierzęcego (wypełniane w PKG)
IMPORT - świadectwa importowe (wwozowe do UE) – wypełniane przez uprawniony podmiot z państwa trzeciego – w PKG przekształcany jest w CVED
DRAFT - świadectwa INTRA i dokumenty CVED w trakcie przygotowania
Numery referencyjne DOKUMENTÓW
świadectwa zdrowia zwierząt w obrocie wewnątrzwspólnotowym INTRA.KK.RRRR.nnnnnnn
gdzie:
KK - kod ISO państwa członkowskiego
RRRR
- rok
nnnnnnn - 7-cyfrowy numer świadectwa
nadawany przez system (kolejny w państwie członkowskim)
wspólne
weterynaryjne dokumenty wwozu i przewozu
dla zwierząt i produktów
CVEDA.KK.RRRR.nnnnnnn
CVEDP.KK.RRRR.nnnnnnn
gdzie:
KK - kod ISO państwa członkowskiego
RRRR
- rok
nnnnnnn - 7-cyfrowy numer dokumentu nadawany
przez system (kolejny w państwie członkowskim)
świadectwa
importowe (wwozowe do UE)
IMPORT.K3.RRRR.nnnnnnn
gdzie:
K3 - kod ISO państwa trzeciego
RRRR
- rok
nnnnnnn - 7-cyfrowy kolejny numer
dokumentu nadany przez system
Przesyłki rejestrowane w systemie TRACES
Handel wewnątrz Wspólnoty zwierzętami i pewnymi produktami (materiał biologiczny, materiał wysokiego ryzyka).
Dotyczy zwierząt i produktów określonych w Aneksie A
(zharmonizowane) i Aneksie B (nie zharmonizowane)
dyrektywy Rady 90/425/EWG zmienionej Dyrektywą Rady
92/118/EWG - artykuł 4 ust. 2
Świadectwo INTRA wprowadza do systemu PLW.
O przesyłce powiadamiany jest właściwy organ
weterynaryjny państwa członkowskiego będącego
docelowym miejscem dostawy, jednostki centralne państw
członkowskich, przez które towar jest przewożony, a także
jednostka centralna w GIW oraz właściwy WIW.
Wywóz (eksport) do państw trzecich zwierząt i produktów.
Dotyczy zwierząt i produktów wymienionych w art. 3, par.1, punkt g, pierwszego akapitu Dyrektywy Rady 90/425/CEE, czyli określonych wyłącznie w Aneksie A (zharmonizowanych) oraz w art. 5, ust. 2 decyzji Komisji 93/444/EWG.
Świadectwo INTRA wprowadza do systemu PLW.
O przesyłce powiadamiany jest właściwy PKG lub BIP
państwa członkowskiego, przez który towar opuszcza terytorium UE, jednostki centralne państw członkowskich, przez które towar jest przewożony, a także jednostka centralna w GIW oraz właściwy WIW.
Przywóz (import) zwierząt i produktów pochodzących z państw trzecich
Dotyczy przywozu zwierząt pochodzących z państw trzecich, dla których przepisy UE zostały zharmonizowane (art. 4, lit. D oraz art.7, ust. 3 Dyrektywy Rady 91/496/EWG):
zwierzęta są przeznaczone dla państwa członkowskiego lub regionu posiadającego specyficzne wymagania,
zostały pobrane próbki do badań laboratoryjnych, ale wyniki nie są znane w momencie, gdy przesyłka opuszcza punkt kontroli granicznej.
Dotyczy przywozu zwierząt pochodzących z państw trzecich, dla których przepisy UE zostały nie zharmonizowane (art. 8A, ust. 1, lit. b ii Dyrektywy Rady 91/496/EWG) i nie wymienionych w Aneksie A Dyrektywy Rady 90/425/CEE,
zapewniona jest kontrola fizyczna przez państwo członkowskie będące miejscem docelowym przywozu.
Obejmuje także jednodniowe kurczęta importowane z kraju trzeciego (art.2 decyzji Komisji 2000/505/WE i nota w Aneksie do decyzji 2000/505/CE)
Nie dotyczy zwierząt domowych towarzyszących podróżnym, przywożonych lub przewożonych w celach niehandlowych.
Dokument CVED A wprowadzany jest do systemu przez PKG.
O przesyłce powiadamiany jest właściwy organ weterynaryjny kraju członkowskiego miejsca dostawy oraz jego jednostka centralna, jednostki centralne państw członkowskich, przez które towar jest przewożony, a także jednostka centralna w GIW oraz właściwy WIW.
Przewóz (tranzyt) przez terytorium państw członkowskich UE zwierząt i produktów z państw trzecich przeznaczonych na eksport do państw trzecich
Dotyczy zwierząt mających zezwolenie państwa trzeciego tzn. importera na przywóz (art. 9, ust. 1 lit. D Dyrektywy Rady 91/496/EWG)
Dokument CVED A lub P wprowadzany jest do systemu przez PKG.
O przesyłce powiadamiany jest BIP kraju członkowskiego, przez który towar opuszcza terytorium UE (PKG wywozu), jego jednostka centralna, jednostki centralne państw członkowskich, przez które towar jest przewożony, a także jednostka centralna w GIW.
Przywóz produktów, objętych art. 8 ust. 4 Dyrektywy Rady 97/78/WE, które muszą być monitorowane począwszy od PKG wwozu, do zakładu przeznaczenia (kanalizacja).
Dotyczy produktów, które muszą być monitorowane od PKG, przez który są wwożone, do zakładu -miejsca ich przeznaczenia . Są to np. surowce dla przemysłu farmaceutycznego, produkty uboczne np. przetworzone białko zwierzęce, surowce do produkcji karmy dla zwierząt domowych (art. 8, ust. 4 Dyrektywy Rady 97/78/WE, art. 2, ust. 6 lit. c decyzji Komisji 92/183/CEE).
Dokument CVED P wprowadzany jest do systemu przez PKG.
O przesyłce powiadamiany jest właściwy organ weterynaryjny odpowiedzialny za zakład miejsca przeznaczenia produktów (lub magazyn pośredni) w państwie członkowskim, jego jednostka centralna, jednostki centralne państw członkowskich, przez które towar jest przewożony, a także jednostka centralna w GIW oraz właściwy WIW (gdy w RP).
Organ odpowiedzialny za zakład lub magazyn pośredni miejsca przeznaczenia (PIW) powiadamia w ciągu 15 dni PKG punktu wejścia produktów o przybyciu tych produktów.
Jeśli produkty wysyłane są dalej, PLW odpowiedzialny za miejsce, gdzie znajduje się zarejestrowany zakład lub magazyn pośredni wpisuje do systemu TRACES CVED P „córka” .
Powiadamiany jest właściwy organ odpowiedzialny za zarejestrowany zakład w kraju członkowskim przeznaczenia oraz jego jednostka centralna, jednostki centralne państw członkowskich, przez które towar jest przewożony, a także jednostka centralna w GIW .
Powtórny wwóz na terytorium UE produktów pochodzenia wspólnotowego, nie przyjętych przez kraj trzeci.
Dotyczy powtórnego wwozu produktów pochodzenia wspólnotowego, nie przyjętych przez kraj trzeci (art. 15 ust. 4 Dyrektywy 97/78/WE)
Dokument CVED P wprowadzany jest do systemu przez PKG.
O przesyłce powiadamiany jest właściwy organ kraju członkowskiego, w którym jest miejsce dostawy oraz jego jednostka centralna, jednostki centralne państw członkowskich, przez które towar jest przewożony, a także jednostka centralna w GIW.
Przywóz produktów objętych art. 8 ust. 1 Dyrektywy Rady 97/78/WE
Dotyczy przypadków określonych w.w. Dyrektywie Rady:
produkty przeznaczone są dla państwa członkowskiego lub regionu, który posiada specjalne wymagania w ramach prawodawstwa wspólnotowego,
zostały pobrane próbki, ale wyniki badań nie są znane w momencie, gdy transport opuszcza PKG,
jest to przywóz dla specjalnych potrzeb, w przypadkach przewidzianych w ustawodawstwie Wspólnoty.
Dokument CVED P wprowadzany jest do systemu przez PKG.
O przesyłce powiadamiany jest właściwy organ kraju członkowskiego, w którym znajduje się miejsce dostawy oraz jego jednostka centralna, jednostki centralne państw członkowskich, przez które towar jest przewożony, a także jednostka centralna w GIW.
Przywóz (import) produktów z państwa trzeciego nie spełniających wymagań przywozowych, przeznaczonych do magazynów w strefach wolnocłowych, magazynów wolnocłowych, magazynów celnych, na zaopatrzenie statków.
Dotyczy pochodzących z państwa trzeciego produktów, które nie spełniają wymagań przywozowych a są przeznaczone do magazynów w strefach wolnocłowych, magazynów wolnocłowych, magazynów celnych lub na zaopatrzenie środków transportu morskiego w komunikacji międzynarodowej (art. 12 ust. 4, art. 13 ust. 4 Dyrektywy Rady 97/78/WE, art. 2 akapit 2 decyzji Komisji 2000/571/WE uchylającej decyzję 93/14)
Dokument CVED P wprowadzany jest do systemu przez PKG.
O przesyłce powiadamiany jest właściwy organ kraju członkowskiego, w którym znajduje się miejsce dostawy oraz jego jednostka centralna, jednostki centralne państw członkowskich, przez które towar jest przewożony, a także jednostka centralna w GIW.
Przywóz (import) produktów, które nie mają zezwolenia, przeznaczone do przetwórstwa w państwie członkowskim.
Dotyczy produktów, które nie mają zezwolenia, ale w drodze derogacji są wprowadzone na rynek w celach innych niż konsumpcyjne (art. 4, par. 3 decyzji 93/13/CEE) .
Dokument CVED P wprowadzany jest do systemu przez PKG.
O przesyłce powiadamiany jest właściwy organ kraju członkowskiego, w którym znajduje się zarejestrowany zakład przetwórczy oraz jego jednostka centralna, jednostki centralne państw członkowskich, przez które towar jest przewożony, a także jednostka centralna w GIW.
Przewóz mączki zwierzęcej, mięsa i kości pochodzących ze ssaków, oraz portugalskich środków żywienia zwierząt.
Dotyczy następujących produktów (punkt 4 Aneksu do decyzji Komisji 1999/517/WE zmieniającej decyzję 98/653/WE):
mączka zwierzęca, mięso i kości pochodzące ze ssaków z zaznaczeniem „nie nadające się do karmienia zwierząt – przeznaczone wyłącznie do spalenia”
środki żywienia zwierząt zawierające składniki wymienione w art. 3 par. 1, punkt b, decyzji 98/653/WE i pochodzące z Portugalii
Dokument CVED P wprowadzany jest do systemu przez PKG (import, tranzyt)
Świadectwo INTRA wprowadzane jest do systemu przez PLW (wymiana wewnetrzna).
O przesyłce powiadamiany jest właściwy organ kraju członkowskiego, w którym znajduje się miejsce dostawy oraz jego jednostka centralna, jednostki centralne państw członkowskich, przez które towar jest przewożony, a także jednostka centralna w GIW.
Założenia systemu
Wszystkie państwa członkowskie UE używają systemu TRACES do wystawiania dokumentów wwozu CVED A, CVED P oraz świadectw INTRA w obrocie wewnątrzwspólnotowym, zgodnie z dostępnymi wzorami, wprowadzając przez Internet dane do centralnej bazy w Luxemburgu,
Właściwy organ weterynaryjny wystawiający dokument (graniczny lekarz, powiatowy lekarz) uprawomocnia – zatwierdza dokument,
W systemie rejestrowane są wyniki weterynaryjnej kontroli zwierząt lub produktów
Wszystkie państwa członkowskie UE zgłosiły organy władzy weterynaryjnej jako tzw. jednostki systemu TRACES:
Jednostka centralna – kompetentny centralny organ weterynaryjny ds. zdrowia – GIW
Jednostki regionalne – kompetentne regionalne organy weterynaryjne ds. zdrowia – WIW-y
Jednostki lokalne – kompetentne lokalne organy weterynaryjne ds. zdrowia – PIW-y
Posterunki Kontroli Granicznej PKG (BIP) – organy weterynaryjne określone w art.2(2) punkt g Dyrektywy 97/78/EC oraz w art.2(2) punkt f Dyrektywy 91/496/EEC.
Organy władzy weterynaryjnej zgłoszone przez państwa członkowskie do systemu TRACES muszą być wyposażone w odpowiedni sprzęt komputerowy i łącze do Internetu niezbędne dla prawidłowego do funkcjonowania systemu.
Każda miejscowość posiadająca kod pocztowy jest przydzielona do jednostki lokalnej, przez którą jest nadzorowana oraz do jednostki regionalnej, do której przynależy dana jednostka lokalna.
Każdy organ władzy weterynaryjnej zgłoszony do systemu jest reprezentowany przez zarejestrowanych użytkowników, którzy mają uprawnienia odpowiadające organowi.
Inni zarejestrowani użytkownicy systemu to osoby reprezentujące podmioty gospodarcze nadzorowane przez organy władzy weterynaryjnej
Kolejność działań
Wpisanie świadectwa do systemu – PIW (PKG) lub osoba reprezentująca podmiot gospodarczy
Wstępne
zatwierdzanie przez lekarza
(pre-walidacja) -
opcjonalnie
Zatwierdzenie (walidacja) przez lokalne władze weterynaryjne PIW lub PKG
Przewóz towaru ze świadectwem z ewentualną kontrolą w miejscach odpoczynku (PIW)
Kontrola w miejscu dostawy lub przekroczenia granicy (PIW lub PKG)
Uprawnienia organów Inspekcji Weterynaryjnej w systemie – PIW i PKG
PIW-y oraz PKG wpisują do systemu TRACES informacje o przesyłkach zwierząt i niektórych produktów pochodzenia zwierzęcego zgodnie z obowiązującymi wzorami świadectw zdrowia dla obrotu wewnątrzwspólnotowego oraz dokumentów CVED dla zwierząt i produktów wwożonych z krajów trzecich (import) lub przewożonych przez terytorium UE z kraju trzeciego do kraju trzeciego (tranzyt), zatwierdzają je oraz rejestrują wyniki kontroli wysyłek.
PIW-y i WIW-y są powiadamiane przez system za pośrednictwem poczty elektronicznej o wysyłkach, które będą dostarczone do podmiotów gospodarczych lub gospodarstw (tzw. organizacji) na nadzorowanym obszarze. Celem powiadamiania jest prowadzenie nadzoru i kontroli.
PIW-y i WIW-y mają bezpośredni dostęp do informacji, wpisanych do systemu przez inne państwa członkowskie, o wysyłkach zwierząt i produktów, które są dostarczane na teren nadzorowany, a także do świadectw zarejestrowanych (wystawionych) przez PIW - poprzez funkcję wyszukiwania i przeglądania świadectw w bazie danych systemu TRACES.
GIW jako jednostka centralna jest powiadamiana o wszelkich transportach kierowanych na terytorium RP, przemieszczanych po terytorium RP, oraz o świadectwach zarejestrowanych w systemie przez wszystkie PIW-y i PKG.
GIW ma bezpośredni dostęp do informacji wpisanych do systemu przez inne państwa członkowskie o wysyłkach zwierząt i produktów, które dostarczane są na terytorium RP lub przewożone są przez RP, a także do świadectw zarejestrowanych w systemie przez PIW i PKG.
PIW-y i PKG rejestrują i zatwierdzają organizacje (podmioty gospodarcze) oraz nowych użytkowników reprezentujących te organizacje – funkcja nadawania dostępu do systemu nadzorowanym podmiotom gospodarczym.
PKG mają bezpośredni dostęp do informacji wpisanych do systemu przez jednostki lokalne lub BIP-y innych państw członkowskich o:
transportach zwierząt eksportowanych do krajów trzecich
przesyłkach odrzuconych przez inne BIP-y lub PKG
przesyłkach tranzytowych z kraju trzeciego do innego kraju trzeciego, które opuszczą terytorium UE przez ten PKG.
PKG są również powiadamiane pocztą elektroniczną o ww przesyłkach.
Zasady działania systemu TRACES
System jest dostępny dla zarejestrowanych użytkowników przez przeglądarkę internetową po zalogowaniu się i podaniu hasła
Adres internetowy https://sanco.ec.europa.eu/traces/
Każdy użytkownik bezpośrednio wprowadza dane na serwer centralny systemu TRACES
Każdy użytkownik ma bezpośredni dostęp do danych zgromadzonych na serwerze unijnym systemu TRACES w zakresie uprawnień organu, który reprezentuje.
System wysyła powiadomienia o przesyłkach oraz inne informacje na zarejestrowane adresy poczty elektronicznej użytkowników.
System TRACES – wymagania
przeglądarka internetowa Internet Explorer ver. min. 5.5 lub równoważna
program Adobe Reader 6.0
adres poczty elektronicznej, który jest loginem dla użytkownika
hasło użytkownika – min. 10 znaków
Dane referencyjne systemu
o władzach weterynaryjnych PC UE
o organizacjach – podmiotach gospodarczych, które są nadawcami, odbiorcami przesyłek, miejscami pochodzenia towarów, miejscami gromadzenia zwierząt, przewoźnikami itp.
o użytkownikach zarejestrowanych i mających dostęp do systemu (reprezentujących władze weterynaryjne, organizacje lub podmioty z PC UE oraz z krajów trzecich)
Kody pocztowe i nazwy miejscowości
Raporty i statystyki
Raporty zawierające świadectwa INTRA, CVED A, CVED P sporządza administrator unijny
Przesyłki odrzucone: CVED A, CVED P
Statystyka przeprowadzonych kontroli dot. CVED A i CVED P
Hurtownia danych – dostępne raporty standardowe
Kategorie użytkowników w TRACES
Kompetentne Władze Centralne - GIW (CCA)
Władze Regionalne – WIW (RCA)
Lokalne Jednostki Weterynaryjne - PIW (LVU)
Super LJW – PIW nadzorujące składy celne (SLVU)
Posterunki Kontroli Granicznej - PKG (BIP)
Lekarze weterynarii (OV, OPV, ROPV)
Użytkownicy z podmiotów gospodarczych (EO)
Zarejestrowani użytkownicy z państw trzecich
Administrator Europejski (EC-ADM)
Administratorzy Państw Członkowskich (MS-ADM)
System TRACES zlokalizowany jest w Elektronicznym Centrum Danych w Luxemburgu.
Użytkownicy systemu w Polsce
1. Pracownicy organów władzy weterynaryjnej:
GIW - Jednostki Centralnej CCA
WIW-ów - Jednostek Regionalnych RCA
PIW-ów - Jednostek Lokalnych LVU
PKG - Posterunków Kontroli Granicznej BIP.
2. Osoby reprezentujące podmioty gospodarcze nadzorowane przez lokalne organy władzy weterynaryjnej
Zasady identyfikacji organów weterynaryjnych w systemie TRACES
Kody 7 znakowe:
LVU – kknnnnn
BIP – kknnn99
CCA – kk00000
RCA – kkrrrrr
gdzie:
kk – kod ISO państwa członkowskiego (PC)
n, r – dowolny kod cyfrowy nadany przez PC
Polskie organy IW w systemie TRACES
Jednostka centralna CCA - GIW
kod PL00000
Lokalne Jednostki LVU – PIW-y
kod PLwwpp0
gdzie:
ww - kod TERYT województwa
pp - kod TERYT powiatu
w tym: SLVU - PIW-y nadzorujące składy celne
PL22620 Gdynia
PL18040 Jarosław
PL20110 Sokółka
Regionalne Jednostki = województwa
kody: PLww000
woj. dolnośląskie PL02000
woj. kujawsko-pomorskie PL04000
woj. lubelskie PL06000
woj. lubuskie PL06000
woj. warmińsko-mazurskie PL28000
woj. wielkopolskie PL30000
woj. Zachodniopomorskie PL32000
Posterunki Kontroli Granicznej – PKG
Kody: PLwwn99
gdzie: ww – kod województwa,
n – numer kolejny w
woj.
PL28199 - Bezledy
PL06399 - Dorohusk
PL22199 - Gdynia
PL22299 - Gdańsk
PL06499 - Hrebenne
PL18199 - Korczowa
PL06199 - Koroszczyn (Kukuryki)
PL06299 - Kobylany (Terespol)
PL20199 - Kuźnica Białostocka
PL32199 - Szczecin
PL32299 - Świnoujście
PL14199 - Warszawa-Okęcie
PRZEGLĄDANIE POWIADOMIEŃ Z KONTA POCZTY ELEKTRONICZNEJ
Nadawca SANCO-TRACES-NOREPLY@ec.europa.eu
wysyła, na adres e-mail podany jako
nazwa użytkownika, powiadomienia:
- o zatwierdzonych,
anulowanych świadectwach i CVED-ach,
- o wpisanych
kontrolach,
- o zresetowaniu hasła itp.
- o organizacjach i użytkownikach do zatwierdzenia.