Wykład 6

v.1. z dn. 21.12.2013

Polityka pieniężna a system

finansowy

Polityka pieniężna a rynki

finansowe

1

2

2

2

Polityka pieniężna

W ramach

polityki pieniężnej bank

centralny

może oddziaływać na procesy pieniężne w

gospodarce (oddziaływanie „bezpośrednie” w

ramach instrumentarium polityki monetarnej)

oraz przebieg koniunktury gospodarczej

(oddziaływanie „pośrednie” na cykl
koniunkturalny) za pomocą m.in.

*/

:

1. Polityki rezerw ♫◙ :<((
2. Operacje kredytowo-depozytowe BC ;>(

3. Polityki stóp procentowych

☺

4. Polityki otwartego rynku

☺☺☺

5. Polityki indykatywnej dyskrecjonalnej

{w Polsce > w oparciu o np. wywiady z członkami RPP i spotkania RPP i
kierownictwa NBP z prezesami banków komercyjnych (słynna sala

zielona w NBP) etc.

*/ Metodami i instrumentami oddziaływania BC w ramach polityki pieniężnej

zajmiemy się szerzej na innych wykładach.

3

3

Polityka pieniężna

W sytuacjach kryzysowych BC może
stosować narzędzia typu
administracyjnego:

>

nakazy, zakazy

,

>

plafony(limity) kredytowe etc.,

>a także uruchamiać narzędzia interwencyjne

zwiększające lub zmniejszające podaż
pieniądza celem zabezpieczenia
odpowiedniego poziomu płynności systemu
bankowego np.

pożyczki banku centralnego

lub ukierunkowane emisje bonów pieniężnych
BC.

>>>>

Temat współczesnego globalnego kryzysu

finansowego > omawiany jest na odrębnych
zajęciach prowadzonych przez Pana Prof.dr hab.
W. Małeckiego

3

4

4

4

Polityka pieniężna

***

Jednakże oddziaływanie na cykl koniunkturalny
nie jest głównym zadaniem polityki pieniężnej i
BC !!!

> za gospodarkę i politykę gospodarczą, za deficyt

budżetowy i dług publiczny > jest odpowiedzialny
rząd

> za pieniądz i politykę pieniężną (monetarną) >

jest odpowiedzialny bank centralny (a w krajach
Strefy Euro to EBC jako koordynator polityki
monetarnej) !!!!!.

Natomiast każdy BC musi mieć świadomość, że

jego oddziaływanie jest nieobojętne dla
gospodarki.

 Szczególne wyzwania od 2006 r. dla EBC i BC w

konsekwencji nieodpowiedzialnej polityki
fiskalnej prowadzącej do nadmiernego deficytu
budżetowego i „pętli” nadmiernego długu
publicznego.

 W konsekwencji dla EBC i BC czyli dla tzw. władzy

monetarnej są istotne jej relacje z całym
systemem finansowym

Polityka pieniężna a system

finansowy

Natomiast każdy BC musi mieć
świadomość, że jego oddziaływanie jest
nieobojętne dla gospodarki.

 Szczególne wyzwania od 2006 r. dla EBC i

BC w konsekwencji nieodpowiedzialnej
polityki fiskalnej prowadzącej do
nadmiernego deficytu budżetowego i
„pętli” nadmiernego długu publicznego.

 W konsekwencji dla EBC i BC czyli dla tzw.

władzy monetarnej są istotne jej relacje z
całym systemem finansowym

5

6

6

6

Polityka pieniężna a system

finansowy

„

Podstawowe środowisko”

realizacji polityki pieniężnej
przez EBC i banki centralne
krajów UE

System finansowy

> zwłaszcza

system

bankowy

Rynki finansowe

> zwłaszcza

rynki

pieniężne

7

Polityka pieniężna a system

finansowy

• Prowadzona przez BC polityka

pieniężna wymaga – dla swojej
poprawności i skuteczności –
adekwatnych rozwiązań
systemowych w szeroko
rozumianej infrastrukturze
prawnej, systemowej i
podmiotowej rynkowej
gospodarki narodowej.

8

Polityka pieniężna a system finansowy

• Jednocześnie sam bank centralny

BC i prowadzona przez niego
polityka pieniężna, jej
instrumenty oraz regulacje
banku centralnego są też
integralnymi elementami całego
systemu finansowego.

• Podobna znacząca z punktu

widzenia wpływu (pozytywnego
jak i negatywnego) jest pozycja
budżetu państwa BP.

9

Polityka pieniężna a system

finansowy

• Zarówno BC jak i Budżet Państwa BP

zajmują pozycje szczególne, dualne,

gdyż są zarówno elementami

systemu finansowego jak i jego

regulatorami (w pewnym sensie)

zewnętrznymi.

• Oznacza to możliwość

pozarynkowego oddziaływania na

kształt instytucjonalny i relacje

wewnątrz systemu, a także w

pewnym zakresie na podaż i cenę

pieniądza.

10

Polityka pieniężna a system

finansowy

• Racjonalnie działające BC i BP

starają się w normalnych warunkach
ograniczać interwencje
pozasystemowe do sytuacji i wyzwań
nadzwyczajnych.
(przykład globalnego kryzysu
finansowego i sposoby
oddziaływania BC i BP)

11

11

11

Polityka pieniężna a system finansowy

• System finansowy > mechanizm

współtworzenia i przepływu siły

nabywczej między podmiotami

(instytucjami) finansowymi i

niefinansowymi

• W skład systemu finansowego ( tzw.

filary

systemowe)

wchodzą m.in.:

1.Instytucje finansowe

2.Instytucje systemu finansów publicznych

3.Przedsiębiorstwa

4.Gospodarstwa domowe

5.Rynki finansowe

6.Instrumenty finansowe (sensu largo)

7.Zasady określające sposoby funkcjonowania 1-6

12

12

Rynki

finansowe

i

instrumen

ty

finansowe

Instytucj

e

finansow

e

Przedsię

biorstwa

Gospod

arstwa

domow

e

Finanse

publiczn

e

12

SYSTEM

FINANSOW

Y

Systemowe

obszary

oddziaływania

polityki

monetarnej

13

13

13

Polityka pieniężna a system finansowy

Główne funkcje systemu
finansowego

:

1. Funkcja monetarna

2. Funkcja kapitałowa

3. Funkcja kontrolna

14

14

14

Polityka pieniężna a system

finansowy

• Funkcja monetarna

> ułatwianie

zawierania transakcji poprzez

kreowanie pieniądza

oraz jego

przepływy w oparciu o rynki i
„platformy transakcyjne”

związane z

bieżącymi transakcjami
gospodarczymi

obsługującymi procesy sfery

realnej

obsługującymi procesy sfery

„czysto” monetarnej

15

15

15

Polityka pieniężna a system

finansowy

• Funkcja kapitałowa

>

zapewnianie możliwości
transformacji wolnych środków
pieniężnych na cele inwestycyjne
czyli stymulowanie oszczędności i
realokacji oszczędności na
finansowanie różnych przedsięwzięć
gospodarczych >

zamiana

oszczędności na inwestycje
poprzez transformację wielkości,
terminów i ryzyka

16

16

16

Polityka pieniężna a system

finansowy

• Funkcja kontrolna

>

tworzenie

systemowych mechanizmów kontrolnych.

Mechanizmy kontrolne

są konsekwencją dążenia

podmiotów pożyczających (inwestujących) środki

finansowe do kontroli sposobu ich

wykorzystywania

.

Funkcje kontrolne mogą być

realizowane

:

za pośrednictwem instytucji finansowych albo(i)

w części za pomocą transakcji zabezpieczających

albo(i)

instytucji nadzorczych etc.

17

17

Polityka pieniężna a system

finansowy

• Problematyka nadzoru nad rynkami

finansowymi i instytucjami rynków
finansowych > powtórzenie
materiału z Bankowości

• Bazylea 1, 2 i 3 > powtórzenie

materiału z Bankowości

17

18

18

18

Polityka pieniężna a system finansowy

Właściwe działanie systemu

finansowego umożliwia:

1.

„naturalne” zwiększanie stopy

oszczędności ~ stopy inwestycji

2.

obniżanie kosztów transakcyjnych

3.

zwiększanie efektywności transakcji

4

. obniżanie ryzyka transakcyjnego

19

19

19

Polityka pieniężna a system

finansowy

• W światowej gospodarce rynkowej

rozróżnia się dwa podstawowe
modele systemów finansowych:

1. tzw. Anglosaski (~anglo-

amerykański

)

2. tzw. Europejski (~europejsko-

japoński

)

20

20

20

Polityka pieniężna a system

finansowy

• System anglo-amerykański* (anglosaski) >

oparty na rynku kapitałowym

, którego

podstawowym komponentem są giełdy

(papierów wartościowych i towarowe) >

występujący głównie w USA, UK, Kanadzie,

Australii etc.

• System europejsko-japoński*

(kontynentalny) > oparty na silnym

komponencie bankowym,

którego

podstawą są silne banki centralne i silne

banki komercyjne

• */ Współcześnie

od przełomu XX/XXI

następuje przyspieszona konwergencja

tych systemów

21

21

Modele systemów finansowych – zalety i wady >ujęcie

tradycyjne

>

ujęcie 2009/2010 przy temacie kryzysu finansowowego

01.2010

Model anglosaski

Zalety:

• Nadanie kluczowej roli

rynkom akcji i obligacji

przedsiębiorstw

• Sprzyjanie działaniu

inwestorów

instytucjonalnych

• Pobudzanie innowacji

finansowych

Wady

• Oparcie finansowania firm

na anonimowym rynku

papierów wartościowych

• Nastawienie na częste

zmiany partnerów

finansowych, co wymusza

krótkoterminową

perspektywę w procesach

decyzyjnych

• Duża formalizacja

transakcji ekonomicznych

• Duża podatnośc na

zakłócenia i frykcje na

rynkach finansowych

Model kontynentalny

Zalety:

• Finansowanie firm na

podstawie indywidualnych

umów kredytowych

• Długoterminowe

finansowanie między

bankiem a korporacją

przemysłową, m.in. przez

krzyżowanie udziałów

kapitałowych,

• Stymulowanie rozwoju

silnych banków

uniwersalnych

• Większa odporność na

zakłócenia i frykcje na

rynkach finansowych

Wady

• Niedostateczne rozszerzenie

zakresu instrumentów

finansowych

• Opóźnienie we

wprowadzaniu innowacji

bankowych

• Mniejsza odporność na

konkurencję ze strony

instytucji parabankowych

• Znaczna ingerencja nadzoru i

państwa w działalność

systemu finansowego

21

22

22

Polityka pieniężna a rynek finansowy

Kontrowersje wokół pojęcia

rynku

finansowego i inwestycyjnego

Przyjmujemy nstp. uproszczenia:

Rynek finansowy = Rynek inwestycyjny
Alokacja środków pieniężnych =

inwestycja

22

23

Polityka pieniężna a rynek

finansowy

• Skąd wynika znaczenie rynku

finansowego dla polityki pieniężnej?

1.Z jednej strony >

bez sprawnie

działającego rynku finansowego

, a

zwłaszcza dwóch jego podstawowych

komponentów – rynku pieniężnego i

rynku kapitałowego –

nie ma możliwości prowadzenia

zarówno skutecznej polityki

monetarnej jak i skutecznej polityki

budżetowej (fiskalnej).

24

Polityka pieniężna a rynek

finansowy

2. Z drugiej strony >

zakłócenia

w

sprawnym funkcjonowaniu rynku

finansowego powodują najczęściej

zakłócenia w prowadzeniu polityki

pieniężnej i polityki budżetowej

prowadząc w efekcie

do

destabilizacji polityki wewnętrznej i

pogorszenia relacji ekonomicznych z

otoczeniem zewnętrznym

(niższa

wiarygodność, gorsze relacje

kursowe, wyższa cena długu budżetu

BP, banków i przedsiębiorstw etc.)

25

25

Polityka pieniężna a rynek finansowy

25

Rynek

Finansowy

(ujęcie 1)

Rynek pieniężny

Rynek

kapitałowy

Rynek

instrumentów

pochodnych

26

26

Polityka pieniężna

26

Rynek

Finansowy

(ujęcie 2)

Rynki papierów

wartościowych

Rynek instrumentów

bankowych

(depozytowo-

kredytowy)

Rynek

pozabankowych

instrumentów

finansowych

27

27

27

Rynki finansowe > aspekty kryteriów

podziału 1

Rynki finansowe („platformy”
transakcji instrumentami
finansowymi):

1. Rynek pieniężny
2. Rynek kapitałowy

3. Rynek kredytowy

4. Rynek instrumentów pochodnych

5. Rynek walutowy

28

28

Rynki finansowe > aspekty kryteriów

podziału 2

Ze względu na podmiot dokonywanych

transakcji

:

• rynek kapitału pożyczkowego - wiąże się z

korzystaniem kapitału obcego w określonym

czasie oraz pożyczanie czasowo wolnych

środków pieniężnych

• rynek papierów reprezentujących tytuły

własnościowe - wiąże się z transferem praw

własnościowych, zmianą struktury własności

podmiotu z uwzględnieniem zróżnicowanych

możliwości obrotu tytułami własnościowymi.

28

29

29

Rynki finansowe > aspekty kryteriów

podziału 3

Ze względu na kryterium czasu rynek

finansowy możemy podzielić na:

• rynek kapitału krótkoterminowego

-

związany jest w bankach,

przedsiębiorstwach etc. z zarządzaniem

płynnością finansową, tworzeniem i

obiegiem pieniądza zabezpieczającego

potrzeby transakcyjne oraz lokowaniem

czasowo wolnych środków pieniężnych o

charakterze transakcyjnym i rezerwowym

• rynek kapitału długoterminowego

-

jest związany z zabezpieczeniem

długoterminowych potrzeb finansowych np.

na realizację procesów rozwojowych

przedsiębiorstw oraz inwestowania kapitału

na rynku finansowym na okres powyżej 1

roku

29

30

30

Ryzyko związane z operacjami na rynku

pieniężnym z pkt. widzenia kryterium

czasu:

• zmiana wartości pieniądza w czasie

• rozłożenie w czasie przyszłych

wpływów i wydatków

• dyskontowanie przyszłych wpływów i

wydatków

• porównywanie wartości bieżącej i

przyszłej

;

>

pochodne problemy związane zarówno z

ceną rezygnacji z preferencji płynności jak
i ceną pieniądza w czasie oraz ryzykiem
partnerów (zwłaszcza przy operacjach
terminowych)

30

31

31

31

Znaczenie rynku pieniężnego

dla prowadzenia polityki

pieniężnej

• Rynek pieniężny

> to rynek na

którym lokuje i pożycza się środki na

terminy do 1 roku (umownie tzw.

krótkie terminy > rynek pieniądza

krótkoterminowego)

• Z pkt. widzenia polityki pieniężnej

rynek pieniężny jest wykorzystywany

głównie do oddziaływania na

płynność sektora bankowego

(bezpośrednio) oraz przedsiębiorstw i

gospodarstw domowych (pośrednio)

32

32

Rynek pieniężny > specyfika

• Stanowi część szeroko pojmowanego

rynku finansowego;

• Jego istotą jest obrót instrumentami,

których termin płatności (zapadalności)

nie przekracza jednego roku;

• „Przekazuje” pieniądze od podmiotów,

które mają je „w nadmiarze”, do

podmiotów, które ich potrzebują;

• Nie jest rynkiem jednolitym, ponieważ

zazwyczaj składa się z kilku subrynków

czyli „tworzą go” różne produkty;

32

33

33

33

Znaczenie rynku pieniężnego dla

prowadzenia polityki pieniężnej

• Rynek pieniężny

>

rynek instrumentów

finansowych o wysokiej płynności i o
wysokim poziomie bezpieczeństwa

.

• Są to instrumenty dłużne (wierzycielskie)

wyrażające zobowiązania pieniężne
emitenta wobec aktualnych posiadaczy.

• Emitentami są podmioty o bardzo

wysokiej wiarygodności finansowej:
bank centralny, skarb państwa,
dobre przedsiębiorstwa o ratingu co
najmniej A !!!!

34

34

34

Rynek pieniężny > cechy

„podstawowe” (1)

Dwie podstawowe cechy

charakterystyczne rynku

pieniężnego (wyjściowe od których

zależy przejawianie się cech

pozostałych)

:

1. Otwartość

> polegająca na zawieraniu

transakcji na identycznych zasadach (w

poszczególnych segmentach RP) przez

jego uczestników

2. Zdecentralizowany charakter

>

transakcje mają charakter masowy i są

zawierane współcześnie na specjalnych

„platformach transakcyjnych” w oparciu

o elektroniczne systemy transakcyjne

lub/i telefonicznie

35

35

Cechy rynku pieniężnego (2)

Kolejne „pozytywne” cechy rynku

pieniężnego 3-15:

3. Jest segmentem rynku finansowego w

znacznym stopniu będącym pod
bezpośrednim wpływem polityki
pieniężnej prowadzonej przez Bank
Centralny BC;

4. Jest jednocześnie rynkiem na którego

ogromny wpływ (pośredni czy bezpośredni
> jest to kwestia dyskusji) ma Budżet
Państwa BP m.in.. poprzez zarówno
politykę fiskalną jak i poprzez wielkość i
sposoby finansowania deficytu
budżetowego

35

36

Cechy rynku pieniężnego (3)

5. jest rynkiem, na którym

występuje znaczna ilość
pośredników finansowych;

6. jest źródłem utrzymania

płynności finansowej wszystkich
podmiotów gospodarczych;

37

Cechy rynku pieniężnego (4)

7. jest (a przynajmniej powinien być

) miejscem kształtowania
bazowych stóp procentowych;

8. jest rynkiem wyznaczającym

poziom kursów walutowych;

38

38

Cechy rynku pieniężnego (5)

9

.

jest rynkiem, na którym cena

instrumentów finansowych jest

współcześnie w coraz większym

stopniu funkcją zapotrzebowania

budżetu na pieniądz potrzebny dla

finansowania deficytu budżetowego

(w tym i obsługi długu publicznego),

a także długu JST (cd. pkt.2.);

10. rynek pieniężny jest rynkiem nie

posiadającym stałego miejsca

(zdecentralizowany pod względem

terytorialnym);

38

39

Cechy rynku pieniężnego

(6)

11. uczestnicy rynku współcześnie

dokonują transakcji poprzez

telekomunikacyjne i informatyczne

środki łączności;

12. w sensie technicznym uczestnicy

rynku pieniężnego tworzą własny

język komunikacji oraz swoisty

kodeks etyczny (najczęściej

zwyczajowy i pozaprawny);

40

40

Cechy rynku pieniężnego (7)

13. Jest rynkiem na którym sposób

uczestnictwa danego podmiotu w
operacjach tego rynku podlega
bieżącej ocenie innych podmiotów
uczestników rynku >>> zaufanie!!!.

14. Ma to ogromne znaczenie dla

uczestnictwa w rynku pieniężnym-
poprzez wieloaspektową ocenę
każdego uczestnika przez innych
uczestników stwarza
obiektywizującą ocenę każdego
uczestnika pod względem jego
wiarygodności.

40

41

Cechy rynku pieniężnego

(8)

15. Nie można się jednostronnie

wycofać z danej transakcji. Na rynku
pieniężnym wiarygodność buduje się
długo, a traci ją poprzez 1 lub kilka
nieakceptowalnych przez innych
zachowań lub transakcji.
Dotyczy to każdej kategorii
uczestników rynku czyli osób
prywatnych, przedsiębiorstw,
instytucji finansowych, banków
centralnych BC jak i budżetów
państw BP.

42

42

Funkcje rynku pieniężnego (ujęcie

1)

• alokacyjna

– służy do alokacji

nadwyżek środków pieniężnych przez
jedne podmioty a tym samym
pozyskanie środków przez inne
podmioty

• informacyjna

– rynek pieniężny jest

źródłem informacji o stanie
gospodarki, m.in. informuje o stopach
procentowych

• regulacyjna

– wykonywana głównie

poprzez BC przy pomocy różnych
instrumentów;

42

43

43

43

Funkcje rynku pieniężnego (ujęcie

2)

Podstawowe funkcje rynku

pieniężnego

:

1. Alokowanie zasobów

> przepływ środków przy

zachowaniu płynności uczestników rynku

2. Regulowanie płynności systemu finansowego

oraz poszczególnych podmiotów:

2.1. przepływ środków od podmiotów dysponujących

nadwyżkami do podmiotów zgłaszających popyt na

pieniądz

2.2. utrzymywanie części zasobów w postaci

zabezpieczającej ich szybką dostępność

2.3. minimalizowanie kosztów utrzymania płynności

finansowej przy zachowaniu bezpieczeństwa realizacji

zobowiązań

44

44

44

Funkcje rynku pieniężnego (ujęcie 2)

cd.

Podstawowe funkcje rynku

pieniężnego

cd

3.

Transformacja terminów zapadalności

środków

> krótkoterminowych pasywów na

długoterminowe aktywa lub (i) odwrotnie

4.

Dostarczanie instrumentów do realizacji

polityki pieniężnej

5.

Dostarczanie instrumentów do

zarządzania ryzykiem

(stóp %, walutowym,

płynności etc.)

45

45

45

Polityka pieniężna

*

Podstawowe efekty sprawnego

działania rynku pieniężnego z punktu

widzenia polityki pieniężnej

:

1

.

Krótkoterminowe wyrównywanie

płynności banków w drodze

refinansowania

:

nadmiaru środków pochodzących z

operacji klientów >lokowanie na

rynku pieniężnym



bądź też pokrywanie niedoboru

środków powstałych z tych operacji

> pożyczanie na rynku pieniężnym

46

46

46

Polityka pieniężna

*

Podstawowe efekty sprawnego
rynku pieniężnego z punktu
widzenia polityki pieniężnej

:

2

.

Zabezpieczanie

(~przechowywanie) przez banki
w płynnej formie niezbędnych
rezerw pieniężnych

47

47

47

Polityka pieniężna

*

Podstawowe efekty sprawnego rynku

pieniężnego z punktu widzenia

polityki pieniężnej :

3

. Krótkoterminowe i

średnioterminowe zapewnianie przez

banki optymalnego powiązania

między ryzykiem a dochodem

 poprzez zmniejszanie ryzyka terminowego

i ryzyka procentowego (a także w części

walutowego) z operacji klientowskich i

operacji M/B

 a zarazem optymalizacja ryzyka i zysku

poprzez możliwość zmiany struktury

aktywów

48

48

48

Polityka pieniężna

*

Podstawowe efekty sprawnego
rynku pieniężnego z punktu
widzenia polityki pieniężnej :

4.

Możliwość racjonalizacji i

obiektywizacji sposobu określania
wysokości stóp procentowych > dla
krótkoterminowych i
średnioterminowych operacji
klientowskich

49

49

49

Polityka pieniężna

*

Podstawowe efekty sprawnego

rynku pieniężnego z punktu

widzenia polityki pieniężnej :

5.

Stwarzanie bankowi centralnemu

BC możliwości wywierania

bieżącego wpływu na koniunkturę

poprzez oddziaływanie na podaż

pieniądza i na popyt na pieniądz

tj

.

 wpływanie BC na wielkość masy

pieniężnej poprzez:

1. Politykę otwartego rynku ☺☺☺

2. Politykę stóp BC ☺

3. Politykę BC w zakresie rezerw banków

komercyjnych

◙♫

50

Polityka pieniężna

Efektywne skuteczne interwencyjne

bieżące oddziaływanie na krajowy rynek

pieniężny w sytuacji napięć

wywoływanych przez spekulacyjny kapitał

zagraniczny (skuteczność i efektywność

działań interwencyjnych) BC zależy od:

1.wiarygodności kraju, Budżetu Państwa i

BC;

2.wielkości posiadanych rezerw;

3.zakresu zewnętrznego wsparcia ze strony

np.. EBC, MFW, BŚw etc.

4.Doświadczenia (dobre i złe > systemowe

umiejętności efektywnego reagowania na

zakłócenia i presje wewnętrzne oraz

zewnętrzne;

5.wsparcia oddziaływania BC przez

odpowiednie działania systemu banków

komercyjnych i innych instytucji

finansowych działających w danym kraju

itd.

51

51

51

Polityka pieniężna

*

Podstawowe efekty sprawnego rynku

pieniężnego z punktu widzenia polityki

pieniężnej

:

6.

Sprawne działanie „mechanizmów

transmisji” intencji i celów polityki

pieniężnej BC z poziomu BC na poziom

banków komercyjnych, a następnie na

poziom innych uczestników sektora

finansowego, a dalej na poziom

podmiotów niefinansowych , w tym

przedsiębiorstw i gospodarstw domowych

 „kaskada transmisyjna” polityki

pieniężnej na rynku pieniężnym

52

52

52

Polityka pieniężna

*

Podstawowe efekty sprawnego

rynku pieniężnego z punktu
widzenia polityki pieniężnej :

7.

Stwarzanie przestrzeni

rynkowej (warunków) dla
sprawnego, efektywnego
finansowania (w tym rolowania)
długu publicznego

53

53

53

Polityka pieniężna

*

Podstawowe efekty sprawnego
rynku pieniężnego z punktu
widzenia polityki pieniężnej :

8.

Możliwość „sprawnych”

płynnych interakcji z rynkiem
kapitałowym

54

54

54

Polityka pieniężna

*

Podstawowe efekty sprawnego
rynku pieniężnego z punktu widzenia
polityki pieniężnej :

9.

Możliwość „sprawnych” płynnych

interakcji z zewnętrznymi rynkami
pieniężnymi i kapitałowymi

{

pamiętać należy o zaletach i wadach

przypływów i odpływów różnych form
kapitału, w tym: bezpośrednich inwestycji
zagranicznych, a także
międzynarodowego kapitału
spekulacyjnego}

55

55

Efekty sprawnego działania rynku

pieniężnego > Podsumowanie cz.1

Umożliwienie posiadaczowi kapitału
jego efektywnego inwestowania, a
podmiotom zgłaszającym
zapotrzebowanie na kapitał pieniężny
- zaspokojenie krótkoterminowych
potrzeb kapitałowych.
Regulowanie płynności systemu
bankowego

.

Finansowanie deficytu budżetowego.
Transferowanie kapitału w skali
krajowej i międzynarodowej.

55

56

56

Efekty sprawnego działania rynku

pieniężnego > Podsumowanie cz.2

Wycenianie kapitału.

Kalkulacja stóp procentowych.
Powiązanie cen towarów i usług w różnych

krajach.

Alokacja zasobów w skali krajowej,
regionalnej i światowej.
Przeprowadzanie operacji zabezpieczania
ryzyka.
Dzięki rynkowi pieniężnemu pieniądz zostaje

przekazany z miejsca, w którym

jest jego nadmiar do miejsca
zapotrzebowania - drogą udzielania
kredytów, bądź przez sprzedaż/kupno papierów

wartościowych.

56

57

57

57

Podstawowi uczestnicy rynku

pieniężnego:

• Bank centralny

• Skarb Państwa

• Banki komercyjne

• Fundusze inwestycyjne
• Fundusze emerytalne

• Towarzystwa ubezpieczeniowe

• Przedsiębiorstwa

• Jednostki Samorządu Terytorialnego

• Gospodarstwa domowe/osoby fizyczne

58

58

Specyfika rynku pieniężnego krajowego (np.

PL) lub regionalnego (np. Strefa Euro SE).

Rola BC.

• Każdy z dokonujących transakcji

może być pożyczkodawcą lub
pożyczkobiorcą.

• Podstawową rolę na rynku

pieniężnym spełnia Bank Centralny
(lub w przypadku SE – EBC), który
realizując swą politykę pieniężną
wpływa na wielkość podaży
pieniądza i cenę pieniądza, w tym
kredytu dla przedsiębiorstw i gosp.
domowych.

58

59

59

Szczególna rola Skarbu Państwa na rynku

pieniężnym

• Skarb Państwa

występuje na rynku

pieniężnym jako emitent bonów
skarbowych BS służących zdobywaniu
środków na finansowanie przejściowego
niedoboru w kasie państwowej jak też w
pewnym zakresie na finansowanie
rolowania długu publicznego. Jest też
największym pożyczkobiorcą, a zarazem
dłużnikiem.

• Uzyskiwane na przetargach BS

rentowności są ważnymi parametrami-
wyznacznikami dla całego rynku
finansowego. Rentowność bonów BS 52-
tygodniowych często uznawana za znaną z
teorii ryzyka (teorii portfolio) tzw. stopę
zwrotu wolną od ryzyka

.

59

60

60

Banki na rynku pieniężnym

Dla banków komercyjnych rynek

pieniężny :

• jest miejscem lokowania nadwyżek

pieniężnych w instrumenty o relatywnie
niskiej stopie ryzyka

• daje możliwości zdobycia brakujących

funduszy na bieżącą działalność poprzez
„emisję” lokat i CD.

• umożliwia obrót (trading) bonami

skarbowymi, pieniężnymi i KPD
krótkoterminowymi papierami dłużnymi.

60

61

61

Przedsiębiorstwa na rynku pieniężnym

• Przedsiębiorstwa sfery realnej

na rynku pieniężnym są głównie
pożyczkobiorcami.

• Natomiast przechowują w

instrumentach rynku
pieniężnego przejściowe
nadwyżki środków pieniężnych

61

62

62

Niebankowe instytucje finansowe na

rynku pieniężnym

• Instytucje wspólnego inwestowania, jak

fundusze inwestycyjne i emerytalne

,

a

także firmy ubezpieczeniowe

korzystają z

rynku pieniężnego jako miejsca lokowania
swoich środków w instrumenty cechujące się
dopuszczalną (dla profilu ryzyka każdej z
instytucji) stopą ryzyka i odpowiednią
płynnością. Występują więc głównie po stronie
popytowej rynku.

62

63

63

63

Rynek pieniężny

Cztery podstawowe segmenty

rynku pieniężnego:

rynek lokat

międzybankowych

rynek papierów dłużnych

rynek depozytowo-

kredytowy

rynek „operacji otwartego
rynku” prowadzony przez

BC (EBC i NBC w SE)

64

64

64

Polityka pieniężna

Rynek lokat
międzybankowych (rynek
M/B) >

Transakcje polegające na

udzieleniu i przyjęciu
lokaty/depozytu przez jeden
bank innemu bankowi:

1. w ściśle określonej wysokości

2. na określony czas

3. po z góry określonej cenie

(stopie %, także w formie
dyskonta)

65

65

65

Polityka pieniężna

Rodzaje lokat na rynku

M/B*:

1. jednodniowe: np. O/N, T/N,

spot/next

2. Pozostałe spot np.:1T, 2T, 1M,

3M, 6M,12M

66

66

Polityka pieniężna

Ceny lokat M/B*:

1. Cena kupna

> bid

2. Cena sprzedaży

> offered

66

67

67

Polityka pieniężna

Indeksy lokat M/B*:

1. WIBID

Warsaw Interbank

Bid Rate

,

LIBID,

EURIBID

,

2. WIBOR

Warsaw Interbank

Offered Rate

,

LIBOR

,

EURIBOR

67

Stopy procentowe NBP i Kursy

średnie NBP

 dla przypomnienia 

Stopy procentowe NBP w k. 2013 r.

 Referencyjna

2,50%

 Lombardowa

4,00%

 Depozytowa

1,00%

 Redyskonto weksli 2,75%

Kursy średnie -

Tabela z dnia 2013-12-20

 1 EUR 4,1652 PLN
 1 USD 3,0525 PLN
 1 CHF 3,3978 PLN
 1 GBP 4,9889 PLN
 100 JPY 2,9220 PLN

68

Stawka referencyjna „Polonia”

Stawka referencyjna Polonia

(Indeks

Polonia) – określa średnią ważoną stawkę
operacji przeprowadzanych w ciągu dnia na
pieniężnym rynku międzybankowym o terminie
O/N (overnight).

• Stawka referencyjna Polonia obliczana jest na

podstawie stawek oraz kwot transakcji
przeprowadzonych do godz. 16, pokazuje więc
stan rynku międzybankowego w krótkim
terminie O/N o wiele lepiej od stawki WIBOR,
która ustalana jest o godz. 11, co w tym
przypadku ma duże znaczenie. Ponadto od
dłuższego czasu (od ~2008 r. radykalnie
zmieniła się struktura operacji bo dominują
operacje O/N i do 1W.

69

Stawka referencyjna „Polonia”

• Stawka referencyjna Polonia służy do

wyznaczenia realnego kosztu pieniądza, czyli
średniego oprocentowania depozytów
overnight na rynku międzybankowym
ważonego wielkością transakcji.

• Stawka referencyjna Polonia jest to średnia

ważona transakcji O/N zawartych w każdym
dniu roboczym. Banki, uczestnicy rynku
przesyłają do NBP zestawienia transakcji
zawartych w danym dniu do godz. 16, który
dokonuje obliczeń stawki Polonia i publikuje ją
o godz. 17.

• Stawka Polonia coraz częściej wykorzystywana

jest do wyznaczania kosztu pieniądza.

70

Stawka referencyjna „POLONIA” na

pocz.

2013

Stawka referencyjna „POLONIA”
Średnia ważona stawka operacji
przeprowadzonych
na rynku pieniężnym o terminie O/N

(wyliczenia z ostatnich 6 dni roboczych)
Data wyliczenia Wartość obrotów [w mln PLN] Stawka[%]
2013-01-10 2.077,00

3,98

2013-01-09 1.330,00

4,01

2013-01-08 1.018,00

3,96

2013-01-07 1.693,00

4,02

2013-01-04 1.983,00

4,03

2013-01-03 1.780,00

3,92

Źródło: Departament Operacji Krajowych NBP

71

Stawka referencyjna „POLONIA” w k.

2013 r.

Średnia ważona stawka operacji przeprowadzonych
na rynku pieniężnym o terminie O/N
(wyliczenia z ostatnich 6 dni roboczych)

Data wyliczenia Wartość obrotów [w mln PLN] Stawka [%]

2013-12-20

2.718,00

1,80

2013-12-19

1.510,00

2,34

2013-12-18

1.690,00

2,35

2013-12-17

2.960,00

2,43

2013-12-16

2.785,00

2,42

2013-12-13

1.005,00

2,40

Źródło: Departament Operacji Krajowych NBP

72

73

73

Międzybankowy rynek pieniężny

• Większość transakcji stanowią

depozyty międzybankowe, czyli
lokaty środków jednego banku
komercyjnego w innym banku.

• Od płynności międzybankowego

rynku pieniężnego zależy
współcześnie płynność całego rynku
pieniężnego, a także płynność
pozostałych instytucji finansowych,
przedsiębiorstw i gospodarstw
domowych !

73

74

Co współcześnie spędza sen z

powiek politykom i

finansistom?

• Współcześnie > obawa, że kryzys

płynnościowy sektora bankowego
spowoduje niedobór kapitału
pieniężnego w sektorze
przedsiębiorstw, a następnie
zahamowanie inwestycji
przedsiębiorstw oraz zatory
płatnicze i w konsekwencji dalsze
osłabienie koniunktury, a dalej
recesję połączoną z deflacją co nadal
grozi okresem kilkuletniej recesji
gospodarczej.

75

75

75

Polityka pieniężna

Rynek papierów dłużnych:

1. Bony pieniężne (BP) banku

centralnego np. NBP *

2. Bony skarbowe (BS)*

3. Krótkoterminowe papiery

dłużne KPD (ang. Commercial

papers CP

)

4. ~~Certyfikaty depozytowe CD

*

76

76

Polityka pieniężna

• Podstawowe rodzaje

produktów depozytowych –

prostych i strukturyzowanych

• Podstawowe rodzaje

produktów kredytowych >

od

kredytu i pożyczki do usług
aranżujących finansowanie

76

77

77

77

Polityka pieniężna

Rynek kapitałowy RK

*

 tworzą transakcje instrumentami

finansowymi o terminie zapadalności

powyżej 1 roku

 Instrumenty finansowe RK nie są

jednorodne

:

- np. pod względem uosabianych praw

majątkowych:
> mogą mieć charakter wierzycielski (np.

obligacje) lub
> własnościowy (np. akcje) lub
> mieszany (np. obligacje zamienne) lub
> hybrydowy (np.. instrumenty indeksowe

etc.)

78

78

78

Polityka pieniężna

*

Filary sprawnego działania
publicznego rynku
kapitałowego

:

Równy dostęp do informacji

Dematerializacja obrotu

Centralizacja obrotu oparta na

nowoczesnych technologicznie
platformach transakcyjnych

79

79

79

Polityka pieniężna

Podstawowe funkcje rynku

kapitałowego

:

1. mobilizacja, kapitalizacja i transfer

oszczędności

2. realokacja zasobów

3. rynkowa wycena efektywności

podmiotów i ich kontrola poprzez

wycenę instrumentów na rynkach

wtórnych

4. rynkowa wycena instrumentów

inwestycyjnych

80

80

80

Polityka pieniężna

*

Podstawowe źródła podaży

pieniądza na rynku kapitałowym

czyli popytu na instrumenty

rynku kapitałowego

:

 Oszczędności gospodarstw domowych

 Oszczędności sektora przedsiębiorstw

 Zasoby finansowe banków i innych

instytucji finansowych czyli tzw.

instytucjonalnych inwestorów

szukających portfeli

długoterminowych lokat/inwestycji

 Zagraniczne zasoby finansowe >

inwestorzy zagraniczni

81

81

81

Polityka pieniężna

*

Podstawowe źródła popytu czyli
zapotrzebowania na kapitał zgłaszanego
poprzez emisję instrumentów rynku
kapitałowego:

 Przedsiębiorstwa

 Państwo i instytucje z nim związane

 Jednostki samorządu terytorialnego JST

 Banki poszukujące możliwości

sekurytyzacji długoterminowych
kredytów (listy zastawne i inne
długoterminowe instrumenty typu ABS)

82

82

82

Polityka pieniężna

Struktura rynku

kapitałowego

, w tym m.in.:

1. Rynek publiczny (regulowany

)

2. Rynek niepubliczny

83

83

Polityka pieniężna > Rynek publiczny

1. Rynek pierwotny >

podstawowe cechy, zasady, kryteria

wejścia emitenta, ryzyka, etc.

2. Rynek wtórny >

podstawowe

cechy, zasady, ryzyka etc.

83

84

84

Polityka pieniężna > Rynek publiczny

Instytucje rynku kapitałowego

Giełda papierów

wartościowych, organizacja,

parkiety, rodzaje transakcji i

notowań, indeksy etc.

Regulowany obrót(rynek)

pozagiełdowy > w PL > MTS-

CeTO

84

85

85

Polityka pieniężna > Rynek

niepubliczny

• Kryteria rynku niepublicznego
• Podstawowe rodzaje rynku

niepublicznego

• Znaczenie rynku niepublicznego
• Relacje między rynkiem

publicznym i niepublicznym

85

86

86

Polityka pieniężna > Rynek

publiczny

Krajowy Depozyt Papierów

Wartościowych KDPW

Giełdy towarowe

Przedsiębiorstwa maklerskie

86

87

87

Polityka pieniężna a rynek kapitałowy

*

INSTRUMENTY RYNKU KAPITAŁOWEGO
>

obligacje

(cechy, rodzaje etc,)

>

akcje

(definicje, cechy, rodzaje etc.)

>

pozostałe instrumenty RK

związane z akcjami

np.. PP prawa

poboru, PDA, prawa pierwszeństwa,etc.

>

instrumenty indeksowe

>

instrumenty pochodne

(podstawowe rodzaje, definicje, cechy

etc.) etc,

87

88

88

Polityka pieniężna a rynek kapitałowy

Pozostałe kwestie do

przypomnienia

> Zasady obrotu na rynku

kapitałowym

> Indeksy rynku kapitałowego

> Rodzaje inwestorów na rynku

kapitałowym:

> Fundusze inwestycyjne na RK

> Towarzystwa ubezpieczeniowe na RK

> Fundusze emerytalne na RK

88

89

89

89

Polityka pieniężna a rynki finansowe

Nadzór nad rynkami i instytucjami
finansowymi

Od nadzorów
wyspecjalizowanych poprzez
konsolidację działań
nadzorczych do nadzoru
zintegrowanego i nadzoru
makroostrożnościowego

90

90

90

Polityka pieniężna a rynki finansowe

*

Relacje (1) > „podział ról” <
między RP i RK

:

1

.Rynek pieniężny jest

:

Stymulatorem i źródłem utrzymania

płynności finansowej wszystkich
podmiotów gospodarczych

Miejscem kształtowania się bazowych

rynkowych stóp procentowych np.
WIBOR 3M

91

91

91

Polityka pieniężna a rynki finansowe

*

2

.

Rynek kapitałowy jest

:

 Miejscem lokowania nadwyżek kapitału (raczej

długo- i średnioterminowego)

 Miejscem pozyskiwania kapitału

długoterminowego

 Stymulatorem inwestycji w gospodarce

czyli rynek kapitałowy RK

:

 Zapewnia przepływ kapitału od podmiotów z

nadwyżką czyli szukających lokat i inwestycji do

podmiotów zgłaszających zapotrzebowanie

 czyli RK przetwarza kapitały pieniężne o

charakterze oszczędnościowym na inwestycje

92

92

Rynki finansowe a makrogospodarka

Podstawowym czynnikiem wpływającym na

funkcjonowanie rynków finansowych jest

koniunktura gospodarcza (stan gospodarki kraju)

określana poprzez najbardziej istotne kategorie

ekonomiczne takie jak np. :

• Deficyt/nadwyżka obrotów bieżących z zagranicą;
• Stan budżetu państwa (w tym: niedobór i dług publiczny

oraz sposoby ich finansowania);

• Wysokość inflacji i oczekiwania inflacyjne
• Zagrożenie deflacyjne i oczekiwania deflacyjne
• Stopy procentowe;
• Cele polityki pieniężnej;
• Poziom zadłużenia i zdolności kredytowej uczestników

rynku;

• Poziom bezrobocia etc.

Wszystkie te czynniki, a przede wszystkim

prognozy ich zmian będą wpływały na

zachowania rynków finansowych i zwrotnie na

koniunkturę gospodarczą.
W/w czynniki determinują jednocześnie politykę

pieniężną.

92