WYKŁAD 2, 3 – 16.10.2013, 30.10.2013

ZASADY PRACY PEDAGOGICZNEJ W PRZEDSZKOLU:

• zaspokajanie potrzeb dziecka – biologicznych, emocjonalnych, społecznych, bezpieczeństwa, miłości, uznania, ruchu itd...

• dostarczanie aktywności – ruch, działanie, doświadczanie, próbowanie itd...

• dostarczanie indywidualizacji – różnice w rozwoju umysłowym, społeczno-emocjonalnym, fizycznym

• organizacja życia społecznego – wrażliwość na opinię społeczną, współdziałanie

• integracja – współzależność sfer rozwojowych

ROZPLANOWANE W CZASIE I PRZESTRZENI WZAJEMNE CZYNNOŚCI NAUCZYCIELA I DZIECI (forma pracy):

• zajęcia, zabawy dowolne – ruchowe, tematyczne, konstrukcyjne, badawcze, rysowanie, układanie zabawek itp...

• zajęcia obowiązkowe – zgodne z programem – czynności samoobsługowe, prace użyteczne, spacery, wycieczki, uroczystości organizowane przez nauczyciela

• sytuacje okolicznościowe – nie planujemy ich, lecz należy je przewidywać

METODY WYCHOWAWCZE W PRZEDSZKOLU:

1. wskazują na czynności nauczyciela i dzieci tak, aby osiągnąć zamierzone cele

2. obejmują swoim zakresem proces wychowania oraz kształcenia z uwzględnieniem właściwości rozwoju dziecka i jego etapy

3. są oparte:

• na działaniu – czynne

- samodzielne doświadczanie – nauczyciel nie bierze udziału w czynnościach dziecka, pozostawiając mu swobodę

- kierowanie własną aktywnością – nauczyciel stosuje inspirację spontanicznej działalności dziecka poprzez zachętę, sugestię, podsuwanie pomysłów

- stawianie zadań – nauczyciel inspiruje dziecko do odkrywania nowych zjawisk oraz przyswajania i stosowania w praktyce określonych umiejętności

- ćwiczenia – nauczyciel pobudza do powtarzania różnych czynności w celu rozwijania sprawności ruchowej, utrwalaniu umiejętności praktycznych, wiadomości i kształtowaniu postaw

ĆWICZENIE CZYNI MISTRZA!

• na obserwacji – oglądowe

- obserwacja i pokaz – nauczyciel chce skupić uwagę dzieci stosując przedmioty, zjawiska

- przykład osobisty nauczyciela – nauczyciel dostarcza dzieciom wzorów postępowania samym sobą

- udostępnianie sztuki – nauczyciel umożliwia dzieciom oglądanie dzieł sztuki plastycznej, teatralnej, słuchanie utworów muzycznych

• na słowie – słowne, werbalne

- rozmowy, opowiadania, zagadki – nauczyciel stosując je rozwija procesy poznawcze i poszerza zasób wiadomości dziecka, szczególnie poprzez uczenie dzieci wierszy, tekstów, piosenek

- objaśnienia i instrukcje – są wykorzystywane przez nauczyciela podczas nabywania przez dzieci różnych umiejętności, sprawności, przyzwyczajeń higienicznych, w czasie wykonywania zadań

- społeczne porozumiewanie się – jest stosowane przez nauczyciela, gdy odwołuje się do umów, wyraża aprobatę/dezaprobatę, upomina, tłumaczy, przekonuje, stosuje sugestie nakazujące lub zakazujące

- żywego słowa – nauczyciel pobudza uczucia, procesy poznawcze, działa na wyobraźnię, motywuje, przekazuje wartość literatury pięknej

WAŻNE!

Metody powinny odwoływać się do zabawy, emocji, gdyż głównie motywy zabawowe i emocjonalne skłaniają dziecko w wieku przedszkolnym do podjęcia wysiłków związanych z nabywaniem wiadomości, umiejętności, nawyków.

Sama zabawa nie jest metodą, lecz rodzajem aktywności dzieci lub formą pracy z nimi.

INNOWACJE METODYCZNE

1. PEDAGOGIKA ZABAWY – KLub ANimatora ZAbawy (KLANZA)

• nawiązanie kontaktów prowadzącego z grupą i w grupie pomiędzy uczestnikami

• dbałość o dobrą atmosferę życzliwości, otwartości, akceptacji, szacunku. Ustalanie zasad pracy w grupie i wprowadzanie ich po akceptacji wszystkich

• celowe wykorzystywanie przestrzeni, zwracanie uwagi na estetykę otoczenia

• tworzenie warunków do uczenia się przez działanie, przeżywanie, odkrywanie

• dbanie o relaks, dobre samopoczucie i radosną atmosferę

• wykorzystywanie tańca, ruchu, muzyki, zaskakujących sytuacji

• dbałość o przebieg procesu grupowego i stopniowanie emocji

• stosowanie informacji zwrotnych, umiejętności życzliwego przekazu własnych odczuć

• podkreślanie dobrych cech i wskazywanie słabych nie w formie krytyki

• docenianie każdego włożonego trudu, niezapominanie o podziękowaniach

• wykorzystywanie różnych środków prostych i łatwych do zdobycia a umożliwiających twórcze działanie

2. KINEZJOLOGIA EDUKACYJNA PAULA E. DENNISONA

• prosta metoda oparta na pracy z ciałem, co w naturalny sposób stymuluje funkcjonowanie mózgu

• stąd nazwa tych ćwiczeń zwana „gimnastyką mózgu”

• grupy ćwiczeń: (egz!)

a) lateralne na przekroczenie linii środka – stymulują oraz integrują pracę obu półkul mózgowych. Usprawniają koordynację ruchów całego ciała i poszczególnych narządów służących do odbioru bodźców zewnętrznych. Poprawiają percepcję słuchową i wzrokową oraz organizację pracy tychże ośrodków na najwyższym poziomie – w mózgu wspomagają naukę czytania i pisania

b) stabilności, czyli ześrodkowania – sprzyjają wyciszaniu i relaksacji organizmu. Poprawiają integrację umysł-ciało. Doenergetyzowują system nerwowy, łagodzą skutki stresu i nadpobudliwości psychoruchowo-emocjonalnej, wzmacniają motywację do działania

c) koncentracji, zwanej ogólnie fokus – uczą skupiania, uwalniania i kierowania uwagi w dowolnym czasie na dowolną czynność (np. czytanie ze zrozumieniem, pisanie, zapamiętywanie itp...) sprzyjając jasności myślenia i pracy twórczej

• GIMNASTYKA MÓZGU

1. picie wody

2. punkty na myślenie

3. ruchy naprzemienne

4. leniwe ósemki

5. pompowanie piętą

6. kapturek myśliciela

7. słoń

8. pozycja Dennisona

9. energiczne ziewanie

10. punkty pozytywne

11. rysowanie oburącz

12. myślenie o X

13. sowa

14. kręcenie szyją

15. alfabetyczne ósemki

3. BATII STRAUSS

• dziecko słuchając muzyki zaczyna włączać się w jej tworzenie – aktywne słuchanie muzyki

• dzieci słuchają utworu i wykonują proste ruchy rytmiczne siedząc albo ruchy taneczne wg wskazówek nauczyciela. W przypadku dzieci młodszych, są to proste ruchy, ilustrujące krótkie opowiadanie związane z każdym utworem muzycznym

• etapy pracy z utworem muzycznym:

1. fabularyzowanie muzyki połączone z prostymi ruchami rytmicznymi

2. realizacja w tańcu

3. gra na instrumentach

4. połączenie tańca z instrumentacją

5. mówienie o muzyce

• utwory opracowane przez Batii Strauss – Country Dance (J.F. Handel), Fiesta Aymara (melodia ludowa – Argentyna), Galop (D. Kabalewski)

4. EDUKACJA PRZEZ RUCH WG DOROTY DZIAMSKIEJ

• KOŁO 1 ZASADY – ruch jako podstawa uczenia się, konsekwencją mają być nowe doświadczenia. Rodzaje ruchu:

- zgodny z fizjologią

- swobodny, dowolny – pozwala na zintegrowany ruch całego ciała

- cząstkowy

- związany z rytmem i poza rytmem

- organizujący aktywność grupową oraz indywidualną

- bezruch – element dający czas na odpoczynek

• KOŁO 2 ZASADY – wyobraźnia jako umysłowa podstawa uczenia

1. zależność od doświadczenia – samodzielność, zamiar/wola, rodzaj czynności

2. wyobraźnia wytwórcza/odtwórcza, zależna/niezależna, złożona/niezłożona, dowolna/inicjowana

3. wyobrażenia, wyobraźnia

4. planowanie działania

5. podejmowanie decyzji

6. rozwiązywanie problemów

7. myślenie

• KOŁO 3 ZASADY – komunikacja jako podstawa aktywności poznawczej

- wyzwalanie chęci

- pomoc we wzroście

- wspieranie

- uczenie

- pobudzanie do myślenia

- wyjaśnianie

- stwarzanie możliwości do rozwoju, myślenia

5. DRAMA

• jako jedyna metoda wychowania i kształcenia, dzięki której rozwija się indywidualność dziecka

• pozwala uczyć się i przeżywać jednocześnie

• kształci postawy, uczy współpracy, empatii, tolerancji, szacunku, odpowiedzialności, dobra, miłości, eliminuje stres, uczy panowania nad emocjami, wyzwala pozytywne emocje, uczy myślenia, podejmowania decyzji, negocjowania, obalania stereotypów, rozładowuje agresję

• techniki:

- poza – przyjmowanie różnego typu poz, związanych problemami w rzeczywistych sytuacjach, oddających emocje np. smutek

- rzeźba – uczniowie dobierają się w pary – rzeźbiarz i tworzywo – zadaniem jest wyrzeźbienie kogoś

- żywy obraz – kilka osób, które tworzą jakiś obraz np. przedstawiający miłość

- stop-klatka – kilka osób, które coś tworzą, na słowo 'stop' przerywają

- fotografia – podobna do żywego obrazu, odtwarzanie innych fotografii

- film – kontynuacja stop-klatki, coś co będzie się działo 2 godziny później

- pantomima – ekspresja całego działa

- scenka improwizowana z tekstem a vista – np. odegranie scenki z życia Calineczki – ustalenie przestrzeni, roli itd., bez wcześniejszego przygotowania - improwizacja

- płaszcz eksperta – wchodzenie w czyjąś rolę

- tunel myśli – wyrażanie swoich myśli nie za pomocą słowa

- rysunek – dołączanie nowych elementów do tych już istniejących, przez co tworzy się historyjka

- drama z obrazu

- rola – ktoś wchodzi w jakąś rolę i ją odgrywa

INNE METODY

1. EKSPRECJI RUCHOWEJ CARLA ORFA

• korelacja kultury fizycznej z kulturą rytmiczno-muzyczną oraz kulturą słowa

• wprowadza się instrumenty perkusyjne niemelodyczne (np. bębenki, grzechotki, tamburyna) oraz melodyczne (np. dzwonki, ksylofony). Muzyka, którą tworzą dzieci opiera się na mowie i ruchu. Celem ćwiczeń jest rozwijanie samoekspresji, inwencji twórczej

• niczym nie skrępowana aktywność dzieci poprzez twórcze obcowanie z muzyką realizującą się w różnych formach ruchu, tańcu, śpiewie, mowie, grze na instrumentach, pantomimie. Tworzenie, odtwarzanie i słuchanie stanowią integralną całość, a rozumiana w ten sposób aktywność muzyczna jest instrumentem twórczego rozwoju. Nie ma w systemie miejsca na bierność

• doskonali percepcję słuchową, budzi wrażliwość estetyczną, rozwija sferę emocjonalną, wdraża do pracy zespołowej, pozwala przezwyciężać nieśmiałość, bierność, apatię

2. GIMNASTYKI RUCHOWEJ ALFREDA I MARII KNIESSÓW

• specyficzna metoda prowadzenia zajęć wychowania fizycznego z dziećmi

• rodzaj gimnastyki twórczej utanecznionej, polegającej na nieustannym poszukiwaniu nowych form i rodzajów ruchu – poprzez eksperymentowanie środkami ruchowymi, słownymi, wzrokowymi

• oprócz ruchu, rytmu, muzyki wykorzystywane są estetycznie wykonane przybory do ćwiczeń np. podwójny bijak, grzechotki

• w metodzie tej liczy się dobre samopoczucie, przyjemne przeżycia i radość ruchu. Następuje stapianie się muzyki i rytmicznych ruchów. Zachodzi zjawisko sprzężenia zwrotnego – jedno wpływa na drugie regulując szybkość, częstotliwość i natężenie ruchu

• w ćwiczeniach jest dużo improwizacji, indywidualnej interpretacji muzyki, rytmu i sposobów użycia przyboru – duża elastyczności, płynności, swobody ruchu

• nauczyciel ćwiczy cały czas z grupą, a wyróżnia się tym, że jest najlepszy

• ruch powinien być płynny, pełny, cyklicznie zmienny, przynosić optymalne efekty
  
  
  

3. RUCHU ROZWIJAJĄCEGO WERONIKI SHERBORNE

• system ćwiczeń i zabaw ruchowych, które wywodzą się z naturalnych potrzeb, zaspokajanych w kontakcie z dorosłymi

• jeden z najważniejszych czynników rozwoju psychomotorycznego małych dzieci, wykorzystuje dotyk, ruch oraz wzajemne relacje fizyczne, emocjonalne, społeczne do rozszerzenia świadomości własnego ciała i usprawniania ruchowego, świadomości przestrzeni i działania w niej, pogłębiania kontaktu z innymi ludźmi

• ćwiczenia są okazją do poznania własnego ciała, usprawniania motoryki, poczucia własnej siły, sprawności i związanych z tym możliwości ruchowej

• dzięki tej metodzie dziecko ma zaufanie do siebie, poczucie bezpieczeństwa, poznaje przestrzeń wokół siebie, uczy się jak jego ciało się porusza

POZOSTAŁE

• relaksacja

• opowieść ruchowa Gotfryda Thulina

• metoda projektów

• metoda umuzykalniająca Edwina Gordona

• joga

• zumba

• eurytmia

• aerobik

• muzykoterapia

• bajkoterapia

• rytmika Jaquesa Dalcroze'a

• konstruowanie gier planszowych

• metoda Freneta i Montessori

• programowanie neurolingwistyczne

• integracja sensoryczna Jean Ayres

• metoda Hany Tymichowej

• program Marianne Frostig rozwijający percepcję wzrokową

• nauczanie matematyki metodą Glenna Domana

• dziecięca matematyka Edyty Gruszczyk-Kolczyńskiej

• metoda analityczno-syntetyczna Ewy i Feliksa Przyłubskich

• metoda barwno-dżwiękowa Heleny Metery

• metoda Dobrego Startu Marty Bogdanowicz

• metoda naturalnej nauki języka Wendy Pye

• metoda fonetyczno-literowo-barwna Bronisława Rocławskiego

• metoda wprowadzania w świat pisma Ireny Majchrzak

• zabawa w czytanie Glenna Domana

• sojusz metod Ewy Arciszewskiej

• komputerowe programy edukacyjne

8