-4-

SYSTEMATYKA FINANSÓW:

1. UKŁAD PRZEDMIOTOWY – będzie grupował zjawiska finansowe z punktu widzenia charakteru czynności. W

ramach tego układu mamy zjawiska:
1.1. PRZYCHODY I WYDATKI EKWIWALENTNE – określane są jako strumienie rynkowe. Cechą

charakterystyczną tych zjawisk jest ekwiwalentnośd tzn. wzajemnośd świadczenia. Jednej transakcji
będzie automatycznie towarzyszyło jedno zdarzenie, najczęściej w tym samym czasie i w tym samym
miejscu (np. transakcje kupna – sprzedaży; występuje jednośd czasu i miejsca – codzienne zakupy (towar
za pieniądz); pracodawca – pracownik (30 dni określona praca na rzecz pracodawcy, po 30 dniach
wypłata wynagrodzenia) rozciągnięte w czasie, uregulowanie świadczenia). Wszystkie transakcje o
charakterze rynkowym regulowane są mechanizmem rynkowym, tzn. cena za świadczenie wyznaczona
jest w wyniku odpowiedniego kształtowania się popytu i podaży na daną usługę (zjawisko).

1.2. PRZYCHODY I WYDATKI O CHARAKTERZE REDYSTRYBUCYJNYM – określane są jako transfery,

przesunięcie pieniędzy. Mamy do czynienia z jednostronnym przesunięciem środków pieniężnych, nie
ma zjawiska wzajemności świadczeo. Podmiot który otrzymuje środki nie jest zobligowany do
przesunięcia środków pieniężnych (np. stypendium za wysoką średnią – uczelnia nie oczekuje, że za te
środki będziemy zobligowani do świadczeo fizycznych na rzecz uczelni; emerytura – ZUS; renciści – ZUS).
Przy strumieniach transferowych mamy do czynienia z transakcjami adresowanymi – odbiorcą jest
konkretny podmiot, transfery nie są regulowane żadnymi mechanizmami rynkowymi; kwoty transferów
regulowane są odpowiednimi zapisami prawnymi (rozporządzenia, ustawy, akty prawne).

1.3. PRZYCHODY I WYDATKI O CHARAKTERZE KREDYTOWYM – zawsze będziemy mied do czynienia z

instytucjami finansowymi (zwłaszcza banki). Transakcje związane są z udzieleniem kredytu w systemie
bankowym. Kredyt udzielany jest przez banki, instytucje finansowe, bądź innego rodzaju świadczenie
udzielone przez instytucje ubezpieczeniowe. Podmioty te świadczą usługi na rzecz zarówno osób
fizycznych jak i na rzecz podmiotów prowadzących działalnośd gospodarczą – środki pieniężne o
charakterze zwrotnym. Tylko banki mają możliwośd KREACJI PIENIĄDZA BAKOWEGO. Banki to instytucje
pośredniczące pomiędzy podmiotami które posiadają nadwyżkę środków pieniężnych – oszczędności – z
drugiej strony pośredniczą między podmiotami które zgłaszają zapotrzebowanie na środki pieniężne.
Kredyt wykorzystany na inwestycję przyczynia się do wzrostu PKB, bez względu na to czy są to inwestycje
gospodarstw domowych czy przedsiębiorstw. Kredyt jest instrumentem finansowym zwrotnym –
odpłatnym. Wielkośd pieniądza w obiegu określają AGREGATY PIENIĘŻNE:
1.3.1. A

1

(M

1

) = najbardziej płynne instrumenty finansowe, powodują natychmiastowe zwolnienie nas z

zobowiązao;

1.3.2. A

2

(M

2

) = obejmuje wszystko to co się zawiera w agregacie A

1

oraz instrumenty które wymagają

czasu aby móc je uzyskad, czyli lokaty krótkoterminowe i czeki.;

1.3.3. A

3

(M

3

) = obejmuje wszystkie instrumenty agregatu A

2

+ lokaty długoterminowe i papiery

wartościowe (dłużne papiery wartościowe, obligacje wszystkich podmiotów uprawnionych do
emisji obligacji oraz papiery własnościowe – akcje) – potrzeba określonego czasu aby odzyskad
gotówkę;

1.3.4. A

4

(M

4

) = baza monetarna – wielkośd pieniądza (danego paostwa) która znajduje się w obiegu.

2. UKŁAD PODMIOTOWY – będzie patrzył i analizował zjawiska finansowe przez pryzmat podmiotów

uczestniczących w tych zjawiskach.
2.1. FINANSE PRZEDSIĘBIORSTW – sektor „zarabiający, zarobkowy”, ten sektor w największym stopniu

wpływa na kształtowanie PKB. Działalnośd przedsiębiorstw przede wszystkim skupia się na działalności
wytwórczej. Jeżeli mamy do czynienia z przedsiębiorstwem przemysłowym produktem koocowym jest
produkt gotowy. W przedsiębiorstwach handlowych produktem koocowym jest produkt, natomiast w
przedsiębiorstwie usługowym produktem koocowym jest usługa. Celem działalności jest osiąganie
zysków (dochód). Przedsiębiorstwa uczestniczą we wszystkich strumieniach finansowych.
Przedsiębiorstwa paostwowe albo komunalne otrzymują dotacje i subwencje z budżetu Paostwa,
przedsiębiorstwa prywatnie nigdy. Przy przedsiębiorstwach komunalnych mamy do czynienia z pomocą
społeczną (zwolnienia podatkowe, ulgi w specjalnych strefach ekonomicznych). Przedsiębiorstwa mają
otwartą drogę do zwrotnych źródeł zasilania – dotyczy to kredytów, pożyczek, prawa emitowania
dłużnych papierów wartościowych (obligacje przedsiębiorstw) muszą byd zrealizowane w czasie
ZAPADALNOŚCI PAPIERÓW; wyemitowania akcji. Kredyt na działalnośd bieżącą – kredyt na działalnośd
bieżącą – rozliczane ze wszystkimi kosztami przedsiębiorstwa. Kredyty inwestycyjne – wpływają na

otwarte dodatkowe subkonto do rachunku podstawowego. W przypadku uzyskania kredytu mamy
przychód kredytowy, przy spłacaniu mamy strumieo wydatkowy – kredytowy.

2.2. FINANSE PUBLICZNE – są to środki którymi dysponują podmioty które zaliczamy do sektora finansów

publicznych – obejmują one organy władzy i administracji paostwowej, władzy i administracji
samorządowej. Strumienie finansowe mają głównie charakter transferowy. Wszystkie środki które są
gromadzone w budżecie centralnym to wpływy z podatków (ok. 90% dochodów budżetowych) –
dochodowych (PIT, CIT), podatki przychodowe obrotowe (VAT, akcyza), podatek od gier. Pozostałe
przychody to opłaty, dywidendy, udział w zysku NBP, cło (dochody budżetowe marginalne). Subwencja
ogólna jest transferem z budżetu centralnego do budżetów samorządowych i dotacje celowe. Wydatki
transferowe to dotacje dla podmiotów samorządowych.

2.3. FINANSE LUDNOŚCI – są to finanse gospodarstw domowych.
2.4. FINANSE BANKÓW – jest to specyficzne przedsiębiorstwo, więc uczestniczy we wszystkich strumieniach

finansowych.

2.5. FINANSE INSTYTUCJI UBEZPIECZENIOWYCH