Czym jest orientacja polityczna? Najprościej można stwierdzić, że orientacja polityczna to zbiór myśli i poglądów związanych z polityką, życiem społecznym i gospodarczym. Wśród nich można wyróżnić trzy podstawowe orientacje – prawica, lewica i centrum. Każde z nich różni się od siebie, jednak centrum przyjmuje założenia, które można znaleźć w lewicy i prawicy.

Ideologia: Jest to system poglądów, pojęć społecznych, politycznych dotyczący stosunków społecznych. Zróżnicowanie orientacji politycznych może być przejściowe, spowodowane sytuacją społeczną i ekonomiczną i mieć charakter demonstracyjny, lub trwały – na podłożu ideologicznym.

Doktryna Polityczna: Zbiór poglądów na życie polityczne danego społeczeństwa z zagadnieniami władzy i ustroju państwa na czele. Przedmiotem doktryn politycznych są poglądy na istotę, organizację i funkcję państwa. Zawiera wskazania teoretyczne i praktyczne jak zrealizować te poglądy w określonym czasie i przestrzeni. Jest instrumentalną wersją ideologii i zbiorem poglądów określających przebieg i cel działań wyraźnie określonych w czasie i przestrzeni.

Partie polityczne: Partie polityczne rozumie się jako masowe organizacje, których celem jest zdobycie władzy w celu realizacji określonych interesów klasowych i grupowych. Różne są drogi osiągnięcia władzy przez partie polityczne. Można do nich zaliczyć drogę konstytucyjną lub przemian rewolucyjnych.

Podział oparty na ideologii: Do partii prawicowych najczęściej zalicza się partie oparte na ideologiach konserwatywnych i liberalnych, natomiast do partii lewicowych te oparte na ideologiach socjaldemokratycznych.

Prawica: Prawicę charakteryzuje szacunek dla takich wartości jak tradycja, religia, autorytety oraz istnienie hierarchii społecznych. Do prawicy zalicza się: środowiska o poglądach konserwatywnych, konserwatywno-liberalnych chrześcijańsko-demokratycznych,monarchistycznych i nacjonalistycznych. Głównym celem jest przeciwstawianie się doktrynom i ruchom lewicowym, zwłaszcza rewolucyjnym, klasowym, egalitarystycznym i laicystycznym, jak jakobinizm, socjalizm czy komunizm.

Nurty prawicowe

Konserwatyzm: Kierunek polityczny nawiązujący do konserwatywnej filozofii społecznej; przyjmuje postać właściwą epoce i środowisku, w którym występuje, odwołuje się do zespołu wartości, które powinny zostać zachowane i najczęściej wskazuje na grupy społeczne lub instytucje, mające je chronić. Obecnie za konserwatywne (neokonserwatywne) są uważane partie i ruchy polityczne, które głoszą uznanie dla podstawowych norm i wartości kultury europejskiej, dla religii oraz inspirowanych przez nią praw i obyczajów, niechęć do „państwa dobrobytu”, wiarę w skuteczność nieskrępowanych mechanizmów rynkowych.

Konserwatywny Liberalizm: Będąc zaprzeczeniem idei lewicowych, konserwatywny liberalizm za główne idee uznaje wolności, własności, sprawiedliwości. Państwo nie może koncesjonować działalności gospodarczej. W sferze publicznej oznacza wolność wyznania, miejsca zamieszkania itp. z zastrzeżeniem, iż wolność jednych nie może być osiągana pogwałceniem wolności innych.

Liberalizm gospodarczy: System poglądów ekonomicznych i oparty na jego zasadach typ polityki gospodarczej, których fundamentem jest całkowita neutralność państwa i innych organizacji gospodarczych i politycznych wobec przebiegu procesów gospodarczych. Wychodząc z założenia, że każdy człowiek kieruje się zasadą korzyści materialnej, przedstawiciele liberalizmu gospodarczego głosili konieczność istnienia pełnej swobody działalności podmiotów gospodarczych, która w warunkach wolnej konkurencji i zapewnienia przez państwo nienaruszalności własności prywatnej zapewni szybki rozwój gospodarki.

Chrześcijańska Demokracja (chadecja): Ruch ideowy i społeczno-polityczny wywodzący swój program z zasad etycznych chrześcijaństwa i społecznej nauki Kościoła. Chadecja uznaje własność prywatną za prawo naturalne, dopuszczając jednocześnie pluralizm własności oraz nacjonalizację za odszkodowaniem. W odniesieniu do państwa głosi zasadę pomocniczości, decentralizacji i autonomii regionalnej. Akceptuje rozdział Kościoła od państwa. Stoi na gruncie demokratyzmu, jest przeciwna autorytaryzmowi i totalitaryzmowi.

Monarchizm: Monarchizm jest ideologią dążącą do przywrócenia monarchii w danym państwie lub na świecie. Monarchiści są zwykle powiązani z konserwatyzmem. Zwolennicy monarchizmu twierdzą, iż nie chcą władzy dla siebie, więc nie mogą być nazwani partią polityczną. Zazwyczaj mają już swojego kandydata, wywodzącego się z któregoś ze szlacheckich rodów, którego uważają za odpowiedniego monarchę, względnie potomka obalonego wcześniej króla.

Nacjonalizm: Ideologia i ruch polityczny, a także postawa społeczno-polityczna podporządkowująca interesy innych narodów celom własnego. Według tej ideologii wszelkie działania polityczne podejmowane są w celu podniesienia siły własnego narodu, a także oceniane przez pryzmat jego dobra i interesów.

Dążenie do rozwoju kosztem innych narodów prowadzi do ksenofobii (uprzedzenia narodowe), wrogości i nietolerancji, tzw. Etnocentryzmu. Skrajną postacią nacjonalizmu jest szowinizm, który uznaje prawo własnego narodu do podbojów i panowania nad innymi narodami. Tak rozumiany, stał się składnikiem nazizmu i faszyzmu.

Lewica: Zwyczajowe określenie sił politycznych dążących do zmian polityczno-ustrojowych, społecznych i gospodarczych, przeciwstawiających się tzw. tradycyjnemu porządkowi społecznemu, przeciwne prawicy. Głównymi założeniami lewicy jest dążenie do wolności, równości i sprawiedliwości społecznej.

Zalicza się do nich środowiska o poglądach socjaldemokratycznych, socjalistycznych oraz większość zielonych.

Nurty Lewicowe:

Socjaldemokracja: Lewicowy ruch społeczny wywodzący się z ruchu robotniczego, który za główny cel stawia sobie budowę ustroju i społeczeństwa socjalistycznego drogą demokratycznych reform. Ruch ten opowiada się za równowagą między rynkiem a państwem oraz między jednostką a społeczeństwem, czyli kompromisem między uznaniem systemu kapitalistycznego jako mechanizmu bogacenia się a dystrybucją dochodu narodowego w sposób możliwie najbardziej sprawiedliwy.

Socjalizm: Pogląd ten odwołuje się do takich wartości, jak równość, wspólnota, sprawiedliwość społeczna, a zwraca się przeciw alienacji, wywoływanej przez rynek, i przeciw wyzyskowi, powodowanemu przez kapitalizm. W szczególnie rozwiniętej postaci idee te znalazły wyraz w pracach K. Marksa i F. Engelsa, którzy swe poglądy określili mianem socjalizmu naukowego, tzn. wynikającego z obiektywnych praw rozwoju społecznego w przeciwieństwie do utopijnego, ich zdaniem, socjalizmu poprzedników

Komunizm: Radykalny, lewicowy system ideologiczny, wywodzący się z socjalizmu, postulujący uspołecznienie własności prywatnej, głównie środków produkcji oraz negujący powstawanie istotnych różnic w kondycji ekonomicznej poszczególnych członków społeczeństwa, nawet gdy istotnie różna byłaby wydajność ich wysiłku.

Maonizm: Jest wersją ideologii komunistycznej, rozwinięciem marksizmu-leninizmu opartym na ideach przywódcy Komunistycznej Partii Chin i Chińskiej Republiki Ludowej Mao Zedonga i święciła ona największe tryumfy za jego życia. Po śmierci Mao w 1976 r. jego ideologia straciła w Chinach na znaczeniu. Maoizm odgrywał znaczną rolę w ruchach kontrkulturowych w 1968 roku we Europie Zachodniej inspirował partie i ruchy partyzanckie w wielu krajach Trzeciego Świata.