1

1

1

Polityka pieni

ęż

na

Dr Zbigniew R. Wierzbicki

PP10 Cz.1-4 i 6-7. v.19.1.12. na 01-16.10.2011(12) slideshow bazowy

Tu było zdj

ę

cie zatoki w Walii, a w zamian jest moja pro

ś

ba o systematyczne

studiowanie, czyli :

1. zdobycie podr

ę

cznika z Polityki pieni

ęż

nej (najprostszy wariant > ksi

ąż

ka A.

Ka

ź

mierczaka i systematyczne jego czytanie;

2. wiem,

ż

e macie kłopoty z udziałem w wykładach (po cz

ęś

ci to sala, a w cz

ęś

ci i to tej

wi

ę

kszej inne zawodowe obowi

ą

zki) ale wobec tego prosz

ę

o systematyczne

czytanie slajdów i notatek z wykładów (na bie

żą

co);

3. Je

ż

eli z jak

ąś

parti

ą

materiału lub konkretnym probleme sa kłopoty to zgło

ś

cie to .

Wtedy od razu lub na kolejnym wykładzie postaram si

ę

do tego wrócic i to raz

jeszcze omówi

ć

.

2

3

3

Wst

ę

p do polityki pieni

ęż

nej

czyli >

Wspomnie

ń

czar!

Pieni

ą

dz:

> Podstawowe funkcje pieni

ą

dza

>

Ewolucja pieni

ą

dza

>

Zasady emisji pieni

ą

dza

>

Pieni

ą

dz wymienialny i niewymienialny

>

Współczesne rodzaje pieni

ą

dza

> Rynek pieni

ęż

ny i rynek walutowy

>

Kurs walutowy

etc.

3

Wst

ę

p do polityki pieni

ęż

nej

czyli >

Wspomnie

ń

czar!

• Aby dobrze zrozumie

ć

współczesna natur

ę

pieni

ą

dza, procesów obiegu pieni

ą

dza, celów i

instrumentów polityki pieni

ęż

nej nale

ż

y uwa

ż

nie

prze

ś

ledzi

ć

ewolucj

ę

pieni

ą

dza.

Pieni

ą

dz kruszcowy

Pieni

ą

dz papierowy

Pieni

ą

dz bezgotówkowy

[Prosz

ę

przeczyta

ć

R.1. pt. Zarys ewolucji pieni

ą

dza, z ksi

ąż

ki A.

Ka

ź

mierczaka, Polityka pieni

ęż

na w gospodarce otwartej, W-wa PWN 2008]

4

5

5

Wspomnie

ń

czar!

Pieni

ą

dz i stopa procentowa:

> Istota stopy procentowej

> Przyczyny waha

ń

stóp procentowych

- Teoria funduszy po

ż

yczkowych

- Teoria preferencji płynno

ś

ci

> Terminowa struktura stóp procentowych

> Zmiana warto

ś

ci pieni

ą

dza w czasie

>

Procent składany

> Efektywna stopa procentowa

[Prosz

ę

przeczyta

ć

R.3. pt. Stopa procentowa, z ksi

ąż

ki A. Ka

ź

mierczaka,

Polityka pieni

ęż

na w gospodarce otwartej, W-wa PWN 2008]

5

Wspomnie

ń

czar!

• Podstawowe elementy wiedzy o rynku

pieni

ęż

nym i o rynku walutowym

>Podstawowe rodzaje instrumentów rozliczeniowych i

instrumentów kredytowych

>Charakterystyka rynku pieni

ęż

nego, w tym m.in.:

>krajowy rynek pieni

ęż

ny;

>mi

ę

dzynarodowy rynek pieni

ęż

ny;

>rynek eurowalutowy;

>wybrane inne segmenty rynku pieni

ęż

nego;

>specyfika krajowego i mi

ę

dzynarodowego oraz globalnego

rynku walutowego etc.

[Prosz

ę

przeczyta

ć

R.2. pt. Rynek pieni

ęż

ny i walutowy,z ksi

ąż

ki A.

Ka

ź

mierczaka, Polityka pieni

ęż

na w gospodarce otwartej, W-wa PWN 2008]

6

7

7

Wspomnie

ń

czar!

Kilka słów o inflacji i deflacji

• INFLACJA

– najbardziej ogólnie – to wzrost ogólnego

przeci

ę

tnego poziomu cen w gospodarce.

• DEFLACJA

– rozumiana jako przeciwie

ń

stwo inflacji -

to spadek ogólnego przeci

ę

tnego poziomu cen w

gospodarce > przyczyny i konsekwencje koniunkturalne

• Tzw. „czysta” inflacja jest przypadkiem szczególnym,

który pojawia si

ę

wtedy, kiedy wszystkie ceny dóbr i

czynników produkcji wzrastaj

ą

w tym samym tempie. W

99,99 % przypadków zjawisk inflacyjnych mamy bowiem
jednocze

ś

nie do czynienia ze zmianami strukturalnymi.

7

8

8

Wspomnie

ń

czar!

Stopa inflacji:

P

1

-

P

0

i

=

P

0

gdzie:

•

i – stopa inflacji,

•

P

1

– Ceny w badanym okresie,

•

P

0

– Ceny w bazowym okresie

.

Wska

ź

niki inflacji np. CPI, HICP etc.

Prosz

ę

sobie przypomnie

ć

lub/i

poczyta

ć

na ten temat

8

9

9

Wspomnie

ń

czar!

• Podchodz

ą

c do inflacji jako do procesu ( ci

ą

gu zjawisk

ekonomicznych) za inflacj

ę

uznajemy tak

ą

sytuacj

ę

w

gospodarce, w której ilo

ść

(nominalnie) pieni

ę

dzy w

obiegu ro

ś

nie szybciej ni

ż

warto

ść

(w cenach

porównywalnych) towarów i usług oferowanych do
sprzeda

ż

y na danym krajowym rynku (rynku dóbr i usług

konsumpcyjnych oraz rynku czynników produkcji).

• Tego rodzaju sytuacja utrzymuj

ą

ca si

ę

w gospodarce

prowadzi w konsekwencji do trwałego wzrostu poziomu
cen, zwi

ę

kszenia nadmiernego ilo

ś

ci pieni

ą

dza w obiegu

i spadku warto

ś

ci tego pieni

ą

dza w tempie wynikaj

ą

cym

z dynamiki inflacyjnego wzrostu cen

.

9

10

10

Wspomnie

ń

czar!

• Wyst

ę

powanie inflacji mo

ż

e prowadzi

ć

do zmniejszania

si

ę

warto

ść

realnej dochodów ( od zmniejszania tempa

wzrostu dochodów realnych do spadku dochodów
realnych czyli w konsekwencji spadku siły nabywczej

.

• Oznacza to,

ż

e zjawiska inflacyjne powoduj

ą

wzrost

wysoko

ś

ci nominalnej uzyskiwanych dochodów, jednak

w rzeczywisto

ś

ci mog

ą

zmniejsza

ć

ich warto

ść

realn

ą

,

prowadz

ą

c niekiedy przy rosn

ą

cej wi

ę

kszej inflacji

spadek siły nabywczej otrzymywanych nominalnych
dochodów.

10

11

11

Wspomnie

ń

czar!

• Nale

ż

y przy tym pami

ę

ta

ć

,

ż

e nie ka

ż

dy wzrost cen mo

ż

na

uwa

ż

a

ć

za inflacj

ę

. Ceny jednych dóbr na rynku mog

ą

rosn

ąć

,

a innych za

ś

równocze

ś

nie male

ć

.

• Jednocze

ś

nie tempo zmian tych cen mo

ż

e by

ć

ró

ż

ne i nie

nale

ż

y automatycznie kojarzy

ć

tej sytuacji ze zjawiskiem

inflacji. Ruchy cenowe mog

ą

w tej sytuacji zmieni

ć

jedynie

struktur

ę

cen na rynku. Zmiana struktury cen na rynku zarówno

konsumpcyjnym jak i czynników produkcji mo

ż

e wi

ę

c by

ć

zjawiskiem normalnym, a niekiedy nawet po

żą

danym, w

prawidłowo funkcjonuj

ą

cej gospodarce rynkowej.

• Natomiast niew

ą

tpliwie w ró

ż

n

ą

intensywno

ś

ci

ą

wpływa na

ró

ż

ne bran

ż

e oraz grupy społeczne i dochodowe

.

11

12

12

Wspomnie

ń

czar!

• Inflacja

jest to proces wzrostu ogólnego poziomu cen

w gospodarce krajowej w danym okresie poł

ą

czony z

deprecjacj

ą

czyli utrat

ą

warto

ś

ci pieni

ą

dza. Wyst

ę

puje

wówczas wzrost poda

ż

y pieni

ą

dza i zmiany w szybko

ś

ci

obiegu pieni

ą

dza w gospodarce.

• Inflacja najcz

ęś

ciej liczona jest rok do roku lub miesi

ą

c

do miesi

ą

ca. Wzrost poziomu cen w okresie badanym w

relacji do okresu bazowego jest wyra

ż

any procentowo

(współczynnik wzrostu cen) i okre

ś

lany jest jako

stopa

inflacji.

12

13

13

Prosz

ę

nie ziewa

ć

kiedy mówimy o

gor

ą

cych problemach!!!

13

• Tu było zdj

ę

cie ale z uwagi na jego

obj

ę

to

ść

zostało usuni

ę

te. Przepraszam.

14

14

Wspomnie

ń

czar!

PODSTAWOWE RODZAJE INFLACJI

Przyjmuj

ą

c za podstaw

ę

tempo ogólnego wzrostu cen inflacj

ę

dzielimy na:

• inflacj

ę

pełzaj

ą

c

ą

(jednocyfrow

ą

) czyli nie przekraczaj

ą

c

ą

5%

p.a.rocznie i charakteryzuj

ą

c

ą

si

ę

niewielkim wahaniem cen z roku

na rok.

Nie jest ona szczególnie gro

ź

na dla gospodarki gdy

ż

mo

ż

na j

ą

kontrolowa

ć

i oddziaływa

ć

na ni

ą

w oparciu o rynkowe instrumenty

polityki pieni

ęż

nej i w oparciu o „normaln

ą

” dyscyplin

ę

sfery

finansów publicznych;

14

15

15

Wspomnie

ń

czar!

• inflacj

ę

krocz

ą

c

ą

czyli oscyluj

ą

c

ą

w granicach 5 - 10% (a

przej

ś

ciowo do 15% a nawet do 20%) rocznie. Wyst

ę

puje ona

wtedy ma miejsce wzrost oczekiwa

ń

inflacyjnych

prowadz

ą

cych do okre

ś

lonych proinflacyjnych zachowa

ń

podmiotów gospodarczych i gospodarstw domowych
obiektywnie wzmacniaj

ą

cych ten proces.

Inflacj

ę

t

ą

mo

ż

na przewidzie

ć

i uwzgl

ę

dni

ć

w podejmowanych

decyzjach ale mo

ż

e ona wymyka

ć

si

ę

spod kontroli. Wymaga to

zarówno rynkowych metod oraz instrumentów polityki
pieni

ęż

nej o charakterze cz

ę

sto restrykcyjnym jak te

ż

istotnego

zwi

ę

kszenia dyscypliny sfery finansów publicznych;

15

16

16

Wspomnie

ń

czar!

• Inflacj

ę

galopuj

ą

c

ą

czyli przekraczaj

ą

ca 20%-30% a

ż

do 150% p.a..

Jest bardzo niebezpieczna dla procesów wzrostu gospodarczego poniewa

ż

przyczynia si

ę

do bardzo szybkiego tempa wzrostu cen w bardzo krótkim

okresie. Powoduje erozj

ę

normalnie działaj

ą

cych systemów motywacyjnych

oraz zahamowanie wzrostu gospodarczego w wyniku działania tzw. spirali
oczekiwa

ń

inflacyjnych. Inflacja ta zwi

ą

zana jest te

ż

z lawinowo rosn

ą

c

ą

poda

żą

pieni

ą

dza.

Ten rodzaj inflacji zmusza – pr

ę

dzej czy pó

ź

niej - do wprowadzenia

restrykcyjnej polityki pieni

ęż

nej z rosn

ą

cym udziałem metod i narz

ę

dzi typu

administracyjnego, a tak

ż

e wprowadzenia rozwi

ą

za

ń

w zakresie sanacji

systemu finansów publicznych

.

16

17

17

Wspomnie

ń

czar!

• Hiperinflacj

ę

powstaj

ą

c

ą

zazwyczaj z nieopanowanej

zawczasu inflacji galopuj

ą

cej. Nast

ę

puje wtedy bardzo szybka

(cz

ę

sto z dnia na dzie

ń

) utrata warto

ś

ci pieni

ą

dza i gwałtowny

wzrost cen. Wzrost cen powy

ż

ej 150%p.a., a miesi

ę

cznie

niekiedy powy

ż

ej 50%.

Pot

ę

gowane jest to cz

ę

sto przez załamanie systemu

finansowego kraju i ogromny rosn

ą

cy deficyt bud

ż

etowy

finansowany przez dodruk pieni

ę

dzy. Zazwyczaj towarzyszy

temu wej

ś

cie innych walut na krajowy rynek rozliczeniowy

(pieni

ą

dz krajowy zast

ę

powany jest przez pieni

ą

dz

zagraniczny), a tak

ż

e tzw. naturalizacja wymiany czyli

przej

ś

cie na barter czyli towar za towar.

17

Wspomnie

ń

czar!

18

Opanowanie destrukcyjnej dynamiki zjawisk pieni

ęż

nych

i sferze gospodarki realnej, a tak

ż

e w sferze socjalnej,

celem wyj

ś

cia z hiperinflacji wymaga administracyjnych

metod sanacji zarówno polityki pieni

ęż

nej jak i całkowitej

radykalnej przebudowy systemu finansów publicznych.
W przeszło

ś

ci w wielu krajach wi

ą

zało si

ę

to tak

ż

e z

operacj

ą

wymiany pieni

ą

dza (zmian

ą

systemu/szeregu

monetarnego).

19

19

There’s no life before coffee !!!

PRZERWA

☺

☺

☺

☺

19

• Tu było zdj

ę

cie ale z uwagi na jego

obj

ę

to

ść

zostało usuni

ę

te. Przepraszam.

20

20

Wspomnie

ń

czar!

Specyficzne rodzaje inflacji > według
powi

ą

zania inflacji z tempem zmian produkcji

globalnej

• Stagflacja

–

zjawisko polegaj

ą

ce na szybkim wzro

ś

cie

cen (inflacji) w warunkach stagnacji gospodarczej,
wyst

ę

puj

ą

ce zazwyczaj w gospodarkach

zmonopolizowanych

• Slumpflacja

–

zjawisko polegaj

ą

ce na szybkim

wzro

ś

cie cen (inflacji) w warunkach recesji gospodarczej

20

21

21

Wspomnie

ń

czar!

W zale

ż

no

ś

ci od przyczyn

wywołuj

ą

cych zjawiska inflacyjne

wyró

ż

nia si

ę

:

1.

inflacj

ę

popytow

ą

,

2.

inflacj

ę

poda

ż

ow

ą

(kosztow

ą

)

3.

inflacj

ę

strukturaln

ą

.

21

22

22

Wspomnie

ń

czar!

Inflacja popytowa

inaczej ci

ą

gniona przez

popyt (ang. demand-pull inflation)

Pojawia si

ę

wtedy gdy jest za du

ż

o pieni

ę

dzy w obiegu w

stosunku do wielko

ś

ci produkcji przy okre

ś

lonych cenach w

danym czasie.

Nazywana jest tak

ż

e inflacj

ą

pieni

ęż

n

ą

.

Powodem jej powstania mog

ą

by

ć

:

nadmierne wydatki pa

ń

stwa, które nie maj

ą

odzwierciedlenia w dochodach (

inflacja bud

ż

etowa

),

zbyt du

ż

a kreacja pieni

ą

dza kredytowego (

inflacja

kredytowa

) lub

nadmierny w porównaniu do wzrostu produkcji wzrost
płac (

inflacja płacowa

).

22

23

23

Wspomnie

ń

czar!

• Inflacja poda

ż

owa

czyli kosztowa

inaczej pchana przez koszty (ang. cost-
push inflation).

Dochodzi do niej, gdy rosn

ą

ceny surowców, co

zwi

ę

ksza koszty produkcji i ceny. Do wzrostu

kosztów produkcji mo

ż

e doj

ść

, gdy nast

ą

pi

wzrost cen, np. w

ę

gla, ropy naftowej (np. z

powodu wojny, porozumie

ń

cenowych typu

OPEC), ograniczenia dostaw surowców rolnych
(np. z powodu nieurodzaju) etc.

23

24

24

Wspomnie

ń

czar!

Inflacja strukturalna

wyst

ę

puje z powodu

zmiany struktury gospodarczej danego kraju

>

Wariant negatywny

> Producenci nie odpowiadaj

ą

na zmian

ę

struktury i

wielko

ś

ci popytu. Niedostosowanie struktury poda

ż

y do struktury popytu

powoduje wzrost cen. Współcze

ś

nie wyst

ę

puje sporadycznie wr

ę

cz

incydentalnie.

>

Wariant pozytywny

> Zmiany inflacyjne jako zarówno skutek jak i

„narz

ę

dzie” zmian strukturalnych w gospodarce. Współcze

ś

nie w

gospodarkach krajów OECD najbardziej typowy rodzaj inflacji towarzysz

ą

cy

zjawiskom wzrostu gospodarczego.

Najbardziej po

żą

dana kombinacja parametrów

makrogospodarczych:

- wzrost gospodarczy w przedziale 2 – 5 % p.a.;

- inflacja w przedziale 1,5 – 2,5 % p.a.

(przej

ś

ciowo –czyli w

okresie do 2-4Q – do wysoko

ś

ci do 4,5-5,0)

24

Czym jest inflacja dzisiaj?

• Współcze

ś

nie w krajach wysoko- i

ś

redniorozwin

ę

tych inflacja jest agregatem w

którym w ró

ż

nym zakresie i sił

ą

oraz z ró

ż

nych

przyczyn oddziaływuj

ą

zarówno:

1.

inflacja popytowa

, jak i

2.inflacja poda

ż

owa (kosztowa),

a tak

ż

e

3.inflacja strukturalna.

St

ą

d te

ż

podobny co do wysoko

ś

ci

wska

ź

nik inflacji w dwóch krajach wymaga

bardzo dokładnej analizy strukturalnej,
czynnikowej, modelowej i scenariuszowej.

25

26

26

Wspomnie

ń

czar! >

Zjawisko spirali inflacyjnej

26

ROZWÓJ

PŁYNNO

ŚĆ

ZYSK

Płace

Ceny

Koszty

27

27

Wspomnie

ń

czar! >

Podstawowe płaszczyzny

spirali inflacyjnej

• płace-koszty-ceny-płace->

wzrost płac prowadzi do

wzrostu kosztów produkcji a ten z kolei prowadzi do
wzrostu cen, a wzrost cen wywołuje presje na wzrost płac
etc.

• płace – płace

: wzrost płac w jednych dziedzinach

gospodarki staje si

ę

przyczyn

ą

nacisków na wzrost płac w

innych dziedzinach (problem tzw. dysparytetu dochodów),

• płace –

ś

wiadczenia społeczne

:

żą

dania waloryzacji

ś

wiadcze

ń

w

ś

lad za wzrostem płac,

• ceny – ceny

: wzrost cen jednych towarów skłania

producentów innych towarów do podwy

ż

ek cen w celu

zachowania ukształtowania wcze

ś

niej proporcji cenowych.

• koszty-koszty

: wzrost kosztów produkcji w jednej bran

ż

y

przenosi si

ę

na kolejne bran

ż

e etc.

27

28

28

Wspomnie

ń

czar! >

Metody pomiaru inflacji

1. Deflatory

np. deflator cen PKB (deflator PKB)

PKB nominalne

deflator= --------------------------------

PKB realne

2. Wska

ź

niki cen

np. wska

ź

nik cen detalicznych WCD (ang. consumer price

index CPI)

wska

ź

nik cen HICP

liczony jako 12-miesi

ę

czna

ś

rednia

ruchoma, mierzona indeksem HICP – (ang. Harmonized Index
of Consumer Prices)

wska

ź

nik cen producenta WCP (ang. producer price index

PPI)

3. Zalety i wady stosowania deflatorów i wska

ź

ników

28

Skutki inflacji

1. Pozytywne

(w jakich warunkach, zagro

ż

enia etc.)

> w sferze społecznej

> w sferze gospodarczej

> w sferze warto

ś

ci pieni

ą

dza

> w sferze kursu walutowego i wymiany zagranicznej

2.

Negatywne:

> w sferze społecznej

> w sferze gospodarczej

> w sferze warto

ś

ci pieni

ą

dza

> w sferze kursu walutowego i wymiany zagranicznej

29

30

30

Wspomnie

ń

czar! > Inflacja a bezrobocie

• Zwi

ą

zki mi

ę

dzy bezrobociem a inflacj

ą

>

krótkookresowa krzywa Phillipsa

• Zwi

ą

zki mi

ę

dzy bezrobociem a inflacj

ą

>

długookresowa krzywa Phillipsa

30

A z tymi problemami zapoznajcie si

ę

sami

w oparciu o literatur

ę

i wspomnie

ń

czar z

makroekonomii !!!! … i nie tylko…..

Polityka pieni

ęż

na moduł 9

• Polityka pieni

ęż

na w ró

ż

nych

rodzajach/typach gospodarki. Cele.
Uwarunkowania. Metody. Skutki.

• Polityka pieni

ęż

na w ró

ż

nych modelach

gospodarki.

• Polityka pieni

ęż

na w modelu IS-LM-BP.

*/ Prosz

ę

o przerobienie tego zakresu materiału we

własnym zakresie w ramach pracy z
podr

ę

cznikiem. Jak b

ę

d

ą

problemy to prosz

ę

o

sygnał

31

32

32

To koniec 1-go odcinka ‘Wspomnie

ń

czar!”

Nast

ę

pne odcinki serialu s

ą

w trakcie nagra

ń

!

• Tu było te

ż

zdj

ę

cie ale z uwagi na jego

obj

ę

to

ść

zostało usuni

ę

te. Przepraszam

32

Czym jest polityka pieni

ęż

na?

• Polityka pieni

ęż

na to całokształt rozwi

ą

za

ń

i

działa

ń

, które s

ą

podejmowane w

gospodarce narodowej w celu zaopatrzenia
jednostek gospodaruj

ą

cych w pieni

ą

dze i

kredyt, a tak

ż

e w celu regulowania wielko

ś

ci

pieni

ą

dza

(Wł. L.Jaworski , w: Bankowo

ść

. Podr. Akademicki,

Warszawa 2006)

• Polityka pieni

ęż

na polega na u

ż

yciu poda

ż

y

pieni

ą

dza jako instrumentu realizacji

ogólnych celów polityki gospodarczej
pa

ń

stwa.

( M.Sobol , w oparciu o: M.Friedman, Studies in the

Quantity Theory of Money, Chicago 1969)

33

Czym jest polityka pieni

ęż

na?

• Najcz

ęś

ciej przy podejmowaniu tematu polityki

pieni

ęż

nej spotykamy si

ę

z prób

ą

jej

definiowania:

albo poprzez jej cele (np. stabilno

ść

cen)

albo poprzez jej instrumenty (np. instrumenty
BC)

albo poprzez jej sytuowanie w ramach polityki
gospodarczej pa

ń

stwa lub grupy pa

ń

stw np.UE

(vide schemat na slajdzie nr. 33)

34

Ź

ródło: opracowanie własne ZW na podstawie J.Kaja, Polityka gospodarcza, SGH W-wa

2002

35

Polityka gospodarcza

Polityka

fiskalna

Bank

Centralny

Rz

ą

d

Polityka

Handlowa

Polityka Pieni

ęż

na

Stopy % BC, stopa rezer

obow.,operacje otwartego

rynku, interwencje na

rynkach, oddziaływanie

dyskr.indykatywne

Cła, subsydia,

limity

importowe itd.

Podatki

bezpo

ś

redni

e i po

ś

rednie

Banki

Przedsi

ę

biorstwa

Gospodarstwa

domowe

Sektory

Ci

ą

g dalszy nast

ą

pi ;>)

36