1

1

Wykład 5

DROGA DO EURO

v.2. 21.12.2013

1

2

2

Polityka pieniężna > Droga do euro

Traktat rzymski

>

pięć

podstawowych zasad na których
oparte jest funkcjonowanie UE i
jednolity rynek finansowy UE:

1. Swoboda przepływu towarów

2. Swoboda przepływu usług
3. Swoboda przepływu kapitału

4. Swoboda przepływu osób

5. Swoboda prowadzenia działalności

gospodarczej

2

3

3

3

Polityka pieniężna

Jednolity rynek finansowy UE

>

podstawą utworzenie ( z dniem

01.01.1999 r.) Unii Gospodarczo-

Walutowej (potocznie

strefy euro SE

lub

unii walutowej ) i jej rozszerzanie o

kolejne kraje UE.

1. EBC i banki centralne krajów strefy

euro prowadzą ściśle uzgodnioną

politykę pieniężną;

2. Pozostałe kraje UE prowadzą własną

politykę pieniężną skoordynowaną z

zasadami i celami UE

> szerzej w toku następnych wykładów

4

4

Konwergencja > Kryteria z Maastricht

Kryteria z Maastricht

• Aby unia monetarna mogła dobrze funkcjonować,

zalecane jest aby wchodzące w jej skład gospodarki
były pod pewnymi względami do siebie podobne >
procesy wyrównywania > ewolucja upodabniająca i
integrująca gospodarki i społeczeństwa krajów UE, a
zwłaszcza UGW („Strefy Euro”)

• Oznacza to, że kraje strefy euro powinny osiągnąć

znaczny stopień zbieżności, co dotyczy zarówno
wielkości nominalnych (np. stóp%, stóp podatkowych,
stóp wzrostu, stóp bezrobocia, inflacji), jak i pewnych
wielkości i procesów realnych (synchronizacji cykli
koniunkturalnych

- zobacz: Koszty i zagrożenia związane z przystąpieniem do strefy
euro).

4

Konwergencja > Kryteria z

Maastricht

• Przed powstaniem strefy euro, jej twórcy

zdawali sobie sprawę z wyzwań, jakie to
przedsięwzięcie stawia przed krajami
Europy.

• W związku z tym opracowano listę tzw.

kryteriów konwergencji (zbieżności)

,

które mają na celu określenie, czy dany
kraj jest już przygotowany do przyjęcia
wspólnej waluty

.

5

6

6

Konwergencja > Kryteria z Maastricht

• Bez spełnienia tych warunków Polska

nie będzie mogła uzyskać
członkostwa w strefie euro, które
jest kolejnym etapem integracji po
przystąpieniu do Unii Europejskiej.
Spośród 5 (4+1)kryteriów zbieżności
wyróżniamy:

2

kryteria fiskalne (sfery finansów

publicznych)

3(2+1)

kryteria monetarne (sfery

polityki monetarnej)

6

7

7

Polityka pieniężna > kryteria

konwergencji

Podstawowe

5

kryteriów wejścia

kraju UE do strefy euro

:

1

Deficyt budżetowy sektora finansów

publicznych nie może przekraczać 3% PKB

2

Dług publiczny nie może być większy niż 60%

PKB

3

Średnia

roczna stopa inflacji nie może być

wyższa o więcej niż 1,5 pkt% od inflacji w 3

krajach UE mających najniższą inflację

4 Średnia stopa procentowa nie może być wyższa

o więcej niż 2 pkt% od stopy % w trzech krajach

UE o najniższej inflacji

5 Kraj aspirujący do SE musi przez co najmniej 2

lata przed wejściem do SE uczestniczyć w

europejskim systemie walutowym ERM II i

przestrzegać określonego przedziału wahań

kursu własnej waluty utrzymując jednocześnie

zgodność z kryteriami fiskalnymi i monetarnymi.

> szerzej w toku następnych wykładów

7

8

8

Polityka pieniężna > kryteria

konwergencji

• Kryteria fiskalne

,

czyli kryteria stabilności

finansów sektora instytucji rządowych i
samorządowych są spełnione, gdy kraj nie
jest objęty procedurą nadmiernego deficytu.
Nadmierny deficyt występuje wtedy, gdy
faktyczny lub planowany deficyt sektora
finansów publicznych przekracza 3% PKB
lub relacja zadłużenia publicznego do PKB
przewyższa 60%.

• Monetarne kryteria zbieżności dotyczą

odpowiednio: stabilności cen, wysokości
długoterminowych stóp procentowych i
zdolności do utrzymania stabilności w
zakresie kursu waluty.

8

9

9

Pakt Stabilności i Wzrostu

• Tzw. Pakt Stabilności i Wzrostu został przyjęty przez

Radę Europejską w czerwcu 1997 r. i jest częścią
Traktatu z Maastricht. Pakt miał stanowić
zabezpieczenie dla krajów będących w strefie
euro przed nadmiernymi deficytami budżetowymi.

• Zgodnie z filozofią Paktu,

polityka fiskalna

powinna oddziaływać stabilizująco na gospodarkę
tylko poprzez działanie tzw. automatycznych
stabilizatorów koniunktury, uruchamianych np.
poprzez spadek wpływów podatkowych czy
zwiększenie wypłat z tytułu zasiłków dla
bezrobotnych

. Kraje członkowskie, z wyjątkiem

sytuacji nadzwyczajnych, nie powinny próbować
oddziaływać na gospodarkę za pomocą
administracyjnych środków polityki fiskalnej.

9

10

10

Pakt Stabilności i Wzrostu

• Reguły Paktu Stabilności i Wzrostu

miały

przede wszystkim za zadanie zapobiec
rozluźnianiu polityki fiskalnej w okresie dobrej
koniunktury gospodarczej, kiedy pokusa
wykorzystania rosnących wpływów podatkowych
do zwiększania wydatków jest szczególnie duża.

• Skonsolidowanie finansów publicznych ma

umożliwić krajom członkowskim przeciwdziałanie
cyklicznemu osłabianiu koniunktury gospodarczej,

przy jednoczesnym nieprzekraczaniu wartości
referencyjnej relacji deficytu do produktu
krajowego brutto i tym samym unikanie
wszczęcia wobec nich tzw. procedury
nadmiernego deficytu.

10

11

11

Pakt Stabilności i

Wzrostu

• Pakt zobowiązuje wszystkie kraje członkowskie

UE do systematycznego przedkładania i
aktualizowania programów
makroekonomicznych, na podstawie których
Komisja Europejska ocenia ich sytuację
gospodarczą (w tym przede wszystkim
kondycję finansów publicznych).

•

Dla krajów członkowskich strefy euro

nieprzestrzegających dyscypliny fiskalnej Pakt,
obok uruchomienia tzw. procedury
nadmiernego deficytu, przewiduje składanie
nieoprocentowanych depozytów, a także
nawet kary finansowe

.

11

12

12

Pakt Stabilności i Wzrostu > kryteria

konwergencji

Pierwsze kryterium fiskalne – wielkość

deficytu

1

. Pierwsze kryterium fiskalne

• Pakt zaleca, by w okresie normalnej koniunktury

budżety publiczne były zrównoważone,
natomiast w okresie gorszej koniunktury deficyt
nie przekraczał 3% produktu krajowego brutto
(PKB).

• Sankcje za przekroczenie tego wskaźnika polegają na obowiązku

złożenia nieoprocentowanego depozytu stabilizacyjnego, który
przemienia się w ostateczną karę finansową, jeśli danemu krajowi
nie uda się w ciągu 2 lat zlikwidować nadmiernego deficytu.

• Wysokość tych kar zawiera się w przedziale od 0,2 do 0,5% PKB, w

zależności od skali przekroczenia referencyjnego wskaźnika 3%.
Sankcje te nie będą stosowane w sytuacji, gdy w danym państwie
wystąpi recesja gospodarcza charakteryzująca się spadkiem PKB
większym niż 2%.

12

13

13

Pakt Stabilności i Wzrostu > kryteria

konwergencji

Pierwsze kryterium fiskalne – wielkość

deficytu

• Po przystąpieniu do Unii Europejskiej Polska

została objęta postanowieniami Paktu Stabilności
i Wzrostu, choć nie jest narażona na sankcje
finansowe przewidziane dla krajów strefy euro.

• Niemniej jednak utrzymując deficyt budżetowy na

poziomie przekraczającym 3% PKB, Polska może
tracić część środków finansowych przyznawanych
przez Wspólnotę, m.in. na rozbudowę
infrastruktury drogowej i ochronę środowiska w
ramach funduszu spójności (np. na mocy
Rozporządzenia Rady UE 1164/94,
ustanawiającego Fundusz Spójności).

13

14

14

Pakt Stabilności i Wzrostu > kryteria

konwergencji

Drugie kryterium fiskalne – wielkość deficytu

2

. Drugie kryterium fiskalne

Dług publiczny nie może być większy
niż 60% PKB.

Kontrolowanie przestrzegania kryterium długu
publicznego ma zapobiegać średnio- i
długokresowemu rozluźnianiu dyscypliny sektora
finansów publicznych, ma przeciwdziałać
kumulacji (intensywnemu rolowaniu) długu i
racjonalizować sposoby finansowania zarówno
rocznych niedoborów finansowych jak i ich
rolowania.

De facto jest to kryterium ułatwiające kontrolę
kondycji sektora finansów publicznych w krajach
Unii G-W i w krajach do niej kandydujących

14

15

15

Konwergencja – kryteria monetarne

• 3

. Kryterium stabilności cen (a

zarazem pierwsze kryterium
monetarne) -

zwane też kryterium

inflacyjnym - wymaga, aby

inflacja w

kraju ubiegającym się o członkostwo
w strefie euro nie przekraczała o
więcej niż 1,5 pkt. proc. średniej
inflacji w trzech krajach
członkowskich UE najlepszych pod
względem stabilności cen.

15

16

16

Konwergencja - Poziom inflacji - kryterium

stabilności cen

Zgodnie z unijną definicją,

dany kraj

spełnia kryterium stabilności cen,
gdy jego średnioroczna inflacja

(liczona jako 12-miesięczna średnia
ruchoma, mierzona indeksem HICP -
ang. Harmonized Index of Consumer
Prices)

nie przekracza tzw. wartości

referencyjnej

.

16

17

17

Konwergencja - Poziom inflacji - kryterium

stabilności cen

• Wartość ta wyznaczana jest na podstawie

średniej arytmetycznej z inflacji w trzech
krajach UE najlepszych pod względem
stabilności cen

(ang. the three best-performing

Member States in terms of price stability),

powiększonej o 1,5 pkt. proc.

• Do weryfikacji, czy powyższe kryterium zostało

spełnione posługujemy się więc
zharmonizowanym indeksem cen
konsumpcyjnych HICP.

17

18

18

Indeks cen HICP a Wskaźnik cen CPI

• HICP nieco się różni od najbardziej popularnego w

Polsce wskaźnika cen dóbr i usług
konsumpcyjnych - CPI. Przykładowo, HICP
dodatkowo uwzględnia wydatki ponoszone przez
cudzoziemców na zakup towarów i usług w
Polsce, czy szacunkowe wydatki ponoszone przez
osoby przebywające w szpitalach.

• Oba wskaźniki odpowiadają też na różne pytania.

Inflacja mierzona wskaźnikiem CPI mówi nam o ile
więcej (procentowo) musimy wydać na zakup
dzisiejszego koszyka dóbr i usług (czyli dóbr i
usług, jakie przeciętnie kupuje polski konsument)
w stosunku do wydatków, jakie ponieślibyśmy w
roku ubiegłym na zakup takiego samego koszyka.

18

19

19

Indeks cen HICP a Wskaźnik cen CPI

• Wskaźnik HICP mówi z kolei o tym, jak

zmieniły się koszty konsumpcji bieżącej w
porównaniu do kosztów konsumpcji (o innej
strukturze) sprzed roku.

• Innymi słowy, jeżeli w zeszłym roku kupowaliśmy

TVC HD Ready, a w bieżącym roku mamy wyższy
dochód i wszyscy kupujemy już TVC Full HD, to
wskaźnik CPI będzie uwzględniać wzrost cen TVC
HD Ready w br. w stosunku do ich poziomu cen z
roku ubiegłego, natomiast wskaźnik HICP pokaże
m.in., o ile wzrosły nasze wydatki w związku z
zakupem TVC Full HD w  br. w stosunku do
wydatków, jakie ponosiliśmy na zakup TVC HD
Ready w ub.r.

19

20

20

Indeks cen HICP a Wskaźnik cen CPI

Przyczyny różnic pomiędzy roczną inflacją mierzoną za
pomocą wskaźników HICP i CPI
Metodologia obliczania narodowych wskaźników CPI różni się w
poszczególnych krajach.
W rezultacie, w celu zapewnienia międzynarodowej
porównywalności
wskaźników inflacji, Komisja Europejska wprowadziła
zharmonizowany indeks cen konsumpcyjnych (HICP), który we
wszystkich krajach Unii Europejskiej jest opracowywany według
ujednoliconej metodologii.
Do końca 2005 r. odchylenia pomiędzy roczną inflacją w Polsce
mierzoną za pomocą wskaźnika HICP i CPI były uznawane za
nieznaczne.
W okresie 1997-2005 (publikację wskaźnika HICP rozpoczęto w
1997 r.), bezwzględna różnica pomiędzy inflacją HICP a CPI
wynosiła przeciętnie 0,1 pkt. proc., a jedynie w trzech miesiącach
przekroczyła 0,3 pkt. proc. W 2006 r. różnica pomiędzy obiema
miarami inflacji wzrosła z 0,3 pkt. proc. w styczniu do 0,7 pkt. proc.
w czerwcu.

20

21

21

Indeks cen HICP a Wskaźnik cen CPI

Można wskazać dwie przyczyny
rozbieżności pomiędzy rocznymi
wskaźnikami inflacji HICP i CPI:

Pierwsza przyczyna różnic pomiędzy inflacją HICP a CPI
dotyczy odmiennych źródeł danych statystycznych,
będących podstawą tworzenia wag używanych do agregacji
wskaźników.

W przypadku wskaźnika CPI do wyznaczania wag używane są
szacunki wydatków gospodarstw domowych, uzyskane z badania
budżetów gospodarstw domowych.
W przypadku wskaźnika HICP dane pochodzą ze statystyki
rachunków narodowych. Oznacza to m.in. że indeks
zharmonizowany uwzględnia dodatkowo wydatki ponoszone przez
cudzoziemców na zakup towarów i usług w Polsce oraz
szacunkowe wydatki ponoszone przez osoby przebywające w tzw.
gospodarstwach instytucjonalnych (np. szpitalach, więzieniach,
domach opieki nad starszymi i chorymi itd.).

21

22

22

Indeks cen HICP a Wskaźnik cen CPI

Druga przyczyna rozbieżności pomiędzy obiema
miarami inflacji dotyczy metodologii obliczania
wskaźników na kolejnych szczeblach agregacji.

W szczególności, różnica ta może mieć istotne
znaczenie przy zmianach koszyka towarów i usług
konsumpcyjnych

.

Roczna inflacja CPI obliczana jest z użyciem
wskaźników (poziomów cen) z roku poprzedniego
przeliczonych w systemie wag obowiązującym w
bieżącym roku. Natomiast w przypadku inflacji HICP
wskaźniki z roku poprzedniego wykorzystują system
wag obowiązujący w danym roku.

22

23

23

Indeks cen HICP a Wskaźnik cen CPI

W konsekwencji, w przypadku pojawienia się w
koszyku nowych dóbr, roczne wartości inflacji CPI
i HICP mogą znacząco od siebie odbiegać.
Oznacza to również pewną różnicę w interpretacji
obu wskaźników. Inflacja mierzona przy
wykorzystaniu wskaźnika CPI odzwierciedla
zmianę kosztów, jakie trzeba ponieść na zakup
koszyka towarów i usług konsumpcyjnych w
bieżącym roku w stosunku do wydatków
poniesionych na taki sam koszyk przed rokiem.
Z kolei inflacja mierzona HICP wskazuje jak
zmieniły się koszty konsumpcji bieżącej w
porównaniu do kosztów konsumpcji (o innej
strukturze) sprzed roku.

23

24

24

Indeks cen HICP a Wskaźnik cen CPI

• W przypadku Polski największe różnice w wagach

stosowanych do obliczania wskaźników CPI i HICP
dotyczą żywności i napojów bezalkoholowych,
pozostałych towarów i usług konsumpcyjnych oraz
transportu i łączności.
Według szacunkowych obliczeń różnica w
zastosowanych wagach w czerwcu 2006 r. wyjaśnia ok.
0,3 - 0,4 pkt. proc. rozbieżności pomiędzy roczną
inflacją HICP i CPI. W szczególności, różnica w wagach
grupy cen żywności i napojów bezalkoholowych (waga
tej grupy w CPI wynosi 27,2%, a w HICP 19,9%)
odpowiada za ok. 0,2 pkt proc. rozbieżności pomiędzy
wskaźnikami.

24

25

25

Indeks cen HICP a Wskaźnik cen CPI

• Do wzrostu różnicy pomiędzy obiema miarami

inflacji najsilniej przyczynił się wzrost cen w
grupie ”pozostałe usługi gdzie indziej
niesklasyfikowane” na skutek wzrostu niektórych
opłat sądowych w marcu 2006 r., przy znacznie
wyższym udziale tej grupy w HICP (grupa
”pozostałe usługi gdzie indziej niesklasyfikowane”
ma 2,7 procentowy udział w HICP przy 0,07
procentowym udziale w CPI). Dodatkowo, w
wyniku zmian w koszyku towarów i usług
konsumpcyjnych w 2006 r. (włączenia usług
telefonii mobilnej do wskaźników HICP i CPI)
roczna inflacja mierzona HICP w czerwcu 2006 r.
przewyższała inflację mierzoną CPI o ok. 0,1 pkt.
proc.

25

26

26

Indeks cen HICP a Wskaźnik cen CPI

• Należy podkreślić, że oba wskaźniki inflacji

bazują na tych samych danych
pochodzących z notowań cen detalicznych
prowadzonych przez GUS.

• Liczbowe różnice między roczną inflacją

mierzoną wskaźnikami CPI i HICP wskazują
jednak wyraźnie,
że różnice w metodologiach obliczania
wskaźników inflacji mogą istotnie wpływać
na ocenę jej poziomu.

26

27

27

Konwergencja - Poziom inflacji - kryterium

stabilności cen

• Dodatkowym elementem charakterystycznym dla

kryterium stabilności cen jest to, że dotyczy ono
inflacji średniorocznej, a nie liczonej rok do roku
(r/r). Różnica polega na tym, że - przykładowo -
obliczając inflację w listopadzie 2006 r. metodą r/r
porównujemy poziom cen z listopada 2006 r. z
poziomem cen z listopada 2005 r.

• Przy wyznaczaniu inflacji średniorocznej,

porównujemy natomiast średni poziom cen z
ostatnich 12 miesięcy (w tym przypadku w
okresie grudzień 2005 r. - listopad 2006 r.) ze
średnim poziomem cen z poprzednich 12
miesięcy (a więc w okresie grudzień 2004 r. -
listopad 2005 r.).

27

28

28

Konwergencja - Poziom inflacji - kryterium

stabilności cen

• W rezultacie, średnioroczna inflacja nie waha się

tak gwałtownie jak inflacja liczona rok do roku, a
jej zmiany są bardziej rozłożone w czasie. Gdyby
np. w styczniu 2006 r. silnie wzrosły ceny wielu
produktów ze względu na wzrost stawek
podatków pośrednich, to poziom cen w tym
miesiącu wyraźnie by wzrósł, a wskaźnik inflacji
r/r także "wyskoczyłby" do góry. Przy inflacji
średniorocznej, wzrost cen w styczniu 2006 w
znacznie mniejszym stopniu podniósłby ich średni
poziom z ostatnich 12 miesięcy, a tym samym
słabiej wpłynął na wzrost inflacji średniorocznej w
2006 r.

28

29

29

Konwergencja - Poziom inflacji - kryterium

stabilności cen

• Po uwzględnieniu różnic pomiędzy omawianymi

wskaźnikami powróćmy do sposobu wyliczania
wartości referencyjnej. Na pierwszy rzut oka
wszystko wydaje się proste, ale w dyskusji n/t
kryterium stabilności cen często wpada się w
pułapkę pewnego uproszczenia, jakim jest
wyznaczenie grupy trzech krajów referencyjnych
na podstawie odnotowanej w nich najniższej
inflacji spośród członków UE.

29

30

30

Konwergencja - Poziom inflacji - kryterium

stabilności cen

• W szczególnym przypadku taka interpretacja

oznacza włączanie do tej grupy także krajów z
ujemną inflacją, co prowadziłoby do zaniżenia
wartości referencyjnej. W rzeczywistości grupę
referencyjną tworzą kraje "najlepsze pod
względem stabilności cen", a za taką trudno
uznać, na przykład, deflację. Potwierdza to
interpretacja Komisji Europejskiej, która w
Raporcie o konwergencji w 2004 r. wykluczyła
Litwę z grupy krajów referencyjnych z powodu
wystąpienia w tym kraju deflacji.

30

31

31

Konwergencja - Poziom inflacji - kryterium

stabilności cen

Wartość referencyjna z Maastricht

Ocena, czy dany kraj może być włączony do grupy krajów o
najbardziej stabilnych cenach, jest dokonywana w
poszczególnych przypadkach indywidualnie przez Komisję
Europejską oraz Europejski Bank Centralny (EBC).

Zgodnie ze stanowiskiem prezentowanym przez Komisję, przedstawionym
w Raporcie o konwergencji za 2004 r., z grupy krajów referencyjnych
wyłączone są kraje, w których wystąpiła deflacja. Z kolei EBC nie uzależnia
wyłączenia danego kraju z grupy krajów referencyjnych od tego, czy
wystąpiła w nim deflacja, lecz od tego, czy jego średnioroczna inflacja
różni się w sposób znaczący od tempa wzrostu cen odnotowanego w
innych krajach

.

Na wykresie na jednym z kolejnych slajdów przedstawiono szacunki
wartości referencyjnej przy założeniu, że kraje o zerowej oraz bardzo
niskiej średniorocznej inflacji można zaliczyć do grupy krajów o najbardziej
stabilnych cenach.

Więcej na temat kryteriów z Maastricht zobacz: Raport na
temat korzyści i kosztów przystąpienia Polski do strefy euro, NBP, 2004 i kolejne raporty.

31

32

32

Konwergencja - Poziom inflacji - kryterium

stabilności cen

• O ile możemy wykluczyć deflację przy ustalaniu

wartości referencyjnej, to nie mamy pewności jak
postępować z krajami o zerowej, bądź bardzo
niskiej inflacji.

• EBC i Komisja Europejska rozpatrują takie

przypadki indywidualnie.

• W swoich dotychczasowych obliczeniach

(przedstawionych w Raportach o inflacji) NBP -
zgodnie z zasadą ostrożności - przyjmował, że do
wyznaczenia grupy referencyjnej bierze się pod
uwagę wszystkie kraje z nieujemną inflacją.

32

33

33

Konwergencja - Poziom inflacji - kryterium

stabilności cen

W rezultacie, to czy spełniamy kryterium inflacyjne,

sprawdzamy w następujący sposób

:

1. wybieramy trzy kraje UE o najniższej (nieujemnej) średniorocznej stopie

inflacji HICP. Np. we wrześniu 2006 r. były to: Finlandia (z inflacją 1,2%),
Polska (1,2%) i Szwecja (1,4%)

2. obliczamy średnią arytmetyczną z tych stóp inflacji

(1,2% + 1,2% + 1,4%)  / 3 = 1,3%

3. dodajemy do tak obliczonej średniej 1,5 pkt. proc. uzyskując wartość

referencyjną dla kryterium stabilności cen
1,3% + 1,5 pkt. proc. = 2,8%

4. sprawdzamy, czy średnioroczna inflacja w kraju kandydującym do

strefy euro nie przekracza wartości referencyjnej. Jeśli nie, to kraj ten
spełnia kryterium stabilności cen.

5. W Polsce średnioroczna inflacja (mierzona indeksem HICP) we wrześniu

2006 r. wyniosła 1,2%, tj. mniej niż wartość referencyjna 2,8%, a więc
Polska spełniła w tym okresie kryterium stabilności cen. Niestety w
kolejnych latach po 2007 r. było już o wiele gorzej w zakresie tego
kryterium bo wzrosła inflacja.

33

34

34

Porównanie CPI i HICP – stopa w Polsce a kryterium

konwergencji –NBP lipiec 2006

34

35

35

Roczne wskaźniki CPI w wybranych krajach (dane NBP z 06.2008

35

36

INFLACJA CPI R/R 1992-2009

37

37

Konwergencja - Stopy procentowe –

kryterium długoterminowych stóp

procentowych

• 4

.

Kryterium stóp procentowych (drugie

kryterium monetarne)

ma na celu

sprawdzenie trwałości konwergencji osiągniętej
przez kraj kandydujący do strefy euro.
Kryterium to jest spełnione, gdy średnia
nominalna długoterminowa stopa procentowa
ocenianego kraju nie przekracza wartości
referencyjnej.

• Wartość ta jest wyznaczana na podstawie średniej

arytmetycznej ze stóp procentowych w trzech krajach UE
najlepszych pod względem stabilności cen, powiększonej
o 2 pkt. proc.

• Stopy procentowe oblicza się na podstawie

długoterminowych obligacji rządowych lub
porównywalnych papierów wartościowych, a średnia
nominalna długoterminowa stopa procentowa jest
wyznaczana jako średnia arytmetyczna z ostatnich 12
miesięcy.

37

38

38

Konwergencja - Stopy procentowe –

kryterium długoterminowych stóp

procentowych

W rezultacie, to czy spełniamy kryterium

długoterminowych stóp

procentowych, sprawdzamy w

następujący sposób:

wybieramy trzy kraje UE o najniższej (nieujemnej) średniorocznej

stopie inflacji HICP > np. we wrześniu 2006 r. były to: Finlandia, Polska i
Szwecja

obliczamy średnią arytmetyczną ze stóp procentowych w krajach

referencyjnych:

[3,66% (w Finlandii) + 5,21% (w Polsce) + 3,62% (w Szwecji)] / 3 =

4,2%

dodajemy do tak obliczonej średniej 2,0 pkt. proc. uzyskując wartość
referencyjną dla kryterium długoterminowych stóp procentowych:
4,2% + 2,0 pkt. proc. = 6,2%

sprawdzamy, czy średnia nominalna długoterminowa stopa

procentowa w kraju kandydującym do strefy euro nie przekracza
wartości referencyjnej.

Jeśli nie, to kraj ten spełnia kryterium długoterminowych stóp

procentowych.

38

1

2

3

4

39

39

Konwergencja - Stopy procentowe –

kryterium długoterminowych stóp

procentowych

Wobec tego zgodnie z

kryterium stóp

procentowych,

długoterminowa nominalna stopa

procentowa w Polsce nie mogła być wyższa niż 2 pkt.
proc. od średniej z tak wyznaczonych stóp w trzech
krajach UE najlepszych pod względem stabilności cen.

W Polsce średnia nominalna długoterminowa
stopa procentowa we wrześniu 2006 r. wyniosła
5,2%, tj. mniej niż wartość referencyjna 6,2%, a
więc Polska w tym czasie spełniała kryterium
długoterminowych stóp procentowych

.

39

40

40

Konwergencja - Kurs walutowy - kryterium

kursowe

5

.

kryterium kursu walutowego

(

trzecie kryterium monetarne

)

Kraj aspirujący do

SE musi przez co najmniej 2 lata przed wejściem
do SE uczestniczyć w europejskim systemie
walutowym ERM II i przestrzegać określonego
przedziału wahań kursu własnej waluty tzn. że

przed przystąpieniem do unii monetarnej Polska
powinna uczestniczyć przez co najmniej dwa lata w

Europejskim Mechanizmie Kursowym II (ERM II –
ang. Exchange Rate Mechanism II).

W tym okresie

kurs złotego wobec euro powinien

się utrzymywać w standardowo określonym
przedziale wahań (+/-15%) wokół centralnego
parytetu,

albo w wynegocjowanym węższym paśmie,

przy czym parytet nie może zostać zdewaluowany.

40

41

41

Konwergencja - Kurs walutowy - kryterium

kursowe

• Decyzja dotycząca ustalenia poziomu

kursu centralnego (parytetu) oraz pasma
wahań jest podejmowana na podstawie
wspólnego porozumienia między
ministrami finansów krajów strefy euro,
Europejskim Bankiem Centralnym (EBC)
oraz ministrami finansów i prezesami
banków centralnych krajów
uczestniczących w ERM II.
Decyzja podejmowana jest przy udziale
Komisji Europejskiej.

41

42

42

Konwergencja - Kurs walutowy - kryterium

kursowe

• Ważne jest, aby ustalony kurs centralny był

spójny z fundamentami gospodarki i
jednocześnie był postrzegany przez rynek
finansowy jako możliwy do utrzymania

. Zbyt

słaby parytet rodziłby ryzyko wzrostu presji
inflacyjnej, gdyż wtedy np. dobra importowane w
przeliczeniu na złotówki byłyby droższe.

• {Przykład uproszczony: Telewizor zakupiony za

500 euro przy kursie 4,0 PLN za euro kosztuje 500
x 4,0 = 2000 PLN, natomiast przy słabszym
złotym i kursie 4,5 PLN za euro, cena telewizora
wyniosłaby już 500 x 4,5 = 2250 PLN}

42

43

43

Konwergencja - Kurs walutowy - kryterium

kursowe

• Jednakże słabszy parytet stymuluje

wzrost eksportu co dla kraju o
wieloletnim deficycie handlowym
tworzy silna zachętę do
racjonalizowania parytetu z pkt.
widzenia długookresowych
preferencji rozwojowych.

{

w tym obszarze występuje pewna

sprzeczność interesów między starymi a
nowymi krajami UE}

43

44

44

Konwergencja - Kurs walutowy - kryterium

kursowe

• Wobec tego kurs zbyt mocny mógłby z kolei

pogorszyć konkurencyjność krajowych
producentów i równowagę zewnętrzną
gospodarki.

Przykład uproszczony:

• Firma XYZ eksportuje podzespoły i sprzedaje je po 200 euro za

sztukę.

• Przy kursie 4,0 PLN za euro za każdy produkt dostaje: 200 EUR x

4,0 PLN/EUR = 800 PLN.

• Natomiast przy mocniejszym złotym i kursie 3,5 PLN za euro,

Firma XYZ otrzyma już tylko 200 EUR x 3,5 PLN/EUR = 700 PLN,
co może nie wystarczać na pokrycie kosztów produkcji.

• Aby nadal otrzymywać 800 PLN, musiałaby podnieść cenę

produktów do ok. 229 euro za 1 szt. ([800 PLN] / [3,5 PLN/EUR]),
ale dla odbiorców w krajach Strefy Euro taka cena mogłaby już
okazać się za wysoka.

44

45

45

Konwergencja - Kurs walutowy - kryterium

kursowe

• W obydwu rozważanych przypadkach

niewłaściwe ustalenie poziomu
parytetu mogłoby podważyć
wiarygodność ścieżki integracji
monetarnej i doprowadzić do ataków
spekulacyjnych destabilizujących kurs
złotego

.

45

46

46

Konwergencja - Kurs walutowy - kryterium

kursowe

• Stanowiska Komisji Europejskiej i EBC

wskazują, że samo utrzymanie złotego w
szerokim paśmie wahań bez dewaluacji
parytetu nie będzie jednak równoznaczne z
uzyskaniem pozytywnej oceny stabilności
kursowej.

• Dodatkowym warunkiem będzie brak tzw.

"poważnych napięć" (ang. severe tensions)
na rynku walutowym w ciągu dwóch lat
uczestnictwa w ERM II i podobna prognoza
na kolejny okres.

46

47

47

Konwergencja - Kurs walutowy - kryterium

kursowe

• Przy ocenie wystąpienia "poważnych napięć",

oprócz zmienności kursu walutowego i jego
odchyleń od parytetu, brane są pod uwagę

również

inne czynniki,
w tym m. in.:

zmiany poziomu stóp procentowych
oraz skala prowadzonych interwencji

walutowych

.

Innymi słowy,

jeśli utrzymanie stabilnego kursu

złotego zostałoby osiągnięte dzięki
gwałtownym zmianom stóp procentowych lub
masowym interwencjom walutowym, nie
zostałoby to uznane za spełnienie kryterium
kursowego.

47

48

48

Konwergencja - Kurs walutowy - kryterium

kursowe

Obiektywne miary stabilności kursowej nie zostały
jednak określone, co obniża przejrzystość tego
kryterium. Najlepszym wyznacznikiem pozostają
zatem dotychczas stosowane w tym zakresie
interpretacje, przedstawione w raportach o
konwergencji Komisji Europejskiej i EBC.

Oceny tych instytucji wskazują, że kurs złotego
powinien się znajdować blisko parytetu, ale
równocześnie podkreślają większą tolerancję
dla aprecjacji niż deprecjacji względem
parytetu.
Asymetrię systemu ERM II wzmacnia możliwość
rewaluacji (przeprowadzonego administracyjnie
umocnienia) kursu centralnego przy równoczesnym
wykluczeniu jego jednostronnej dewaluacji

.

48

49

49

Konwergencja - Kurs walutowy - kryterium

kursowe

• Mniejsza tolerancja dla deprecjacji nie

oznacza jednak, że osłabienie waluty
względem parytetu byłoby równoznaczne z
wystąpieniem "poważnych napięć".

•

Każde większe osłabienie złotego byłoby

rozpatrywane indywidualnie i - jeśli
krótkookresowe i spowodowane czynnikami
niezwiązanymi z fundamentami gospodarki - nie
powinno prowadzić do negatywnej oceny
stabilności kursowej.

49

50

50

Polityka pieniężna > kryteria

konwergencji

Ocena przygotowania gospodarki
każdego kraju kandydującego do
uczestnictwa w unii monetarnej jest
przedstawiana w specjalnych
raportach o konwergencji
sporządzanych przez Komisję
Europejską i Europejski Bank
Centralny.

50

51

51

Polityka pieniężna > kryteria

konwergencji

Oczywiście, spełnienie omówionych
kryteriów nie gwarantuje, że już w ramach
uczestnictwa w Unii Monetarnej nie
wystąpią żadne problemy.

Należy jednak podkreślić, że są to

kryteria zdrowej gospodarki
charakteryzującej się niską inflacją,
stabilnymi relatywnie niskimi stopami
procentowymi, stabilnym kursem
walutowym i uporządkowanymi
finansami publicznymi („trwale”
średniookresowo spełniającej kryteria
fiskalne konwergencji.

51

52

52

Polityka pieniężna > kryteria

konwergencji

• Z punktu widzenia krajów już należących do Unii

Monetarnej spełnianie kryteriów konwergencji
będących specyficznymi wymaganiami
bezpieczeństwa pozwala uznać, że dany
kandydujący kraj jest gotowy do przyjęcia
wspólnej waluty i że w ramach Unii Monetarnej
jego gospodarka, jego finanse publiczne i jego
polityka pieniężna etc. będą efektywne i
konkurencyjne, a więc kraj ten nie będzie
ciężarem dla pozostałych uczestników strefy
euro.

• Unia Monetarna

>

z założenia jest miał to

być „specyficzny zbiorowy pakt bezpieczeństwa”
w obszarze finansów publicznych i w obszarze
polityki pieniężnej

.

52

53

53

Polityka pieniężna > kryteria

konwergencji

Pomimo omówionych zalet, tzw.

Kryteria z Maastricht nie są jednak
wolne od wad.

 Dotyczy to głównie kryterium

kursowego i związanego z nim
uczestnictwa w systemie ERM II, a
także niejasności wokół kryterium
stabilności cen.

 Doświadczenia walki z kryzysem

finansowym niewątpliwie wniosły
nowe elementy do oceny procesu
konwergencji.

53

54

54

STREFA EURO DZISIAJ > KRYTERIA

KONWERGENCJI

 Światowa recesja spowodowała, że tzw.

kryteria konwergencji dot. przyjęcia euro z

całej szesnastki posługującej się wspólną

walutą w 2009 r. spełniłby tylko

Luksemburg, a w latach następnych także

Finlandia i Estonia (od momentu wejścia

do SE) oraz w zasadzie też Holandia.

 {symulacja}

Obecnie aby wejść do strefy euro, oprócz

stałego kursu waluty, trzeba mieć:

• inflację nie wyższą niż 1,5 - 2,5 proc

• dług publiczny nie większy niż 60 proc.

PKB

• deficyt nie przekraczający 3 proc. PKB

• długoterminowe stopy procentowe

wynoszące do 3,50 – 4,00%

55

55

STREFA EURO w ostatnich latach >

KRYTERIA KONWERGENCJI np. w 2009 r.

Skutki kryzysu !!!!!

Źródło:

Obliczenia Money.pl na podstawie European Economic Forecast – autumn 2009

56

56

Kryteria konwergencji w 2009 roku dla krajów

strefy euro>

Skutki kryzysu

!!!!!

Źródło: Wg. Money.pl na podstawie

European Economic Forecast – autumn 2009

Kraj

Defic

dług

publicz.

(%

PKB)

inflac

ja

stopy long term

spełnia warunki

konwergencji

Luksemburg

-2.2

15.0

0.0

4.2

TAK

Kryteria

konw

-3.0

60.0

1.5

6.0

Niemcy

-3.4

73.1

0.3

3.2

NIE

Irlandia

-12.5

65.8

-1.5

5.2

NIE

Grecja

-12.7

112.6

1.2

5.1

NIE

Hiszpania

-11.2

54.3

-0.4

4.0

NIE

Francja

-8.3

76.1

0.1

3.7

NIE

Włochy

-5.3

114.6

0.8

4.3

NIE

Cypr

-3.5

53.2

0.8

4.6

NIE

Belgia

-5.9

97.2

0.0

3.9

NIE

Malta

-4.5

68.5

2.0

4.6

NIE

Holandia

-4.7

59.8

1.1

3.7

NIE

Austria

-4.3

69.1

0.5

3.8

NIE

Portugalia

-8.0

77.4

-1.0

4.2

NIE

Słowenia

-6.3

35.1

0.9

4.4

NIE

Słowacja

-6.3

34.6

1.1

4.8

NIE

Finlandia

-2.8

41.3

1.8

3.8

NIE

57

57

STREFA EURO DZISIAJ > KRYTERIA

KONWERGENCJI

• Problemy krajów Strefy Euro są jak

widać w tabeli tak duże, że większość

z nich nie spełnia nawet więcej niż

jednego z czterech kryteriów

stawianych państwom ubiegającym

się o przyjęcie do ich grona.

• Luksemburg i Estonia jako jedyne

kraje eurolandu nie przekraczają

żadnego z kryteriów konwergencji, a

nawet nie są bliskie tych

rygorystycznych granic.

58

58

KRAJE UE BĘDĄCE POZA STREFĄ EURO

DZISIAJ > KRYTERIA KONWERGENCJI

• Polska - tak jak i większość krajów Unii

Europejskiej - ma kłopoty z inflacją i
długoterminowymi stopami procentowymi.
Największym jednak problemem naszego kraju
jest ciągle rosnący deficyt budżetowy, przy czym
poprawność jego obliczania jest coraz ostrzej
kwestionowana. Dług publiczny Polski również
bliski pułapu 60 proc. PKB, którego
przekroczenie dyskwalifikuje w procesie przyjęcia
euro.

• Według wyliczeń Money.pl spełniamy tylko

warunek pułapu długu publicznego (i to z
zastrzeżeniami z uwagi na rozbieżności miedzy
PL a Eurostat’em co do sposobu liczenia).
Natomiast nie spełniamy kryteriów konwergencji
w zakresie inflacji, deficytu budżetowego i
długoterminowych stóp procentowych

(chociaż po

ostatnich obniżkach w zakresie tego kryterium jesteśmy
blisko ).

59

59

Spełnianie kryteriów konwergencji np. w 2009 r.

przez kraje UE będące poza strefą euro >

Skutki

kryzysu !!!!

Źródło: Obliczenia Money.pl na podstawie European Economic Forecast – autumn 2009

Kraj

deficy

t

dług

publiczn

y

% PKB

inflacj

a

stopy

długoterminow

e

spełnia warunki

konwergencji

Dania

-2.0

33.7

1.1

3.6

TAK

Kryteria konwerg.

-3.0

60.0

1.5

6.0

Czechy

-6.6

36.5

0.6

4.9

NIE

Bułgaria

-0.8

15.1

2.4

7.3

NIE

Estonia (już jest w

SE)

-3.0

7.4

0.2

7.9

NIE

Łotwa

-9.0

33.2

3.5

12.3

NIE

Litwa

-9.8

29.9

3.9

14.5

NIE

Węgry

-4.1

79.1

4.3

9.1

NIE

Polska PL

-6.4

51.7

3.9

6.1

NIE

Rumunia

-7.8

21.8

5.7

10.3

NIE

Szwecja

-2.1

42.1

1.9

3.2

NIE

Wielka Brytania

-12.1

68.6

2.0

3.4

NIE

60

60

KRYTERIA KONWERGENCJI a

ROZSZERZENIE STREFY EURO

• Komisja Europejska i Europejski Bank

Centralny wykluczają obecnie złagodzenie
warunków konwergencji. Ponadto
wyraźnie dają do zrozumienia, że są
skłonne rozszerzać strefę euro tylko o te
kraje, które wniosą do niej dodatkową
stabilizację poprzez dobre spełnianie
kryteriów

.

• Dzisiaj problemem jest dla EBC i KE jak

pomyślnie zakończyć specyficzny proces
naprawczy w strefie euro w sytuacji gdy
większość krajów jest w tzw. procedurze
nadmiernego deficytu budżetowego

61

61

Przewidywany wpływ wejścia Polski do

Strefy Euro

Zalety i wady,
korzyści i niekorzyści,
szanse i zagrożenia dla
Polski związane z
procesem konwergencji a
następnie wejścia do
Strefy Euro czyli do UGW.

61

62

62

Przewidywany wpływ wejścia Polski do Strefy

Euro

> ujęcie pozytywne

1.

STABILIZACJA GOSPODARKI

będzie najistotniejszą korzyścią z akcesji do Unii

Gospodarczo – Walutowej.
Doświadczenia krajów członkowskich pokazują,
że nawet jeszcze w procesie tworzenia strefy
euro:
- inflacja w krajach UE spadała,
- wystąpiła też duża zbieżność narodowych stóp
procentowych,
- a także stabilizacja kursów walutowych,
- wyraźnie jest też lepsza kontrola i dyscyplina
systemu finansów publicznych etc.

Podobna sytuacja powtarzała się ( oczywiście z różnym

rozkładem akcentów) w kolejnych krajach przystępujących
do UGW.

(np. Słowenia, a w 2008 r. Słowacja)

ą

63

63

Przewidywany wpływ wejścia Polski do Strefy

Euro

> ujęcie pozytywne

• Dotychczasowe funkcjonowanie UGW wzmacniają

regulacje EBC i systemu NBC (mówi się wręcz o
„antyinflacyjnym” statucie Europejskiego Banku
Centralnego. Bank ten w większym stopniu - niż
NBC czyli narodowe banki centralne - odporny jest
na proinflacyjne presje związków zawodowych
krajów Wspólnoty.

• Jednocześnie EBC wraz z KE jest inicjatorem wielu

działań stabilizujących gospodarki i systemy
finansowe zarówno krajów UGW jak i pozostałych
krajów UE > vide ostatnie działania EBC w
zakresie ograniczania negatywnych konsekwencji
tzw. globalnego kryzysu finansowego.

63

64

64

Przewidywany wpływ wejścia Polski do Strefy

Euro

> ujęcie pozytywne

2.

OBNIŻENIE KOSZTÓW TRANSAKCYJNYCH i

ZMNIEJSZENIE RYZYKA WALUTOWEGO

gdyż

p

rzyjęcie przez Polskę wspólnej z krajami UGW waluty

wyeliminuje ryzyko związane ze zmiennymi kursów
walut w handlu z tymi państwami. Przyczyni się to do
obniżenia kosztów transakcyjnych i kosztów
walutowych w zakresie zabezpieczeń przed ryzykiem
kursowym.

*/

Ułatwi to też racjonalne podejmowanie
długoterminowych decyzji ekonomicznych i tym
samym zwiększy efektywność wykorzystania zasobów.
Polskie przedsiębiorstwa zwiększą przez to swoją
konkurencyjność zarówno na rynku unijnym, jak i
światowym.

*/ Eliminacja ryzyka kursowego w rozliczeniach polskich firm w relacjach z firmami
krajów UGW > ta sama waluta czyli euro, a także ograniczenie ryzyka kursowego
w relacjach z firmami spoza UGW bo euro jest silniejszą walutą w porównaniu ze
złotym.

64

65

65

Przewidywany wpływ wejścia Polski do Strefy

Euro

> ujęcie pozytywne

3.

WIĘKSZA EFEKTYWNOŚĆ RYNKÓW

FINANSOWYCH

Jednowalutowe, a przez to bardziej płynne i

efektywne rynki finansowe będą oferować
polskim podmiotom wiele większe możliwości
inwestycyjne niż dotychczasowy rynek
narodowy.
Rozwijający się rynek finansowy strefy euro
mocniej zachęci przedsiębiorców do
finansowania działalności przez zazwyczaj
tańsze od kredytów bankowych instrumenty
rynku pieniężnego i kapitałowego.

65

66

66

Przewidywany wpływ wejścia Polski do Strefy

Euro

> ujęcie pozytywne

4.

WPROWADZENIE EURO MOŻE BYĆ

SILNYM IMPULSEM DLA ROZWOJU POLSKICH
RYNKÓW PAPIERÓW WARTOŚCIOWYCH

>

ZALEŻEĆ TO BĘDZIE JEDNAK OD UPRZEDNICH
ROZWIĄZAŃ PRAWNO-FINANSOWYCH W POLSCE

Akcje emitowane przez polską firmę będą

traktowane tak jak akcje przedsiębiorstw z
innych krajów UGW. Nastąpi swoboda
inwestowania w akcje wyemitowane w całej
strefie euro.

66

67

67

Przewidywany wpływ wejścia Polski do Strefy

Euro

> ujęcie pozytywne

5.

WYRÓWNYWANIE POZIOMU CEN

Jednym z głównych zadań, jakie stawiono przed UGW,
było właśnie uruchomienie procesu wyrównywanie
cen w krajach członkowskich. Ułatwia to bowiem
ujednolicenie rynku, a przez to wzrost konkurencji. Do
tej pory bardziej wyrównały się ceny towarów i w
mniejszym stopniu ceny usług.
Także po wejściu Polski do strefy euro należy się
spodziewać zmian cen. Wraz z postępującą unifikacją
rynków towary relatywnie tańsze w Polsce będą
drożeć, natomiast przedsiębiorstwa oferujące droższe
produkty niż w pozostałych krajach UGW będą
zmuszone przez konkurencję do obniżenia cen.

67

68

68

Przewidywany wpływ wejścia Polski do Strefy

Euro

> ujęcie pozytywne

6.

UŁATWIENIE EKSPANSJI FIRM

Dla polskich przedsiębiorstw akcesja do
UGW oznaczać będzie łatwiejszą ekspansję
na rynku państw członkowskich, gdyż
znikną problemy z posługiwaniem się
różnymi walutami narodowymi. Należy tu
zaznaczyć, że z drugiej strony ułatwioną
ekspansję na rynku polski będą miały
także firmy z krajów Wspólnoty.
W sumie wzmocni to mechanizmy
konkurencji rynkowej.

68

69

69

Przewidywany wpływ wejścia Polski do Strefy

Euro

> ujęcie pozytywne

7.

Przejrzystość cen

W konsekwencji prezentowania cen

wszystkich dóbr i usług w tej samej

walucie widoczne stają się różnice

cen tych samych produktów w

poszczególnych krajach UGW, co

powinno zwiększyć konkurencję i w

konsekwencji doprowadzić do spadku

cen lub przynajmniej osłabiać tempo

wzrostu cen.

69

70

70

Przewidywany wpływ wejścia Polski do Strefy

Euro

> ujęcie pozytywne

8.

Rozwój i integracja europejskiego

rynku finansowego

W konsekwencji umacniania euro i rozszerzania

strefy euro (obszaru UGW) czyli obszaru wspólnej

waluty następować będzie dalszy rozwój

europejskiego rynku inwestycyjnego –

kapitałowego i pieniężnego - oraz nasilać się

będzie konkurencja między bankami działającymi

na tym rynku jak również konkurencja między

innymi europejskimi pośrednikami finansowymi,

co przyczyniać się będzie do obniżenia kosztów

pozyskania środków finansowych, szczególnie

przez średnie i małe firmy.

70

71

71

Przewidywany wpływ wejścia Polski do Strefy

Euro

> ujęcie pozytywne

9.

W konsekwencji

1-8

utrwalać się

będą w średnim i długim okresie

ekonomiczne strukturalne podstawy

tzw. stabilność cen i wzrostu

gospodarczego

71

72

72

Przewidywany wpływ wejścia Polski do Strefy

Euro

> ujęcie pozytywne

PODSUMOWANIE

• Eliminacja kosztów zabezpieczenia się przed ryzykiem zmienności

kursów walutowych

• Łatwiejszy dostęp do źródeł finansowania działalności, niższy

koszt uzyskania środków finansowych dzięki nasilonej
konkurencji w sektorze finansowym

• Lepszy dostęp do rynku, zyskanie nowych konsumentów dzięki

przejrzystości cenowej

• Większe możliwości eksportowe, wzrost produkcji, dzięki

wspólnej walucie rynki do tej pory traktowane jako zagraniczne
stają się tak samo dostępne jak rynek krajowy

• Zwiększona konkurencja przyczyniająca się do modernizacji

działalności przedsiębiorstw, poszukiwania nowych rozwiązań
technologicznych i nowych rynków

• Uproszczone procedury księgowania i raportowania dla firm

międzynarodowych, rozliczenia i zestawienia finansowe stają się
czytelniejsze dzięki wyrażeniu wartości w jednej walucie

• Korzyści kredytobiorców walutowych z uwagi na zniesienie

kosztów spreadowych etc.

72

73

73

Przewidywany wpływ wejścia Polski do Strefy

Euro

> ujęcie niepozytywne

1.

WYDATKI DOSTOSOWAWCZE

Dla polskiej gospodarki kosztowne mogą być

techniczne dostosowania niezbędne do

przyjęcia nowej waluty. Będą to, na przykład,

koszty: przystosowania systemów

informatycznych, szkolenia pracowników,

przystosowania bankomatów, automatów

sprzedażowych etc.

Dla polskich banków i instytucji finansowych

pewną wadą będzie (tak jak w przypadku innych

krajów, które wcześniej wchodziły do Strefy

Euro) utrata znacznej części dochodów z

transakcji wymiany waluty, transakcji

zabezpieczających czy płatności

międzynarodowych

.

73

74

74

Przewidywany wpływ wejścia Polski do Strefy

Euro

> ujęcie niepozytywne

2.

UTRATA NIEZALEŻNOŚCI

NARODOWEGO BANKU POLSKIEGO

Polska utraci możliwość prowadzenia suwerennej

polityki przez bank centralny. Korzystanie z

instrumentów pieniężno- – kursowych może

ograniczyć się do wykonywania poleceń

Europejskiego Banku Centralnego.

Dotychczasowe doświadczenia EBC i NBC wskazują na

możliwość zajmowania różnych co do znaczenia

pozycji poszczególnych NBC vide >silna pozycja np..

Bundesbank, Bank Francji, Bank Finlandii bądź słaba

pozycja np. Bank Grecji i Bank Portugalii.

W dużym stopniu zależeć to będzie od umiejętności

współpracy rządu z kierownictwem NBP jako NBC oraz

uzgodnionej reprezentacji interesów polskich na

forum EBC i Komisji Europejskiej.

74

75

75

Przewidywany wpływ wejścia Polski do Strefy

Euro

> ujęcie niepozytywne

3.

Nawet w wariancie ponownego spełniania przez

państwa strefy euro kryteriów spójności zawartych w
Traktacie z Maastricht, nadal

występują i występować

będą znaczne różnice w rozwoju gospodarczym tych
państw

. Wynikają one z różnych historycznych

uwarunkowań rozwoju. Dlatego też

są trudności w

wypracowaniu takiej polityki gospodarczej i
monetarnej, która wszystkim krajom odpowiada.

Występuje obawa, że Polska utraci korzyści związane z
wykorzystywaniem własnej polityki monetarnej opartej
na „zarządzaniu” kursem złotego dla np.:
1/ stymulowania eksportu;
2/ wspierania określonych zmian strukturalnych;
3/ obniżania kosztów obsługi i rolowania zadłużenia
wewnętrznego oraz zagranicznego etc.

75

76

76

Przewidywany wpływ wejścia Polski do Strefy

Euro

> ujęcie niepozytywne

4.

Doświadczenia praktyczne

znacznej części krajów należących do
UGW wskazują na możliwość wzrost
cen w wyniku zaokrągleń przy
przejściu z waluty krajowej na euro
np. Grecja, Włochy.

Podobne zjawiska – ale w mniejszej
skali – mogą wystąpić we wszystkich
„obszarach” przewalutowań np. w
odniesieniu do kredytów jak i
odniesieniu do lokat bankowych,
rachunków funduszy inwestycyjnych
etc.

76

77

77

Przewidywany wpływ wejścia Polski do Strefy

Euro

> ujęcie niepozytywne

5.

W wyniku przejścia na euro

wystąpi wzrost cen nie tylko w
wyniku zaokrągleń ale także w
wyniku ewolucji upodobniającej
(wyrównywującej) struktury i
poziomy cen
nierekompensowany
odpowiednimi zmianami
strukturalnymi i wzrostem
poziomu płac.

77

78

78

Przewidywany wpływ wejścia Polski do Strefy

Euro

> ujęcie niepozytywne

6.

Występuje też obawa, że w

efekcie przejścia na euro nastąpi
odpływ kapitałów w wyniku
naturalnego zniesienia ograniczeń
w zakresie inwestowania przez
fundusze inwestycyjne i
emerytalne, a także przez banki i
towarzystwa ubezpieczeniowe etc.

78

Złoty

versus

Euro

• Dylemat podstawowy polskiej racji stanu i

interesów narodowych w krótkim oraz
dłuższym horyzoncie czasowym, a nasze
zobowiązania traktatowe wobec UE w
zakresie przystąpienia do Strefy EURO.

Jaki wariant wybrać???

 Wariant względnie szybkiego (w okresie

do 4-5 lat) przyjęcia Euro przez PL

;

 Wariant chłodnego wyrafinowanego

oczekiwania na dogodny czas przyjęcia
Euro z uwagi na maksymalizację korzyści
przez PL i odbudowanie równowagi w
Strefie Euro.

79

80

80

Złoty

versus

Euro

Ogłaszam zakończenie zachwytów (często
przesadnych jak gdyby euro mogło być
panaceum na nasze kłopoty) nad zaletami
konwergencji i wejścia Polski do Strefy Euro jak
też zakończenie wytykania wad i zagrożeń stąd
wynikających (czyli uznawania wejścia do Strefy
Euro jako zdrady interesów narodowych,
ekonomicznej apokalipsy i utraty niepodległości).

Wracamy do klasycznego nurtu
rozważań w zakresie polityki
pieniężnej

80

81

81

81

Polityka pieniężna EBC -

Reasumpcja

• Realizowanie

antyinflacyjnej polityki

pieniężnej

jest

głównym celem EBC

• Poziom inflacji mierzony jest

indeksem

HICP

(zharmonizowanym

indeksem cen konsumpcyjnych)

• Średniookresowym celem polityki

pieniężnej EBC

jest utrzymywanie

inflacji

na poziomie

nie wyższym niż

2 %

82

82

82

Polityka pieniężna EBC -

Reasumpcja

• Poziom inflacji w krajach UE jest

różny, co wynika m.in.. z:

1 różnej wydajności pracy
2 różnic w kosztach produkcji
3 różnej polityki podatkowej
4 różnego tempa rozwoju

gospodarczego

5 różnic w poziomie i strukturze cen

etc.

> Ale stopniowo te różnice się

zmniejszają !!

83

83

83

Polityka pieniężna EBC -

Reasumpcja

• Prowadzona przez EBC

od 1999 r.

polityka

stóp procentowych

nastawiona na

utrzymanie stabilności cen

doprowadziła

do wyraźnego zmniejszenia tempa inflacji
w wymiarze średniookresowym

i w

strukturze zarówno krajów SE jak i
pozostałych krajów UE

• Polityka monetarna EBC wywiera

stabilizujacy wpływ na gospodarki krajów
UE silnie związanych gospodarczo ze
Strefa Euro.