Błona cytoplazmatyczna- bariera o dużej selektywności, umożliwiającej komórkę koncentrację specyficznych metabolitów i zbędnych produktów przemiany materii.

Struktura:

• podwójna warstwa fosfolipidów

• hydrofoowe kwasy tłuszczowe

• hydrofobowy glicerol

• białka błonowe (integralne białka membranowe i peryferyczne, białka błonowe – lipoproteiny)

Najardziej stabilna struktura lipidów w środowisku wodnym.

Cechy

• płynna mozaika – cząst. fosfolipidów i białek mogą swoodnie poruszać się w obręie swojej warstwy.

• Zawiera subst. wzmacniające – cząst. steroli w komórkach eukariotycznych; hopanoidy powszechne w komórkach prokariotycznych

• otacza zawartość komórki

• pomaga w utrzymywaniu kształtu komórki

• bierze udział w komunikowaniu się z innymi komórkami

• reguluje ruch substancji wnikających do komórki.

Funkcje

• przepuszczalna bariera – błona komórkowa wykazuje selektywna przepuszczalność (większość cząsteczek przenikających przez błonę nie przenika pasywnie – przez dyfuzję prostą – zgodnie z gradientem stężeń.

• Transport przez błony biologiczne – przy współdziałaniu transportowych białek błonowych (nośnik: uniporter, symporter lub antiporter)

• transport zależny od energii wrew gradientowi stężeń (wymaga ATP): translokacja grup, transport aktywny

Transport za pomocą symporterów

Białka transportowe przenoszą substancję przez błony razem z inną sustancją niezbędną do transportu w tym samym kierunku

Transport za pomocą antyporterów

Białka transportowe przenoszą substancję przez błony razem z inną sustancją niezbędną do transportu w przeciwnym kierunku.

Translokacja grup

Transport zależny energetycznie, gdzie transportowana sustancja jest równocześnie modyfikowana chemicznie (głównie przez fosforylację - dołączenie grupy „fosforowej”).

Transport aktywny

Zależny energetycznie system pomp, w którym transportowana substancja zostaje połączona z nośnikiem błonowy, a następnie chemicznie niezmieniona zostaje uwalniana do cytoplazmy.

CYTOPLAZMA

Złożony układ dwufazowy o cechach roztworu rzeczywistego oraz koloidu wielofazowego, zudowany z:

• macierzy cytoplazmatycznej (hialoplazma, cytoplazma podstawowa)

• ektoplazmy

• endoplazmy

Cechy cytoplazmy:

• środowisko wewnątrz komórki

• miejsce przebiegu reakcji chemicznych

• uczestniczy w transporcie wewnątrzkomórkowym

• wykazuje zdolność ruchu (rotacyjny, cyrkulacyjny, pulsacyjny)

RETIKULUM ENDOPLAZMATYCZNE (ER)

• inwaginacje podwójnej błony cytoplazmatycznej tworzące cysterny, kanały, pęcherzyki, wakuole

• granularne ER – z rybosomami

• agranularne ER – bez ryobsomów

• wykazuje ciągłość z błoną jądrową

• struktura labilna (podlega rozpadowi i odtwarzaniu, ulega częściowej fragmentacji)

• postaje z błon otoczki jądrowej

• nie powstaje „de novo”.

  Funkcje ER:

• kompartmentacja umożliwiająca równoczesne reakcje syntezy i analizy w tej samej części komórki

• synteza białek błonowych

• synteza lipidów błonowych

• źródło wewnątrzkomórkowych pęcherzyków przejściowych przenoszących iałka wydzielane przez komurkę

ER gładkie:

• biosynteza lipidów, cholesterolu, sterydów, detoksykacja leków

• udział w glikogenezie (synteza glikogenu)
  ER szorstkie

• synteza białek wewnątrzkomórkowych

• synteza białek zewnątrzkomórkowych