Początek judaizmu jako religii w VI wieku pne. Wcześniej istniała religia państwa Izraela.
Po klęsce z Babilonem w 569 roku p.n.e. rozpoczyna się okres wygnania. Jest to początek religii judaistycznej, poprzednie okresy są wstępem do zreformowanej religii żydów na wygnaniu.
Judaizm okresu biblijnego, trwający do zburzenia II świątyni w 70 r ne dzieli się na trzy okresy:
okres perski – do początku wieku IV;
okres hellenizacji – działania Aleksandra Macedońskiego na Bliskim Wschodzie, wprowadzanie hellenistyczych wzorców kulturowych
okres rzymski – od czasu najazdu Pompejusza;
Wraz ze zburzeniem świątyni jerozolimskiej dochodzi do upadku religii judaizmu związanego z Prawem (Torą) oraz Świątynią. Reforma judaizmu była dziełem uczonych żydowskich – rabinów. Judaizm rabiniczny przetrwa do XVIII wieku.
Spisanie Talmudu:
dwa rodzaje Talmudu – palestyńska oraz babilońska;
jest to koniec okresu konstytutywnego dla judaizmu rabincznego;
Najważniejsze centra judaizmu rabinicznego:
Palestyna;
Babilonia – do pierwszej połowy XI wieku;
Afryka Północna;
Półwysep Iberyjski;
tereny Renu oraz Rodanu;
Ekspulsja żydów powoduję ich wędrówkę w kierunku królestwa Czech oraz Rzeczypospolitej Polsko-Litewskiej, które to tereny po XVIII wieku stają się centrum żydowskim w Europie.
Tendencje w judaizmie rabinicznym:
mesjanizm;
chasydyzm;
frankizm – głównie ziemie polskie;
Ruchy te nie mają dużego znaczenia w skali globalnej judaizmu.
W wieku XVIII dochodzi do chaskali – oświecenie żydowskie. Następuję wtedy globalny podział judaizmu. Powstaję kierunek reformowany oraz ortodoksyjny. Istnieje także grupa konserwatywna, która stara się zrównoważyć oba kierunki. W tym podziale swoje miejsce odnajduję także chasydyzm, który był w silnej opozycji wobec chaskali.
Ocena:
frekwencja na wykładzie – 10%;
wynik testu – 50%;
ocena z ćwiczeń – 40%;
Judaizm to religia żywa, główne ośrodki to Ameryka Północna oraz Izrael. Łącznie żydów jest około 15 mln:
25% z nich to ludzie religijnie, którzy przywiązują dużą wagę do praw tory;
50% to ludzie świeccy, jednak kultywujący tradycję;
25% to ateiści, osoby niewierzące;
Są dwie drogi do judaizmu:
prozelityzm – nawrócenie się na religię żydowską;
pochodzenie z matki żydówki;
Żydzi nie mogą tworzyć rozróżnienia na prozelitów i narodzonych żydów.
Definiowanie judaizmu:
wyznawcy judaizmu częściowo kwestionują to, że jest on religią. Spowodowane jest to niechęcia do porównań do innych religii. Stąd często używana jest nazwa „zakon”. „Zakon” to wspólnota ludzi wierzących, związana przymierzem z czczonym przez nich bogiem JHWH i kierująca się w życiu objawionymi przykazaniami (Tora);
Fundamentalnym
elementem judaizmu jest tekst, głównie Pięcioksiąg.
Setam
– pisarz, skryba, zajmuję się on przepisywaniem świętych ksiąg
na zamówienie synagog.
Sefer –
księga, w rozumieniu religijnym są to pisma święta.
Tefilin
– teksty pisma świętego, które wyrażają ich credo, zapisane na
małych zwojach, które mężczyzna musi nosić podczas modlitwy; są
również zapisywane przez Setama.
Mezuza – zwitek pergaminu z credo znajdujący się we framudze drzwi w domu żydowskim. Również spisywany przez setama.
Ktuba – dokumenty małżeńskie.
Setam spisuję również dokumenty rozwodowe.
Religioznawcze definiowanie judaizmu:
religia która dostrzega splot trzech idei:
wiara w boga JHWH;
objawienie Izraelowi przez boga Tory;
Izrael jako lud;
Judaizm jako religia objawia się w obecności:
doktryny;
organizacji;
kultu;
etosu;
Upowszechnianie judaizmu:
żydzi;
religie siostrzane: chrześcijaństwo oraz islam;
religie te
przejęły od judaizmu znaczną część doktrny religijnej, etyki,
organizacji i obyczajowości;