Rola i kompetencje organów administracji publicznej nadzorującej transport

Rola i kompetencje organów administracji publicznej nadzorującej transport i dystrybucję surowców i artykułów żywnościowych.


Zgodnie z kompetencjami kwestie dotyczące bezpieczeństwa i jakości żywności należą w Polsce
do Ministerstwa Zdrowia oraz Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Liderem bezpieczeństwa żywności jest minister zdrowia. Do jego zadań należy koordynowanie działań wielosektorowych oraz zarządzanie międzyresortowym zespołem, w którego skład wchodzą:


Inspekcja Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych

Zadania Inspekcji Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych (IJHARS)

IJHARS sprawuje nadzór nad jakością handlową artykułów rolno-spożywczych poprzez:

  1. kontrolę jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych w produkcji i obrocie, w tym wywożonych za granicę,

  2. kontrolę jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych sprowadzanych z zagranicy, w tym kontrolę graniczną tych artykułów,

  3. dokonywanie oceny i wydawanie świadectw w zakresie jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych,

  4. oraz kontrolę warunków składowania i transportu artykułów rolno-spożywczych.


Jakość handlowa to cechy artykułu rolno-spożywczego dotyczące jego właściwości organoleptycznych, fizykochemicznych i mikrobiologicznych w zakresie technologii produkcji, wielkości lub masy oraz wymagania wynikające ze sposobu produkcji, opakowania, prezentacji i oznakowania


Zgodnie z art. 23 ustawy z dnia 21 grudnia 2000 r. o jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych kontrola jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych oraz warunków składowania i transportu tych artykułów ma na celu sprawdzenie, czy:

  1. artykuły rolno-spożywcze spełniają wymagania w zakresie jakości handlowej określone w przepisach o jakości handlowej oraz deklarowane przez producenta lub wprowadzającego do obrotu,

  2. artykuły rolno-spożywcze są składowane lub transportowane w sposób zapewniający zachowanie ich właściwej jakości handlowej.


Kontrola prowadzona przez IJHARS obejmuje co najmniej jedną z następujących czynności:

  1. sprawdzenie dokumentów umożliwiających identyfikację artykułu rolno-spożywczego, atestów jakościowych, wyników badań laboratoryjnych oraz innych dokumentów świadczących o jego jakości handlowej,

  2. sprawdzenie opakowania, oznakowania, prezentacji artykułu rolno-spożywczego oraz warunków jego przechowywania i transportu,

  3. oględziny artykułu rolno-spożywczego,

  4. pobranie próbek oraz ich ocenę lub badanie laboratoryjne,

  5. ustalenie klasy jakości artykułu rolno-spożywczego,

  6. sprawdzanie sposobu produkcji artykułu rolno-spożywczego lub prawidłowości przebiegu procesu technologicznego, o ile wynika to z odrębnych przepisów.


W wyniku kontroli wojewódzki inspektor może w drodze decyzji:

  1. zakazać wprowadzania do obrotu artykułu niespełniającego wymagań jakości handlowej lub wymagań w zakresie transportu lub składowania,

  2. nakazać poddanie artykułu, o którym mowa w pkt 1, określonym zabiegom,

  3. zakazać składowania artykułu w nieodpowiednich warunkach albo jego transportowania środkami transportu nienadającymi się do tego celu,

  4. przeklasyfikować artykuł rolno-spożywczy do niższej klasy, jeżeli artykuł ten nie spełnia wymagań jakościowych dla danej klasy jakości handlowej,

  5. nakazać zniszczenie artykułu, o którym mowa w pkt 1, na koszt jego posiadacza.


Kontroli IJHARS nie podlegają:

  1. artykuły rolno-spożywcze wytwarzane na własny użytek;

  2. sprzedawane przez ich producentów w gospodarstwie bezpośrednio konsumentom;

  3. materiał siewny roślin.


Inspektorzy IJHARS uprawnieni są do:

  1. wstępu do pomieszczeń lub do środków transportu kontrolowanych jednostek;

  2. żądania pisemnych lub ustnych informacji związanych z przedmiotem kontroli;

  3. żądania okazywania dokumentów związanych z przedmiotem kontroli;

  4. pobierania nieodpłatnie próbek do badań.


Wykonując swoje zadania IJHARS , w drodze decyzji, może:

Decyzje takie są najczęściej wydawane przed zakończeniem kontroli i podlegają natychmiastowemu wykonaniu. W przypadku stwierdzenia niewłaściwej jakości handlowej organ Inspekcji, w drodze decyzji, zakazuje wprowadzenia artykułu rolno-spożywczego do obrotu.


Zgłoszenie do inspektora jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych

Każdy podmiot podejmujący działalność gospodarczą w zakresie produkcji, składowania, konfekcjonowania i obrotu artykułami rolno-spożywczymi (z wyjątkiem rolników prowadzących działalność rolniczą, podmiotów wyrabiających wino gronowe lub moszcz gronowy z winogron pochodzących z upraw winorośli położonych na terytorium Polski oraz działalności w zakresie obrotu detalicznego artykułami rolno-spożywczymi) powinien zgłosić to wojewódzkiemu inspektorowi jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych właściwemu ze względu na miejsce zamieszkania lub siedzibę zgłaszającego.

Zgłoszenie powinno być dokonane nie później niż w dniu rozpoczęcia działalności gospodarczej. Powinno ono zawierać:

  1. imię, nazwisko i adres albo nazwę i siedzibę zgłaszającego;

  2. określenie przedmiotu działalności gospodarczej, w tym informację o działalności eksportowej;

  3. wskazanie miejsca produkcji, składowania lub konfekcjonowania artykułów rolno-spożywczych.

Do zgłoszenia powinien być dołączony aktualny odpis z Krajowego Rejestru Sądowego lub zaświadczenie o wpisie do ewidencji działalności gospodarczej.

Zaprzestanie prowadzenia działalności gospodarczej należy zgłosić wojewódzkiemu inspektorowi jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych w terminie 7 dni od dnia jej zaprzestania.


Sposób postępowania IJHARS w odniesieniu do artykułów rolno-spożywczych, których skład jest niezgodny z przepisami dotyczącymi jakości handlowej – wada fizykochemiczna

  1. Wszczęcie postępowania administracyjnego w celu ustalenia stopnia pogorszenia jakości.

  2. Wydanie decyzji o stopniu pogorszenia jakości.

  3. Wniosek do Urzędu Skarbowego.


Sposób postępowania IJHARS w odniesieniu do artykułów rolno-spożywczych, których oznakowanie jest niezgodne z przepisami dotyczącymi jakości handlowej – nieprawidłowości w oznakowaniu

  1. Wszczęcie postępowania administracyjnego.

  2. Wydanie decyzji o poddaniu artykułu zabiegowi poprawnego oznakowania.

  3. Wydanie decyzji finansowej w wysokości do pięciokrotnej wartości korzyści majątkowej uzyskanej lub która mogłaby zostać uzyskana przez wprowadzenie tych artykułów rolno-spożywczych do obrotu, nie niższej jednak niż 500 zł.


Sposób postępowania IJHARS w odniesieniu do artykułów rolno-spożywczych, których skład jest niezgodny z przepisami dotyczącymi jakości handlowej – nieprawidłowości – zafałszowanie


Warto podkreślić, że w świetle ustawy z 21 grudnia 2000 r. o jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych ten, kto:

  1. uniemożliwia lub utrudnia organowi Inspekcji lub organowi Inspekcji Handlowej przeprowadzanie kontroli,

  2. wprowadza do obrotu artykuły rolno-spożywcze nieodpowiadające jakości handlowej określonej w przepisach,

  3. wprowadza do obrotu artykuły rolno-spożywcze zafałszowane,

  4. nie usuwa nieprawidłowości stwierdzonych podczas kontroli w terminie określonym w zaleceniach pokontrolnych,

podlega karze pieniężnej. Ustalając wysokość kary IJHARS uwzględnia stopień szkodliwości czynu, stopień zawinienia, zakres naruszenia, dotychczasową działalność podmiotu działającego na rynku artykułów rolno-spożywczych i wielkość jego obrotów.


Rolnictwo ekologiczne

Inspekcja Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych realizuje następujące zadania w zakresie rolnictwa ekologicznego:

W ramach nadzoru nad upoważnionymi jednostkami certyfikującymi Główny Inspektor JHARS


Produkty regionalne i tradycyjne

Ustawa o rejestracji i ochronie nazw i oznaczeń produktów rolnych i środków spożywczych oraz o produktach tradycyjnych (Dz.U. 2005 r., Nr. 10, poz. 68 z późn. zm.) wyznacza organy i jednostki kompetentne w dwóch obszarach:

ORGANY WŁAŚCIWE W SPRAWIE OCENY WNIOSKÓW O REJESTRACJĘ PRODUKTÓW

ORGANY WŁAŚCIWE DO KONTROLI PRODUKTÓW REGIONALNYCH I TRADYCYJNYCH DOKONYWANEJ NA WNIOSEK PRODUCENTA

ZADANIA GŁÓWNEGO INSPEKTORA JAKOŚCI HANDLOWEJ ARTYKUŁÓW ROLNO-SPOŻYWCZYCH W ZAKRESIE NADZORU NAD JEDNOSTKAMI CERTYFIKUJĄCYMI


Państwowa Inspekcja Sanitarna

Zadania i zakres działania Państwowej Inspekcji Sanitarnej

Państwowa Inspekcja Sanitarna jest powołana do realizacji zadań z zakresu zdrowia publicznego, w szczególności poprzez sprawowanie nadzoru nad warunkami:

  1. higieny środowiska,

  2. higieny pracy w zakładach pracy,

  3. higieny radiacyjnej,

  4. higieny procesów nauczania i wychowania,

  5. higieny wypoczynku i rekreacji,

  6. zdrowotnymi żywności, żywienia i przedmiotów użytku,

  7. higieniczno-sanitarnymi, jakie powinien spełniać personel medyczny, sprzęt oraz pomieszczenia, w których są udzielane świadczenia zdrowotne

– w celu ochrony zdrowia ludzkiego przed niekorzystnym wpływem szkodliwości i uciążliwości środowiskowych, zapobiegania powstawaniu chorób, w tym chorób zakaźnych i zawodowych.


Wykonywanie zadań PIS polega na sprawowaniu zapobiegawczego i bieżącego nadzoru sanitarnego oraz prowadzeniu działalności zapobiegawczej i przeciwepidemicznej w zakresie chorób zakaźnych i innych chorób powodowanych warunkami środowiska, a także na prowadzeniu działalności oświatowo-zdrowotnej.

Do zakresu działania Państwowej Inspekcji Sanitarnej w dziedzinie zapobiegawczego nadzoru sanitarnego należy w szczególności:

1) opiniowanie projektów planów zagospodarowania przestrzennego województwa, miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy;

2) uzgadnianie dokumentacji projektowej pod względem wymagań higienicznych i zdrowotnych dotyczących:

a) budowy oraz zmiany sposobu użytkowania obiektów budowlanych, statków morskich, żeglugi śródlądowej i powietrznych,

b) nowych materiałów i procesów technologicznych przed ich zastosowaniem w produkcji lub budownictwie;

3) uczestniczenie w dopuszczeniu do użytku obiektów budowlanych, statków morskich, żeglugi śródlądowej i powietrznych oraz środków komunikacji lądowej;

4) inicjowanie przedsięwzięć oraz prac badawczych w dziedzinie zapobiegania negatywnym wpływom czynników i zjawisk fizycznych, chemicznych i biologicznych na zdrowie ludzi.


Do zakresu działania Państwowej Inspekcji Sanitarnej w dziedzinie zapobiegania i zwalczania chorób należy:

1) dokonywanie analiz i ocen epidemiologicznych;

2) opracowywanie programów i planów działalności zapobiegawczej i przeciwepidemicznej, przekazywanie ich do realizacji podmiotom leczniczym w rozumieniu przepisów o działalności leczniczej oraz kontrola realizacji tych programów i planów;

3) ustalanie zakresu i terminów szczepień ochronnych oraz sprawowanie nadzoru w tym zakresie;

4) wydawanie zarządzeń i decyzji lub występowanie do innych organów o ich wydanie – w wypadkach określonych w przepisach o zwalczaniu chorób zakaźnych;

4a) wydawanie decyzji o stwierdzeniu choroby zawodowej lub decyzji o braku podstaw do jej stwierdzenia;

5) planowanie i organizowanie sanitarnego zabezpieczenia granic państwa;

6) nadzór sanitarny nad ruchem pasażerskim i towarowym w morskich i lotniczych portach oraz przystaniach;

7) udzielanie poradnictwa w zakresie spraw sanitarno-epidemiologicznych lekarzom okrętowym i personelowi pomocniczo-lekarskiemu, zatrudnionemu na statkach morskich, żeglugi śródlądowej i powietrznych;

8) kierowanie akcją sanitarną przy masowych przemieszczeniach ludności, zjazdach i zgromadzeniach.


Do podstawowych zadań Departamentu Bezpieczeństwa Żywności i Żywienia należy:

  1. ustalanie priorytetów i kierunków działań Państwowej Inspekcji Sanitarnej w zakresie bezpieczeństwa żywności, żywienia, kosmetyków oraz materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością;

  2. dokonywanie analiz i ocen sytuacji epidemiologicznej w zakresie kompetencji Departamentu;

  3. opracowywanie rocznych planów działań w zakresie doskonalenia krajowego systemu bezpieczeństwa żywności i żywienia oraz krajowego planu pobierania próbek i badania żywności w ramach urzędowej kontroli i monitoringu;

  4. koordynowanie zagadnień związanych z opracowaniem, wdrożeniem i funkcjonowaniem monitoringu zanieczyszczeń żywności;

  5. prowadzenie spraw dotyczących szkoleń w zakresie zadań Departamentu;

  6. koordynowanie i prowadzenie spraw związanych z żywnością genetycznie modyfikowaną (GMO) oraz współpraca w tym zakresie z właściwymi jednostkami krajowymi i zagranicznymi oraz Komisją Europejską;

  7. prowadzenie Krajowego Punktu Kontaktowego (KPK) i koordynowanie działań w zakresie systemu RASFF;

  8. współpraca z podpunktem systemu RASFF (PKPK) w Głównym Inspektoracie Weterynarii;

  9. uczestniczenie w grupach roboczych i komitetach Komisji Europejskiej oraz Rady UE, panelach/grupach eksperckich Europejskiego Urzędu ds. Bezpieczeństwa Żywności oraz sesjach komitetów Komisji Kodeksu Żywnościowego FAO/WHO (Codex Alimentarius);

  10. koordynowanie prac związanych z przygotowywaniem i uzgodnieniem stanowisk prezentowanych na forum instytucji Unii Europejskiej oraz opracowywanie i uzgadnianie opinii merytorycznych dla stanowisk przygotowywanych przez inne resorty – w zakresie bezpieczeństwa żywności;

  11. przygotowywanie, udział oraz koordynacja misji przedstawicieli Food and Veterinary Office (FVO) Komisji Europejskiej, dokonujących oceny pracy Państwowej Inspekcji Sanitarnej w różnych obszarach bezpieczeństwa żywności;

  12. opracowywanie projektów Stanowisk Rządu RP i Informacji Rządu RP w zakresie kompetencji Ministra Zdrowia w odniesieniu do określonych dokumentów z zakresu bezpieczeństwa żywności;

  13. przygotowywanie pod względem merytorycznym, projektów aktów prawnych z obszaru bezpieczeństwa żywności, żywienia, materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością oraz kosmetyków oraz bieżące uczestniczenie w procedurze legislacyjnej - zharmonizowanych z przepisami Unii Europejskiej;

  14. koordynowanie nadzoru Państwowej Inspekcji Sanitarnej nad importem produktów spożywczych w tym przestrzegania Decyzji Komisji Europejskiej w zakresie szczególnych warunków importu produktów spożywczych pochodzących z niektórych krajów trzecich;

  15. koordynowanie i nadzór nad realizacją przepisów ustawy z dnia 30 marca 2001 r. o kosmetykach, w tym nadzór nad systemem informowania o kosmetykach;

  16. nadzór merytoryczny oraz przeprowadzanie kontroli pionów Higieny Żywności, Żywienia i Przedmiotów Użytku jednostek organizacyjnych PIS;

  17. audytowanie zgodności postępowania jednostek organizacyjnych PIS z przepisami rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady nr 882/2004/WE z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie kontroli urzędowych przeprowadzanych w celu sprawdzenia zgodności z prawem paszowym i żywnościowym oraz regułami dotyczącymi zdrowia zwierząt i dobrostanu zwierząt;

  18. współdziałanie z Głównym Inspektoratem Weterynarii w zakresie zagadnień bezpieczeństwa żywności;

  19. współdziałanie, koordynowanie i nadzorowanie międzyresortowego opracowywania wieloletnich krajowych planów kontroli oraz raportów wynikających z ww. planów (rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady nr 882/2004/WE z dnia 29 kwietnia 2004r.);  

  20. zarządzanie system informatycznym „System Bezpieczeństwa Żywności II” (SBŻ II) dotyczącym wspomagania zarządzania procesami nadzoru sanitarnego pionu higieny żywności, żywienia i przedmiotów użytku, w tym laboratoriów badania żywności przez jednostki organizacyjne PIS;

  21. uczestniczenie w sympozjach i konferencjach; przygotowanie programowe narad, spotkań i szkoleń związanych z zakresem działania Departamentu oraz ich prowadzenie;

  22. rozpatrywanie odwołań przedsiębiorców od decyzji państwowych wojewódzkich inspektorów sanitarnych o nałożeniu kar pieniężnych, z wyłączeniem odwołań w zakresie suplementów diety;

  23. rozpatrywanie oraz załatwianie skarg i wniosków z zakresu kompetencji Departamentu;  

  24. koordynowanie działań organów Państwowej Inspekcji Sanitarnej w zakresie nadzoru nad zawartością substancji szkodliwych w dymie papierosowym określonych przepisach o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych;

  25. współpraca z instytutami naukowymi i ekspertami oraz koordynowanie prac związanych z gromadzeniem, analizą merytoryczną i wymianą danych naukowych z zakresu bezpieczeństwa żywności i żywienia;

  26. opiniowanie pod względem merytorycznym aktów prawnych dotyczących bezpieczeństwa żywności i żywienia oraz kosmetyków.


Główny Inspektorat Weterynarii




Główny Lekarz Weterynarii, jako centralny organ administracji rządowej, kieruje działalnością Inspekcji Weterynaryjnej przy pomocy Głównego Inspektoratu Weterynarii.
Zadania Głównego Lekarza Weterynarii określa ustawa z dnia 29 stycznia 2004 r. o Inspekcji Weterynaryjnej (tekst jednolity: Dz. U. z 2010 r. Nr 112 poz. 744 ze zm.) 


Główny Lekarz Weterynarii:

  1. Ustala ogólne kierunki działania Inspekcji i wydaje instrukcje określające sposób jej postępowania, w tym instrukcje dotyczące stosowania przez organy Inspekcji przepisów Unii Europejskiej;

  2. Koordynuje i kontroluje wykonywanie zadań przez wojewódzkich, powiatowych i granicznych lekarzy weterynarii;

  3. Może wydawać wojewódzkim, powiatowym i granicznym lekarzom weterynarii polecenia dotyczące podjęcia określonych czynności oraz żądać od nich informacji z zakresu ich działania;

  4. Współpracuje z Międzynarodowym Urzędem do Spraw Epizootii oraz innymi organizacjami międzynarodowymi;

  5. Dokonuje analiz i ocen sytuacji epizootycznej, bezpieczeństwa produktów pochodzenia zwierzęcego i wymagań weterynaryjnych przy ich produkcji;

  6. Opracowuje krajowe programy dotyczące realizacji zadań, z zakresu zwalczania chorób zakaźnych zwierząt i chorób odzwierzęcych podlegających obowiązkowi zwalczania, badań kontrolnych zakażeń zwierząt, monitorowania chorób odzwierzęcych i odzwierzęcych czynników chorobotwórczych podlegających obowiązkowi monitorowania oraz związanej z nimi oporności na środki przeciwdrobnoustrojowe u zwierząt, w produktach pochodzenia zwierzęcego i środkach żywienia zwierząt, monitorowania substancji niedozwolonych, pozostałości chemicznych, biologicznych, produktów leczniczych i skażeń promieniotwórczych u zwierząt, w ich wydzielinach i wydalinach, w tkankach lub narządach zwierząt, w produktach pochodzenia zwierzęcego, w wodzie przeznaczonej do pojenia zwierząt oraz środkach żywienia zwierząt;

  7. Organizuje szkolenia dla urzędowych lekarzy weterynarii;

  8. Utrzymuje rezerwę szczepionek, biopreparatów i produktów biobójczych oraz innych środków niezbędnych do diagnozowania i zwalczania chorób zakaźnych zwierząt, w tym chorób odzwierzęcych oraz monitorowania chorób odzwierzęcych i odzwierzęcych czynników chorobotwórczych, a także związanej z nimi oporności na środki przeciwdrobnoustrojowe u zwierząt, w produktach pochodzenia zwierzęcego i środkach żywienia zwierząt;

  9. Zarządza weterynaryjnym systemem wymiany informacji;

  10. Prowadzi listę podmiotów upoważnionych przez Inspekcję Weterynaryjną do wystawiania świadectw zdrowia;

  11. Współpracuje z organami centralnymi państw członkowskich Unii Europejskiej odpowiedzialnymi za przestrzeganie stosowania prawodawstwa weterynaryjnego oraz Komisją Europejską w zakresie realizacji zadań Inspekcji;

  12. Tworzy podpunkt krajowego punktu kontaktowego (PKPK) sieci systemu RASFF i kieruje pracami tego podpunktu;

  13. Jest odpowiedzialny za zbieranie informacji dotyczących wszystkich stwierdzonych przypadków niebezpiecznej żywności pochodzenia roślinnego, zwierzęcego i pasz - w zakresie objętym kompetencjami Inspekcji Weterynaryjnej, Państwowej Inspekcji Ochrony Roślin i Nasiennictwa, Inspekcji Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych oraz Inspekcji Handlowej - i za przekazywanie tych informacji do krajowego punktu kontaktowego sieci systemu RASFF.





Państwowa Inspekcja Ochrony Roślin i Nasiennictwa




Do zakresu działania Wydziału Nasiennictwa należy w szczególności:

  1. przygotowywanie i wdrażanie wytycznych w sprawach oceny i kontroli materiału siewnego;

  2. nadzór nad systemem rejestracji przedsiębiorców i rolników dokonujących obrotu materiałem siewnym oraz dostawców zajmujących się materiałem szkółkarskim i materiałem rozmnożeniowym i nasadzeniowym roślin warzywnych i ozdobnych;

  3. nadzór nad systemem pobierania prób i dokonywaniem oceny materiału siewnego;

  4. nadzór nad wydawaniem akredytacji w zakresie pobierania prób i oceny materiału siewnego oraz wydawania urzędowych etykiet i plomb;

  5. określanie stopni kwalifikacji importowanego materiału siewnego z krajów trzecich;

  6. przygotowywanie informacji, analiz i sprawozdań z oceny i kontroli materiału siewnego;

  7. przygotowywanie informacji z obrotu materiałem siewnym;

  8. nadzór nad działalnością wojewódzkich inspektoratów w zakresie oceny i kontroli materiału siewnego;

  9. rejestracja umów w sprawach rozmnażania nasion w krajach trzecich;

  10. prowadzenie bazy o materiałach ekologicznych i prowadzenie spraw związanych z wydawaniem zezwoleń na użycie materiału konwencjonalnego;

  11. nadzór nad pobieraniem prób oraz uczestnictwo w testach porównawczych UE;

  12. dokonywanie oceny tożsamości odmianowej;

  13. nadzór nad kontrolą upraw winorośli, z których winogrona przeznaczane są do wyrobu wina;

  14. prowadzenie spraw związanych z dokonywaniem ponownej oceny materiału siewnego;

  15. wykonywanie innych prac z zakresu oceny i kontroli materiału siewnego zleconych przez Głównego Inspektora lub Zastępcę Głównego Inspektora do spraw nasiennictwa.





Bezpieczeństwo żywności

Podstawowym aktem regulującym kwestie bezpieczeństwa żywności w Unii Europejskiej jest Rozporządzenie nr 178/2002 Parlamentu Europejskiego oraz Rady z 28 stycznia 2002 roku, ustanawiające ogólne zasady regulujące sprawy żywności i pasz, w szczególności ich bezpieczeństwo, na poziomie wspólnotowym i krajowym, powołujące Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności oraz określające procedury w tym zakresie.

Dla zapewnienia bezpieczeństwa żywności i sprawnej kontroli i nadzoru, powstała Strategia Bezpieczeństwa Żywności, jako krajowy dokument koordynujący działania wszystkich organów urzędowej kontroli żywności, do których zaliczona jest Państwowa Inspekcja Ochrony Roślin i Nasiennictwa. Strategia ta powstała w celu zapewnienia bezpieczeństwa żywności w całym łańcuchu żywnościowym, rozpoczynając od produkcji pierwotnej, a kończąc na jej dystrybucji.

Na podstawie Rozporządzenia nr 178/2002 został powołany System Wczesnego Ostrzegania o Niebezpiecznych Produktach Żywnościowych i Paszach (RASFF – Rapid Alert System for Food and Feed).

Zasada działania systemu opiera się na zbieraniu i szybkim przekazywaniu organom urzędowej kontroli żywności informacji o produktach żywnościowych i paszach mogących stanowić zagrożenie dla zdrowia ludzi. W ramach systemu dokonywana jest ocena stopnia zagrożenia dla zdrowia konsumentów w wyniku pojawienia się na rynku żywności szkodliwej dla zdrowia.

Państwowa Inspekcja Ochrony Roślin i Nasiennictwa uczestniczy w tym systemie, poprzez przeprowadzanie urzędowych kontroli pozostałości środków ochrony roślin w produktach roślinnych pochodzących bezpośrednio z produkcji pierwotnej (przed wprowadzeniem na rynek). Mają one na celu stwierdzenie prawidłowości stosowania środków ochrony roślin, zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa tj. ustawy z dnia 18 grudnia 2003 r. o ochronie roślin (Dz. U. z 2008 r. Nr 133, poz. 849 z późn. zm.) oraz zapobieganie wprowadzaniu do obrotu płodów rolnych stwarzających zagrożenie zdrowia ludzi i zwierząt.

W przypadku podejrzenia zastosowania środka ochrony roślin niedopuszczonego do obrotu lub zastosowania środka w sposób stwarzający zagrożenie zdrowia człowieka lub zwierząt, organy Inspekcji stosują procedurę zgodnie z systemem Wczesnego Ostrzegania o Niebezpiecznych Produktach Żywnościowych i Środkach Żywienia Zwierząt - RASFF.

Ocenę prowadzi się w oparciu o wykazy najwyższych dopuszczalnych poziomów pozostałości (NDP) środków ochrony roślin.


Integrowana Produkcja

W Polsce integrowana produkcja (IP) jest regulowana przepisami ustawy o ochronie roślin z dnia 18 grudnia 2003 r. (tekst jednolity: Dz. U. z 2008 r. Nr 133, poz. 849) oraz rozporządzeniem Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 16 grudnia 2010 r. w sprawie integrowanej produkcji (Dz. U. z 2010 r. Nr 256, poz. 1722). W dniu 14 czerwca 2007 r. decyzją Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi integrowana produkcja w rozumieniu art. 5 ust. 1 ustawy o ochronie roślin została uznana za krajowy system jakości żywności.

Producenci, wytwarzający płody rolne w systemie Integrowanej Produkcji, mają prawo posługiwania się certyfikatem IP wydawanym przez Państwową Inspekcję Ochrony Roślin i Nasiennictwa (PIORiN) oraz mogą oznaczać swoje produkty zastrzeżonym znakiem (logo) integrowanej produkcji.

IP to nowoczesny i rozwijający się system uprawy, który uwzględnia oczekiwania odbiorców w stosunku nie tylko do atrakcyjnie wyglądających owoców, warzyw i innych płodów rolnych, ale również produktów o wysokich walorach jakościowych. System integrowanej produkcji umożliwia uzyskanie płodów rolnych o najwyższych wartościach biologicznych i odżywczych oraz bezpiecznych dla zdrowia ludzi. W ramach systemu PIORiN kontroluje cały proces produkcyjny aż do chwili zbiorów. Produkty roślinne poddawane są również ścisłej kontroli pod kątem pozostałości środków ochrony roślin, nawozów oraz innych substancji niebezpiecznych dla zdrowia. Podobnie istotną kwestią jak bezpieczeństwo żywności jest propagowanie ochrony środowiska. Niestety intensyfikacja produkcji rolniczej tworzy ogromne zagrożenie dla otaczającej przyrody. IP uwzględnia cele ekologiczne takie jak ochronę krajobrazu rolniczego oraz różnorodności biologicznej. Podstawą systemu IP są prawidłowo dobrane elementy takie jak: poprawny płodozmian i agrotechnika, racjonalne nawożenie oparte na rzeczywistym zapotrzebowaniu roślin oraz stosowanie w uzasadnionych sytuacjach środków ochrony roślin jak najmniej zagrażających zdrowiu ludzi i zwierząt oraz środowisku naturalnemu.


Inspekcja handlowa

Do zadań Inspekcji Handlowej zgodnie z art. 3.1 ustawy o Inspekcji Handlowej należą:





System Wczesnego Ostrzegania o Niebezpiecznych Produktach Żywnościowych i Paszach (RASFF – Rapid Alert System for Food and Feed).

Zgodnie z art. 85 ustawy z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia (Dz. U.  Nr 171, poz. 1225) systemem RASFF w Polsce kieruje Główny Inspektor Sanitarny, który ponadto:

  1. tworzy krajowy punkt kontaktowy (KPK) systemu RASFF,

  2. jest odpowiedzialny za funkcjonowanie KPK,

  3. powiadamia Komisję Europejską o zarejestrowanej w Rzeczypospolitej Polskiej niebezpiecznej żywności oraz środkach żywienia zwierząt.


Informacje o produktach wstępnie zakwalifikowanych jako niebezpieczne są zbierane przez powiatowe, graniczne i wojewódzkie organy urzędowej kontroli żywności i środków żywienia zwierząt oraz przesyłane do odpowiednich Punktów Kontaktowych, w których przy udziale zespołu ekspertów ocenia się potencjalne ryzyko związane z danym produktem oraz proponuje podjęcie odpowiednich środków zaradczych. Dane te w określonych przypadkach są przekazywane do Komisji Europejskiej i do Europejskiego Urzędu ds. Bezpieczeństwa Żywności. W ramach systemu RASFF funkcjonuje podpunkt krajowego punktu kontaktowego na postawie art. 13 ust. 1a Ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. o Inspekcji Weterynaryjnej (Dz. U. z 2007 r. Nr 121, poz. 842), kieruje nim Główny Lekarz Weterynarii, który jest odpowiedzialny za zbieranie informacji dotyczących stwierdzonych przypadków niebezpiecznej żywności pochodzenia roślinnego, zwierzęcego i środków żywienia zwierząt - w zakresie objętym kompetencjami Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi - i za przekazywanie tych informacji do Krajowego Punktu Kontaktowego systemu RASFF.


Do podstawowych elementów krajowego systemu RASFF należą:


Kryteria powiadamiania to: wykrycie niezgodności, zatwierdzenie istnienia niezgodności oraz ocena wagi niezgodności. Zgodnie z art. 50 pkt. 3 Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) Nr 178/2002 do Systemu należy zgłaszać informacje o:

Powiadomieniu towarzyszy szczegółowe wyjaśnienie o powodach działania, podjętego przez kompetentne władze państwa członkowskiego, z którego powiadomienie zostało wysłane. W ślad za tym, we właściwym czasie, przekazuje się uzupełniające informacje, w szczególności, gdy środki, na których oparte jest powiadomienie, są modyfikowane lub wycofywane.


Komisja natychmiast przekazuje do członków sieci powiadomienie i informacje uzupełniające.

Gdy partia żywności lub środków żywienia zwierząt jest odrzucona przez kompetentny organ w punkcie granicznym Unii Europejskiej, Komisja natychmiast powiadamia pozostałe punkty graniczne Unii Europejskiej, jak również państwo trzecie, z którego pochodzi towar.

Gdy żywność lub środki żywienia zwierząt, które stały się przedmiotem powiadomienia w systemie szybkiego alarmowania, zostały wysłane do państwa trzeciego, Komisja zapewnia przekazanie właściwych informacji odpowiednim władzom tego państwa.

Państwa członkowskie natychmiast informują Komisję o wdrożonym działaniu lub środkach podjętych w następstwie otrzymania powiadomień lub uzupełniających informacji przekazanych zgodnie z systemem szybkiego alarmowania. Komisja natychmiast transmituje te informacje do członków sieci.


Zgłoszenia należy przekazywać pod warunkiem, że produkty będące przedmiotem zgłoszenia mają lub mogą mieć bezpośredni lub pośredni wpływ na zdrowie ludzi w następujących przypadkach:


TRACES - Unijna Weterynaryjna Sieć Informatyczna

Unijny system kontroli i powiadamiania o przemieszczeniach zwierząt żywych oraz niektórych produktów pochodzenia zwierzęcego przez terytorium państw członkowskich UE.

Dotyczy:


System służy do:

  1. wystawiania świadectw weterynaryjnych dla żywych zwierząt i pewnych produktów pochodzenia zwierzęcego w handlu wewnątrzunijnym,

  2. wystawiania dokumentów CVED (Wspólnotowe Świadectwo Weterynaryjne dla Wwozu i Przewozu) dla wwożonych na terytorium państw członkowskich UE zwierząt i produktów z państw trzecich ,

  3. prowadzenia nadzoru weterynaryjnego.



Rodzaje dokumentów:


Numery referencyjne DOKUMENTÓW

gdzie:
KK -
kod ISO państwa członkowskiego
RRRR - rok
nnnnnnn - 7-cyfrowy numer świadectwa nadawany przez system (kolejny w państwie członkowskim)


gdzie:
KK -
kod ISO państwa członkowskiego
RRRR - rok
nnnnnnn - 7-cyfrowy numer dokumentu nadawany przez system (kolejny w państwie członkowskim)



Przesyłki rejestrowane w systemie TRACES

  1. Handel wewnątrz Wspólnoty zwierzętami i pewnymi produktami (materiał biologiczny, materiał wysokiego ryzyka).

Dotyczy zwierząt i produktów określonych w Aneksie A

(zharmonizowane) i Aneksie B (nie zharmonizowane)

dyrektywy Rady 90/425/EWG zmienionej Dyrektywą Rady

92/118/EWG - artykuł 4 ust. 2

Świadectwo INTRA wprowadza do systemu PLW.

O przesyłce powiadamiany jest właściwy organ

weterynaryjny państwa członkowskiego będącego

docelowym miejscem dostawy, jednostki centralne państw

członkowskich, przez które towar jest przewożony, a także

jednostka centralna w GIW oraz właściwy WIW.





  1. Wywóz (eksport) do państw trzecich zwierząt i produktów.

Dotyczy zwierząt i produktów wymienionych w art. 3, par.1, punkt g, pierwszego akapitu Dyrektywy Rady 90/425/CEE, czyli określonych wyłącznie w Aneksie A (zharmonizowanych) oraz w art. 5, ust. 2 decyzji Komisji 93/444/EWG.

Świadectwo INTRA wprowadza do systemu PLW.

O przesyłce powiadamiany jest właściwy PKG lub BIP

państwa członkowskiego, przez który towar opuszcza terytorium UE, jednostki centralne państw członkowskich, przez które towar jest przewożony, a także jednostka centralna w GIW oraz właściwy WIW.

  1. Przywóz (import) zwierząt i produktów pochodzących z państw trzecich

Dotyczy przywozu zwierząt pochodzących z państw trzecich, dla których przepisy UE zostały zharmonizowane (art. 4, lit. D oraz art.7, ust. 3 Dyrektywy Rady 91/496/EWG):

Dotyczy przywozu zwierząt pochodzących z państw trzecich, dla których przepisy UE zostały nie zharmonizowane (art. 8A, ust. 1, lit. b ii Dyrektywy Rady 91/496/EWG) i nie wymienionych w Aneksie A Dyrektywy Rady 90/425/CEE,

Obejmuje także jednodniowe kurczęta importowane z kraju trzeciego (art.2 decyzji Komisji 2000/505/WE i nota w Aneksie do decyzji 2000/505/CE)

Nie dotyczy zwierząt domowych towarzyszących podróżnym, przywożonych lub przewożonych w celach niehandlowych.

Dokument CVED A wprowadzany jest do systemu przez PKG.

O przesyłce powiadamiany jest właściwy organ weterynaryjny kraju członkowskiego miejsca dostawy oraz jego jednostka centralna, jednostki centralne państw członkowskich, przez które towar jest przewożony, a także jednostka centralna w GIW oraz właściwy WIW.


  1. Przewóz (tranzyt) przez terytorium państw członkowskich UE zwierząt i produktów z państw trzecich przeznaczonych na eksport do państw trzecich

Dotyczy zwierząt mających zezwolenie państwa trzeciego tzn. importera na przywóz (art. 9, ust. 1 lit. D Dyrektywy Rady 91/496/EWG)

Dokument CVED A lub P wprowadzany jest do systemu przez PKG.

O przesyłce powiadamiany jest BIP kraju członkowskiego, przez który towar opuszcza terytorium UE (PKG wywozu), jego jednostka centralna, jednostki centralne państw członkowskich, przez które towar jest przewożony, a także jednostka centralna w GIW.


  1. Przywóz produktów, objętych art. 8 ust. 4 Dyrektywy Rady 97/78/WE, które muszą być monitorowane począwszy od PKG wwozu, do zakładu przeznaczenia (kanalizacja).

Dotyczy produktów, które muszą być monitorowane od PKG, przez który są wwożone, do zakładu -miejsca ich przeznaczenia . Są to np. surowce dla przemysłu farmaceutycznego, produkty uboczne np. przetworzone białko zwierzęce, surowce do produkcji karmy dla zwierząt domowych (art. 8, ust. 4 Dyrektywy Rady 97/78/WE, art. 2, ust. 6 lit. c decyzji Komisji 92/183/CEE).

Dokument CVED P wprowadzany jest do systemu przez PKG.

O przesyłce powiadamiany jest właściwy organ weterynaryjny odpowiedzialny za zakład miejsca przeznaczenia produktów (lub magazyn pośredni) w państwie członkowskim, jego jednostka centralna, jednostki centralne państw członkowskich, przez które towar jest przewożony, a także jednostka centralna w GIW oraz właściwy WIW (gdy w RP).


  1. Powtórny wwóz na terytorium UE produktów pochodzenia wspólnotowego, nie przyjętych przez kraj trzeci.

Dotyczy powtórnego wwozu produktów pochodzenia wspólnotowego, nie przyjętych przez kraj trzeci (art. 15 ust. 4 Dyrektywy 97/78/WE)

Dokument CVED P wprowadzany jest do systemu przez PKG.

O przesyłce powiadamiany jest właściwy organ kraju członkowskiego, w którym jest miejsce dostawy oraz jego jednostka centralna, jednostki centralne państw członkowskich, przez które towar jest przewożony, a także jednostka centralna w GIW.


  1. Przywóz produktów objętych art. 8 ust. 1 Dyrektywy Rady 97/78/WE

Dotyczy przypadków określonych w.w. Dyrektywie Rady:

Dokument CVED P wprowadzany jest do systemu przez PKG.

O przesyłce powiadamiany jest właściwy organ kraju członkowskiego, w którym znajduje się miejsce dostawy oraz jego jednostka centralna, jednostki centralne państw członkowskich, przez które towar jest przewożony, a także jednostka centralna w GIW.


  1. Przywóz (import) produktów z państwa trzeciego nie spełniających wymagań przywozowych, przeznaczonych do magazynów w strefach wolnocłowych, magazynów wolnocłowych, magazynów celnych, na zaopatrzenie statków.

Dotyczy pochodzących z państwa trzeciego produktów, które nie spełniają wymagań przywozowych a są przeznaczone do magazynów w strefach wolnocłowych, magazynów wolnocłowych, magazynów celnych lub na zaopatrzenie środków transportu morskiego w komunikacji międzynarodowej (art. 12 ust. 4, art. 13 ust. 4 Dyrektywy Rady 97/78/WE, art. 2 akapit 2 decyzji Komisji 2000/571/WE uchylającej decyzję 93/14)

Dokument CVED P wprowadzany jest do systemu przez PKG.

O przesyłce powiadamiany jest właściwy organ kraju członkowskiego, w którym znajduje się miejsce dostawy oraz jego jednostka centralna, jednostki centralne państw członkowskich, przez które towar jest przewożony, a także jednostka centralna w GIW.


  1. Przywóz (import) produktów, które nie mają zezwolenia, przeznaczone do przetwórstwa w państwie członkowskim.

Dotyczy produktów, które nie mają zezwolenia, ale w drodze derogacji są wprowadzone na rynek w celach innych niż konsumpcyjne (art. 4, par. 3 decyzji 93/13/CEE) .

Dokument CVED P wprowadzany jest do systemu przez PKG.

O przesyłce powiadamiany jest właściwy organ kraju członkowskiego, w którym znajduje się zarejestrowany zakład przetwórczy oraz jego jednostka centralna, jednostki centralne państw członkowskich, przez które towar jest przewożony, a także jednostka centralna w GIW.


  1. Przewóz mączki zwierzęcej, mięsa i kości pochodzących ze ssaków, oraz portugalskich środków żywienia zwierząt.

Dotyczy następujących produktów (punkt 4 Aneksu do decyzji Komisji 1999/517/WE zmieniającej decyzję 98/653/WE):

Dokument CVED P wprowadzany jest do systemu przez PKG (import, tranzyt)

Świadectwo INTRA wprowadzane jest do systemu przez PLW (wymiana wewnetrzna).

O przesyłce powiadamiany jest właściwy organ kraju członkowskiego, w którym znajduje się miejsce dostawy oraz jego jednostka centralna, jednostki centralne państw członkowskich, przez które towar jest przewożony, a także jednostka centralna w GIW.


Założenia systemu

Wszystkie państwa członkowskie UE zgłosiły organy władzy weterynaryjnej jako tzw. jednostki systemu TRACES:


Kolejność działań

  1. Wpisanie świadectwa do systemu – PIW (PKG) lub osoba reprezentująca podmiot gospodarczy

  2. Wstępne zatwierdzanie przez lekarza
    (p
    re-walidacja) - opcjonalnie

  3. Zatwierdzenie (walidacja) przez lokalne władze weterynaryjne PIW lub PKG

  4. Przewóz towaru ze świadectwem z ewentualną kontrolą w miejscach odpoczynku (PIW)

  5. Kontrola w miejscu dostawy lub przekroczenia granicy (PIW lub PKG)


Uprawnienia organów Inspekcji Weterynaryjnej w systemie – PIW i PKG

  1. PIW-y oraz PKG wpisują do systemu TRACES informacje o przesyłkach zwierząt i niektórych produktów pochodzenia zwierzęcego zgodnie z obowiązującymi wzorami świadectw zdrowia dla obrotu wewnątrzwspólnotowego oraz dokumentów CVED dla zwierząt i produktów wwożonych z krajów trzecich (import) lub przewożonych przez terytorium UE z kraju trzeciego do kraju trzeciego (tranzyt), zatwierdzają je oraz rejestrują wyniki kontroli wysyłek.


  1. PIW-y i WIW-y są powiadamiane przez system za pośrednictwem poczty elektronicznej o wysyłkach, które będą dostarczone do podmiotów gospodarczych lub gospodarstw (tzw. organizacji) na nadzorowanym obszarze. Celem powiadamiania jest prowadzenie nadzoru i kontroli.

  2. PIW-y i WIW-y mają bezpośredni dostęp do informacji, wpisanych do systemu przez inne państwa członkowskie, o wysyłkach zwierząt i produktów, które są dostarczane na teren nadzorowany, a także do świadectw zarejestrowanych (wystawionych) przez PIW - poprzez funkcję wyszukiwania i przeglądania świadectw w bazie danych systemu TRACES.

  3. GIW jako jednostka centralna jest powiadamiana o wszelkich transportach kierowanych na terytorium RP, przemieszczanych po terytorium RP, oraz o świadectwach zarejestrowanych w systemie przez wszystkie PIW-y i PKG.

  4. GIW ma bezpośredni dostęp do informacji wpisanych do systemu przez inne państwa członkowskie o wysyłkach zwierząt i produktów, które dostarczane są na terytorium RP lub przewożone są przez RP, a także do świadectw zarejestrowanych w systemie przez PIW i PKG.

  5. PIW-y i PKG rejestrują i zatwierdzają organizacje (podmioty gospodarcze) oraz nowych użytkowników reprezentujących te organizacje – funkcja nadawania dostępu do systemu nadzorowanym podmiotom gospodarczym.

  6. PKG mają bezpośredni dostęp do informacji wpisanych do systemu przez jednostki lokalne lub BIP-y innych państw członkowskich o:

PKG są również powiadamiane pocztą elektroniczną o ww przesyłkach.


Zasady działania systemu TRACES


System TRACES – wymagania


Dane referencyjne systemu


Raporty i statystyki


Kategorie użytkowników w TRACES



System TRACES zlokalizowany jest w Elektronicznym Centrum Danych w Luxemburgu.


Użytkownicy systemu w Polsce

1. Pracownicy organów władzy weterynaryjnej:

2. Osoby reprezentujące podmioty gospodarcze nadzorowane przez lokalne organy władzy weterynaryjnej


Zasady identyfikacji organów weterynaryjnych w systemie TRACES

Kody 7 znakowe:

gdzie:

kk – kod ISO państwa członkowskiego (PC)

n, r – dowolny kod cyfrowy nadany przez PC


Polskie organy IW w systemie TRACES

kod PL00000

kod PLwwpp0

gdzie:

ww - kod TERYT województwa

pp - kod TERYT powiatu

w tym: SLVU - PIW-y nadzorujące składy celne

Regionalne Jednostki = województwa

kody: PLww000

woj. dolnośląskie PL02000

woj. kujawsko-pomorskie PL04000

woj. lubelskie PL06000

woj. lubuskie PL06000

woj. warmińsko-mazurskie PL28000

woj. wielkopolskie PL30000

woj. Zachodniopomorskie PL32000



Posterunki Kontroli Granicznej – PKG

Kody: PLwwn99 gdzie: ww – kod województwa,
n – numer kolejny w woj.

PL28199 - Bezledy

PL06399 - Dorohusk

PL22199 - Gdynia

PL22299 - Gdańsk

PL06499 - Hrebenne

PL18199 - Korczowa

PL06199 - Koroszczyn (Kukuryki)

PL06299 - Kobylany (Terespol)

PL20199 - Kuźnica Białostocka

PL32199 - Szczecin

PL32299 - Świnoujście

PL14199 - Warszawa-Okęcie


PRZEGLĄDANIE POWIADOMIEŃ Z KONTA POCZTY ELEKTRONICZNEJ

Nadawca SANCO-TRACES-NOREPLY@ec.europa.eu

wysyła, na adres e-mail podany jako nazwa użytkownika, powiadomienia:
- o zatwierdzonych, anulowanych świadectwach i CVED-ach,
- o wpisanych kontrolach,
- o zresetowaniu hasła itp.

- o organizacjach i użytkownikach do zatwierdzenia.





27



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Zm ustawy kompetencje organów administracji publicznej reforma ustrojowa państwa
Zm ustawy kompetencje organów administracji publicznej reforma ustrojowa państwa
KOMPETENCJE ORGANÓW ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ
Prezentacja kompetencje organów administracji samorządowej w zakresie korzystania z wód
Ochr. Środ.- zadania organów administracji publicznej, Ochrona środowiska
Struktura i kompetencje organow, Administracja
Ustrój organów administracji publicznej, I rok Magister Administaracja
Charakterystyka organów administracji publicznej, Prace licencjackie, magisterskie, Magisterki
Prawo cywilne, Struktura organów administracji publicznej
Koncepcja sieci organow administracji publicznej
KOMPETENCJE ORGANOW ADMINISTRAC Nieznany
i 36 0 Koncepcja sieci organow administracji publicznej
Z Piątek, S Olearczyk Współdziałanie organów administracji publicznej w realizacji zadań obronnych n
STRUKTURA ORGANÓW ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ
Prezentacja kompetencje organów administracji samorządowej w zakresie korzystania z wód
znaczenie i kompetencje organów terenowych administracji publicznej
kontrola i nadzór w adm. publicznej, Kontrola i Nadzórw Administracji Publicznej
Kontrola i nadzór w administracji publicznej, KONTROLA I NADZÓR W ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ

więcej podobnych podstron