1. Polityka gospodar. -Kierunki oddziaływania:

- zapewnienie stałego dopływu środków niezbędnych do wykonania przez panstwo funkcji zewnętrznych i wewnętrznych w zakresie administracji,wymiaru sprawiedliwości,bezpieczeństwa,wojska,nauki,oświaty. Siła panstwa zalezy od potencjału gospodarki, której panstwo powinno wspierac.

- wspomaganie funkcjonowania i rozwoju sektorow gospodarki nie cieszących się dostatecznym zainteresowaniem prywatnych przedsiębiorców lub wyłaczonych z ich dzialania ze względu na szczególne znaczenie strategiczne

- osobna działalność gospodarcza obywateli kraju przed zagraniczna konkurencja,która jest kwestionowana przez zwolennikow wolnego handlu

- ochrona konkurencji przed dzialaniem organizacji monopolistycznych

- usuwanie zagrożeń rozwoju gospodarczego przez przeciwdziałanie czynnikom kryzysowym, strategicznym oraz pobudzenie koniunktory, i kształtowanie warunkow sprzyjających procesowi wzrostu.

- utrzymywanie w panstwie ladu społecznego oddziaływanie na procesy dystrybucji,regulowanie zasad dotycz. Warunkow pracy i płacy oraz zabezpieczenia społecznego.

2. Rola panstwa polega na:

- zapewnieniu przestrzegania ustrojowych i systemowych zasad porządku społeczno-gospodarczego, a zwłaszczazasady wolości gospodarczej, poszanowania włsnosci prywatnej, i swobody przedsiębiorczości.

- zapewnienie bezpieczeństwa zewnętrznego przez finansowanie obrony narodowej w szczegolosci wojska.

- zapewnienie bezpieczeństwa wewnętrznego poprzez finansowanie organow porządku publicznego tj. policji

-utrzymanie instytucji wymiaru sprawiedliwości (sądu) i szkolnictwa

- kształtowanie obiegu pieniężnego

- korygowanie niedoskonałości mechanizmu rynkowego

- podnoszenie efektywności gospodarki w skali ogólnospołecznej

- ograniczenie nadmiernych nierówności w podziale produktu społecznego

- stabilizowanie gospodarki czyli zapobieganie wahaniom poziomu działalności gospodarczej zatrudnienia i inwestycji oraz zapewnienie zrównoważonego rozwoju.

- ochrona środowiska naturalnego i racjonalne uzytkowanie jego zasobow

- ochrone konsumenta poprzez stanowienie i egzekwowanie poszanowania norm regulujących cechy uzytkowe i jakościowe produktów

- zwalczanie nieuczciwej konkurencji

- regulowanie warunkow pracy i ochrona pracownikow

- kształtowanie systemu ubezpieczen społecznych i ochrona zdrowia ludności.

3. Uwarunkowania polityki ekonomicznej.

- Uwarunkowania ustrojowo-systemowe:

* ustrój społeczno-gospodarczy

* struktury państwowo-administracyjne i społeczne

* rozwiązania systemowe w gospodarce

- Uwarunkowania zewnętrzne:

* międzynarodowa sytuacja polityczna

* przynależność do międzynarodowych ugrupowan i organizacji politycznych

* koniunktura miedzynarodowa

- Uwarunkowania wewnętrzne:

* stan i struktura zasobow przyrodniczych, majątkowych i ludzkich

* zagospodarowanie przestrzenne kraju

* stosunki międzynarodowe

* wewnetrzna sytuacja polityczna, układ sił politycznych, stosunek społeczeństwa do władzy.

4. Cele Pol. Gospodarczej:

* Ustrojowo-systemowe i polityczne (zmiana ustroju)

* ekonomiczne które wiążą się z kształtowaniem, podnoszeniem dobrobytu (wzrostu gospod.)

* społeczne polegaja na tym że rozwój gospodarczy powinien prowadzic do wzrostu społecznego dobrobytu ( w zakresie nie tylko materialnym ale także jak służba zdrowia, szkolnictwo)

* ekologiczne wynikające z faktu dewastacji środowiska. Zapewnienie ochrony środowiska gdyż zagrożenie środowiska i jego elementów godza w warunki życia i zdrowia ludności.

* obronno-militarne zapenija bezpieczeństwo zewnętrzne , zwiekszenie produkcji może być czynnikiem zwiększającym zatrudnienie

5. Polityke gospodarcza dzielimy w ramach kryterium na sektory:

- polityka handlowa

- polityka przemysłowa

Według kryterium instrumentacji w ramach polityki gospodarczej wyróżnia się podsystemy odnoszące się do róznych czynników i mechanizmów za pomoca których można realizowac określone cele np.:

-pol. Pieniężna

- fiskalna-to polityka panstwa w zakresie budżetu państwa. Główne źródła dochodów to podatki pośrednie.

- cenowo-dochodowa

-inwestycyjna

- zatrudnienia

6. System bankowy; obejmuje całokształt instytucji bankowych a także normy określające ich wzajemne powiazania i stosunki z otoczeniem. Jego funkcje:

*stworzenie mechanizmów gromadzenia środków oraz ich inwestowania w różne przedsięwzięcia

* zapewnienie możliwości dokonywania płatności miedzy podmiotami gospodarczymi

* zapewnienie skutecznych rozwiązań w zakresie zarzadzania ryzykiem bankowym

* zapewnienie informacji cenowej, co umozliwia podejmowanie decyzji przez podmioty gospodarcze

* stworzenie warukow do transformacji środków pod względem czasu, wielkości i ryzyka.

7. Elementy systemu bankowego. System bankowy składa się z instytucji o określonych właściwościach i wzajemnych relacjach. Elementy:

* Bank Centralny

* banki operacyjne w formie bankow państwowych, spółdzielczych, lub spółek akcyjnych. Mogą to być także banki uniwersalne, inwestycyjne, hipoteczne.

* Bankowy Fundusz Gwarancyjny

* Biuro Inform. Kredytowej

* Krajowa Izba Rozliczeniowa

* Związek Banków Polskich

* Komisja Nadzoru Bankowego

8. Utworzenie banku może nastąpic gdy:

* zostało zapenione wyposażenie w fundusze własne których wielkość powinna być dostateczna do rodzaju czynności bankowych jakie bank zamierza wykonywac oraz do rozmiarów zamierzonej działalności a także w pomieszczeniach posiadających odpowiednie urządzenia techniczne i należycie zabezpieczone przechowywanych w bankach wartości.

* Przedstawienie przez założycieli programu działania banku na minimum 3 lat, że działanosc ta będzie bezpieczna dla zgromadzonych środków.

Założycielami banku w formie S.A mogą być osoby fizyczne lub prawne w liczbie minimum 3, samodzielnie bank w tej formie może założyc inny Bank lub skarb państwa.

Założycielami banków spółdzielczych może być minimum 10 osób fizycznych, którzy powinni dawac rękojme ostrożnego i stabilnego zarządzania bankiem. Co najmniej 2 osoby do objecia funkcji członków zarządu musza mieć odpowiednie wykształcenie i doświadczenie zawodowe do kierowania bankiem a w przypadku obcokrajowców znajomość udowodniona jezyka polskiego. Kapitały własne nie mogą być niższe niż 5 mln euro a wkłady niepieniężne nie mogą przekraczac 15% kapitału. Kapitał nie może pochodzic z kredytu, pożyczki ani źródeł nieudokumentowanych.

Założyciele występuja z wnioskiem o wydanie zezwolenia do Komisji Nadzoru Bankowego dołączając projekt statutu program działalności,plan finansowy na min. 3 lata oraz dokumenty dotyczące założycieli i ich sytuacji finansowych. Komisja może odmówic wydania zezwolenia jeżeli nie spełania wymagan lub prowadzona działalność naruszałaby przepisy prawa, interesy klientów oraz nie gwarantowałaby bezpiecznego przechowywania środków. Zarząd banku wystepuje do KNB o wydanie zezwolenia. Po jego otrzymaniu bank może działac operacyjnie. Jeżeli w ciagu roku bank nie rozpocznie działalności oba zezwolenia traca moc.

9. Rodzaje banków wg formy własności:

a) Bank państwowy może być utworzony przez rade ministrów w drodze rozporządzenia na wniosek Ministra Skarbu Państwa zaopiniowany przez KNB. W tym samym trybie jest likwidowany przy czym może być tak że na wniosek KNB jeśli ponosi strate. Jego organami sa Rada Nadzorcza i zarząd. Jedynym bankiem państwowym jest BGK.

b) Banki spółdzielcze działaja w strukturze dwuszczeblowej obejmującej banki zrzeszające i spółki. Banki zrzeszające do konca 2000 roku musiały osiągnąc fundusz własny min. 20 mln euro, a banki w nich zrzeszone do konca 2007 min 1 mln euro. Banki spółdzielcze nie zrzeszone musza posiadac kapitały wymagane min. 5 mln euro.

Obecnie działaja 3 banki zrzeszające 583 bankispółdzielcze ( na koniec 2006r):

-Bank Polskiej Spółdzielczości S.A 351 banków spółdzielczych

- Gospodarczy Bank Wielkopolski S.A- 152 banki spółdzielcze

- Mazowiecki Bank Regionalny-80 b.s

- Krakowski Bank Spółdzielczy-nie zrzeszony.

c) Banki w formie S.A tworzone z zachowaniem trybu KSH, Radę Nadzorcza w składzie min. 5 osób powołuje WZA, Zarząd składa się z min. 3 osob z których 2 w tym prezesa powołuje za zgoda KNB.

10. Bankowy Fundusz Gwarancyjny zadania:

* Finansowanie zadań z gwarantowaniem środków pieniężnych

* Finansowanie zadń w zakresie udzielania pomocy podmiotom objętym systemem gwarantowania. W ramach tej działalności BGF może udzielic pożyczek, gwarancji lub poręczeńna warunkach korzystniejszych od ogólnie stosowanych przez banki. Środki uzyskane przez banki mogą być przeznaczone tylko na usunięcie niebezpieczeństwa wypłacalności lub zakup udziałów lub akcji banku przez nowych udziałowców lub akcjonariuszy o ile spełnione sa określone cele.

11. Źródła finansowania BGF:

* Obowiązkowe opłaty roczne wnoszone przez podmioty objęte systemem gwarantowania w wysokości stawki nie przekraczającej 0,3%, 12,5 krotności sumy wymogów kapitałowych tytułu przekroczenia limitów naruszania innych norm zawartych w ustawie prawo Bankowe.

* Kwoty przekazane przez banki z funduszy ochrony środkó gwarantowanych tworzonych przez banki w wysokości iloczynu stawki do 0,4% i sumy środków pieniężnych na rachunkach stanowiących podstawy rozliczenia rezerwy obowiązkowej.

*dochody z oprocentowania pożyczek

* Środki uzyskane w ramach bezzwrotnej pomocy zagranicznej

*Środki z dotacji budżetowych

* Środki z kredytu udzielonego przez NBP

*Inne dochody

Działalność gwarancyjna :

Gwarancjom BGF podlegaja środki zgromadzone na rachunkach imiennych lub wynikające z czynności bankowych, wierzytelności potwierdzone dokumentem imiennym wystawionym przez bank bez względu na liczbe zawartych umów do wysokości określonej ustawa tj. nie przekraczającej równowartości 50 000 euro w 100%. Gwarancjom nie podlegaja środki Skarbu Państwa, banków instytucji finansowych, akcjonariuszy posiadających co najmniej 5%głosów na WZA, osób mających wpływ na działalność banku:członków zarządu,rady nadzorczej, dyrektorów departamentów i oddziałów i ich zastępców.

12. Biuro Informacji Kredytowej:

Jest instytucja powołana do życia w 1997r. w celu gromadzenia, przechowywania i udostępniania informacji o aktualnych zobowiązaniach historii kredytowej klientów banku. Akcjonariusze to BGŻ BEŻ S.A, BH S.A, BISE S.A. BIK wspomaga podejmowanie decyzji kredytowych przez banki powiazane z nimi organizacyjnie sektora usług finansowych oraz podmioty kredytujące. Działa na podstawie prawa Bankowego, które pozwala bankom na tworzenie tego typu instytucji. BIK prowadzi baze danych

W BIK prowadzone są następujące bazy :

- BIORK- zawiera informacje o zobowiązaniach osób fizycznych. Pozwala weryfikowac dobrych kredytobiorców i tych którzy nie maja zdolności kredytowej. Informacje dot. Bieżącego statusu płatności i historii kredytowej.

-BIOZ- zawiera zapytania na temat klientów.

-BIOM- gromadzi okresowe zapytania o aktywność kredytowa klientó. Informacji tych nie zawieraja raporty dla banków tylko raporty STANDARD i PLUS udostępniane klientom na ich wniosek.

-Bazy zewnętrzne np. baza ZBP dot. Dokumentów zastrzeżonych.

13. Krajowa Izba Rozliczeniowa : powstała w 1991r jako spółka z udziałem NBP, ZBP i 16 banków. Celem powołania byłą budowa oraz standaryzacja systemu rozliczeń międzybankowych. Przedmiotem działalności KIR:

* wymiana zleceń płatniczych między bankami

* rejestracja wzajemnych wierzytelności wynikających ze zleceń

* prowadzenie kurierskiej poczty bankowej

* prowadzenie usług w zakresie zabezpieczen wymiany zleceń.

Za pośrednictwem KIR mogą prowadzic rozrachunki banki posiadające rachunki bieżące w NBP. Struktura KIR jest dwupoziomowa. Obejmuje centrale i bankowe regionalne izby rozliczeniowe . Izby Regionalne rejestruja należności i zobowiązania banków. Centrala KIR przeprowadza ostateczny rozrachunek polegający na kompensacji wzajemnych zobowiązań i należności miedzy tymi bankami i zleca NBP dokonania odpowiednich księgowan na rachunkach bieżących banków. Od 01.07.2004 KIR dokonuje rozliczen wyłącznie przy wykorzystaniu systemu ELIXIR.

14. Związek Banków Polskich to samorządowa organizacja banków działających w Polsce na podst. Ustawy z 30.05.1989 a powołana do życia w 1991r. Do głównych zadań statutowych Związku należy reprezentowanie sektora bankowego m.in. w zakresie uregulowań prawnych dotyczących ustawodawstwa bankowego, organizowanie wymiany informacji pomiędzy bankami, infrastruktury międzybankowej, wspieranie standaryzacji produktów i usług bankowych. ZBP prowadzi Systemy Wymiany Informacji (SWI). Systemy służą do gromadzenia i udostępniania informacji, które pozwalają zwiększać bezpieczeństwo obrotu gospodarczego. ZBP nieustająco unowocześnia stosowane rozwiązania, dzięki czemu SWI są dziś podstawowymi narzędziami do wstępnej selekcji i eliminacji ryzyka związanego z potencjalnym Klientem.

15.Narodowy Bank Polski.

Według Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej centralnym bankiem państwa jest Narodowy Bank Polski. Przysługuje mu wyłącznie prawo emisji pieniądza oraz ustalania i realizowania polityki pieniężnej. Narodowy Bank Polski odpowiada za wartość polskiego pieniądza.
Narodowy Bank Polski jest bankiem centralnym Rzeczypospolitej Polskiej. Jego zadania są określone w Konstytucji RP, ustawie o Narodowym Banku Polskim (ustawa z 31 stycznia 1989 roku o Narodowym Banku Polskim ) i ustawie Prawo bankowe. Podstawowym celem działalności NBP jest utrzymanie stabilnego poziomu cen. Zgodnie z opracowaną przez Radę Polityki Pieniężnej Strategią Polityki Pieniężnej po 2003 roku, celem NBP jest ustabilizowanie inflacji na poziomie 2,5% z dopuszczalnym przedziałem wahań +/- 1 punkt procentowy.

16.Organizacja Narodowego Banku Polskiego

Podstawowymi organami Narodowego Banku Polskiego są :

Prezes NBP powoływany i odwoływany przez Sejm na wniosek Prezydenta RP. Kadencja Prezesa NBP trwa 6 lat, przy czym ta sama osoba nie może być Prezesem dłużej niż przez dwie kolejne kadencje. Prezes NBP działając jako organ państwa wydaje zarządzenia o charakterze normatywnym, zarządzenia dotyczące organizacji i funkcjonowania banków oraz indywidualne decyzje administracyjne. Ustala on miedzy innymi :
- stopę rezerw obowiązkowych banków, oprocentowania kredytu refinansowego oraz stopę redyskontowa weksli,
- jednolite zasady rozrachunków międzybankowych i numeracji jednostek organizacyjnych banków, a także zasady i terminy przekazywania do NBP informacji przez banki,
Prezes NBP wydaje także Dziennik Urzędowy NBP, w którym publikowane są zarządzenia dotyczące funkcjonowania banków, bilanse NBP i banków państwowych oraz obwieszczenia w sprawie utworzenia, likwidacji i upadłości banku .

Rada Polityki Pieniężnej jest organem NBP, powołanym na mocy ustawy o Narodowym Banku Polskim z dnia 29 sierpnia 1997 r. W jej skład wchodzi 9 członków - powoływanych po trzech przez Prezydenta, Sejm i Senat - oraz przewodniczący, którym jest Prezes NBP,kadencja trwa 6 lat a funkcje członka można pełnic 1 kadencje. Zadaniem Rady Polityki Pieniężnej jest coroczne ustalanie założeń polityki pieniężnej oraz przekładanie ich do wiadomości Sejmu ( równocześnie z projektem ustawy budżetowej )oraz podstawowych zasad jej realizacji. Rada ustala wysokość podstawowych stóp procentowych, określa zasady operacji otwartego rynku oraz ustala zasady i tryb naliczania i utrzymywania rezerwy obowiązkowej. Zatwierdza ona plan finansowy banku centralnego oraz sprawozdanie z działalności.

Zarząd NBP kieruje działalnością NBP, podejmując uchwały w sprawach niezastrzeżonych w ustawie o NBP do wyłącznej kompetencji innych organów NBP. Jego podstawowym zadaniem jest realizacja uchwał Rady Polityki Pieniężnej, uchwalanie i realizowanie planu działalności NBP oraz wykonywanie zatwierdzonego przez RPP planu finansowego, powoływanie, przekształcanie i likwidacja komórek organizacyjnych, nadzór operacji otwartego rynku, a także realizacja zadań z zakresu polityki kursowej i systemu płatniczego.
Skład Zarządu NBP:
• Prezes;
• Wiceprezes i Zastępca Prezesa NBP;
• Wiceprezesi;
• 6 - 8 członków zarządu. Kadencja trwa 6 lat.

17. Do głównych zadań NBP należą :
- czuwanie nad realizacją uchwalonej przez sejm polityki pieniężnej,
- emitowanie pieniądza,
- ustalanie, w porozumieniu z Ministrem Finansów, wzorów nominałów banknotów i monet oraz zasad i trybu wymiany znaków pieniężnych,
- wykonywanie obsługi bankowej budżetu państwa,
- ustalanie form, trybu i zasad udzielania kredytu refinansowego bankom oraz udzielanie tego kredytu,
- określanie wysokości oraz gromadzenie rezerw obowiązkowych innych banków,
- sporządzanie planu kredytowego i opracowanie założeń polityki pieniężno-kredytowej państwa, a po uzyskaniu opinii Rady ministrów, przedstawienie go Sejmowi,
- współdziałanie z Ministrem Finansów w opracowywaniu planu bilansu płatniczego.

18. Do głównych zadań NBP należą :
- czuwanie nad realizacją uchwalonej przez sejm polityki pieniężnej,
- emitowanie pieniądza,
- ustalanie, w porozumieniu z Ministrem Finansów, wzorów nominałów banknotów i monet oraz zasad i trybu wymiany znaków pieniężnych,
- wykonywanie obsługi bankowej budżetu państwa,
- ustalanie form, trybu i zasad udzielania kredytu refinansowego bankom oraz udzielanie tego kredytu,
- określanie wysokości oraz gromadzenie rezerw obowiązkowych innych banków,
- sporządzanie planu kredytowego i opracowanie założeń polityki pieniężno-kredytowej państwa, a po uzyskaniu opinii Rady ministrów, przedstawienie go Sejmowi,
- współdziałanie z Ministrem Finansów w opracowywaniu planu bilansu płatniczego.

19. Bank Centralny.

Bank centralny, z jednej strony, jest regulatorem całego obiegu pieniężnego wewnątrz kraju oraz równowagi bilansu płatniczego, a z drugiej strony-bankierem państwa w zakresie udzielania kredytów dla rządu, obsługi długu państwowego oraz kasowej obsługi budżetu.
Obowiązkiem banku centralnego jest dbanie o stabilność waluty narodowej, a także takie oddziaływanie na gospodarkę narodową, żeby następował jej stały rozwój, wzrost dochodu narodowego oraz spadek bezrobocia.

20. Funkcja emisyjna realizowana jest przez NBP w ramach wyłącznego prawa emitowania znaków pieniężnych Rzeczpospolitej Polskiej. Znaki te są prawnymi środkami płatniczymi na jej obszarze. Wzory i wartość nominalną banknotów oraz wzory i wartość nominalną stóp, próbę i masę monet oraz wielkość emisji i moment wprowadzenia do obiegu znaków pieniężnych ustala prezes NBP. Po za tym emituje także papiery wartościowe, które są prawnymi środkami płatniczymi. W ten sposób kształtuje podaż pieniądza tak by nadmiar nie potęgował inflacji a niedobór nie utrudniał procesów gospodarczych kraju.

21. Funkcja banku banków wiąże się z oddziaływaniem na system bankowy w sposób umożliwiający realizowanie przyjętej polityki pieniężno-kredytowej. Na NBP spoczywa także odpowiedzialność za stabilność, rozwój i sprawność funkcjonowania całego systemu bankowego oraz tworzenie regulacji zapewniających płynność sektora bankowego .
NBP kształtuje też politykę stopy procentowej, prowadzi politykę rezerw obowiązkowych oraz organizuje system informacyjny dla całego systemu bankowego.
Politykę pieniężno-kredytową NBP realizuje za pomocą szerokiej gamy instrumentów, a mianowicie:
a) instrumentów oddziaływania bezpośredniego:
− rezerw obowiązkowych,
− operacji refinansowych,
− zaangażowanego kapitału,
− pułapów kredytowych,
b) instrumentów oddziaływania pośredniego obejmujących między innymi:
− operacje otwartego rynku,
− politykę stopy procentowej od kredytu redyskontowego i lombardowego,
− normy dopuszczalnego ryzyka walutowego.

22.Bank Państwa

Najbardziej istotne dla banku centralnego jest spełnianie funkcji banku gospodarki narodowej. W tym charakterze jest on z jednej strony regulatorem całego obiegu pieniężnego wewnątrz kraju oraz równowagi bilansu płatniczego, a z drugiej strony - bankierem państwa w zakresie udzielania kredytów dla rządu, obsługi długu państwowego oraz kasowej obsługi budżetu. Obowiązkiem banku centralnego jest dbanie o stabilność waluty narodowej, a także takie oddziaływanie na gospodarkę narodową, żeby następował jej stały rozwój, wzrost dochody narodowego oraz spadek bezrobocia.
Pełniąc funkcję banku państwa bank centralny zajmuje się obsługą i organizacją płatności zagranicznych, realizacją polityki państwa w odniesieniu do kursu walut, pośredniczeniem w kupnie złota i dewiz, a także utrzymaniem rezerw międzynarodowych środków pieniężnych.

23. Komisja Nadzoru Finansowego sprawuje nadzór nad sektorem bankowym, rynkiem kapitałowym, ubezpieczeniowym i emerytalnym oraz nad instytucjami pieniądza elektronicznego. Do zadań Komisji należy ponadto:

a. podejmowanie działań służących prawidłowemu funkcjonowaniu rynku finansowego;
b. podejmowanie działań mających na celu rozwój rynku finansowego i jego konkurencyjności;
c. podejmowanie działań edukacyjnych i informacyjnych w zakresie funkcjonowania rynku finansowego;
d. udział w przygotowywaniu projektów aktów prawnych w zakresie nadzoru nad rynkiem finansowym;
e. stwarzanie możliwości polubownego i pojednawczego rozstrzygania sporów między uczestnikami rynku finansowego, w szczególności sporów wynikających ze stosunków umownych między podmiotami podlegającymi nadzorowi Komisji a odbiorcami usług świadczonych przez te podmioty;
f. wykonywanie innych zadań określonych ustawami.

Czynności polegające w ramach nadzoru KNF polegaja na:

* dokonywaniu ocen sytuacji finansowej bankow w tym badaniu wypłacalności, płynności i wyników ekonomicznych osiąganych przez banki

* badanie jakości zarzadzania ryzykiem prowadzonej działalności

*badanie zgodności udzielanych kredytów, pożyczek, gwarancji,poręczen oraz emitowanych papierów wartościowych obowiązującymi przepisami

*badanie zabezpieczen i terminowości spłat kredytów i pożyczek

* badanie przestrzegania limitów norm dopuszczalnego ryzyka.

Banki sa zobowiązane do zawiadomienia KNF o rozpoczęciu i zaprzestaniu działalności, udostępnienie do wglądu dokumentów sprawozdan oraz do zawiadomienia KNF o środkach podejmowanych do usunięcia nieprawidłowości stwierdzonych w ramach nadzoru. KNF może:

*ustalać wiążące banki normy płtnosci oraz normy ryzyka i określać szczegółowe zasady rządzenia ryzykiem.

* zalecić podjecie środków do przywrócenia płynności

*zlecic lub zobowiązać banki do zwiekszenia funduszy własnych

*zlecić zaniechanie określonych form reklamy

* zlecić ograniczenie ryzyka występującego w działalności banków.

* nałożyc na bank dodatkowy wymóg kapitałowy

* wystąpić z wnioskiem o odwołanie prezesa lub członka zarządu banku

* ograniczyć zakres działalności banku lub uchylić zezwolenie na utworzenie banku i podjać decyzje o jego likwidacji

* nałożyć karę finansową na banki

* wydawać rekomendacje dot. Ostrożnego stabilnego zarządzania bankiem.

24. Rodzaje niezależności NBP:

*Instytucjonalnej usytuowanej przez usytuowania banku centralnego systemie organów państwa oraz sposób powoływania i odwoływania jego organów. Polega ona na stosowaniu demokratycznych procesów wyboru kierownictwa banku i zagwarantowanie mu w drodze ustawowej możliwości podejmowania suwerennych decyzji. Ustawa o NBP określa np.: przypadki, w których możliwe jest odwołanie Prezesa NBP przed upływem kadencji. Nie może to nastąpić w dowolnym przypadku. Ponadto okres kadencji organów NBP(6lat) jest najdłuższy wśród innych państwowych organów władzy(rząd 4 lata), nie jest to przypadkowej Kadencja członka zarządu EBC wynosi 8 lat i nie może być powtarzana a kadencja prezesów narodowych banków centralnych- krajów tworzących UGW- wchodzących w skład rządu EBC nie może być krótsza niż 5 lat. Jednocześnie większość autorów uważa ze decyzje podejmowane być powinny kolegialnie a nie jednoosobowo. Bank centralny musi jednak współdziałać z rządem w kształtowaniu i realizacji polityki gospodarczej.

*Funkcjonalnej, która polega na samodzielnym określaniu kształtu realizacji polityki pieniężnej oraz podejmowaniu innych decyzji umożliwiających realizację zadań NBP. BC ma prawo wyboru strategii polityki pieniężnej i narzędzi jej realizacji, oczywiście w ramach obowiązujących regulacji i umów międzynarodowych. Ma jednak obowiązek ustawowy przekazywania organom państwa założeń polityki pieniężnej i informacji dotyczących jej realizacji. Cele polityki pieniężnej powinny być ponadto określenie przez instytucje lub regulacje zewnętrzne(konstytucja, ustaw o NBP)

* Finansowej, która polega na samodzielnym określaniu zasad tworzenia i podziału funduszy NBP, co ma na celu uniemożliwienie rządowi czy parlamentowi wywierać nacisku finansowego na decyzje NBP. Poza tym odnosi się do ograniczeń w bezpośredni lub pośrednim udziale banku centralnego finansowaniu wydatków rządowych(zakaz lub bardzo silne ograniczenie kredytowania rządu)Takie rozwiązanie przewiduje art.101 Traktatu z Maastrieht w odniesieniu do EBC oraz narodowych banków centralnych (zakaz kredytowania instytucji unijnych, rządów i ich agencji, władz lokalnych oraz podmiotów sektora publicznego łącznie z zakupywaniem na rynku pierwotnym instrumentów dłużnych emitowanych przez te podmioty.

Zasady gospodarki finansowej określa X rozdział Ustawy o NBP. Funduszami własnymi są fundusz statutowy w wysokości l,5mld zł i fundusz rezerwowy tworzony z odpisów z zysku(w wysokości5% rocznego zysku) na porycie strat bilansowych. NBP tworzy także rezerwę na pokrycie ryzyka zmian kursu złotowego lub walut obcych. Roczny plan finansowy określa między innymi wielkość środków na wynagrodzenia. Zasady wynagradzania pracowników NBP określa zarząd. Roczne sprawozdanie podlega badaniu przez biegłego rewidenta. Po jego zatwierdzeniu część zysku podlega odprowadzeniu do budżetu państwa. Sprawozdanie z działalności NBP jest przedstawiane przez Prezesa NBP Sejmowi.

25. Argumenty za niezależnością banku centralnego:

-niezależny bank, którego celem jest walka z inflacją może skutecznie wspierać antyinflacyjne zobowiązania rządu.

-niezależność banku zwiększa pewność, że polityka monetarna nie stanie się środkiem realizacji celów politycznych rządu (nacisk na wzrost podaży pieniądza w okresach przedwyborczych).

-nie poddawanie się monetaryzacji deficytu budżetowego może sprzyjać wymuszeniu na rządzie większej dyscypliny fiskalnej.

-niezależność banku zwiększa jego wiarygodność i zmniejsza oczekiwania inflacyjne

krótszy okres i sprawniejsza realizacja decyzji dotyczących polityki monetarnej.

26. Argumenty przeciw niezależności banku centralnego:

-zbyt duże uprawnienia banku centralnego ograniczają możliwość szybkiej reakcji rządu na szoki gospodarcze.

-utrudnione działanie w przypadku walki z bezrobociem w sytuacji, gdy bank centralny posiada pełną swobodę w realizacji celu antyinflacyjnego. Działalność banku będzie skierowane albo na utrzymanie wysokiej koniunktury i zatrudnienia, albo na utrzymanie niskiego poziomu cen. Bank może też realizować oba cele na raz, ale w zasadzie są one konkurencyjne. Realizacja jednego celu odbywa się zwykle kosztem drugiego.

-Niezależność działania banku prowadzi do rozdzielenia polityki fiskalnej i monetarnej w sytuacji, gdy faktem jest iż skuteczna realizacja obu polityk zależy nie tylko od nich samych, ale też od kształtu całej polityki makroekonomicznej

-We współczesnych państwach bank centralny jest częścią systemu polityczno-gospodarczego. Nie jest ani antypolityczny, ani bezstronnym ekspertem w realizacji polityki monetarnej.

-Duża autonomia banku, wieloletnia kadencyjność i ograniczone możliwości odwołania jego władz jest uważana przez niektórych autorów za zaprzeczenie zasad demokracji, która wymaga, by istniała możliwość zmiany władzy, gdy nie odpowiada ona rządom większości. To jednak nie może być argumentem ważącym biorąc pod uwagę, że autonomia prowadzi do większej stabilności i zabezpiecza przed wykorzystywaniem polityki pieniężnej do realizacji doraźnych interesów rządowych. Bank centralny uwolniony od presji politycznej może działać długofalowo i opierać swoje decyzje na obiektywnej ocenie sytuacji, realistycznych prognozach i racjonalnych przesłankach wyboru. Poza tym niezależność banku centralnego wzmacnia demokrację chroniąc przed koncentracją decyzji w rękach jednego organu władzy państwowej.

27. Polityka pieniężna jako element polityki gospodarczej może wspierać różne cele:

-wysoki poziom zatrudnienia,

-wzrost gospodarczy,

-stabilność cen,

-stóp procentowych,

-wyników finansowych lub kursów walutowych.

Wiele z tych celów pozostaje ze sobą w zgodzie ale nie zawsze możliwa jest ich jednoczesna realizacja. Zmusza to bank centralny do dokonywania wyboru pomiędzy różnymi celami.

Polityka pieniężna ukierunkowana na stabilność cen ma określone skutki dla pozostałych celów makroekonomicznych. W długim okresie bank centralny może na nie wpływać tylko za pośrednictwem stabilności cen. W krótkim okresie możliwe jest stabilizowanie produkcji i zatrudnienia w przypadku wystąpienia tzw. „szoków gospodarczych” za pomocą zmian podaży pieniądza. Szok popytowy prowadzi do obniżenia poziomu cen, produkcji i zatrudnienia. Poprzez ekspansję monetarną bank centralny może ustabilizować zarówno ceny jak i realną produkcję i zatrudnienie, nie ma konfliktu pomiędzy tymi celami. W przypadku szoków podażowych bank centralny dokonuje wyboru pomiędzy trzema opcjami:

-Może spróbować utrzymać poziom produkcji stosując ekspansywną politykę pieniężną czego skutkiem byłby większy wzrost cen.

-Może podjąć restrykcyjną politykę pieniężną dążąc do stabilizacji cen, ale wówczas spadek produkcji będzie większy. (ekspansja - rozwój)

-Bank centralny może opowiedzieć się za neutralnością polityki pieniężnej tzn. utrzymywać stabilną podaż pieniądza w efekcie czego szoki podażowe dotkną w mniejszym lub większym stopniu oba cele.

Stabilizacyjna rola polityki pieniężnej zależy więc od rodzajów szoków, poza tym jej skuteczność jest uwarunkowana elastycznością płac i rządową polityką stabilizowania podaży. Polityka pieniężna polega na kształtowaniu polityki pieniądza. Powoduje to określone następstwa dla takich wielkości jak stopa procentowa czy kurs walutowy a także dla wielkości realnych tj. PKB, inwestycji, konsumpcji. Wzajemne powiązania można pokazywać na przykładzie modelu IS-LM.

Równowaga na rynku dóbr i pieniądza następuje w punkcie E₀ przy dochodzie Y₀ i stopie procentowej R₀. Kierunek polityki pieniężnej ma wpływ na przesunięcie krzywej LM a polityki fiskalnej na przesunięcie krzywej IS (ekspansja - w górę, restrykcja - w dół)

Ekspansywna polityka pieniężna powoduje spadek stóp procentowych do R₁, pobudzenie popytu oraz wzrost produkcji, dochodu narodowego (do Y₁), zatrudnienia i spadek bezrobocia (i odwrotnie). Są to zjawiska pozytywne ale mają charakter przejściowy.

Ekspansja fiskalna powoduje także pobudzenie popytu oraz wzrost produkcji, dochodu narodowego (do Y₁), zatrudnienia i spadek bezrobocia (i odwrotnie). Podnosi ona jednak stopy procentowe (do R₁) i wywołuje efekt wypierania popytu prywatnego przez popyt rządowy. W skutek tego przyrost dochodu jest mniejszy niż mógłby być, gdyby stopa procentowa się nie zmieniła. Poza tym w praktyce wzrost wydatków rządowych jest często związany ze wzrostem deficytu budżetowego finansowanego emisją papierów skarbowych. Warunkiem wzrostu popytu i produkcji jest zapewnienie wysokiego ich oprocentowania, gdyż w przeciwnym razie nie znajdą one nabywców.

Ponadto efektywność polityki fiskalnej zależy od elastyczności popytu na pieniądz, czyli jego reakcji na zmiany stopy procentowej. Jeśli popyt jest sztywny (pionowa krzywa LM) ekspansja fiskalna wpłynie jedynie na wzrost stóp procentowych.

28.Model AD-AS

W modelu IS-LM zakładana jest stabilność cen. W rzeczywistości mamy do czynienia z mniejszym lub większym wzrostem cen. Zależność między zmianami produkcji, cen, podaży globalnej i popytu globalnego ukazuje model AD-AS. Krzywa AS jest rosnąca. Na jej przesunięcia mają wpływ zmiany opłacalności produkcji. Z kolei krzywa AD jest malejąca. Na jej przesunięcia mają wpływ zmiany realnej podaży pieniądza, skłonność do konsumpcji lub inwestycji, wydatków rządowych, autonomiczna zmiana eksportu.

Połączenie krzywej AD i AS obrazuje stan równowagi w gospodarce, która ma miejsce w E₀, w którym występuje taki poziom produkcji (Y₀) i cen (p₀), że podaż dóbr i usług jest równa popytowi na nie. Jeśli poziom cen jest wyższy niż p₀ (p₁) to podaż (punkt D) jest wyższa od popytu (punkt A). Mamy do czynienia z nadprodukcją. Ceny będą się obniżać do poziomu p₀. Gdy ceny są niższe od p₀ (p₂) mamy nadmiar popytu (punkt B) od podaży (punkt C). Ceny wykazują tendencję wzrostową (do p₀).

Na równowagę gospodarczą oddziałują czynniki popytowe i podażowe. Popyt globalny jest kształtowany przez podaż pieniądza, wydatki rządowe, podatki, eksport netto oraz skłonność do zakupów przedsiębiorstw i ludności.Za wyjątkiem podatków wzrost tych czynników powoduje wzrost popytu globalnego i odwrotnie. Na wahania produkcji oprócz czynników popytowych wpływają czynniki podażowe np. niedostatek siły roboczej na rynku pracy, przewidywania inflacyjne, szoki podażowe. Powodują one przesunięcie krzywej AS. Równowaga pomiędzy popytem i podażą przy wykorzystaniu pełnych możliwości produkcyjnych nazywa się długookresową równowagą gospodarczą. W długim okresie równowaga może być osiągana przy wyższym lub niższym poziomie bezrobocia. W dłuższym okresie produkcja oscyluje wokół poziomu optymalnego. Kluczowym problemem jest szybkość działania mechanizmu samorealizacji. Różne poglądy w tej kwestii mają konsekwencje różnych zaleceń odnośnie prowadzenia polityki pieniężnej. Teorie Keynesowskie mówią, że mechanizm samorealizacji jest długotrwały, bo procesy przystosowawcze na rynku pracy przebiegają bardzo wolno. Wrażliwość płac na zmianę zatrudnienia jest mała a powolne przystosowanie do warunków równowagi powoduje, że pożądane zmiany produkcji postępują powoli. Dlatego w sytuacji bezrobocia Keynesiści zalecają zwiększanie popytu globalnego aby gospodarka osiągnęła stan równowagi. Zwolennicy teorii monetarnych uważają, że ceny i płace są dostatecznie elastyczne i ich przystosowanie do optymalnej produkcji jest wystarczająco szybkie. Są przeciwni aktywnej polityce rządu w walce z bezrobociem. Opowiadają się za utrzymywaniem stałego przyrostu podaży pieniądza w celu minimalizowania wahań popytu i produkcji.

Przy danych krzywych AD₁ i AS₁ równowaga ma miejsce w punkcie E₀. W wyniku aktywnych posunięć rządu rośnie popyt globalny z AD₁ do AD₂. Produkcja zwiększa się z Y₀ do Y₁, a nowa równowaga ma miejsce w punkcie E₁. Oprócz wzrostu produkcji następuje wzrost cen z poziomu p₀ do p₁. Nasilają się żądania płacowe i rezultacie płace rosną. Wzrost kosztów powoduje spadek rentowności i opłacalności produkcji, a w konsekwencji jej ograniczenie. Krzywa podaży przesuwa się z AS₁ do AS₂. Produkcja wraca do poziomu wyjściowego Y₀ ale już przy wyższych cenach p₂. Chociaż początkowym efektem wzrostu AD jest wzrost AS i cen, to ostatecznym efektem ekspansji fiskalnej jest wzrost cen, czyli inflacja. Nie wzrasta też ostatecznie zatrudnienie, właśnie dlatego zwolennicy monetaryzmu są przeciwni aktywnej polityce państwa. Manipulowanie podażą pieniądza długofalowo nie ma wpływu na produkcję i zatrudnienie. Jest to polityka szkodliwa, wzmagająca oczekiwania inflacyjne i żądania płacowe.

29.Wyróżniamy 3 rodzaje celów polityki monetarnej:

1. cele strategiczne

2. cele pośrednie

3. cele operacyjne

Cele strategiczne mają charakter celów finalnych. Na ich realizację bank centralny tylko oddziałuje, ponieważ wpływ ma także wiele innych czynników. Formułowane są na okres 3-4 lat. Cele te można osiągać etapowo. W średnim okresie bank centralny może dążyć albo do zmniejszenia przyrostu cen albo do przyspieszenia tempa wzrostu PKB. Najlepiej byłoby osiągnąć oba cele na raz. Są one jednak konkurencyjne. Działaniom nakierowanym na ograniczenie inflacji towarzyszy zwykle osłabienie aktywności gospodarczej i odwrotnie. W długim okresie zrównoważony wzrost nie jest możliwy w warunkach inflacji. Najpierw trzeba doprowadzić do stabilności cen aby na trwałe uzyskiwać wysokie przyrosty produkcji. Cel finalny może być osiągany przez cele pośrednie i operacyjne...

Cele pośrednie są to cele realizowane w okresie krótszym niż cel strategiczny i precyzyjniej reagujące na działanie instrumentów operacyjnych. Kontrola realizacji celu pośredniego jest skuteczniejsza niż celu strategicznego. Wytyczanie w miarę pojemnego celu rocznego umożliwia ponadto kompromis pomiędzy różnymi poglądami na temat roli pieniądza w gospodarce. Argumentem za zastosowaniem celów pośrednich jest ponadto niedoskonałość informacji i opóźnienia w ich napływaniu. Niemożliwe jest dysponowanie wiarygodnymi danymi na temat sytuacji gospodarczej na każdy dzień. Wytycza się więc cel pośredni, o którego realizacji informacje mogą napływać szybciej niż informacje o realizacji celu strategicznego. Celami pośrednimi mogą być: stopa procentowa, limity kredytowe lub agregaty pieniężne.

Cele operacyjne są realizowane przez codzienne transakcje finansowe banku centralnego na rynku pieniężnym. Bank centralny może je łatwo kontrolować. Celem operacyjnym może być pożądana wielkość bazy monetarnej lub pożądany poziom stóp procentowych rynku międzybankowego. Kontrola bazy monetarnej polega na kształtowaniu sald rachunków bieżących banków w NBP i kształtowaniu ilości pieniądza gotówkowego. Z kolei kształtowanie stóp procentowych rynku międzybankowego jest dość prostym i skutecznym sposobem oddziaływania na rynkowe stopy procentowe. W praktyce banku centralnego można wyróżnić obecnie 2 zasadnicze podejścia do zasadności stosowania celów pośrednich:

1. Opiera się na założeniu, że ustalając jako cel nadrzędny stabilność cen bank centralny powinien dysponować celami pośrednimi i operacyjnymi.

2. Polega na tym, że decyzje dotyczące wykorzystania instrumentów polityki pieniężnej wypracowywane są na podstawie analizy wielu parametrów uznanych za wskaźniki polityki pieniężnej.

Podstawowym rodzajem strategii w ramach tego podejścia jest strategia inflacyjna albo eklektyczna, w której nie formułuje się żadnych zewnętrznie ogłaszanych zobowiązań banku centralnego. Cechą wspólną wszystkich strategii negujących potrzebę celów pośrednich jest oparcie decyzji na użyciu instrumentów na podstawie oceny kształtowania się parametrów pozwalających oszacować prawdopodobieństwo osiągnięcia celów finalnych. W ramach podejścia 1-szego można wskazać na 3 strategie podstawowe w realizacji celu finalnego, tj.: kontrolę kursu walutowego, agregatów pieniężnych i stóp procentowych. Są to w zasadzie strategie alternatywne, gdyż wybór jednego z celów pośrednich wyklucza realizację pozostałych.

30. STRATEGIE CELÓW POŚREDNICH:

1. Kształtowanie stopy procentowej. Wybór celu jakim jest pożądany poziom nominalnej stopy procentowej wiąże się z kształtowaniem rynkowej stopy oprocentowania pożyczek międzybankowych. Jest to stopa transakcji depozytowo-pożyczkowych zawieranych przez banki w celu regulowania płynności. Bank centralny jest uczestnikiem rynku pieniężnego, bo sprzedaje i kupuje papiery wartościowe, redyskontuje weksle i udziela kredytów refinansowych. Transakcje te kształtując płynność banków oddziałują na stopę procentową rynku pieniężnego. Stopa ta z kolei jest wyznacznikiem oprocentowania pozostałych transakcji pożyczkowych krótko- i długoterminowych. Argumentem za wyborem stopy procentowej jako celu pośredniego jest to, że można ją łatwo obserwować i kontrolować. Jej znaczenie w realizacji celu strategicznego zależy od wpływu na ceny i produkcję a to z kolei zależy od stopnia reakcji popytu na kredyty na zmiany stopy procentowej. Jeżeli zmiany stopy procentowej powodują duże zmiany wolumenu udzielanych kredytów, instrument ten dobrze pełni rolę regulacyjną. Ponieważ mechanizm transmisji stóp procentowych nie jest do końca rozpoznany niektórzy autorzy zalecają by kontrola stóp procentowych pełniła raczej funkcję instrumentu polityki pieniężnej lub celu operacyjnego a nie pośredniego. Techniczną wadą takiego celu jest trudność utrzymania niezmiennych stóp procentowych w długim okresie. Nominalna stopa jest sumą stopy realnej i spodziewanego wskaźnika inflacji. Stopa realna odzwierciedla realny dochód z inwestycji i zależy od warunków w sferze realnej. Na jej wysokość bank centralny nie ma wpływu. Ma natomiast wpływ na oczekiwania inflacyjne. Stabilizowanie stopy nominalnej oznacza utrwalenie oczekiwań inflacyjnych i chwilami realizowanie samospełniającej się prognozy inflacji. Za wyborem takiego celu pośredniego opowiadają się zwolennicy szkoły keynesowskiej i wychodząc z założenia, że popyt na pieniądz jest wysoce elastyczny w stosunku do stopy procentowej uznają oni, że jej niezmienność pozwala stabilizować dochód i produkcję. Z przeciwnego założenia wychodzą zwolennicy teorii monetarnej, którzy negują rolę stopy procentowej, utrzymując, że korzystniejsze jest stabilizowanie dochodu. Ich zdaniem to dochód, a nie poziom stopy procentowej wyznacza popyt na pieniądz.

31. Poziom stopy procentowej jako cel polityki pieniężnej:

Jeżeli ustalenie stóp procentowych na określonym poziomie jest celem polityki pieniężnej, to krzywa LM przebiega równolegle do osi odciętych na wysokości wybranego poziomu stopy procentowej. Lewy wykres pokazuje ekspansję pieniężną, która polega na obniżeniu stopy procentowej z R₀ do R₁ wybranego jako cel polityki pieniężnej. W efekcie LM przesuwa się do LM₁, co powoduje wzrost dochodu z Y₀ do Y₁. Prawy wykres pokazuje restrykcyjną politykę pieniężną, która po podniesieniu stopy procentowej z R₀ do R₁, wybranego jako cel polityki pieniężnej, powoduje przesunięcie LM do LM₁ i spadek dochodu z Y₀ do Y_1.

Jak wspomniano wyżej jeśli celem banku centralnego jest utrzymanie stałej stopy procentowej to krzywa LM jest pozioma. Ekspansja fiskalna powodująca przesunięcie krzywej IS z IS₁ do IS₂ powoduje duży wzrost PKB, a nie powoduje zmiany stopy procentowej.

We współczesnej gospodarce wykorzystanie stopy do .... jest zdeterminowane rolą jaką pełni ona w polityce pieniężno-kredytowej banku centralnego. Podkreśla się funkcję informacyjną i oddziaływanie informacyjne na procesy realne. Skuteczność oddziaływania na te procesy jest jednak dość ograniczona, ponieważ:

1. poszczególne sektory w różny sposób reagują na zmiany stopy procentowej, przy czym dotyczy to szczególnie podmiotów zdolnych do samofinansowania

2. pewne inwestycje mające podstawowe znaczenie dla przetrwania na rynku np. modernizacyjne, przeprowadzane są niezależnie od poziomu stopy procentowej

3. rentowność inwestycji jest oceniana w okresie długim. Przedsiębiorstwo zadłużając się gdy stopa procentowa jest wysoka może spodziewać się jej spadku

4. Przedsiębiorstwo może akceptować płacenie wysokiej stopy procentowej, gdy ma możliwość przerzucenia wzrostu kosztów na cenę bez ryzyka utraty rynków zbytu

5. restrykcyjne oddziaływanie stopy procentowej zależy także od stopy inflacji. Inflacja i oczekiwania inflacyjne osłabiają restrykcyjność stopy procentowej

6. na możliwość oddziaływania poziomem stopy procentowej wpływa międzynarodowy rynek walutowy i łatwość przepływu kapitału między krajami. Tanie kredyty dostępne za granicą osłabiają wpływ restrykcyjnych stóp procentowych na popyt globalny.

Powyższe argumenty nie wykluczają jednak możliwości oddziaływania za pomocą stopy procentowej na zachowania producentów i konsumentów. Zbyt niska stopa nie sprzyja mobilizacji oszczędności i selekcji efektywnych inwestycji. Z kolei stopa zbyt wysoka hamuje inwestycje i konsumpcję. Stopa procentowa podlega wahaniom w czasie. Nadmierne wahania są zjawiskiem niepożądanym i powinny być eliminowane, stąd dużą wagę przypisuje się stabilizacji stóp procentowych, która ogranicza wahania realnego popytu na pieniądz. Jest ona pożądana gdy bankowi centralnemu zależy na stabilizacji dochodów realnych społeczeństwa. Manipulując podażą pieniądza bank centralny automatycznie kompensuje wpływ wahań realnego popytu na pieniądz na popyt globalny i produkcję. Stałe stopy utrzymywane są kosztem kompensacyjnych zmian podaży pieniądza. Warunkiem skuteczności takiej polityki jest stabilność autonomicznych czynników wyznaczających popyt globalny tj. skłonności do konsumpcji i inwestycji, wydatków rządowych i podatków.

Drugim celem pośrednim może być kształtowanie podaży pieniądza. Polega na określeniu granicy dopuszczalnego wzrostu wartości pieniądza w obiegu w ujęciu nominalnym i realnym. Strategia kontroli podaży pieniądza zakłada istnienie celu pośredniego którym jest wzrost określonego agregatu podaży pieniądza tj. M1, M2, M3. Kontrolę nad podażą pieniądza można próbować uzyskać sterując rozmiarami bazy monetarnej czyli pieniądzem banku centralnego M0 obejmującym gotówkę i depozyty banków na rachunkach w banku centralnym. Może być ona traktowana jako cel operacyjny tj. wielkość jaką bank centralny może bieżąco kontrolować po to by osiągnąć określony rozmiar podaży pieniądza (cel pośredni) co ma doprowadzić do osiągnięcia zakładanej stopy inflacji (cel finalny). Zazwyczaj jednak celem operacyjnym jest jakaś odmiana krótkoterminowej stopy procentowej rynku międzybankowego, gdyż jej kształtowanie jest w praktyce bardziej bezpośrednio powiązane z działalnością kredytową banków i wielkością wydatków konsumpcyjnych i inwestycyjnych. W polityce pieniężnej wykorzystywane są także inne agregaty pieniężne, a mianowicie:

• M1 - obejmujący pieniądz gotówkowy w obiegu oraz depozyty i inne zobowiązania bieżące gospodarstw domowych, niemonetarnych instytucji finansowych, przedsiębiorstw, instytucji niekomercyjnych działających na rzecz gospodarstw domowych, instytucji samorządowych i funduszy ubezpieczeń społecznych. Charakteryzuje się najwyższym stopniem płynności i związany jest z pieniądzem gromadzonym dla celów transakcyjnych, spekulacyjnych i z powodu ostrożności (tzw. wąski pieniądz).

• M2 - obejmujący M1 i depozyty oraz inne zobowiązania z terminem pierwotnym do 2 lat włącznie i zablokowane oraz depozyty z terminem wypowiedzenia do 3 m-cy włącznie. Jest wykorzystywany przez banki do udzielania kredytów krótkoterminowych.

• M3 - obejmuje M2 i operacje z przyrzeczeniem odkupu, dłużne papiery wartościowe z terminem pierwotnym do 2 lat włącznie oraz jednostki uczestnictwa w funduszach rynku pieniężnego. Tworzy główne źródło środków wykorzystywanych na długoterminowe kredyty inwestycyjne. Wykazuje najniższy stopień płynności.

Wyznaczanie wielkości podaży pieniądza opiera się przeważnie na teorii ilościowej. Zgodnie z nią nominalny wzrost podaży pieniądza powinien być dostosowywany do przewidywanej aktywności gospodarczej i przewidywanej inflacji. Nadmiernie restrykcyjna polityka pieniężna nakierowana na cele antyinflacyjne może jednak spowodować recesję. Bank centralny może regulować podaż pieniądza bezpośrednio lub pośrednio. Kształtowanie pieniądza M1 a zwłaszcza M0 sprowadza się do działalności emisyjnej banku centralnego polegającej na bezpośrednim regulowaniu ilości pieniądza gotówkowego. Wielkość emisji jest zdeterminowana z jednej strony koniecznością dokonywania wymiany zużytych znaków pieniężnych a z drugiej strony koniecznością finansowania procesów realnych. Poza tym bank centralny kontroluje bazę monetarną przez operacje otwartego rynku, wywierające bezpośredni wpływ na rezerwy gotówkowe banków. Znacznie bardziej skomplikowana jest regulacja podaży pieniądza w szerokim ujęciu, z względu na pojawiające się substytuty pieniądza i ze względu na to, że jego kreacją zajmują się także banki operacyjne. To one udzielając kredytów zwiększają podaż pieniądza. Bank centralny może tu oddziaływać jedynie pośrednio, poprzez zmiany stopy rezerwy obowiązkowej i kredytu refinansowego, co ma wpływ na mnożnik kreacji pieniądza. Aby osiągnąć zakładany cel bank centralny powinien dokładnie oszacować krzywą popytu na pieniądz tj. jej nachylenie i zmiany położenia w zależności od zmian dochodów realnych. Zalety podaży pieniądza jako celu pośredniego wynikają z wad stopy procentowej. W sytuacji wahań globalnego popytu wywołanych czynnikami autonomicznymi, pozapieniężnymi, lepszym parametrem będzie podaż pieniądza. Jej stabilizacja oznacza dopuszczenie wahań stopy procentowej, na co reaguje popyt kansumpcyjny i inwestycyjny. Ustabilizuje to popyt globalny uwalniając go od wahań czynników autonomicznych, a w konsekwencji ustabilizuje realny PKB.

Posługując się modelem IS-LM można rozstrzygnąć kwestię wyboru między stopą procentową a podażą pieniądza jako celem polityki monetarnej.

Wybór celu dotyczy sytuacji braku stabilności krzywej IS (w sytuacji wahań czynników autonomicznych innych niż popyt na pieniądz, kształtujących popyt globalny na dobra i usługi np. zmiany planowanych inwestycji, zmiany skłonności do konsumpcji, zmiany wydatków rządowych i podatków) i stabilnej krzywej LM.

LM₀- podaż pieniądza jako cel banku centralnego

R₀- stopa procentowa jako cel banku centralnego

Gdy bank centralny przewiduje wahania krzywej IS (przesunięcie z IS' do IS”) i stabilność krzywej LM, to bardziej racjonalny jest wybór podaży pieniądza jako celu pośredniego polityki pieniężnej, niż wybór stopy procentowej.

Wahania krzywej IS przewidują wahania produkcji realnej tylko między Y₁ (produkcję tę wyznacza punkt przecięcia krzywej LM₀ i IS') i Y₂ (produkcję tę wyznacza punkt przecięcia LM₀ i IS”) gdy celem jest podaż pieniądza.

Inaczej wygląda problem gdy celem banku centralnego jest kształtowanie stopy procentowej. Wówczas rozmiary produkcji wyznaczane są przez punkty przecięcia IS' i IS” z docelową stopą procentową R₀. Wahania produkcji między Y' a Y” (gdy celem jest poziom oprocentowania) są większe niż wahania produkcji pomiędzy Y₁ a Y₂ (gdy celem jest podaż pieniądza).

Ostatecznie można więc stwierdzić, że jeśli występują autonomiczne przyczyny wahań popytu globalnego, celem pośrednim banku centralnego powinna być podaż pieniądza. Gdy powodem wahań popytu globalnego są wahania popytu na pieniądz, problem racjonalności wyboru celu przedstawia rysunek poniżej.

Pożądana wielkość produkcji jest wyznaczana przez punkt przecięcia LM₀ i IS i wynosi Y*. Wahania popytu na pieniądz wywołujące przesunięcie krzywej LM, przy stałej podaży pieniądza powodują brak stabilności na rynku pieniężnym. Waha a się stopa procentowa (pomiędzy R' a R”), czego skutkiem są także wahania AD i produkcji (pomiędzy Y' a Y”), które występują gdy celem jest stabilizowanie podaży pieniądza.

Jeśli jednak celem polityki banku centralnego jest stały poziom stopy procentowej, to wahaniom podlega podaż pieniądza. Jeśli zmianom popytu na pieniądz towarzyszą takie same zmiany podaży pieniądza krzywa LM nie zmienia swojego położenia (tak naprawdę będzie ona pozioma o czym była mowa wyżej). Zmiany popytu na pieniądz muszą być kompensowane po to aby móc utrzymać stopę procentową na stałym poziomie (R*). Pozwala to utrzymać produkcję na pożądanym poziomie. Wahania produkcji są znacznie mniejsze, albo nie występują w ogóle.

Monetaryści uważają, że popyt na pieniądz jest stabilny. Nic więc dziwnego, że opowiadają się za podażą pieniądza jako celem banku centralnego. Keynesiści z kolei nie wierzą w stabilność popytu na pieniądz. Bardziej skłonni są wybrać stopę procentową jako cel pośredni polityki pieniężnej. Ich teza ma potwierdzenie w rzeczywistości. Rozwój nowych rodzajów usług finansowych oraz nowych instrumentów zawierania transakcji na zliberalizowanych rynkach w coraz większym stopniu sprzyja wahaniom popytu na pieniądz.

32. Podaż pieniądza jako cel polityki pieniężnej

Jeżeli celem polityki pieniężnej jest ustalenie podaży pieniądza na określonym poziomie prosta LM nie zmienia nachylenia w stosunku do osi OX. Lewy wykres pokazuje ekspansywną politykę pieniądza. Prosta LM O została przesunięta o AM co zapewnia podaż pieniądza na określonym poziomie, wyższym niż w okresie wyjściowym (wzrost podaży pieniądza). Efektem przesunięcia LMO do LM1 jest wzrost dochodu z YO do Y l i spadek stopy procentowej z RO do R l.

Prawy wykres pokazuje politykę restrykcyjną polegającą na zmniejszaniu podaży pieniądza o AM. Prosta LMO przesuwa się do LM1, co powoduje zmniejszenie dochodu z YO do Yl i wzrost stopy procentowej z RO do R l.

Strategia kontroli podaży pieniądza była stosowana przez BC z czasem okazało się jednak, że zależność między zmianami podaży pieniądza i cenami coraz trudniej empirycznie uchwycić. Szacowane w poszczególnych krajach funkcje popytu na pieniądz były coraz mniej stabilne, tak, że w pewnym momencie programowanie przyrostu podaży pieniądza niezbędnego dla osiągnięcia założonego celu inflacyjnego stało się niemożliwe.

Zmiany zachodzące na rynkach finansowych spowodowały, że BC może oddziaływać efektywnie jedynie na krótkoterminowe stopy procentowe rynku pieniężnego, a dopiero za ich pośrednictwem na takie zmienne jak inflacja czy pieniądz ogółem. Opierając się na tych ustaleniach, należy zatem przyjąć, że brak jest możliwości kontroli podaży pieniądza ogółem poprzez kontrolę pieniądza rezerwowego, nawet przy stabilnym mnożniku kreacji pieniądza.

Wyżej analizowane cele są właściwe przy wahaniu czynników popytowych. Jeżeli występują wahania czynników podażowych, stabilizowanie popytu nie jest do właściwych rezultatów. Niezbędne jest przystosowanie gospodarki do zmian czynników realnych. W takim przypadku racjonalnym celem polityki pieniężnej może być wysokość nominalnego PKB . Strategia taka polega na wyznaczaniu określonej ścieżki wzrostu dochodu i na reagowaniu władz monetarnych w przypadku odchyleń rzeczywistego PKB od przyjętej ścieżki. Ten cel jest całkowicie zgodny z ogólnymi celami polityki monetarnej tj. stabilizowanie cen i wzrostem gospodarczym. Nominalny PKB wyznaczony jest przez poziom cen i produkcje realną. Zrealizowanie go na planowanym poziomie wymaga od banku centralnego takiego sterowania instrumentem polityki pieniężnej aby jednocześnie osiągnąć pożądany poziom cen i zamierzoną wielkość produkcji. BC ma tu możliwość kształtowania popytu globalnego manipulując podażą pieniądza. Podaż nie jest w tym przypadku celem. Jej zamiary są podporządkowane osiągnięciu planowanego PKB. Jeśli np. popyt globalny spada w wyniku zmniejszania skłonności do konsumpcji następuje spadek cen i produkcji. Aby odwrócić niekorzystne tendencje w sferze produkcji B C może stymulować popyt emitując dodatkową ilość pieniądza. Ceny i produkcja wzrosną. Chodzi tu jednak o to aby wzrost ten miał pożądane proporcje i aby został zrealizowany zasadniczy cel jakim jest zaplanowanie wysokości nominalnego PKB. Jeśli produkcja spada w wyniku wzrostu kosztów wytwarzania przy określonym popycie nieuchronny wzrost cen może spowodować wzrost nominalnego PKB. Jeśli celem BC jest zakładany poziom nominalnego PKB będzie on musiał ograniczyć ilość pieniądza w obiegu i popyt globalny. Trzeba prowadzić politykę deflacyjną dostosowującą popyt do niższej produkcji realnej. Gdyby celem była podaż pieniądza lub stopa procentowa BC stabilizowałby jedynie popyt globalny nie dostosowując go do realnej produkcji. Wybierając za cel nominalny PKB BC uzyskuje możliwość prowadzenia bardziej zdecydowanej polityki hamowania wzrostu cen. Cel ten ma wady informacyjne na temat jego zmian BC otrzymuje z dużym opóźnieniem. Nie jest więc w stanie dysponować prawidłowymi danymi warunkującymi trafność podejmowanych decyzji, ponadto, aby prawidłowo zmieniać popyt globalny trzeba precyzyjnie znać związki zachodzące pomiędzy zmianami podaży pieniądza popytu globalnego i nominalnego PKB, a w tej kwestii istnieją poważne rozbieżności w teorii ekonomii. Zmniejsza to atrakcyjność nominalnego PKB jako pośredniego celu polityki monetarnej.

33. Poziom dochodu jako cel polityki pieniężnej.

Jeśli celem polityki monetarnej jest osiągnięcie dochodu o określonej wysokości Yl, funkcja LM l musi być pionowa. Na lewym wykresie mamy przykład polityki ekspansywnej, której celem jest osiągnięcie dochodu Yl, większego niż w okresie wyjściowym YO . Osiągniecie tego celu wymaga przesunięcia krzywej LM z LM O do LM 1. Przy nie zmienionym położeniu krzywej IS daje to spadek stopy procentowej z R O do R 1. Na prawym wykresie mamy przykład polityki restrykcyjnej, której celem jest osiągnięcie dochodu Yl mniejszego niż dochód wyjściowy YO . Taka polityka jest stosowana gdy nastąpiło przegrzanie koniunktury i przekroczenie optymalnego poziomu wykorzystania potencjału ekonomicznego gospodarki. Dla osiągnięcia tego celu konieczne jest przesuniecie krzywej LM z LMO do LM1. skutkiem jest wzrost stopy procentowej z RO do R l.

34. Instrumenty oddziaływania pośredniego:

1. rezerwy obowiązkowe

2. kredyt refinansowy

- redyskontowy

- lombardowy

- techniczny

3. operacje otwartego rynku

- bezwarunkowe (outraight sale i outraight pruchase)

- warunkowe (repo i reverse repo)

35. Polityka ekspansywna

- obniżenie rezerw obowiązkowych

- obniżenie stóp kredytu refinansowego i ułatwienie dostępu do niego

- zakup papierów wartościowych w operacjach otwartego rynku (outraight pruchese lub

reverse repo)

36.Polityka restrykcyjna:

- podniesienie stopy rezerw obowiązkowych

- podniesienie stóp kredytu refinansowego i utrudnienie dostępu do niego

- sprzedaż papierów wartościowych w oparciu o operacje otwartego rynku ( outright sale lub repo)

Do norm organizacyjnych możliwości organizowania środków banku w poszczególne przedsięwzięcia należą limity koncentracji (zaangażowania) określone w ustawie Prawo bankowe. Zgodnie z nią suma wierzytelności banku, udzielonych przez bank bezpośrednio lub pośrednio akcji lub udziałów w innym podmiocie, wniesionych opłat w spółce z o. o. lub też wkładów albo sum komandytowych - w zależności od tego która z tych kwot jest większa w spółce komandytowej lub komandytowe - akcyjnej obciążonych ryzykiem jednego podmiotu lub grupy podmiotów powiązanych kapitałowo lub organizacyjnie czyli takich z których przynajmniej jeden bezpośrednio lub pośrednio wywiera znaczący wpływ na pozostałe, lub które stanowią dla banku jedno ryzyko gospodarcze ze względu na to, że kondycja finansowa jednego z nich nie może mieć wpływu na spłatę zobowiązania przez pozostałe, nie może przekroczyć:

a) 20% funduszy własnych - w przypadku gdy którykolwiek z tych podmiotów jest w stosunku do banku podmiotem dominującym lub zależnym, albo jest podmiotem zależnym od dominującego banku

b) 25% funduszy własnych banku - w przypadku gdy podmioty te nie są podmiotami powiązanymi z bankiem w sposób opisany powyżej

Jeśli suma wierzytelności banku (lub udzielonych zobowiązań pozabilansowych) w stosunku do jednego podmiotu lub ich grupy powiązanej kapitałowo lub organizacyjnie przekroczy 10% funduszy własnych banku. Zarząd banku jest ponadto zobowiązany zgłosić ten fakt KNB. Suma wierzytelności banku oraz udzielonych z banku zobowiązań pozabilansowych, przekraczających 10% funduszy własnych banku w stosunku do podmiotów, o których mowa wyżej nie może być poza tym wyższa niż 800% funduszy własnych banku. Ustawa z dnia 29.08.1997 r Prawo bankowe art. 71

37.Rezerwy obowiązkowe to ta część całkowitych rezerw znajdujących się w dyspozycji banków, która z mocy prawa nie może być wykorzystana do tworzenia pieniądza przez udzielanie kredytów i pożyczek. Wyznacza się ją w % depozytów wybranych bankowych. Zmiany stopy rezerw wpływają na podaż pieniądza za pośrednictwem mnożnika . mnożnik jest odwrotnością stopy rezerw obowiązkowych, wzrost stopy rezerw , prowadzi do spadku podaży pieniądza i odwrotnie zmiany stopy rezerw obowiązkowych są zwykle niewielkie bo wywołują zwielokrotnione zmiany podaży pieniądza, poza tym, negatywnie wpływają na gospodarkę finansową banków bo zakłócają zarządzanie ich aktywami i pasywami. Stopa nie może być zmieniana zbyt często bo może spowodować zachwianie stabilności monetarnej i ekonomicznej. Wzrost stopy może doprowadzić banki które mają niskie rezerwy nadwyżkowe do kłopotów z płynnością. Stopa rezerw obowiązkowych może być zróżnicowana w zależności od terminu zobowiązań osoby, właściciela lub wielkości wkładu. Rezerwa obowiązkowa zwłaszcza jeśli nie jest oprocentowana stanowi formę para podatku , którą musza wpłacać banki do BC. Jeśli na dodatek jest wysoka ma wpływ na kalkulacje oprocentowania kredytów. Wskutek odprowadzenia rezerw mniej środków pozostaje w banku. Pochodzą one od klientów, którym bank musi zapłacić odsetki stąd stopa oprocentowania środków udostępnionych przez bank w postaci kredytów lub pożyczek musi być odpowiednio wyższa. Zmiana poziomu rezerw obowiązkowych w jednakowym stopniu obejmuje wszystkie banki, nie działa selektywnie tylko jednocześnie wpływa na banki z nadmiarem i niedoborem rezerw.

Wskaźnik rezerwy obowiązkowej nie jest instrumentem szybkiego oddziaływania jest stosunkowo mało elastyczny i powinien stanowić uzupełniające narzędzie polityki pieniężnej. Zaletą jest natomiast to, że oddziałuje na płynność bez natychmiastowego wpływu na stopy % możliwa jest więc przynajmniej przez jakiś czas realizacja przez BC kilku celów jednocześnie.

38. Celem polityki pieniężnej może być także stabilizowanie kursu walutowego w kraju w których udział handlu zagranicznego w PKB jest bardzo duży. Orientowanie się w polityce monetarnej na kurs walutowy oznacza, że uwzględnia się jego duży wpływ na cenę towarów importowanych i eksportowanych oraz pośredni na ceny krajowe. W systemie kursów stałych prowadzona przez BC polityka kursu walutowego sprowadza się do dokonywania w pewnym momencie jednorazowej dewaluacji lub rewaluacji.

Z kolei w systemie kursów płynnych sprowadza się do wywołania albo przeciwdziałania deprecjacji lab aprecjacji waluty krajowej może ona również służyć podtrzymywaniu za pomocą określonych zbiegów poziomów kursów walutowych. Strategia kontroli kursu walutowego w systemie kursów stałych zakłada, cel irywacyjny można osiągnąć za pomocą stabilizacji kursu waluty krajowej do innej waluty lub koszyka walut. Ograniczenie wahań kursów stabilizuje ceny krajowe towarów importowanych, które w zależności od stopnia otwarcia gospodarki mają mniejszy lub większy wpływ na kształtowanie ogólnego poziomu cen w danym kraju. W długim okresie może być tu jednak konieczna dewaluacja lub rewaluacja. Dewaluacja powoduje spadek cen towarów eksportowanych i wzrost cen towarów importowanych, a w konsekwencji wzrost eksportu i spadek importu. Rewaluacja powoduje wzrost cen towarów eksportowanych i spadek eksportu oraz spadek cen towarów importowanych i wzrost importu przeprowadza się ją rzadko dla osłabnięcia tendencji inflacyjnych w gospodarce. Kurs walutowy określa w sposób pośredni charakter polityki pieniężnej. Spadek kursu płynnego wskazuje na fakt że polityka pieniężna jest zbyt liberalna i nadmierny popyt wywołuje nadwyżkę importu i powoduje deprecjację waluty krajowej. Z kolei nadmiernie restrykcyjna polityka pieniężna powoduje nadwyżkę eksportu i aprecjację waluty krajowej.

39. Refinansowanie banków polega na udzieleniu kredytów przez BC pozostałym bankom które mogą w ten sposób upłynnic swoje aktywa. Za pomoca kredytów refinansowych BC na działalność banków operacyjnych przez określenie warunków kredytowych. NBP może udzielic bankom kredytu refinansowego w złotych w celu uzupełnienia ich zasobów pieniężnych.

Kredyt refinansowy może być udzielony:

- do określonej kwoty w rachunku kredytu

- pod zastaw papierów wartościowych-do wysokości rownej określonej czesci ich wartości nominalnej

- innej formie określonej przez zarząd NBP

Kredyt może być także udzielany bankowi do realizacji programu postepowania naprawczego. Jest to kredyt ułatwiający restrukturyzacje bankom mającym problemy z wypłacalnością. Jeśli sytuacja banku pogarsza się w stopniu zagrażającym terminowej spłacie lub bank nie przestrzega warunków umowy NBP może wypowiedziec umowe i zarzadac wcześniejszej spłaty kredytu.

40. Kredyt refinansowy- jako instrument polityki pieniężnej. Cechuje ograniczona skuteczność. Trudno jest za jego pomoca kontrolowac płynność sektora bankowego m.in. dlatego ze współczesne banki cechuje duza niezależność finansowa od BC. Zamiast refinansowac się w BC mogą się one refinansowac na rynku pieniężnym. Np. na rynku lokat międzybankowych. Oprócz tego jeśli dysponuja własnymi dużymi rezerwami pieniężnymi to nie zalezy im na refinansowaniu przez BC.

41. Polityka redyskonta:

Polega na określeniu przez BC stopy redyskonta stosowanej przy udzielaniu kredytu redyskontowego oraz zmianach dostępności tego kredytu. Zmiany stopy redyskonta powinny zapewnic kontrole płynności sektora bankowego. W rzeczywistości kontrola ta nie jest dostatecznie skuteczna ponieważ:

- BC nie może zmienic zbyt często stopy redyskonta dostosowując ja do koniunktury ponieważ powodowałoby to spadek nachylenia do nich.

-banki komercyjne cechuje czasem duża niezależność BC może zmienic stopę redyskonta ale nie może zmusic banków do zaciągania kredytu redyskontowego.w dodatku nawet korzystając z tego kredytu banki skalkulują jego koszt w koszty kredytów udzielanych klientom.

-ustalajac stopę redyskonta na określonym poziomie BC wpływa na rynkowe stopy %.Gdy nie są jasne motywy BC dochodzi do wahań różnicy miedzy stopami rynkowymi a stopą redyskonta.Wahania te prowadzą do dużej zmienności kredytów BC, podaży pieniądza.Stad BC stara się nie dopuścic do zbyt dużych różnic pomiedzy stopami aby jego działalnośc kredytowa nie wymknęła się spod kontroli.

-miedzynarodowe przepływy kapitału kredytowych osłabiają oddziaływanie stope redyskonta za płynnośc banków.

Stopa redyskonta nie jest więc dostatecznie skutecznym narzędziem kontroli podazy pieniądza.Pełni rolę psychologiczną, jest sygnałem intencji władz, stopa redyskonta powinna być nieco wyższa niż stopa która kształtuje się na rynku pieniężnym w celu popierania mniejszych podmiotów które w swojej działalności posługują się wekslem.

42.Weksle sa bezzwrotnym zobowiązaniem do zapłaty określonej kwoty w określonym czasie i miejscu.Rodzaje weksli:

-finansowy-uzywaby jako zabezpiecznie uzywanej pożyczki

-Towarowy-wystawiony na pokrycie zobowiązania za nabyty towar

-Własny-wystawiony przez dłużnika jako zobowiązanie do zapłaty

-Obcy-wystawiany przez wierzyciela (trasata) który poleca swojemu dłużnikowi dokonywanie zapałty na rzecz wskazanej osoby.Moze on być zaakceptowany przez trasata co powoduje potwierdzenie zobowiązania i powstanie zobowiązania do zapłaty.

Elementy ustawowe weksla wlasnego i trasowanego:

-nazwa weksla w dokumencie, w języku jakim jest wystawiony

-bezwarunkowe przyrzecznie (trasowany)lub polecenie zapłaty oznaczonej sumy pieniężnej

-nazwisko lub nazwa osoby która ma dokonać zapłaty czyli trasata

-oznaczenie terminu płatności

*weksel płaty na okazaniem

*płatny w pewnym czasie po okazaniu

*płatny w pewnym czasie za okazaniem

*płatny w oznaczonym czasie

-oznaczenie miejsca płatności

-nazwisko lub nazwa osoby na rzecz której zapłata ma być dokonana

-oznaczenie daty i miejsca wystawienia

-podpis wystawcy (trasanta)na wekslu trasowanym

Weksel będzie nie ważny jeśli:

-nie wymieniono remitenta

-podano remitenta jako trasanta

42. Operacje otwartego rynku - jedno z narzędzi banku centralnego służących kontrolowaniu podaży pieniądza. Polega na sprzedaży lub zakupie papierów wartościowych, przeważnie państwowych, na otwartym rynku. Jest to najczęściej stosowane, elastyczne oraz skuteczne narzędzie polityki pieniężnej.

Operacje otwartego rynku prowadzone są z bankami komercyjnymi z inicjatywy banku centralnego. Polegają one na zakupie lub sprzedaży papierów wartościowych, dewiz oraz bonów pieniężnych emitowanych na własny rachunek przez bank centralny. Ich sprzedawanie i kupowanie umożliwia bankowi centralnemu wpływać na:

• płynność i zdolności emisyjne banków komercyjnych

• wysokość stóp procentowych

• efektywność funkcjonowania rynku pieniężnego

Operacje otwartego rynku są skutecznym instrumentem wykorzystywanym do regulowania podaży pieniądza. Charakteryzują się one elastycznością oraz łagodnym i płynnym oddziaływaniem na gospodarkę. Nie można ich jednak wykorzystywać do realizowania dwóch podstawowych celów polityki pieniężnej jednocześnie: do utrzymywania rynkowych stóp procentowych na ustabilizowanym poziomie i do dostosowania podaży pieniądza do potrzeb gospodarczych kraju. Realizacja jednego z nich odbywa się kosztem niemożności zrealizowania drugiego.

Ze względu na cel podejmowania przez bank centralny działań ingerujących w stan płynności sektora bankowego wyróżnia się 3 typy operacji otwartego rynku:

-podstawowe polegaja na emisji papierów wartościowych, bonów pieniężnych NBP lub przeprowadzenia operacji repo

-dostrajającepolegaja na emisji bonów pieniężnych, przedterminowym wykupie bonów pieniężnych NBP, przeprowadzenie operacji repo,revers

-strukturalneEmitowanie NBP, przedterminowym wykupie bonów pieniężnych NBP,zakupie i sprzedaży papierów wartościowych na rynku wtórnym

Podstawowe operacje otwartego rynku obejmują transakcje realizowane w celu osiągnięcia założeń polityki pieniężnej. Odbywają się one regularnie, a przy ich przeprowadzaniu wykorzystuje się krótkoterminowe papiery wartościowe, których rentowność wyznacza stopa referencyjna.

Operacje dostrajające podejmowane są przez bank centralny w przypadku pojawienia się nieoczekiwanych zakłóceń w płynności sektora bankowego i niepożądanych z punktu widzenia polityki pieniężnej zmian wysokości rynkowych stóp procentowych.

Operacje strukturalne służą wywoływaniu długoterminowych zmian w stanie płynności sektora bankowego.

Ze względu na charakter transakcji dokonywanych w ramach operacji otwartego rynku, można podzielić je na:

-bezwarunkowe, charakteryzujące się większą prostotą i wykorzystywane do regulowania płynności w okresach dłuższych

-warunkowe, za pomocą których bank centralny może wpływać na stan płynności systemu bankowego w przedziałach czasowych wyznaczonych przez okres, na jaki została zawarta transakcja.

Operacje otwartego rynku dzielimy na warunkowe i bezwarunkowe. Operacje bezwarunkowe to po prostu kupno lub sprzedaż przez bank centralny papierów wartościowych. Jeśli bank centralny skupuje papiery wartościowe, dostarcza jednocześnie na rynek gotówkę. Jeśli natomiast bank centralny ocenia, że na rynku jest zbyt dużo gotówki, może sprzedawać papiery wartościowe, absorbując (pochłaniając) w ten sposób nadmiar pieniędzy z rynku.

Nieco bardziej skomplikowane, ale i częściej stosowane, są operacje warunkowe. Jeśli w ramach operacji warunkowej bank centralny kupuje papiery wartościowe (tzw. repo), zobowiązuje jednocześnie sprzedawcę - bank komercyjny - do odkupienia tych samych papierów wartościowych, w określonym terminie i po określonej cenie. Podobnie wygląda transakcja warunkowej sprzedaży papierów wartościowych przez bank centralny (tzw. reverse repo) - bank centralny zobowiązuje tu kupującego (bank komercyjny) do odsprzedaży tych samych walorów w określonym terminie i po określonej cenie.

Operacje podstawowe przeprowadzane raz w tygodniu z terminem zapadalności wyznaczonym 7 dni. W uzasadnionych przypadkach mogą być przeprowadzone z inna częstotliwością lub innym terminem zapadalność operacji odstrajających i strukturalnych zalezy od występującej sytuacji płynnosiowej w sektorze bankowym. Rentowność operacji podstawowych jest równa obowiązującej stopie referencyjnej ustalonej przez RPP. Rentowność operacji dostarczających i strukturalnych jest wyznaczona na przetargach lub okreslona w umowie pomiedzy NBP a bankami i może być inna od stopy referencyjnej.

43. Bony pieniężne NBP Instrumentami charakterystycznymi dla polskiego rynku pieniężnego są bony pieniężne, których emitentem jest NBP. Swą konstrukcją i ekonomicznym charakterem bardzo przypominają bony skarbowe. Pojawiły się one na rynku w drugiej połowie 1990 roku i do dziś wykorzystywane są przez NBP jako jeden z instrumentów służących do realizacji założeń polityki pieniężnej.

Celem emisji bonów pieniężnych przez NBP jest przede wszystkim:

-regulowanie płynności sektora bankowego,

-kształtowanie stóp procentowych na rynku pieniądza.

Bank centralny poprzez sprzedaż lub zakup bonów może zmniejszać lub zwiększać płynność sektora bankowego i wpływać tym samym na poziom ryn­kowych stóp procentowych. Pojawienie się w 1990 roku bonów pieniężnych było pierwszą formą dokonania przez NBP operacji otwartego rynku, za pomocą których może oddziaływać na wielkość zasobów pieniężnych znajdujących się w sektorze bankowym, a tym samym na całą gospodarkę.

Bony pieniężne Narodowego Banku Polskiego to krótkoterminowe papiery wartościowe na okaziciela emitowane na od l do 7, 14, 28, 91, 182, 273 i 364 dni, sprzedawane na rynku pierwotnym z dyskontem. Emitentem bonów pieniężnych jest Narodowy Bank Polski. Pojawiły się one na rynku w drugiej połowie 1990 roku i do dziś wykorzystywane są przez NBP jako jeden z instrumentów służących do realizacji założeń polityki pieniężnej.

Głównym celem emisji bonów pieniężnych przez NBP jest przede wszystkim: regulowanie płynności sektora bankowego oraz kształtowanie stóp procentowych na rynku pieniądza. Bank centralny poprzez sprzedaż lub zakup bonów może zmniejszać lub zwiększać płynność sektora bankowego i wpływać tym samym na poziom ryn­kowych stóp procentowych.

Bony pieniężne nabywają głównie banki komercyjne i inne instytucje finansowe dysponujące częściowo rezerwami środków pieniężnych w celu dokonania dochodowych lokat na stosunkowo krótki termin. Sprzedaż bonów odbywa się na organizowanych co pewien czas przetargach. Początkowo przetargi odbywały się re­gularnie co tydzień, jednak ze względu na cel emisji aktualnie organizowane są one w zależności od potrzeb i oceny sytuacji na rynku pie­niężnym.

Bony pieniężne mogą nabyć osoby które dysponują kwotą 10 000 zł. Nabywca bonu może go przetrzymać do dnia wykupu albo odsprzedać innemu inwestorowi na rynku wtórnym. Stanowią więc bardzo płynny instrument rynku międzybankowego. Zakup bonów odbywa się poprzez dealerów. Status dealera rynku pieniężnego uzyskują te banki, które spełniają w ramach indeksu aktywności dealerskiej (IAD) pewne warunki i posiadają po pierwsze odpowiedni udział w ogólnych obrotach na rynku wtórnym bonów pie­niężnych i skarbowych, po drugie odpowiedni udział portfela bonów skarbowych klientów niebankowych danego banku w ogólnej wielkości portfela podmiotów tej kategorii, oraz po trzecie poprawne relacje z bankiem centralnym. </div> Na rynku pierwotnym bony pieniężne mogą być nabywane przez:

• banki krajowe i oddziały banków zagranicznych działające w Polsce, po­siadające rachunki bieżące w Departamencie Rachunków Banków NBP i będące na podstawie umowy z NBP dealerami rynku pieniężnego,

• Bankowy Fundusz Gwarancyjny.

Na rynku wtórnym bony pieniężne mogą być nabywane przez:

• pozostałe banki krajowe i oddziały banków zagranicznych działające w Polsce.

W 1996 roku dokonano ich dematerializacji i po­wołano Rejestr Bonów Pieniężnych NBP, gdzie prowadzone są konta de­pozytowe bonów oraz ich rejestracja. Zdematerializowana forma emisji i obrotu bonami pieniężnymi NBP miała na celu: 1)znaczne przyśpieszenie wszystkich operacji dokonywanych na bonach, 2)zwiększenie ich płynności, 3)podniesienie stopnia bezpieczeństwa obrotu tymi papierami.

44. Obligacja - papier dłużny emitowany przez pożyczkobiorcę na określony czas i na określonych warunkach, stanowi dowód wierzytelności. Emitent obligacji stwierdza, że jest dłużnikiem właściciela obligacji (obligatariusz) i zobowiązuje się spełnić w określonym czasie ustalone świadczenia, które mogą mieć charakter pieniężny lub niepieniężny.

Obligacja daje posiadaczowi prawo do stałego, z góry określonego dochodu, w umówionym terminach.

Obligacje, podobnie jak akcje w zdecydowanej większości są to papiery na okaziciela, nie mające żadnych ograniczeń co do ich dalszej odsprzedaży. Zdarzają się także obligacje imienne, które mogą zawierać pewne ograniczenia co do zbywalności lub ich zbycie może być zakazane.

obligacja - jest papierem wartościowym emitowanym w serii, w którym emitent stwierdza, że jest dłużnikiem właściciela obligacji i zobowiązuje się wobec niego do spełnienia określonego świadczenia

Podstawowe cechy obligacji:

*termin wykupu (maturity) obligacji, inaczej termin zapadalności. Jest to okres od daty emisji do momentu wykupu obligacji przez emitenta. Wyróżniamy pierwotny i rzeczywisty okres zapadalności. Pierwotny okres zapadalności to czas pomiędzy emisją, a momentem wykupu (zawsze jest stały), tymczasem rzeczywisty okres zmniejsza się z upływem każdego roku.

Przykład: obligacja wyemitowana 1.01.2005, z terminem wykupu 31.XII.2008. Pierwotny okres zapadalności 3 lata. Natomiast po upływie każdego roku rzeczywisty okres zapadalności skraca się o rok.

* wartość nominalna (FV - face value) - zazwyczaj okrągła suma (100zł, 1000zł) przypisana każdej obligacji z danej emisji, którą emitent zobowiązuje się wypłacić obligatariuszowi. Jest ona stała w całym okresie do wykupu obligacji.

*kupon (odsetki) - naliczane są zawsze od wartości nominalnej, płacone w ustalonym terminie, nie występują jedynie przy obligacjach zerokuponowych.

Jako papiery wartościowe obligacje mogą być przenoszone przez ich nabywców na inne podmioty. Przeniesienie tych praw jest równoznaczne z przeniesieniem własności dokumentu.

Nominalna wartość obligacji to wielkość długu zaciągniętego przez emitenta, przypadająca na każdą obligację danej emisji. Wartość ta jest stała aż do dnia wykupu waloru. Po tym terminie następuje spłata długu według tej wartości.

Poza wartością nominalną i ceną emisyjną obligacje posiadają cenę rynkową, kształtowaną przez podaż i popyt. Termin zapadalności obligacji oznacza okres od daty jej emisji do dnia, w którym powinien nastąpić jej wykup według wartości nominalnej. Wyróżnia pojęcia pierwotnego i rzeczywistego okresu zapadalności. obligacje mogą zawierać klauzulę przedterminowego wykupu, pozwalającą przedsiębiorstwu wykupić walory przed upływem pierwotnego okresu zapadalności.

Emisja obligacji może być zabezpieczona lub pozbawiona zabezpieczeń. Obecnie na rynkach kapitałowych przeważają te drugie. Wynika to z faktu, iż w większości przypadków walory sa emitowane przez podmioty mające ugruntowaną pozycję na rynku. Emisja takich obligacji jest z reguły tańszą od emisji papierów zabezpieczonych, z którymi wiążą się koszty zabezpieczeń i wyceny majątku.

Funkcje obligacji:
Przez funkcję obligacji rozumieć należy zadania jakie spełniają te papiery wartościowe:

-funkcja pożyczkowa - emitent uzyskuje kapitał, którym może rozporządzać

-funkcja lokalizacyjna - obligatoriusz inwestuje swoje wolne środki finansowe nabywając obligacje

-funkcje uniwersalne obligacji

*funkcja płatnicza - możliwość regulowania zobowiązań w drodze przeniesienia obligacji przez aktualnego jej właściciela na jego wierzyciela, przez co obligacja zastępuje środki płatnicze

*funkcja obiegowa - możliwość przenoszenia obligacji przez jej właściciela na inny podmiot

*funkcja gwarancyjna - określony stopień pewności, że zobowiązania emitenta wynikające z obligacji zostaną zrealizowane.

Wycena obligacji:

Wycena obligacji to proces polegający na ustalaniu jej wartości, która w porównaniu z aktualną ceną waloru na rynku, pozwala inwestorowi podjąć decyzję, czy przy wymaganej przez niego stopie zwrotu warto ją zakupić.

Rodzaje obligacji:

-ze względu na miejsce emisji

*krajowe - emitowane w kraju emitenta, nominowane w walucie krajowej i przeznaczone głównie dla krajowych nabywców

*zagraniczne - emitowane poza granicami państwa emitenta, wystawione w walucie obcej i przeznaczone dla wszystkich nabywców zagranicznych.

-z punktu widzenia emitenta

*skarbowe - emitowane przez rząd (w celu sfinansowania deficytu budżetowego)

-papiery bez ryzyka

-nie mogą być wezwane do wykupu przed terminem pierwotnym

-obligacje skarbowe: hurtowe, detaliczne

*komunalne - emitowane przez władze lokalne lub przez przedsiębiorstwa działające w sektorze publicznym (szpitale, szkoły wyższe)

-traktuje się je także jako papiery wartościowe bez ryzyka

-zazwyczaj są to papiery długookresowe

-istnieje możliwość wcześniejszego wykupu przez emitenta

-inwestor może otrzymać określone ulgi w podatkach

*przedsiębiorstw

-emitowane w celu sfinansowania inwestycji

-zazwyczaj obligacje są tańszym źródłem pozyskania kapitału aniżeli kredyt bankowy

-zróżnicowany stopień ryzyka

-ze względu na sposób obliczania odsetek:

*stałym oprocentowaniu

*zmiennym oprocentowaniu

*FRN (floating rate notes) - oprocentowanie zmienia się częściej niż raz do roku, zależy od stopy procentowej krótkookresowych instrumentów finansowych np.: bonów skarbowych

*ARN (adjustable rate notes) - oprocentowanie zmienia się najwyżej raz do roku i zależy od stopy dochodu długoterminowych instrumentów finansowych np. obligacji o stałym oprocentowaniu

*indeksowane - (odsetki są powiększane o procent wynikający ze zmiany poziomu

inflacji)

*zerokuponowe - sprzedawane z dyskontem, czyli po cenie niższej od ceny nominalnej

-z punktu widzenia sposobu zabezpieczenia obligacji

*zabezpieczone pierwszą hipoteką - zabezpieczający majątek jest wpisywany na pierwszym miejscu w księdze wieczystej

*zabezpieczone drugą hipoteką lub generalną hipoteką - zabezpieczający majątek jest wpisywany na drugim miejscu do księgi wieczystej lub nie jest wcale wpisywany

*zabezpieczone innymi papierami wartościowymi posiadanymi przez emitenta

*podporządkowane - spłata zobowiązania wynikającego z wyemitowanych obligacji następuje dopiero po uregulowaniu zobowiązań wobec posiadaczy innych obligacji

-ze względu na prawa lub przywileje przysługujące jej posiadaczom

*zwykłe

*zamienne - ich nabywca otrzymuje prawo do zamiany tych obligacji na akcje firmy, która je wyemitowała na określonych warunkach tzn. musi być określona relacja w jakiej obligacje ** są zamieniane na akcje, okres w którym można dokonać zamiany, oprocentowanie obligacji zamiennych jest niższe niż obligacji zwykłych

*z prawami poboru - umożliwiają jej posiadaczowi zakup akcji emitenta po określonej cenie, w określonym czasie

-ze względu na czas

*krótkoterminowe - termin wykupu do 3 lat

*średnioterminowe - termin wykupu od 3 do 10 lat

*długoterminowe - termin wykupu powyżej 10 lat

-inne rodzaje obligacji:

*śmieciowe - emitent nie dysponuje aktywami pokrywającymi zaciągany dług, obligacje o bardzo dużym ryzyku, ale też bardzo wysoko oprocentowane

Kredyt lombardowy - jest udzielany jednostkom gospodarczym pod zastaw ruchomości, w tym głównie papierów wartościowych, towarów, metali szlachetnych. Kredyt lombardowy banku centralnego - kredyt pod zastaw papierów wartościowych, udzielany bankom komercyjnym przez bank centralny. Kredyt lombardowy banku komercyjnego - udzielany osobom fizycznym lub prawnym. Na czas trwania umowy kredytowej bank przejmuje zastawioną ruchomość, a w przypadku niewywiązania się klienta ze spłaty nabywa możliwość sprzedaży zastawu.

Charakterystyczną cechą tego kredytu jest posiadanie przez bank przedmiotu zastawu. Dlatego najczęściej jest on udzielany pod zastaw papierów wartościowych, których faktyczne przechowywanie nie nastręcza bankom trudności. Mimo, że banki przeważnie nie dysponują magazynami do przechowywania zastawionych towarów, mogą one udzielać kredytu lombardowego pod ich zastaw reprezentowany warrantem, będącym szczególnym dowodem składowym. W wielu centrach handlowych, gdzie gromadzą się znacznie zapasy towarowe (zwłaszcza w miastach portowych) istnieją specjalne magazyny świadczące usługi w postaci przechowywania towarów. Niektóre z nich są upoważnione do wydawania tzw. warrantów, stwierdzających fakt składowania określonych towarów i umożliwiających przeniesienie własności tych towarów w drodze indosowania warrantu. Warrant może być przedmiotem zastawu. Bank przyjmujący w tej formie zastaw towarowy musi się liczyć z ryzykiem związanym z towarem, np. w postaci spadku ceny towaru, obniżenia jego jakości itp. Dlatego kwota udzielanego kredytu lombardowego jest z reguły niższa od wartości zastawu. W Polsce kredyt lombardowy nie odgrywał większej roli.

Kredyt techniczny- podobny do lombardowego kredyt w ciagu jednego dnia dostępny w euro oraz złotówkach. Udzielany pod zabezpieczenie papierów wartościowych poprzez przewłaszczenie. Nastepuje przewaznie własność do czasu spłaty. Rózni się pap. Wartościowymi, bonami skarbowymi obligacje NBP.Musi być spłacony tego dnia i wykorzystany jeżeli jest on tak wystawiony jest on nieoprocentowany.

---