Główne źródła zanieczyszczenia atmosfery: - Zakłady energetyczne, elektrociepłownie 27% ogólnej światowej emisji, - Hutnictwo żelaza i metali kolorowych 34,8% - Transport samochodowy 13,3 - Przemysł materiałów budowlanych 8,1% - Przemysł chemiczny 1,3 - Górnictwo, przemysł węglowy, przerób ropy naftowej 15,5 Główne zagrożenia wskazane przez rade europy (XX-XXI) Cele milenijnego rozwoju: 1.Wyeliminowanie skrajnej nędzy i głodu 2.Zapewnienie podstawowego wykształcenia 3.Równość płci 4.Zmniejszenie śmiertelności dzieci 5.Zahamowanie rozwoju śmiertelnych chorób: AIDS, malaria, gruźlica 6.Podejście proekologiczne 7. Stworzenie partnerstwa we wszystkich krajach na rzecz zrównoważonego rozwoju Współczesne zagrożenia dla zrównoważ. rozwoju: - Emisja gazów (efekt cieplarniany, kwaśne deszcze, niszy się warstwa ozonowa) - Zagrożenia zdrowia publicznego (nowe odmiany chorób odpornych na antybiotyk ) ptasia, świńska grypa - Zagrożenia dla bezpieczeństwa żywności - Skutki działania związków chloro organicznych - Metale śmierci - Bieda i wykluczenie społeczne - Starzejące się społeczeństwo (Niemiec, Francji, Holandii) - Deficyt siły roboczej Geneza zrównoważ. rozwoju: - Człowiek zaspokaja swoje potrzeby, korzysta z 3 rodzajów kapitałów ekonomiczneg, społeczne, przyrodnicz) - Istotne jest, aby 1 kapitał nie był poszerzany kosztem 2 pozostałych - Niezbędna jest tu równowaga (lokalna, regionalna, globalna) - Ta równowaga ma zapewnić zrównoważony rozwój i trwały w wolno konkurencyjnej gospodarce, ten problem jest nie doceniany - Gospodarka centralnie kierowana - Rozwój 3 rodzajami kapitału: ekonomicznego, ludzkiego i przyrodniczego - Proporcje pomiędzy tymi 3 kapitałami są możliwe poprzez: gospodarowanie podporządkowane jakości życia Ekorozwój - przebieg nieuchronnego i pożądanego rozwoju gospodarczego który nie naruszałby w sposób nieodwracalny środowiska życia człowieka, nie doprowadzał do degradacji biosfery, który godziłby prawa ekonomii, kultury i przyrody. Społeczeństwo uznaje idee ekorozwoju, rozumie ich nadrzędność wymogów ekologicznych nie należy ich zakłócać przez wzrost cywilizacji, rozwój kulturalny, gospodarczy, zdolne do samosterowania swoim rozwojem w celu utrzymania homeostazy i symbiozy z przyrodą społeczeństwa; oszczędza produkcję, wykorzystuje odpady, dba o zdrowie i potrzeby przyszłych pokoleń. Ekorozwój w latach 70 rozumiano jako wzrost gospodarczy. Główne cechy koncepcji ekorozw: 1.Kompleksowe i systemowe ujmowanie zjawisk ekonomicz, społecznych, ekologicznych 2.Uwzględnianie współzależności pomiędzy różnorodnymi sposobami użytkowania środowiska a stanem ekosystemu 3.Wybór priorytetów rozwojowych z zastosowaniem kryteriów ekonomicznyc, ekologicznych i społecznych z uwzględnieniem bilansu strat i zysków 4.Traktowanie środowiska przyrodniczego jako jednolitej ograniczonej całości podlegającej stałym ewolucyjnym procesom, stan dynamiczny, nie statyczny Ekorozwój jest: 1.trwały jeśli nie zmniejsza się żaden element składowy społecznych, ekonomicznych związanych z rozwojem. 2.Trwały rozwój oznacza maksymalnie w długim okresie korzyści netto z rozwoju ekonomicznego, przy jednoczesnym zachowaniu użyteczności i jakości zasobów naturalnych 3.Trwałość zachowana jest tylko wtedy, gdy konsumpcja materialnych dóbr i usług będzie jednocześnie ograniczona do poziomu, który jest akceptowany z ekologicznego punktu widzenia, zachowania właściwej jakości środowiska dla przyszłych pokoleń i dostępne dla współczesn społeczeństw Pojecie zrównoważonego r. według Bruntlanda - rozwój zrównoważony to stabilny, uwzględniający takie procesy zmian, których eksploatacja zasobów inwestuje kierunki postępu technicznego wraz ze zmianami instytucjonalnymi pozostają ze sobą w relacjach niekontrowersyjnej i harmonijnej dającej możliwość zaspokojenia potrzeb bieżących , nie zmniejszając szans przyszłym pokoleniom. Zasady, - trzeba przestrzega, wdrażając koncepcje z.r.: 1.Zahamowanie przyrostu ludności 7mld ludzi; Chińczycy, Hindusi 40% całej populacji 2.Trwałe zaopatrzenie ludzi w żywność; 3.Zatrzymanie degradacji naturalnych ekosystemów i różnorodności gatunkowej 4. Ograniczenie zużycia energii nieodwracalnej; za to siła wiatru, energia słoneczna, fale morskie, biomasa 5. Zwiększenie produkcji przemysłowej przy wykorzystaniu proekologicznych technologii (czystych technologii) 6.Zahamowanie dalszego wzrostu wielkich aglomeracji 7.Przejście od naprawczej do prewencyjnej polityki ekologicznej 8. Międzynarodowa współpraca w rozwiązywaniu problemó ekologicznych Zrównoważony i trwały rozwój 3 główne nurty: ekologiczn, ekonomi, cywilizacyjn Kazimierz Dubiel – zrównoważony, to taki sposób gospodarowania, w którym eksploatacja zasobów naturalnych, nie prowadzi do degradacji użytkowych terenów, a równocześnie pozwala na zaspokojenie obecnych i przyszłych potrzeb społeczeństwa Franciszek Piontek - traktuje zrównoważony i trwały rozwój jako zapewnienie trwałej poprawy jakości życia współczesnych i przyszłych pokoleń co wiąże się z trwałym lub integralnym powiązaniem ekologii z poprawą jakości życia i środowiska życia człowieka. Wynika, że wszelkie strategie, plany rozwoju społeczno-gospodarczego powinny być ze sobą zintegrowane, wzajemnie powiązane, celami, zadaniami, instrumentami wdrażania. Polityka ekologiczna państwa wprowadza politykę: dobrych praktyk gospodarczych, we wszystkich dziedzinach, aby uzyskać korzyści ekologiczne, warunek dobrego gospodarowania, korzyści ekonomiczne i ekologiczne Założenia-zasady zrównoważonego rozwoju – osiągniecie następujących celów: 1.Cele ekologiczne, których realizacja ma na celu eliminowanie degradacji środowiska i eliminowanie jego zagrożeń 2.Cele ekonomiczne (zaspokojenie podstawowych potrzeb materialnych człowieka) za pomocą technik i technologii sprzyjających środowisku i przyrodzie 3.Cele społeczne i humanitarne - likwidacja nędzy i głodu, ochrony zdrowia, życia, edukacji, zabezpieczenie społeczne Dekalog z.r. wg Tadeusza Borysa 1.Respektowanie ekorozwoju, nazywane także zasadą ekologizacji gospodarczej, integralności systemu rozwoju gospodarczego, społecznego, ekologicznego 2.Integralność środowiska, istotą tej zasady jest myśleć globalnie, działać lokalnie 3.Ekonomizacji, inaczej efektywności ekonomicznej i ekologicznej ekorozwoju, cele osiągane najniższym kosztem społecznym 4.Prewencja, aktywnej polityki lub zasada likwidacji zanieczyszczeń u źródeł 5.Reagowanie na istniejące zagrożenia ekologiczne 6. Partnerstwo (współdziałanie) partycypacja społeczna, zasada udziału społeczeństwa w rozwiązywaniu problemów ekologiczn 7.Regionalizacja programowania zrównoważonego rozwoju, rozumiana jako postulat, dostosowania wymagań ochrony środowiska do regionalnych i lokalnych warunków 8.Zasada umożliwia regionalnej i lokalnej władzy wyboru narzędzi realizacji idei z.r 9.Praworządności, która w warunkach polskich oznacza konieczność takiej przebudowy systemu prawa ekologicznego, sposobu jego realizacji, aby każdy przepis był ściśle przestrzegany i możliwe było zastępowanie przepisów tak dobrze znanym społeczeństwu argumentacji, o wyższej konieczności czy interesie społecznym 10. Przestrzeganie międzynarodowej sprawiedliwości ekologicznej Agenda 21 jest to plan działań dla zrównoważonego rozwoju na wiek XXI, ten zbiór zawiera wytyczne dla opracowania regionalnych, narodowych, lokalnych strategii zrównoważonego rozwoju Agenda podzielona jest na 4 sekcje, każda dotyczy osobnych choć zintegrowanych ze sobą sfer rozwoju: 1.Sfery ekonomicznej i społecznej 2.Sfery zasobów naturalnych i ich racjonalnego wykorzystania i ochrony 3.Rola głównych grup społecznych, realizatorów rozwoju zrównoważonego 4.Strefa instrumentów realizacji zrównoważonego obejmującego łącznie 40 rozdziałów Każdy z poziomów realizacji z.r.: globalnego, regionalnego, narodowego, lokalnego posiada w Agendzie 21 inny rodzaj rekomendacji dostosowanych do problemów rozwoju charakterystyczny. dla tego poziomu. I i II szczyt na świecie nie doszło do istotnych przemian, w celu ukierunkowania działań, aby globalizacja przynosiła efekty dla najsłabszych krajów, dlatego 10 punktowy program planu działań na szczycie w Johannesburgu; 1.Uczynienie z globalizacji procesu służącego z.r., nierównomierny podział, kraje bogatsze korzystają, biedne nie za bardzo, równy dostęp do handlu towarami i usługami do krajów wysoko rozwiniętych 2.Wyeliminowanie ubóstwa i poprawienie warunków życia zarówno na terenach wiejskich i miejskich. Ogromna liczba ludzi zamieszkuje tereny zagrożone ekologicznie, przekazanie środków na zatrzymanie dewastacji środowiska, modernizację rolnictwa, analfabetyzm 40% w 15 krajach. 3.Ograniczenie nieracjonalnych wzorców produkcji i konsumpcji chodzi o podjęcie produkcji w oparciu o technologię sprzyjające środowisku, niepowodujące degradacji 4.Poprawa kondycji zdrowotnej, poprzez dostęp do zasobów słodkiej wody, ograniczenie epidemii AIDS, Niger 80% chorych 5.Zagwarantowanie dostępu do energii poprzez szersze wykorzystanie źródeł energii odnawialnej, racjonale rzucenie energii nieodnawialnej 6.Zarządzanie ekosystemami i bioróżnorodnością, a więc nie dopuszczanie do przełowienia, do nieracjonalnej gospodarki leśnej, nie zanieczyszczenia wód morskich 7.Poprawa zaopatrzenia w słodką wodę, sprawiedliwszy podział zasobów wodnych 8.Zapewnienie dopływu funduszy w ramach oficjalnej pomocy na rzecz rozwoju; Kofi Annan dla Afryki zlikwidowano zadłużenie najuboższych państw; Belgia, Holandia, Szwecja zdeklarowały się 1% na głodujących 9.Wspomaganie z.r. w Afryce, realizację szeroko zakrojonych programów budowy instytucji, systemów umożliwiającyc ograniczenia głodu, ubóstwa, ochronę środowiska 10.Wzmocnienie znaczenia międzynarodowego na rzecz rozwoju w celu zastąpienia aktualnych, fragmentacyjnych wysiłków, zastąpienia ich zintegrowanym globalnym podejściem. Wspólnota Europejska Polityka polegająca na ukierunkowanej ingerencji, osiąganiu ochrony i utrzymaniu równowagi. Państwa muszą współpracować z Komisją Europejską. System ten opiera się na symbiozie państw i dobrym rynku. Należy zapewnić równowagę środowiska i zapewnić cele ochrony. Jakość środowiska to dobro publiczne. Kryterium rozpatrywania zrównoważon i trwałego rozwoju. Na konferencji przedstawiciele państw członkowskich Szczytu VI założono Traktat Rzymski 25.03.1957. Z dniem 01.01.1958 wszedł w życie. W Paryżu 19-20.10.1972 uchwalono deklarację, w której wezwano organy Wspólnoty Europejskiej do ustalenia I Programu działania w zakresie ochrony środowiska. Kilka dni później na Konferencji Ministra w Bonn 31.10.1972. określono podstawowe zasady przyszłej polityki ekologicznej ochrony środowiska. Zasady: -Prewencji -Wskazujące na wzajemne relacje ochrony środowiska a rozwojem gospodarczy. Podstawowym problemem, który pojawił się na progu tworzenia polityki ochrony środowiska był zakres kompetencji Wspólnoty Europejskiej w tym obszarze. Traktat Rzymski nie stwarzał bezpośrednich możliwości podejmowania tworzenia działań w ochronie środowiska. Istniała polityczna wola, aby przezwyciężyć ograniczenia formalno-prawne. Dążeniem do budowy podstaw prawnych w dziedzinie ochrony środowiska stał się dopiero Jednolity Akt Europejski podpisany w 1986. Ten akt wprowadził do Traktatu Rzymskiego nowy tytuł „Środowisko naturalne” i określił podstawowe cele w tej dziedzinie. 2 podstawowe cele: I- zachowanie, ochronę i poprawę jakości środowiska zdrowia ludzkiego II- racjonalne wykorzystanie zasobów naturalnych Przepisy artykułu 130 Traktatu Rzymskiego uregulowały nie tylko cele, ale i zasady polityki ekologicznej oraz podział kompetencji między państwami członkowskimi o Wspólnotę Europejską. Traktat z Maastricht, który odbył się 9-10.12.1992. Na jego mocy powołano z Wspólnoty Europejskiej UE. 1.11.1993 wchodzi w życie, funkcjonuje UE. Traktat z Maastricht potwierdza ustalenia Jednolitego Aktu Europejskiego 1986. Cele i zasady polityki ekologicznej: 1.Celami polityki ekologicznej są zachowanie i poprawa jakości środowiska naturalnego 2.Obrona zdrowia człowieka 3.Rozważne i racjonalne wykorzystanie zasobów naturalnych 4.Wspieranie działań na poziomie międzynarodowym 6programów polityki ekologicznej, 7 w trakcie działania. 1..Program 1973-1975: miał zasadnicze znaczenie dla polityki ekologicznej, obejmuje następujące obszary badawcze: 1) identyfikacja substancji zanieczyszczających (jakie to: ołów, siarka i jej związki, tlenki węgla) 2) określenie konieczności wprowadzenia standardów, które miały dotyczyć jakości środowiska (produktów, procesów) 3) poprawę jakości środowiska, przeciwdziałanie wyczerpaniu się zasobów naturalnych, ochronę środowiska pracy 2..Program 1976-1981: zwrócono w nim uwagę na następujące kierunki: 1)redukcja zanieczyszczeń 2) racjonalne wykorzystanie środowiska i jego zasobów 3)poprawa jakości środowiska; po raz pierwszy wysunięto postulat o ochronie wód morskich 4)ochrona przed hałasem o czym zdecydowały względy ekonomiczne 5)ochrona fauny i flory 3..Program 1982-1986: rożni się od poprzednich, włączono problematykę ochrony środowiska do innych sfer Wspólnoty Europejskiej, przede wszystkim tworzenie bazy informacyjnej o stanie oddziaływania na środowisko (programy rolno-środowiskowe) 4..Program 1987-1992: koncentruje się na kontroli zanieczyszczeń, szczególnie zwrócono uwagę na źródła zanieczyszczeń i analizę procesów emisji, koncentracja na działaniach ograniczających zanieczyszczenia powietrza i wód, nową dziedziną stała się biotechnologia, zwrócono uwagę na odpady, podstawą stała się Dyrektywa Rady nr 75 15.07.1975 została znowelizowana 18.06.1991. W praktyce dotyczącej zarządzania odpadami państwa, powinny kierować się zasadą prewencji (zapobiegania powstawania odpadów) lub ich redukcji wykorzystując rozwój czystych technologii, poprzez recyrkulację i regenerację, wykorzystanie ich jako źródło energii odnawialnej. 5..Program 1993-2000: program w kierunku zrównoważonego rozwoju, w którym skoncentrowano się na: (1) długookresowe zarządzanie zasobami naturalnymi (gleba, woda, krajobraz) (2)zintegrowane podejście do zwalczania zanieczyszczeń i na działaniach zapobiegania powstawania odpadów (3)redukcji konsumpcji energii ze źródeł nieodnawialnych (4)poprawy zarządzania ruchem poprzez rozwijanie wydajnych i czystych rodzajów transportu (5)utrzymanie odpowiedniego pakietu wskaźników, mających wpływ na ulepszanie środowiska miejskiego (hałas, zanieczyszczenia ołowiem, smog) (6)poprawa zdrowia i bezpieczeństwa, chodzi o relację w zarządzania ryzykiem przemysłowym i ochronę przed promieniowaniem; zasadnicze znaczenie ma kształtowanie świadomości społecznej poprzez zbudowanie systemów edukacji i wprowadzenia do systemów oświaty programów związanych z ochroną środowiska. Narzędzia służące do realizacji: 1) Europejskie Prawo Ochrony Środowiska w postaci Dyrektyw, Rozporządzeń, Decyzji 2) instrumenty rynkowe (bodźce ekonomiczne, fiskalne) 3) instrumenty wspomagające gromadzenie, opracowanie danych statystycznych odnośnie środowiska, badania naukowe 4) mechanizmy wspomagania finansowego na rzecz poprawy stanu środowiska 5) ekonomiczne i fiskalne (opłaty i podatki, zgodnie z zasadą zanieczyszczający płaci), promowanie stosowania zachęt podatkowych, które miały kreować nowe modele konsumpcji, np. podatek od benzyn ołowiowych czy energii pozyskiwanej z węgla, instrumenty wspomagające rzetelne informacje statystyczne, edukacja, szkolenia zawodowe, zagadnienia wewnętrznego rynku - zmiana klimatu, zanieczyszczenia powietrza 6..Program najważniejszy 2001-2010, jest on jeszcze realizowany: „Środowisko 2010, nasza przyszłość, nasz wybór” skierowany na środowiskowy wymiar ochrony środowiska Główny cel: generalna poprawa jakości środowiska i stanu życia w UE Zadanie: pełne dostosowanie wymagań ochrony środowiska do innych polityk sektorowych wspólnoty, ma zapewnić, że w instrumentach przyjętych zostaną uwzględnione założenia gospodarczego i społecznego wymiaru zrównoważone i trwałego rozwoju Cel: stabilizacja gospodar, koncentracji atmosferycznej, gazów cieplarnianych, na poziomie których nie będzie prowadził do zmian w klimacie W programie określono obszary aktywności: -zmiany klimatyczne - redukcja emisji gazów, które wywołują efekt cieplarniany, jest to zadanie długo okresowe postanowione w Kioto -różnorodność biologiczna- 1. Zachowanie różnorodnoś biologicznej w przyrodzie, ze względu na dramatyczne wyginięcie wielu gatunków roślin i zwierząt. Instrumentem w tym zakresie jest NATURA 2000, określająca obszary chronione jest ich 12% całej powierzchni Wspólnoty Europejskiej -środowisko i zdrowie – celem była taka poprawa środowiska, ze zagrożenie ludzkiego zdrowia przez degradacje środowiska stanie się nie istotne, realizacja tego celu wymaga zidentyfikowania tych zagrożeń zdrowotnych i konsekwentne przestrzeganie tych norm. Aktualnie głównym zadaniem jest wprowadzenie systemu oceny i zarządzanie ryzykiem związanym z wprowadzeniem nowych środków chemicznych, głownie pestycydów. -odpady i zasoby naturalne - zarządzanie zasobami naturalnymi i odpadami, niekontrolowane zużycie zasobów i ogromny wzrost odpadów. Zadaniem jest spowolnienie tempa zużycia w stosunku do dynamiki rozwoju gospodarczego oraz redukcja ilości odpadów, nasilony recykling, działania prewencyjne i wdrażanie technologii przy zastosowaniu których są produkowane wyroby przyjazne środowisku. Urzeczywistnienie tych programów stanowiło dla Unii Europejskiej duże wyzwanie a sprostanie temu wyzwaniu jest uzależnione od strategicznego podejścia oddziaływujących na polityków obywateli za pomocą różnych instrumentów i zasad: przezorność, integrowalnoś konsekwen Program środowiskowy - 5 kierunków strategicznego działania Wspólnotowej Polityki Ekologicznej: 1.poprawa wdrążenia istniejącej legislacji wspólnotowej w zakresie ochrony środowiska 2.włączenie ochrony środowiska do innych działań polityki wspólnotowej 3.ścisła współpraca z przedsiębiorcami 4.włączenie społeczeństwa do procesów decydowania o sprawach ochrony środowiska 5.uwzględnienie ochrony środowiska w planowaniu i zagospodarowaniu terenów Europejska Strategia Zrównoważonego Rozwoju - najnowszy dokument strategiczny, „zrównoważona Europa dla lepszego świata”, przyjęta w 2001 roku przez komisje europejska. Składa się z 4 części: +1.zatytułowana jest w „kierunku zrównoważonej Europy” zawiera definicje zrównoważonego rozwoju i ogólne informacje +2.”Realizacja zrównoważonego rozwoju, osiąganie naszych ambicji” Sformułowano wytyczne w jaki sposób można osiągnąć zrównoważony rozwój, wiele zmian, wdrażania i tworzenia polityk (ok. 30) na poziomie UE. Akcent położony na zrównoważony rozwój, lepsza spójność , zawiera opis działań jakie należy podjąć w związku z rozwojem strategii zrównoważonego rozwoju w krajach UE i poza nią Działa Komisji Europejskiej 1.Umieszczenie zrównoważonego rozwoju w centrum jeszcze EWG (wspólna polityka rolna, transportowa) każdej polityki spójności 2.Proponowanie zrównoważonego rozwoju zarządzania we wspólnej polityce rolnej, rybołówstwie, promowanie ekosystemów morskich 3.Używanie bardziej przyjaznych środowisku rodzaju transportu (w ramach wspólne polityk transportowej), zmniejszen zatłoczenia zanieczyszczeń wynikających z transportu 4.Nakierowanie polityki na mniej rozwinięte regiony (te z problemami zmian strukturalnych). Kolejny etap - Działania w inwestycje w technologię i badania naukowe, promocje technologii przyjaznych dla środowis redukujące zanieczyszczenia, zmniejsza zagrożenia dla ludzkiego życia i bezpieczeństwa. Propagowanie odpowiednich wzorców zachowań, kształtowanie wzorców zachowań odpowiedzialnych za środowisko. +3. ”Ustalenie długoterminowych celów, identyfikacja priorytetów dla działań”, zawiera wytyczne do długoterminowyc celów i obszarów priorytetowych. Cele: 1.Ograniczenie zmian klimatycznych i użycia czystej energii (źródła odnawialne) 2.Zmniejszenie zagrożeń dla zdrowia człowieczeństwa (zdrowsza i bezpieczniejsza żywność); zapewnienie, ze chemikalia nie będą stanowić zagrożeń dla zdrowia człowieka i środowiska 3. Uporanie się z kwestiami chorób zakaźnych i odporności na antybiotyki 4.Bardziej odpowiedzialne zarządzanie zasobami naturalnymi, ochrona ekosystemów, zatrzymanie utraty bioróżnorodności, jednolity system rybołówstwa 5.Udoskonalenie systemu transportu i systemu zarządzania przestrzennego (od drogowego na rzecz kolejowego) +4.”Wdrażanie strategii i przegląd jej postępów”, zawiera wskaźniki które będą miarą postępu wdrażania strategii oraz metody pracy naczelnych organów UE
Efekt cieplarniany to zjawisko, polegające na zwiększaniu temperatury planety w wyniku zatrzymywania promieniowania cieplnego przez atmosferę, wywoływany jest za pomocą emisji różnych gazów cieplarnianych. Gazy cieplarniane są lotnymi substancjami chemicznymi występującymi w atmosferze można wyróżnić gazy naturalne, które przyroda sama wprowadza do powietrza, kształtując tym samym klimat na Ziemi i rozwój środowiska naturalnego, oraz gazy emitowane przez człowieka i zakłócające prawidłowy rozwój środowiska naturalnego, np. para wodna, dwutlenek węgla(CO2), metan(CH4), freony, ozon(O3), tlenki azotu(NO x). Konsekwencje: topnienie powłoki lodowej na biegunach, zmniejsza się powierzchnia lodowców, podniesienie się poziomu mórz, zwiększy się częstość występowania ekstremalnych zjawisk atmosferycznych, powiększy się obszar występowania głodu na świecie oraz zmniejszą się zasoby wody słodkiej, powiększenie się obszarów występowania chorób tropikalnych, zginą liczne gatunki roślin i zwierząt. Zapobieganie: ograniczenie spalania paliw kopalnianych, lepsze technologie oraz zmiana stylu życia, alternatywne źródła energii, technologie innowacyjne, zmniejszenie emisji innych gazów cieplarnianych poprzez: powstrzymując wylesianie, racjonalne wykorzystanie wytwarzanego metanu na wysypiskach śmieci, w rolnictwie stosować przyjazne dla środowiska metody upraw. Protokół z Kioto 1997 r. - w sprawie emisji gazów cieplarnianych. Wszedł w życie 16.02.05r. ratyfikowany przez 183 kraje. Pierwszym dokument uzupełniający Ramową Konwencję Narodów Zjednoczonych w Sprawie Zmian Klimatu (UNFCCC). Podst. zobowiązaniem jest redukcja średnio o 5% w stosunku do roku bazowego emisji 6 gazów cieplarnianych, tj.: CO2, metanu, podtlenku azotu, sześciofluorku siarki, fluorowęglowodorów, perfluorowęglowodorów. Mechanizmy protokołu JI mechanizm wspólnego wypełniania zobowiązań przez państwa rozwinięte i z gospodarką w okresie przejściowym CDM - mechanizm czystego rozwoju pozwalający dokonywać transakcji pomiędzy krajami zobowiązanymi do redukcji emisji gazów a krajami nie posiadającymi zobowiązań. Konferencja klimatyczna Durban/RPA 2011.11.28-12.11 Cel-ograniczenie emisji gazów cieplarnianych, aby zatrzymać wzrost średniej temperatury na świecie, oraz aby ta temperatura nie była wyższa o więcej niż 2 st. C powyżej średniej z okresu, przed rozwojem przemysłu. Co osiągnięto: zdefiniowano sposób dalszego postępowania, przyjęto deklarację o przedłużeniu protokołu z Kioto na drugi okres rozliczeniowy w 2012. W pakiecie przyjętych rozwiązań są też zapisy między innymi o sposobie funkcjonowania funduszu klimatycznego, o ochronie klimatu Ziemi, wspieranie inwestycji w ochronę środowiska w biednych krajach, rozwiązania wspierające adaptację do zmian klimatu, funkcjonowanie funduszu klimatycznego oraz szereg zapisów o ochronie klimatu Ziemi. Ma również powstać Zielony Fundusz Klimatyczny jako mechanizm wspierania działań, polityk i programów dotyczących ochrony lasów, adaptacji, a także rozwoju i transferu czystych technologii w krajach rozwijających się. Ocena potencjalnych skutków oddziaływania tych zmian na systemy ekologiczne i społeczno-ekonomiczne. Najpoważniejsze skutki w skali globalnej odczują kraje najbiedniejsze, w tym kraje Afryki, które są szczególnie zagrożone ze względu na małą zdolność adaptacyjną. W Polsce zmiany klimatu niosą szanse ale i zagrożenia. Projekcje dla Polski wskazują, że ekstremalne zjawiska pogodowe będą występowały częściej i staną się bardziej intensywne. Letnie opady mogą być gwałtowne i obfite, wywołując powodzie w górskich dopływach Wisły i Odry, a także transformację fali wezbraniowej w dół wielkich rzek. Rolnictwo w Polsce może odczuć pozytywne zmiany związane z wydłużeniem średniego okresu wegetacyjnego i poszerzeniem areału upraw niektórych roślin ciepłolubnych, jak kukurydza, słonecznik i soja, ale wzrost temperatury i niekorzystne zmiany sezonowe zasobów wodnych będą negatywnie wpływały na plony ziemniaka i pszenicy. Podsumowując Polska na pewno nie będzie wielkim przegranym w zmieniającym się klimacie. Powody zmian klimatycznych Atmosfera składa się z pary wodnej, dwutlenku węgla i innych naturalnych gazów, które przepuszczają światło słoneczne, ale absorbują ciepło, które jest wydzielane z Ziemi w kierunku przestrzeni kosmicznej. Ten naturalny proces, nazywany „efektem cieplarnianym", utrzymuje temperaturę na Ziemi na poziomie, który zapewnia funkcjonowanie na niej życia. Bez niego średnia temperatura na Ziemi wynosiłaby -18°C. Jednakże działania człowieka, takie jak spalanie paliw kopalnych oraz niszczenie lasów pod tereny uprawne, podnoszą poziom dwutlenku węgla i innych gazów zatrzymujących ciepło w atmosferze. Dodatkowa ilość tych gazów „cieplarnianych" wzmaga naturalny efekt cieplarniany, sprawiając, że Ziemia staje się cieplejsza, a klimat zmienia się. Rozwiązaniem dla efektu cieplarnianego 1. jest ograniczenie globalnego poziomu emisji gazów cieplarnianych CO2 - lepsze wykorzystanie zasobów naturalnych. 2. Paliwa kopalne - ropa, gaz oraz węgiel używane do produkcji energii elektrycznej, ogrzewania, chłodzenia oraz w transporcie - są głównymi źródłami emisji gazów cieplarnianych. Musimy spalać ich mniej i robić to w bardziej wydajny sposób.3. Jednocześnie ważne jest, aby zapobiegać przedostawaniu się dwutlenku węgla do atmosfery, na przykład poprzez „przechwytywanie" go tuż po jego wytworzeniu. 4. Zatrzymanie wycinki lasów, znikających lasów tropikalnych, które działają jako biotopy absorbujące dwutlenek węgla, ma także znaczenie dla walki ze zmianami klimatycznymi. Lasy pochłaniają dwutlenek węgla, kiedy rosną, lecz uwalniają go, jeśli są wycinane. Istnieją także inne gazy przyczyniające się do globalnego ocieplenia, takie jak metan pochodzenia rolniczego i wydzielany podczas utylizacji odpadów na wysypiskach śmieci, czy też emisje spowodowane nadmiernym stosowaniem nawozów. Jednakże stosowanie paliw kopalnych oraz wycinka lasów to główne źródła zachodzących zmian. Walka ze zmianami klimatycznymi wiązać się będzie prawdopodobnie ze znaczącymi zmianami w naszym stylu życia, ale nie oznacza to poświęcenia jego standardu. Przeciwdziałania Unii Europejskiej zmianom klimatycznym:1.od wielu lat UE stopniowo wzmacnia środki prowadzące do wzrostu wydajności energii, ograniczenia emisji przez fabryki i pojazdy oraz promowania oszczędzania energii. 2. Siódmy ramowy program na rzecz badań i rozwoju technologii jest najnowszym z serii programów badawczych UE, mających na celu podkreślenie znaczenia ochrony środowiska, czystej energii o niskiej zawartości dwutlenku węgla oraz problemu zmiany klimatu.3. UE jest już w trakcie realizacji programu, mającego na celu redukcję emisji o 8% do 2012 r. UE zobowiązała się do zrealizowania tego celu w ramach tzw. protokołu z Kioto do w sprawie zmian klimatycznych.4. UE kontynuuje stosowanie konkretnych środków zmierzających do osiągnięcia założeń dotyczących emisji, które uwzględniają poziom rozwoju gospodarczego i przemysłowego każdego z państw członkowskich.5. Większość z państw, które przystępowały do UE od roku 2004 wynegocjowały swoje indywidualne cele w ramach protokołu z Kioto, będąc jeszcze poza UE.6. gospodarka Unii Europejskiej rozwijała się bardzo prężnie w latach 1990-2006 to pomimo tego ogólny poziom emisji w 27 państwach członkowskich zmniejszył się o 10,8%. Zintegrowana polityka w zakresie emisji i zmian klimatycznych: 1. Przywódcy UE zatwierdzili politykę w marcu 2007 r. Fakt ten świadczy o wiodącej w skali globalnej roli Europy w walce ze zmianami klimatycznymi, a przy tym wytycza drogę UE dla działań mających na celu podniesienie jej bezpieczeństwa energetycznego oraz wzmocnienie konkurencyjności.2. Zintegrowana polityka w zakresie energii i zmian klimatycznych wskazuje na początek nowej rewolucji przemysłowej, prowadzącej do zmiany sposobu, w jaki produkujemy i wykorzystujemy energię oraz zmiany rodzajów energii, z których korzystamy. Celem jest przejście w stronę gospodarki przyjaznej dla klimatu oraz opartej na połączeniu niskoemisyjnych technologii i źródeł energii.3.Aby ograniczyć globalne ocieplenie o 2°C, w ciągu kolejnych 10-15 lat globalne emisje gazów cieplarnianych muszą przestać rosnąć, a następnie do 2050 r. należy je ograniczyć do połowy poziomu z 1990 r. 4. UE stara się o nowe globalne porozumienie, aby osiągnąć te cele. w pierwszej kolejności kraje uprzemysłowione powinny do 2020 r. wspólnie ograniczyć emisje gazów cieplarnianych do 30% poniżej poziomu z 1990 r.5. Kraje rozwijające się, takie jak Chiny czy Indie, będą także musiały rozpocząć ograniczanie ich emisji. 6. UE uzgodniła ograniczenie do 2020 r. własnej emisji gazów cieplarnianych przynajmniej o 20%, bez względu na działania innych krajów. 7. UE planuje osiągnąć zmniejszenie emisji poprzez program działań przewidziany w nowej zintegrowanej polityce w zakresie energii i zmian klimatycznych oraz użycie już wykorzystywanych środków. Decyzje Unii Europejskiej w sprawie zmian klimatycznych: 1. zaoszczędzenie 20% zużywanej energii w porównaniu do planów na 2020 r. poprzez podniesienie wydajności energii 2.podniesienie do 2020 r. o 20% udziału odnawialnych źródeł energii w ogólnym zużyciu energii, co stanowiłoby prawie trzykrotne zwiększenie obecnego poziomu,3. dziesięciokrotne, do 2020 r., podniesienie, (przynajmniej do poziomu 10%) udziału paliw ze źródeł odnawialnych, w tym biopaliw, w ogólnym zużyciu benzyny i oleju napędowego, przy zachowaniu zasady zrównoważonej produkcji biopaliw - zarówno miejscowych, jak i wytwarzanych poza granicami UE. Przewiduje się specjalne zachęty dla producentów biopaliw z odpadów, resztek lub innych źródeł niezwiązanych z przemysłem spożywczym,4. rozwój i promowanie technologii niskoemisyjnych lub nawet bezemisyjnych, łącznie z przechwytywaniem i przechowywaniem dwutlenku węgla w celu zapobiegania uwalnianiu się C02 do atmosfery, dzięki przechwytywaniu go i przechowywaniu w miejscach po wyczerpanych złożach gazowych lub w kawernach solnych - tak by mogły znacznie przyczynić się do ograniczenia emisji do 2020 r. 5. lepsza integracja unijnych rynków energii, tj. dążenie do bardziej konkurencyjnych rynków elektryczności i gazu obejmujących całą Europę, 6. lepsza integracja polityki energetycznej UE z innymi dziedzinami polityki, nie tylko w zakresie środowiska naturalnego, ale także badań, rolnictwa oraz handlu, 7. zwiększenie współpracy międzynarodowej Elementy polityki energetycznej UE -lepsza integracjia unijnych rynków energii, tj. dążenie do bardziej konkurencyjnych rynków elektryczności i gazu obejmujących całą Europę, -lepszej integracji polityki energetycznej UE z innymi dziedzinami polityki, nie tylko w zakresie środowiska naturalnego, ale także badań, rolnictwa oraz handlu, -zwiększeniu współpracy międzynarodowej. Energia odnawialna wyparcie konsumpcji paliw kopalnych. Skutkuje ona także zróżnicowaniem wykorzystywanych źródeł energii oraz przyczynia się do zapewnienia bezpieczeństwa dostaw energii, a także rozwoju nowych gałęzi przemysłu i technologii. Wykorzystanie biomasy, biogazu oraz bioodpadów w elektrowniach, para wodna – wykorzystywana przez systemy grzewcze, wiatr – turbiny wiatrowe. Alternatywne źródła energii Najdroższa obecnie energia pochodzi z ogniw fotowoltaicznych, energia pochodząca z paliwa jądrowego, biomasy, węgla |kamiennego i brunatnego, gazu ziemnego, wiatru i wody. Zapotrzebowanie na gaz Surowiec ten znajduje liczne zastosowanie w wielu gałęziach gospodarki –przemysłu, usługi, gospodarstwa domowe Perspektywy rozwoju energetyki odnawialnej w UE Jednym z kluczowych czynników zrównoważonego rozwoju jest energia. Sposób jej pozyskania wpływa praktycznie na wszystkie aspekty działalności społecznej, gospodarczej i politycznej człowieka, na stan środowiska naturalnego i związane z nim warunki klimatyczne Dyrektywa energetyczna UE dąży do osiągnięcia w 2012 roku 20% udziału energii elektrycznej wytworzonej ze źródeł odnawialnych. Dyrektywa stwierdza, że ochronę środowiska oraz czynniki społeczne i ekonomiczne odnawialne źródła energii należy traktować priorytetowo. Produkcja energii: 1. biomasa Polska dysponuje dużym potencjałem biomasy stałej ze względu na nadwyżki słomy w gospodarstwach rolnych, również północne, lecz także północno-wschodnie i północno-zachodnie rejony kraju posiadają największe możliwości wykorzystania biogazu z odpadów zwierzęcych. 2. energia wiatru - Możliwości rozwoju energetyki wiatrowej w Polsce są bardzo dobre, na co wskazują uzyskane wyniki badań prowadzonych w IMGW. 3. energia słońca - w kolektorach płaskich najistotniejszymi parametrami są roczne wartości nasłonecznienia (insolacji) - wyrażające ilość energii słonecznej padającej na jednostkę. 4. energia wodna - W Polsce udział energetyki wodnej w ogólnej produkcji energii elektrycznej wynosi zaledwie 1,5%. Polska wykorzystuje swoje zasoby energii wodnej jedynie w 12 %. Rozwój energetyki odnawialnej w Polsce Jednym z celów strategicznych Polityki Energetycznej Polski do 2025 roku jest zwiększenie wykorzystania odnawialnych zasobów energii i uzyskanie 7,5% udziału energii elektrycznej wytworzonej w odnawialnych źródłach energii w krajowym zużyciu energii elektrycznej. Czynnikiem wpływającym na rozwój energetyki odnawialnej są regulacje prawne umożliwiające pozyskanie funduszy na inwestycje związane z odnawialnymi źródłami energii dotacji i kredytów, udzielających przez Nar. Fund. Ochr. Środ. i Gosp. Wod., środki z funduszy unijnych.