Bankowy Fundusz Gwarancyjny
Bankowy Fundusz Gwarancyjny został ustanowiony w drodze ustawy z 14 grudnia 1994 r. Zgodnie z nią, BFG posiada osobowość prawną, a siedzibą Funduszu jest Warszawa.
Zadania Funduszu
Ustawa określiła zadania Funduszu, którymi są przede wszystkim nadzór i kontrola nad funkcjonowaniem systemów obowiązkowego i umownego gwarantowania środków pieniężnych, a także udzielanie pomocy podmiotom objętym systemem gwarantowania (czyli bankom).
W zakresie podstawowych funkcji, BFG wykonuje następujące zadania:
w ramach funkcjonowania systemów obowiązkowego i umownego gwarantowania środków pieniężnych:
określanie na dany rok wysokości środków wyodrębnionych przez podmioty objęte systemem gwarantowania, w związku z obowiązkiem tworzenia funduszu ochrony środków gwarantowanych (szczegóły patrz: artykuł o obowiązkowym systemie gwarantowania środków pieniężnych),
wykonywanie obowiązków wynikających z gwarantowania środków pieniężnych na zasadach określonych w ustawie,
gromadzenie i analizowanie informacji o podmiotach objętych systemem gwarantowania,
nadzór nad umownym systemem gwarantowania środków pieniężnych.
w ramach udzielania pomocy podmiotom objętym systemem gwarantowania:
udzielanie zwrotnej pomocy finansowej, w przypadku powstania niebezpieczeństwa niewypłacalności bądź na nabycie akcji lub udziałów banków,
nabywanie wierzytelności banków, w których powstało niebezpieczeństwo niewypłacalności,
kontrola nad prawidłowością wykorzystania pomocy,
określanie wysokości obowiązkowych opłat rocznych, wnoszonych przez podmioty objęte systemem gwarantowania na rzecz Funduszu,
kontrola realizacji programu postępowania naprawczego podmiotu objętego systemem gwarantowania, w sytuacjach określonych w ustawie.
Organy Funduszu
Ustawa wyposażyła Bankowy Fundusz Gwarancyjny w dwa organy, które działają w jego imieniu.
Rada Funduszu
Organem, który sprawuje kontrolę i nadzór nad działalnością Bankowego Funduszu Gwarancyjnego jest Rada Funduszu. Poza kontrolą i nadzorem, do jej zadań należy:
wykonywanie nadzoru nad działalnością Zarządu Funduszu (drugiego z organów, o którym za chwilę),
uchwalanie planów działalności i planu finansowego Funduszu,
przedkładanie Radzie Ministrów sprawozdania z działalności Funduszu,
zatwierdzanie wniosków Zarządu w sprawie zaciągnięcia przez Fundusz kredytu w Narodowym Banku Polskim na spłatę środków gwarantowanych,
określanie na wniosek Zarządu Funduszu wysokości stawek obowiązkowej opłaty rocznej oraz funduszu ochrony środków gwarantowanych,
określanie zasad i form udzielania pomocy finansowej podmiotom objętym systemem gwarantowania,
określanie zasad i form zabezpieczania i dochodzenia zwrotu środków należnych Funduszowi z tytułu udzielania pomocy,
reprezentowanie Funduszu w jego stosunkach prawnych z członkami Zarządu, w szczególności powoływanie, zawieszanie w czynnościach i odwoływanie członków Zarządu,
ustalenie wysokości wynagrodzeń członków Zarządu Funduszu,
uchwalanie regulaminu określającego organizację pracy oraz zasady i tryb działania Zarządu Funduszu.
W skład Rady wchodzi 10 osób oraz przewodniczący. Przewodniczącego Rady Funduszu powołuje i odwołuje prezes Rady Ministrów na uzgodniony wniosek Ministra Finansów i prezesa Narodowego Banku Polskiego. Kandydat na przewodniczącego Funduszu musi być także zaopiniowany przez właściwą komisję sejmową (komisję ds. Finansów publicznych)
Poszczególni członkowie Rady wybierani są przez następujące podmioty:
trzech - przez Ministra Finansów,
trzech - przez Związek Banków Polskich,
czterech - przez prezesa Narodowego Banku Polskiego
Zarząd Funduszu
Podstawowym zadaniem Zarządu jest kierowanie Funduszem i reprezentowaniem go w stosunkach z podmiotami zewnętrznymi. Do szczególnych jego zadań należy:
opracowywanie projektów planów działalności i planu finansowego Funduszu,
gospodarowanie środkami Funduszu, za wyjątkiem sytuacji, w których uprawnienie to przysługuje Radzie Funduszu,
składanie Radzie Funduszu kwartalnych i rocznych sprawozdań z działalności,
składanie wniosku do Rady Funduszu o zaciągnięcie kredytu w NBP na pokrycie środków gwarantowanych.
Członków Zarządu Funduszu powołuje i odwołuje Rada Funduszu. Członkami Zarządu mogą być osoby posiadające odpowiednie wyższe wykształcenie oraz co najmniej 5-letni staż w bankowości. Zarząd składa się z 5 członków, w tym prezesa i jego zastępcy. Zarząd składa oświadczenia woli poprzez dwóch członków działających łącznie.
Finansowanie Bankowego Funduszu Gwarancyjnego
Podstawowym źródłem finansowania działalności Bankowego Funduszu Gwarancyjnego są obowiązkowe opłaty roczne, wnoszone przez podmioty objęte systemem gwarantowania. Ich wysokość jest uzależniona od wysokości stawki, określonej przez Radę Funduszu na wniosek Zarządu BFG. Obowiązkowa opłata roczna to suma iloczynów:
stawki nie przekraczającej 0,4 proc. i sumy aktywów bilansowych oraz gwarancji i poręczeń ważonych ryzykiem oraz
stawki nie przekraczającej 0,2 proc. i sumy ważonych ryzykiem pozostałych zobowiązań pozabilansowych z wyłączeniem linii kredytów przyrzeczonych, dla których stawka wynosi 0.
Poprzez sumę aktywów ważonych ryzykiem należy rozumieć sumę aktywów oraz zobowiązań pozabilansowych, którym Komisja Nadzoru Bankowego na podstawie ustawy Prawo bankowe nadaje wyrażoną procentowo wagę ryzyka.
Natomiast kredyt przyrzeczony to wynikająca z umowy kwota zobowiązania do udzielenia kredytu, pomniejszona o kwotę wykorzystania tego kredytu.
Oprócz obowiązkowych opłat wnoszonych przez podmioty objęte systemem gwarantowania, źródłem finansowania Funduszu są:
kwoty przekazane z funduszu ochrony środków gwarantowanych, pochodzące od podmiotów objętych systemem gwarantowania,
dochody z oprocentowania pożyczek udzielonych przez Fundusz,
środki uzyskane w ramach bezzwrotnej pomocy zagranicznej,
środki z dotacji udzielonych na wniosek Funduszu z budżetu państwa,
środki z kredytu udzielonego przez NBP,
inne dochody.
Warto w tym miejscu przypomnieć, że zgodnie z ustawowym wymogiem, przy powstaniu Bankowego Funduszu Gwarancyjnego, NBP oraz Minister Finansów złożyli się na potrzeby Funduszu po 50 000 000 złotych.
Fundusz zobowiązany jest sporządzać i przedstawiać Sejmowi sprawozdanie finansowe ze swojej działalności, do 31 maja każdego roku, za poprzedni rok obrotowy.
Pamiętaj, że:
BFG ma osobowość prawną,
głównymi zadaniami BFG jest pomoc podmiotom objętym systemem gwarantowania oraz organizacja i nadzór nad obowiązkowym i umownym systemem gwarantowania środków pieniężnych,
podstawą finansowania Funduszu jest opłata roczna, obowiązkowo wnoszona przez podmioty objęte systemem gwarantowania - tym samym Bankowy Fundusz Gwarancyjny jest instytucją utrzymywaną przez banki.
Narodowy Bank Polski (NBP) - polski bank centralny z siedzibą w Warszawie. Podstawowym celem działalności NBP jest utrzymanie stabilnego poziomu cen, przy jednoczesnym wspieraniu polityki gospodarczej Rządu, o ile nie ogranicza to podstawowego celu NBP.
NBP przysługuje wyłączne prawo emitowania znaków pieniężnych Rzeczypospolitej Polskiej. Do zadań NBP należy także: organizowanie rozliczeń pieniężnych, prowadzenie gospodarki rezerwami dewizowymi, prowadzenie działalności dewizowej, prowadzenie bankowej obsługi budżetu państwa, regulowanie płynności banków oraz ich refinansowanie, kształtowanie warunków niezbędnych dla rozwoju systemu bankowego, opracowywanie statystyki pieniężnej i bankowej, bilansu płatniczego oraz międzynarodowej pozycji inwestycyjnej.
Prezes NBP jest powoływany na 6-letnią kadencję przez Sejm na wniosek Prezydenta RP. Prezes NBP jest Przewodniczącym Rady Polityki Pieniężnej oraz Zarządu NBP, jest przełożonym wszystkich pracowników NBP oraz reprezentuje NBP na zewnątrz. Prezes NBP reprezentuje interesy Rzeczypospolitej Polskiej w międzynarodowych instytucjach bankowych i finansowych.
Prezes NBP może uczestniczyć w posiedzeniach Sejmu i Rady Ministrów. W imieniu Rady przedstawia tym organom kwartalne informacje o bilansie płatniczym oraz roczne bilanse należności i zobowiązań płatniczych państwa. Prezes NBP przy wydawaniu zarządzeń podlegających ogłoszeniu oraz decyzji administracyjnych ma prawo używania pieczęci z godłem państwowym. Ponosi odpowiedzialność przed Trybunałem Stanu.
Ta sama osoba nie może być prezesem NBP dłużej niż przez dwie kolejne kadencje (czyli może być przez dwie kadencje z rzędu, trzecią kadencję nie może być, ale kolejne dwie kadencje znowu może itd.). Prezes NBP w swej działalności jest apolityczny, czyli nie może należeć do żadnej partii politycznej, związku zawodowego ani prowadzić działalności politycznej nie dającej się pogodzić z godnością jego urzędu.
Rada Polityki Pieniężnej [edytuj]
Zadaniem Rady Polityki Pieniężnej (RPP) jest coroczne ustalanie założeń i realizacja polityki pieniężnej państwa. Rada ustala wysokość podstawowych stóp procentowych, określa zasady operacji otwartego rynku oraz ustala zasady i tryb naliczania i utrzymywania rezerwy obowiązkowej. Zatwierdza plan finansowy banku centralnego oraz sprawozdanie z działalności NBP.
Coroczne ustalanie założeń polityki pieniężnej i przedkładanie ich do wiadomości Sejmowi równocześnie z przedłożeniem przez Radę Ministrów projektu ustawy budżetowej
Składanie Sejmowi sprawozdania z wykonania założeń polityki pieniężnej w ciągu 5 miesięcy od zakończenia roku budżetowego
Ustalanie wysokości stóp procentowych NBP
Ustalanie zasady i stopy rezerwy obowiązkowej banków
Określanie górnej granicy zobowiązań wynikających z zaciągania przez NBP pożyczek i kredytów w zagranicznych instytucjach bankowych i finansowych
Zatwierdzanie planu finansowego NBP oraz sprawozdania z działalności NBP
Przyjmowanie rocznego sprawozdania finansowego NBP
Ustalanie zasad operacji otwartego rynku
W skład Rady Polityki Pieniężnej wchodzi Prezes Narodowego Banku Polskiego jako Przewodniczący i dziewięciu członków, powoływanych po trzech przez Prezydenta, Sejm i Senat na okres 6 lat.
Zarząd NBP [edytuj]
Zarząd kieruje działalnością NBP. W jego skład wchodzi prezes oraz 6-8 członków, w tym 2 wiceprezesów. Członków powołuje i odwołuje prezydent na wniosek prezesa NBP. Do kompetencji zarządu należą:
okresowa ocena obiegu pieniężnego i rozliczeń pieniężnych oraz obrotu dewizowego
nadzorowanie operacji otwartego rynku
ocena funkcjonowania systemu bankowego
przygotowanie i rozpatrywanie projektów uchwał i innych materiałów kierowanych do Rady.
Narodowy Bank Polski, jak większość banków centralnych w gospodarkach rynkowych, pełni trzy podstawowe funkcje.
Bank emisyjny. NBP ma wyłączne prawo emitowania znaków pieniężnych będących prawnym środkiem płatniczym w Polsce. Narodowy Bank Polski określa wielkość ich emisji oraz moment wprowadzenia do obiegu, za którego płynność odpowiada. Ponadto, organizuje obieg pieniężny i reguluje ilość pieniądza w obiegu.
Bank banków. NBP pełni w stosunku do banków funkcje regulacyjne, które mają na celu zapewnienie bezpieczeństwa depozytów zgromadzonych w bankach oraz stabilności sektora bankowego. Organizuje system rozliczeń pieniężnych, prowadzi bieżące rozrachunki międzybankowe i aktywnie uczestniczy w międzybankowym rynku pieniężnym. Narodowy Bank Polski jest odpowiedzialny za stabilność i bezpieczeństwo całego systemu bankowego. Pełniąc funkcję banku banków, sprawuje kontrolę nad działalnością banków, a w szczególności nad przestrzeganiem przepisów prawa bankowego. Ponadto NBP nadzoruje systemy płatności w Polsce.
Centralny bank państwa. NBP prowadzi obsługę bankową budżetu państwa, prowadzi rachunki bankowe rządu i centralnych instytucji państwowych, państwowych funduszy celowych i państwowych jednostek budżetowych oraz realizuje ich zlecenia płatnicze.
Komisja Nadzoru Finansowego (KNF) - centralny organ administracji państwowej sprawujący nadzór nad rynkiem finansowym. Powstała 19 września 2006 r. na mocy ustawy o nadzorze nad rynkiem finansowym[1]. Przejęła kompetencje Komisji Papierów Wartościowych i Giełd, Komisji Nadzoru Ubezpieczeń i Funduszy Emerytalnych, a od 1 stycznia 2008 r. przejęła także kompetencje Komisji Nadzoru Bankowego. Nadzór nad działalnością Komisji sprawuje Prezes Rady Ministrów.
W skład Komisji wchodzą Przewodniczący, dwóch zastępców Przewodniczącego i czterech członków. Przewodniczącego Komisji powołuje Prezes Rady Ministrów na pięcioletnią kadencję. Zastępców Przewodniczącego powołuje i odwołuje Prezes Rady Ministrów na wniosek Przewodniczącego.
Sprawowanie nadzoru nad rynkiem finansowym, ubezpieczeniowym i emerytalnym
Podejmowanie działań edukacyjnych i informacyjnych w zakresie funkcjonowania rynku finansowego
Stwarzanie możliwości polubownego i pojednawczego rozstrzygania sporów między uczestnikami rynku finansowego, w szczególności sporów wynikających ze stosunków umownych między podmiotami podlegającymi nadzorowi Komisji, a odbiorcami usług świadczonych przez te podmioty
Jednym z rodzajów kredytu udzielanego przez bank centralny pozostałym bankom jest kredyt refinansowy. Kredyt ten udzielany jest przez bank centralny bankom komercyjnym dla zapewnienia im płynności operacji finansowych. Bank centralny udzielając kredyt refinansowy, kieruje się zdolnością banku do jego spłaty wraz z odsetkami w umownych terminach spłaty.
Odmianą kredytu refinansowego jest kredyt lombardowy, udzielany pod zastaw papierów wartościowych do wysokości nominalnej wartości tych papierów.
KREDYT REFINANSOWY
Podstawowym zadaniem kredytów refinansowych jest to, aby zapewnić płynność bankom komercyjnym w razie sytuacji niespodziewanego jej zachwiania. Mają służyć na pokrycie przejściowych niedoborów płynności, są więc instrumentami krótkoterminowymi.
Dostęp do kredytu refinansowego jest ograniczony poprzez:
- limity jego wykorzystania. Są to tzw. kontyngenty kredytu, mogą
być one ustalane dla wszystkich banków jednolicie lub indywidualnie dla każdego z osobna. Stanowią one górną granicę możliwości refinansowania w banku centralnym (bank komercyjny musi się liczyć z możliwością wyczerpania tego źródła zasobów płynności, będzie wtedy wykorzystywał kredyt refinansowy w wyjątkowych sytuacjach)
- oprocentowanie.
Ustalając jego wysokość na poziomie powyżej
Rynkowych stóp procentowych, bank centralny zachęca banki komercyjne do wykorzystania tańszych źródeł płynności (Np. pożyczki na rynku międzybankowym).
Kredytu lombardowego banki udzielają go pod zastaw lub zabezpieczenie papierów, towarów i przedmiotów wartościowych. Cechą tego kredytu jest posiadanie przez bank przedmiotu zastawu, choć właścicielem jego jest nadal kredytobiorca. Maksymalna wielkość tego kredytu nie przekracza wartości zastawu. Bank, przyjmując zastaw, nabywa prawo jego sprzedaży w przypadku niespłacenie kredytu.
Kredyt redyskontowy związany jest z obiegiem weksla w gospodarce. Bank centralny, przyjmując przedstawione mu do wykupu przez banki komercyjne weksle handlowe, udziela im kredytu pod zastaw tych weksli. Bank komercyjny odzyskuje środki, które zainwestował w weksel w momencie ich wykupu od klienta przedstawiającego je do dyskonta.
stopa procentowa jest ceną płaconą
przez pożyczkobiorcę posiadaczowi kapitału pożyczkowego lub oszczędzającemu, który zdeponował w banku swój pieniądz.
Cena ta jest wyrażana w procencie kapitału pożyczkowego oraz skalkulowana w odniesieniu do pewnego okresu.
Operacje otwartego rynku
To działania polegające na kupowaniu i sprzedawaniu przez bank centralny papierów wartościowych. Transakcje te wywierają wpływ na wielkość rezerw banków komercyjnych oraz na ilość pieniądza w obiegu.
Jeżeli bank centralny skupuje papiery wartościowe emitowane przez rząd, to na skutek tego zwiększają się rezerwy gotówkowe banków komercyjnych (zwiększenie podaży pieniądza).
W przypadku sprzedaży przez bank centralny papierów wartościowych, następuje spadek rezerwy w bankach komercyjnych (a co za tym idzie spada podaż pieniądza).
Celami operacji otwartego rynku są:
- wpływanie na płynność systemu bankowego oraz jego zdolność do kreacji pieniądza
- pośrednie lub bezpośrednie wpływanie na poziom stóp procentowych
- zwiększenie efektywności działania rynku pieniężnego
Rezerwy obowiązkowe - część rezerw pieniężnych, co do utrzymywania których banki są zobligowane prawem. Obejmują część rezerw zdeponowaną w banku centralnym oraz rezerwy w skarbcach własnych. Jako instrument wpływania na płynność bankową, kontrola poziomu rezerw obowiązkowych jest instrumentem polityki pieniężnej. Służy ograniczaniu nadpłynności banków.
Zmiana poziomu rezerw wpływa na podaż pieniądza. Odbywa się to za pomocą stopy rezerwy obowiązkowej. Jej wzrost powoduje zmniejszenie podaży pieniądza, zaś jej spadek - ekspansję kredytową banków komercyjnych, która przyczynia się do wzrostu ilości pieniądza w obiegu. Podwyższenie poziomu rezerw zmusza banki do stosownego zachowania, a jego obniżenie pewne działania umożliwia - zatem oddziaływanie restrykcyjne tego instrumentu jest silniejsze od ekspansywnego.
Weksel własny - (inaczej suchy, prosty, sola) zawierający bezwarunkowe przyrzeczenie wystawcy zapłacenia określonej sumy pieniędzy we wskazanym miejscu i czasie.
Weksel trasowany - (inaczej ciągniony lub trata) zawierający skierowane do oznaczonej osoby bezwarunkowe polecenie zapłacenia określonej sumy pieniędzy w oznaczonym czasie i miejscu.
Weksel trasowany jest dokumentem zawierającym sformułowanie przez wystawcę polecenie zapłaty, skierowanie do określonej osoby, z żądaniem zapłacenia innej osobie sumy wekslowej w oznaczonym czasie i miejscu.
Jeżeli osoba ta, zwana trasatem, przyjmie i podpisze weksel, wówczas przyjmuje na siebie realizację zobowiązania wymienionego na wekslu.
Weksel własny zawiera przyrzeczenie wystawcy weksla ( trasanta ) bezwarunkowego zapłacenia określonej sumy wekslowej w podanym czasie i miejscu. Wystawca weksla swoim podpisem przyjmuje na siebie
realizację zobowiązania wpisanego na wekslu.
Podstawowa różnica pomiędzy wekslem trasowanym a własnym polega na tym, ze przy wekslu własnym wystawca sam zobowiązuje się do zapłacenia sumy wekslowej, a w odniesieniu do weksla trasowanego poleca zapłacenie tej sumy osobie trzeciej.
Inaczej mówiąc w wekslu własnym wystawca weksla jest głównym dłużnikiem, natomiast przy wekslu trasowanym głównym dłużnikiem jest osoba, która ciągniony na nią weksel zaakceptowała (trasat).
Weksel trasowany musi zawierać:
1. nazwę "weksel" w samym tekście dokumentu w języku, w jakim go wystawiono,
2. polecenie bezwarunkowe zapłacenia oznaczonej sumy pieniężnej,
3. nazwisko osoby, która ma zapłacić (trasata),
4. oznaczenie terminu płatności,
5. oznaczenie miejsca płatności,
6. nazwisko osoby, na której rzecz lub na której zlecenia zapłata ma być dokonana (remitenta),
7. oznaczenie daty i miejsca wystawienia weksla,
8. podpis wystawcy weksla (trasanta).
Weksel własny zawiera te same elementy, co weksel trasowany z następującymi różnicami:
1. zamiast "polecenia" umieszcza się przyrzeczenie bezwarunkowego zapłacenia oznaczonej sumy pieniężnej,
2. nie ma oznaczenia trasata, bo przez swój podpis wystawca weksel przyjął.
Obligacja jest to instrument finansowy (papier wartościowy), w którym jedna strona, zwana emitentem obligacji, stwierdza, że jest dłużnikiem drugiej strony, zwanej obligatariuszem (jest to właściciel obligacji) i zobowiązuje się wobec niego do wykupu obligacji. Emisja obligacji jest formą zaciągnięcia kredytu. Kredytodawcą jest obligatariusz, czyli właściciel obligacji. Kredytobiorcą jest emitent obligacji.
Cechy charakterystyczne obligacji
Najważniejsze to:
· termin wykupu - jest to termin, po upływie którego emitent zobowiązany jest dokonać wykupu, tzn. zwrócić zaciągnięty kredyt właścicielowi obligacji;
· wartość (cena) nominalna - jest to wartość, którą emitent zwraca w dniu wykupu;
· cena emisyjna - jest to cena, po której obligacja jest sprzedawana w momencie emisji pierwszemu właścicielowi;
· oprocentowanie - określa wielkość odsetek od zaciągniętego kredytu; wyrażone jest w procentach wartości nominalnej; zwykle odsetki płacone są regularnie, np. co rok, co pół roku, co kwartał.
Obligacje skarbowe
Obecnie (sierpień 99) w Polsce dostępnych jest pięć rodzajów obligacji skarbowych:
· jednoroczne,
· dwuletnie,
· trzyletnie,
· pięcioletnie,
· dziesięcioletnie.
Obligacje jednoroczne
Są to obligacje indeksowane. Termin wykupu tych obligacji wynosi 1 rok, wartość nominalna - 100 PLN. Odsetki płacone są po roku w momencie wykupu. Oprocentowanie tych obligacji zależy od stopy inflacji.
Podział obligacji ze względu na różne kryteria
Kryterium emitenta
Najważniejsze rodzaje obligacji:
· obligacje skarbowe, emitowane przez Skarb Państwa;
· obligacje przedsiębiorstw;
· obligacje komunalne (emitowane przez gminy, związki gmin).
Kryterium oprocentowania
Wyróżnia się:
· obligacje o stałym oprocentowaniu;
· obligacje o zmiennym oprocentowaniu;
· obligacje zerokuponowe.
Obligacje o stałym oprocentowaniu
Obligacje o stałym oprocentowaniu to takie obligacje, których oprocentowanie jest znane i nie zmienia się przez cały czas do terminu wykupu.
Operacje repo polegają na zakupie papierów wartościowych po określonej cenie
przez bank centralny, z jednoczesnym zawarciem umowy ich odkupienia po
upływie określonego czasu przed terminem ich wymagalności po cenie
odpowiednio wyższej. Operacje te pozwalają bankowi centralnemu udzielać
sektorowi bankowemu krótkoterminowych kredytów pod zastaw tych papierów
wart. W celu poprawienia jego płynności.
Operacje reverse repo są odwrotnymi w stosunku do wyżej omówionych. Polegają
na sprzedaży pap. wart. przez bank centralny z równoczesnym zawarciem umowy
ich odsprzedaży w przyszłości. Bank centralny zaciąga w ten sposób
krótkoterminowy kredyt na rynku pieniężnym, niwelując płynność sektora
bankowego.
Operacje repo mogą dokonywane być również między bankami komercyjnymi,
wówczas o operacji repo mówimy w przypadku banku, który udziela pożyczki,
natomiast z punktu widzenia banku otrzymującego środki jest to operacja reverse
repo.
Bony skarbowe
Bony skarbowe są podstawowymi instrumentami rynku pieniężnego. Ich ogromna waga dla rynku związana jest z faktem iż ich rentowność jest bardzo wrażliwa na wszelkie zmiany, które zachodzą na rynku. Z tego też względu rynek bonów jest ważnym wskaźnikiem oczekiwań inwestorów. Rynek bonów skarbowych jest bardzo wyczulony na wszelkiego typu informacje i dość szybko reaguje na zmiany w otoczeniu. Z tego też względu uważna obserwacja tendencji na tym rynku pomaga w analizie i podejmowaniu odpowiednich decyzji inwestycyjnych.
Funkcje bonów skarbowych
Bony skarbowe, zwane też wekslami skarbowymi lub dłużnymi papierami wartościowymi Skarbu Państwa są dłużnymi instrumentami finansowymi, którymi obraca się na rynku pieniężnym. (W.Dębski, 2001, str. 28) Należą one do papierów krótkoterminowych emitowanych przez Skarb Państwa, których celem jest pokrycie bieżących potrzeb budżetowych oraz zarządzanie płynnością budżetu. Nabywcom bony skarbowe pozwalają na bezpieczne i dość korzystne lokowanie nadwyżek finansowych.
Skarb Państwa jest reprezentowany przez Ministra Finansów, natomiast ich sprzedaż prowadzona jest przez Narodowy Bank Polski, który pełni funkcję agenta emisji. Limit przyrostu z tytułu emisji bonów skarbowych jest corocznie zapisany w ustawie budżetowej. Bony potwierdzają powstanie zobowiązania Skarbu Państwa z tytułu zaciągnięcia długu oraz uprawniają ich nabywców do odsetek oraz wykupu tych papierów wartościowych w określonym czasie.
Cechy ponów skarbowych
Bon skarbowy można scharakteryzować poprzez:
termin wykupu - dzień, w którym emitent musi dokonać wykupu, czyli Skarb Państwa zwraca dług posiadaczowi bonu skarbowego. Termin zapadalności bonu wynosi od 1 do 52 tygodni. W Polsce bony skarbowe najczęściej są emitowane na okres 13 tygodni, 26 tygodni, 39 tygodni i 52 tygodni;
wartość nominalna - wartość, którą Skarb Państwa wypłaca posiadaczowi w terminie wykupu; w Polsce wartość nominalna bonu skarbowego zapisana w rozporządzeniu Ministra Finansów to 10 tys. złotych (Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 26 czerwca 2006 r. w sprawie warunków emitowania bonów skarbowych, paragraf 4)
cena bonu skarbowego - jako, że bon skarbowy jest papierem dyskontowym to charakteryzuje się niższą ceną zakupu niż wynosi wartość nominalna bonu. Różnica między wartością nominalną, którą płaci emitent w dniu wykupu, a ceną zakupu przez inwestora, nosi nazwę dyskonta, które stanowi zysk inwestora.
Bon skarbowy uważany jest za instrument wolny od ryzyka, w szczególności wolny jest od dwóch rodzajów ryzyka, którymi są:
ryzyko niedotrzymania warunków umowy - z uwagi na to, iż emitentem jest Skarb Państwa, ryzyko to w zasadniczej formie nie istnieje;
ryzyko ceny - jest to ryzyko, które nie występuje, w przypadku, gdy bon skarbowy jest trzymany do terminu jego wykupu (posiadacz otrzymuje znaną mu wcześniej wartość nominalną); ryzyko to może pojawić się, gdy inwestor chce sprzedać bon przed terminem wykupu. Wartość takiego banu ustala rynek.