WIRUSY DNA

Rodzina Adenoviridae nazwa rodziny pochodzi stąd, że wyizolowane je po raz pierwszy z migdałków gardłowych liniowy, dwuniciowy DNA kapsyd – symetria dwudziestościenna = ikozahedron 252 kapsomerów nie mają osłonki charakterystyczne: włókniste wypustki, wystające z 12 naroży wiriona = nośniki antygenów typowo swoistych synteza wirionów zachodzi w jądrze komórki dzielą się na 2 rodzaje: Mastadenovirus – występuje u ssaków Aviadenovirus – występuje u ptaków
Rodzaj Mastadenovirus	Chorobotwórcze dla człowieka zostały podzielone: na 6 grup (podrodzajów) od A do F – ze względu na wł. biologiczne i fizykochemiczne na 47 typów – ze względu na budowę antygenową chorobotwórczość adenowirusów: wirusy namnażają się w błonie śluzowej gardła, spojówki lub jelita cienkiego i w zasadzie nie rozprzestrzeniają się poza miejsce zakażenia. Postacie uogólnione zakażenia występują u osób z obniżoną odpornością np. u chorych na AIDS rezerwuar: dzieci, wirusy namnażają się u nich w migdałkach podniebiennych i gardłowych, mogą być przez lata rozsiewane droga zakażania: kropelkowa z kałem okres inkubacji: od 5-10 dni objawy: naczęściej bezobjawowo, lub niewielkie nasilenie objawów materiały do badań: wymazy lub popłuczyny gardłowe, plwocina, kał i wydzielina spojówek
Rodzina Herpesviridae od herpes – opryszczka liniowy dwuniciowy DNA kapsyd – symetria dwudziestościenna = ikozahedron 162 kapsomery osłonka lipidowo – glikoproteinowa → pochodzi z błony jądrowej komórki zakażonej replikowane w jądrze komórkowym osobnik raz zainfekowany herpeswirusem staje się jego nosicielem do końca życia !!
Rodzaj Simplexvirus Herpesvirus hominis wirus opryszczki pospolitej typ 1 i typ 2	Typ 1 = wirus opryszczki wargowej (HHV-1); występowanie opryszczki na: błonie śluzowej jamy ustnej jamy nosowo – gardłowej spojówce i rogówce wargach – na granicy błony śluzowej i skóry Typ 2 = wirus opryszczki narządów płciowych (HHV-2), opryszczka na: prąciu błonie śluzowej szyjki macicy błonie śluozwej pochwy skórze krocza kobiety mogą zakazić noworodki → zakażenia bezobjawowe, zmiany miejscowe, uogólnione ciężkie zakażenie lub opryszkowe zapalenie mózgu z zejściem śmiertelnym Zakażenie wiruem: Pierwotne – u kilkuletnich dzieci i powoduje przejście wirusa w stan utajenia w miejscu zakażenia pierwotnego oraz w zwojach czuciowych nerwów obwodowych unerwiających miejsce zakażenia pierwotnego; są powszechne – o czym świadczy występowanie niemal u 100% dorosłych przeciwciał przeciwko HHV Nawrotowe – pojawiają się pod wpływem działania różnych bodźców np: nadmierne nasłonecznienie przeziębienie podwyższona temperatura ciała miesiączka stres psychiczny w zakażonych neuronach zachodzi cykl replikacyjny, później wirus przesuwa się obwodowo zakażając skórę i błonę śluzową unerwioną przez dany nerw droga zakażenia: kontakty bezpośrednie (pocałunki, stosunki seksualne) – wirusy znajdują się w ślinie i wydzielinach narządów płciowych; noworodek w trakcie porodu materiał do badań : ze zmian opryszkowych, gardła, śliny, wydzieliny narządów płciowych i kału leczenie: acyklowir
Rodzaj Varicellovirus Herpesvirus viracellae - zoster wirus ospy wietrznej i półpaśca	Ospa wietrzna = wiatrówka (viracella) – łagodna, wysypkowa choroba wieku dziecięcego, która pojawia się po pierwszym kontakcie z wiruem Półpasiec (zoster) – u osób dorosłych, uczynnione zakażenie wirusem, który przetrwał po przechorowaniu ospy wietrznej w zwojach nerwów czuciowych rezerwuar i źródło: człowiek droga zakażenia: droga kropelkowa, bezpośredni kontakt ze zmianami skórnymi rozwój zakażenia: 1. okres utajenia 2-3 tygodnie 2. wzrost temperatury 3. pojawienie się wysypki: najpierw na tułowiu, potem na twarzy, kończynach i błonie śluzowej jamy ustnej i gardła 4. czerwole plamki → grudki → pęcherzyki wypełnione płynem wysiękowym → pękają i przysychają tworząc krosty; wysypka pojawia się w kilku rzutach powikłania ospy wietrznej: zapalenie mózgu (1/1000 przypadków) zapalenie płuc ostre poinfekcyjne zapalenie wielonerwowe = zespół Guillaina Barrego gdy dochodzi do pierwotnego zakażenia kobiety we wczesnej ciąży – wady rozwojowe: gdy nastąpiło później niż 5 dni przed porodem – objawy łagodne ze względu na obecność matczynych przeciwciał gdy nastąpiło wcześniej niż 5 dni przed porodem – poważna choroba, zapobiegawczo podaje się noworodkowi surowicę odpornościową Półpasiec: wysypka pojawia się w obrębie skóry unerwionej przez zaatakowany nerw/nerwy zmiany najczęściej jednostronne na tułowiu twarzy, szyi wzrost temp. ciała i ból w zaatakowanej okolicy pojawia się w wyniku: urazu, zażywania niektórych leków (immunosupresyjnych), jako objaw towarzyszący AIDS, gruźlicy, białaczce i niekórym innych chorobom nowotworowym diagnostyka: na podstawie badania klinicznego
Podrodzina Betaherpesvirinae
Rodzaj Cytomegalovirus	droga zakażenia: - kropelkowa - z moczem - z nasieniem - z wydzieliną z pochwy - z mlekiem kobiecym - w trakcie przetaczania krwi lub przeszczepu narządu - przez łożysko lub w czasie porodu osobnik raz zakażony staje się nosicielem do końca życia !! (jak w przypadku wszystkich innych herpesviridae) zakaża: komórki śródbłonka, ślinianek, kłębuszków nerkowych Zakażenie płodu może spowodować: śmierć płodu wcześniactwo żółtaczka zapalenie płuc uszkodzenie OUN → małogłowie, niedorozwój psychiczny i fizyczny, zanik nerwu wzrokowego Zakażenie w życiu pozapłodowym: najczęściej bezobjawowe u dzieci może być uogólniona postać cytomegalii (choroby wtrętowej) – powstają duże wtręty wewnątrzjądrowe w komórkach ślinianek, płuc, wątroby, trzustki, nerek, gruczołów wydzielania wewnętrznego; u dorosłych może występować kiedy mają obniżoną odporność (leki immunosupresyjne i AIDS) zespół mononukleozowy – ostra choroba o objawach mononukleozy, ale nie ma stanów zapalnych gardła i limfoadenopatii i nie ma heterofilnych przeciwciał wykrywanych testem Paula – Bunnella – Davidsona diagnostyka: - w ślinie/moczu olbrzymie komórki z wtrętami w jądrach/cytoplazmie - szukanie wirusa we krwi, popłuczynach gardłowych, moczu - badanie obecności przeciwciał IgG i IgM
Rodzaj Roseolovirus Herpesvirus hominis 6 Herpesvirus typ 6	Dwa warianty tego wirusa: HHV-6A i HHV-6B czynnik etiologiczny (głownie HHV-6B) rumienia nagłego = choroby szóstej = różyczki dziecięcej – choroba wysypkowa o łagodnym przebiegu występująca u niemowląt, między 6 miesiącem a 3 rokiem życia pierwotne zakażenie dorosłych (głównie HHV-6A) jest rzadkie – choroba przypominająca przebiegiem mononukleozę zakaźną izolowany także z limfocytów osób cierpiących na znużenie przewlekłe stałe nosicielstwo – wykrywany wtedy w gruczołach ślinowych
Podrodzina Gammaherpesvirinae
Rodzaj Lymphocryptovirus Wirus Epsteina – Barr Herpesvirus EB	Rodzaj choroby zależy od obszaru geograficznego i rasy: Strefa umiarkowana, zachodnia Mononukleoza zakaźna = gorączka gruczołowa = choroba Pfeiffera = choroba Fiłatowa Afryka, gł. u ludności czarnej Chłoniak Burkitta Rejon Pacyfiku, ludność pochodzenia chińskiego Rak jamy nosowo - gardłowej Podejrzewa się udział wirusa Epsteina – Barr w: chorobie Hodgkina raku żołądka obwodowych chłoniakach wywodzących się z limfocytów T Ze względu na polimorfizm antygenowy dzielimy go na dwa typy: EBV-1 (A) – Stany Zjednoczone i Europa EBV-2 (B) – Afryka równikowa i Nowa Gwinea źródło: chorzy i nosiciele droga zakażenia: kropelkowa, przez kontakt z zakażonymi przedmiotami, w wyniku przetoczenia krwi, lub wykonania przeszczepu komórki docelowe – limfocyty B posiadające CD21 okres inkubacji: 30-50 dni wirus namnaża się: w komórkach nabłonka nosogardzieli i w gruczołach ślinowych Mononukleoza zakaźna: gorączka obrzęk węzłów chłonnych powiększenie wątroby i śledziony przerost układu chłonnego z naciekiem monocytarnym diagnostyka: SWOISTE ODCZYNY SEROLOGICZNE – wykrywają przeciwciała IgM i IgG: przeciwko antygenowi kapsydu przeciwko antygenowi jądrowemu przeciwko wczesnemu antygenowi przeciwko antygenowi błonowemu NIESWOISTY ODCZYN HEMAGLUTYNACJI Paula – Bunnella – Davidsona - wykrywa heterofilne przeciwciała klasy IgM – aglutynują krwinki baranie i końskie
Wirusy o nieustalonej przynależności
Herpesvirus hominis 7 (Herpeswirus typ 7)	Zakażenie pierwotne następuje we wczesnym dzieciństwie, ale później niż zakażenie herpeswirusem typ 6 może być czynnikiem etiologicznym rumienia nagłego
Herpesvirus hominis 8 (herpeswirus typ 8)	Wykryty w mięsakach Kaposiego u chorych na AIDS poźniej w klasycznych formach tego mięsaka nie daje się hodować in vitro wykrywany w PCR występuje u 9% zdrowej populacji w komórkach jednojądrzastych być może wywołuje zakażenie utajone bez objawów, a ulega aktywacji u osób z obniżoną odpornością
Rodzina Poxviridae największe znane wirusy – dostrzegane nawet w mikroskopie świetlnym osłonka – powstaje z błony komórkowej gospodarza liniowy, dwuniciowy DNA wiriony replikowane w cytoplazmie jeśli wiriony uwalniane są w wyniku lizy komórki to nie mają osłonki dwie podrodziny: Entomopoxvirinae – chorobotwórcze dla owadów Chordopoxvirinae – chorobotwórcze dla kręgowców, rodzaje chorobotwórcze dla ludzi: Orthopoxvirus Parapoxvirus Molluscipoxvirus Yatapoxvirus
Rodzaj Orthopoxvirus Orthopoxvirus variolae (VARV) wirus ospy prawdziwej Orthopoxvirus officinale = Orthopoxvirus vacciniae wirus krowianki VACV Wirus ospy krowiej CPXV Wirus ospy małpiej MPXV	Dwie postacie ospy: 1) ospa wielka = prawdziwa (duża śmiertelność 25-30%) 2) ospa mała = ospówka źródło: chory droga zakażenia: kropelkowa wirus osiedla się na błonie śluzowej górnych dróg oddechych → przechodzi do układu chłonnego → wiriemia okres wylęgania 10-12 dni 1-5 dni przed pojawieniem się wysypki występowała gorączka i złe samopoczucie plamki → gruki → pęcherzyki → strupy → trwałe blizny materiał do badań: wymazy z błony śluzowej gardła, płyn z pęcherzków po 1 tygodniu choroby – przeciwciała zobojętniające wirusa zwalczanie: WARIOLIZACJA = wywoływanie zakażeń o łagodnym przebiegu WAKCYNACJA = szczepienie żywym wirusem krowianki (doprowadziło do zlikwidowania zachorowań)
	Morfologicznie nie różni się od wirusa ospy prawdziwej i zawiera wszystkie takie same antygeny typowe dla niego ciężkie powikłania po szczepieniu: poszczepienne zapalenie mózgu (40% śmiertelność) teraz szczepienia nie są wykonywane – bo nie ma zachorowań
	Tylko w Europie i w europejskiej części dawnego Związku Radzieckiego zmiany chorobowe na skórze wymion człowiek się zkaża w trakcie dojenia krów – pojawiają się pojedyńcze zmiany skórne, podobne do zmian po zakażeniu wirusem krowianki
	Zachodnia i środkowa Afryka kontakt bezpośredni z zakażonymi małpami nie ma przenoszenia z człowieka na człowieka przebieg choroby podobny do ospy prawdziwej
Rodzaj Parapoxvirus	Zmiany chorobowe na skórze krów, owiec i niektórych innych zwierząt przenoszone na człowieka w wyniku bezpośredniego kontaktu guzki dojarek = brodawki dojarek → wirus pochodzi od krów niesztowica wirusowa → wirus pochodzi od owiec zmiany ustępują po kilku tygodniach samoistnie
Rodzaj Molluscipoxvirus Parapoxvirus mollusci wirus mięczaka zakaźnego MOCV	Droga zakażenia: kontakt bezpośredni, kontakty seksualne, kontakt pośredni poprzez zakażone przedmioty 2-7 tygodni inkubacji mięczak zakaźny: niewielkie, perłowo – białe lub różowe, brodawkowate, bezbolesne wykwity na skórze twarzy, ramion, grzbietu, pośladków lub w okolicy narządów moczowo płciowych częściej u dzieci zmiany utrzymują sie do 2 lat, znikają same, ale mają tendencję do nawrotów
Rodzaj Yatapoxvirus	Dwa wirusy : YMTV i TANV tylko na terenie Afryki, naturalnym gospodarzem są niektóre gatunki małp zakażenie YMTV → kontakt bezpośredni z zakażonym zwierzęciem zakażenie TANV → przenoszony przez stawonogi i do zakażenia dochodzi w wyniku ukąszenia pojednyńcze, guzkowate zmiany chorobowe: YMTV – yabapox TANV – tanapox
Rodzina Popovaviridae dwa rodzaje: Papillomavirus Polyomavirus wiriony kulite, 72 kapsomery kolisty, dwuniciowy DNA nie mają osłonki synteza i dojrzewanie wirionów – jądro komórki wiriony uwalniane po rozpadzie komórki
Rodzaj Papillomavirus Papillomavirus hominis HPV wirus brodawczaka ludzkiego	Na podstawie różnic w genomie: 73 typy w 16 grupach A-P genotypy skórne/genotypy błon śluzowych droga zakażenia: kontakt bezpośredni, stosunki seksualne, w trakcie porodu, pośrednio przez zakażone przedmioty pod wpływem wirusa dochodzi do proliferacji komórek i tworzenia brodawczaków brodawki pospolite (zakaźne, zwykłe) – skóra dłoni i stóp kłykciny kończyste (szyszkowiny kończyste, brodawki płciowe) – okolica narządów płciowych i odbytu genotyp 6 i 11 - brodawczaki umiejscowione w gardle i krtani - leczenie – chirurgiczne usunięcie - tendencja do nawrotów genotyp 13 i 32 - endemicznie u Eskimosów i Indian Amerykańskich - choroba Hecka: płasko – duże, wypukłe grudki na błonie śluzowej warg, policzków i języka genotyp 16 i 18 - rak szyjki macicy, prąci, odbytu, języka, migdałków, gardła i krtani - kodują białka E6 i E7 – onkogeny – inaktywują białka supresorowe p53 i p105
Rodzaj Polyomavirus	wirus BK (BKV) – umiejscawia się w nerkach, zmiany chorobowe w obrębie dróh moczowych wirus JC (JCV) – umiejscawia się w nerkach, płucach, układzie siateczkowo – śródbłonkowym, wywołuje postępującą wieloogniskową leukoencefalopatię – to zwyrodnieniowa choroba OUN kończąca się szybko śmiercia zakażenie: w dzieciństwie drogą kropelkową aktywacja wirusów następuje w przypadkach załamania się odporności
Rodzina Parvoviridae najmniejsze wirusy DNA i najmniejsze wirusy chorobotwórcze dla człowieka wiriony o symetrii ikozahedralnej 60 kapsomerów liniowy, jednoniciowy DNA nie ma osłonki replikacja i dojrzewanie w jądrze komórki zawierają tak mało materiału genetycznego, że mogą namnażać się tylko w komórkach dzielących się – dlatego zakażają komórki szpiku, komórki nabłonka przewodu pokarmowego, tkanki rozwijającego się płodu
Podrodzina Parvovirinae Rodzaj Parvovirus	Izoluje się z kału osób z ostrymi stanami zapalnymi żołądka i jelit znaczenie patologiczne dla człowieka nie znane
Rodzaj Erythrovirus Parwowirus B19 B19V	Zakażenie tym wirusem jest powszechne, w okresie dzieciństwa, droga kropelkowa zakaża prekursorowe komórki erytroidalne, replikując się w nich powodując lizę – dochodzi do czasowego zahamowania erytropoezy u osób zdrowych – nie ma objawu u osób z niedokrwistością hemolityczną – ostry przełom aplastyczny osoby z zaburzeniami odporności – przewlekła niedokrwistość zagrażająca życiu zdrowe dzieci – łagodna choroba wysypkowa – rumień zakaźny (choroba Stickera) silna wysypka na policzkach → wyprostne powierzchnie kończyn → tułów; mija samoistnie po kilku dniach kobieta w ciąży, pierwsze 20 tygodni – obumarcie płodu, spontaniczne poronienie, wodogłowie ♥ ♥ ♥ choroby wysypkowe wieku dziecięcego wg kolejności: ♥ ♥ ♥ odra różyczka ospa wietrzna płonica rumień zakaźny rumień nagły
Rodzaj Dependovirus	Wirusy zależne od adenowirusa (AAV) = adenosatelitarne = adenozależne nie potrafią skłonić komórki do replikowania wirionów do replikacji wirionów potrzebne jest równoczesne zakażenie adenowirusem ew. Herpeswirusem znaczenie w patologii nie jest znane
Podrodzina Densovirinae	Rodzaje: - Densovirus - Iteravirus - Contravirus nie mają znaczenia w patologii człowieka
Rodzina Hepadnaviridae
Rodzaj Orthohepadnavirus Wirus zapalenia wątroby typu B HBV	180 kapsomerów kolisty, częściowo jednoniciowy, częściowo dwuniciowy DNA, oraz polimeraza DNA, która może dobudowywć jednoniciową cząsteczkę DNA tworząc dwuniciową ma osłonkę antygen jądrowy c = HBcAg antygen powierzchniowy s = HBsAg (na powierzchnii osłonki) antygen e = HBeAg (część rdzeniowa wiriona) antygen x = HBxAg kompletny wirion nazywany → cząstka Dane'a wyjątkowo oporny na działanie szkodliwych czynników: - w temp pokojowej nie traci zakaźności przez 6 miesięcy - w temp 60st wytrzymuje 1-4 godz - w temp 100st inaktywuje się częściowo po 20min - traci zakaźność po 15 min działania pary o temp 121st – autoklaw rezerwuar: człowiek największe stężenie wirusa – we krwi mniejsze w : nasieniu, wydzielinie z pochwy, pocie, ślinie, łzach, moczu, kale, płynie mózgowo – rdzeniowym, mleku droga zakażenia: przetoczenie zakażonej krwi źle wyjałowiona strzykawka akupunktura wykonanie tatuażu kontakty hetero/homoseksualne od matki: zakażenie płodu, noworodka w trakcie porodu lub bezpośrednio po porodzie często jest nosicielstwo komórki docelowe – hepatocyty objawy: gorączka, objawy rzekomo – grypowe, objawy ze strony układu pokarmowego: nudności i wymioty, żółtaczka powikłania: - zapalenie wątroby przewlekłe przetrwałe - zapalenie wątroby przewlekle aktywne - zapalenie wątroby przewlekle płacikowe - marskość wątroby - pierwotny rak wątroby diagnostyka: szukanie w surowicy antygenów s, e szukanie przeciwciał (metoda immunoenzymatyczna) anty-e,s,c profilaktyka: szczepienia ochronne – szczepionka zawierająca antygen powierzchniowy ☺zapalenie wątroby może sporadycznie wywołać: wirus żółtej gorączki (np. Wirus cytomegalii, wirus Epsteina-Barr wirus opryszczki pospolitej wirus różyczki niektóre enterowirusy