Prawo autorskie

Prawo autorskie

Prawo autorskie (ang. copyright, symbol: © ) – pojęcie prawnicze oznaczające ogół praw przysługujących autorowi utworu albo przepisy upoważniające autora do decydowania o użytkowaniu dzieła i czerpaniu z niego korzyści.

Ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych

(Dz. U. z 2006 r. Nr 90, poz. 631 z późn. zm.) wyróżnia:

* autorskie prawa osobiste

* autorskie prawa majątkowe

Powody istnienia autorskiego prawa majątkowego

Powodem wprowadzenia praw autorskich majątkowych było zabezpieczenie interesów twórców oraz wydawców. Efektem naruszenia tych właśnie praw są m.in. następujące szkody:

* utrata przez twórców zysków z tytułu rozpowszechniania utworów

* straty firm zajmujących się dystrybucją i promocją utworów

* straty państwa związane z nie odprowadzonymi podatkami

Pamiętać należy, że zbyt restrykcyjne prawa autorskie utrudniają rozwój dziedzin twórczości opartych na wolnych licencjach, a także realizację projektów, opartych na współpracy między grupami twórców.

Teorie społeczne odrzucające majątkowe prawa autorskie

Według niektórych doktryn rozwoju społeczeństwa, majątkowe prawa autorskie i patenty (MPAP) są nieuzasadnionym czerpaniem korzyści przez ludzi, którym uda się odnaleźć jakąś nową ideę (rozumianą jako wynalazek, dzieło sztuki, projekt itp.). Uzasadnieniem takiego podejścia jest fakt, iż we wszechświecie wszelkie rozwiązania i idee są z góry możliwe, a więc człowiek ich nie tworzy, lecz odkrywa. Odkrywca może czerpać dochody ze swego odkrycia, ale nie może mieć ustawowego monopolu na korzystanie z właściwości wszechświata, które są wspólnym dobrem wszystkich ludzi.

Innym argumentem jest fakt, że łamanie MPAP nie przynosi ich posiadaczowi czynnej straty, a co najwyżej brak zysku, podczas gdy złamanie prawa własności materialnej (kradzież dowolnego przedmiotu) przynosi czynną stratę posiadaczowi przedmiotu. Kopiowanie idei lub niezależne odkrywanie już istniejących a strzeżonych idei, nie powoduje utraty tej idei u pierwszego jej odkrywcy.

Przykładem technicznego problemu wynikającego z dzisiejszej konstrukcji prawa o MPAP jest zależność obowiązywania okresu ochrony dzieła od czasu życia autora tej idei. Teoretyczna możliwość, iż w przyszłości medycyna zapewni jakiś rodzaj długowieczności, spowoduje blokadę wielu dzieł na całe stulecia. Również arbitralnie przyjęte okresy ochrony sugerują, że MPAP są tworem sztucznym i nie są intuicyjnym sposobem na organizację społeczeństwa.

Autorskie prawa osobiste

Autorskie prawa osobiste - zespół uprawnień jakie przysługują twórcy utworu. Autorskie prawa osobiste chronią „intelektualny” związek twórcy z jego dziełem. W prawie polskim pojęcie autorskich praw osobistych reguluje art. 16 "Ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych" (Dz. U. z 2000 r. Nr 80, poz. 904). Jest to rodzaj szczególnej więzi niezbywalnej i nie podlegającej zrzeczeniu się, łączącej twórcę z jego utworem a wyrażającej się w prawie:

* autorstwa utworu,

* oznaczenia utworu swoim nazwiskiem lub pseudonimem albo do udostępniania go anonimowo

* nienaruszalności treści i formy utworu oraz jego rzetelnego wykorzystania

* decydowania o pierwszym udostępnieniu utworu publiczności

* nadzoru nad sposobem korzystania z utworu

W przypadku programów komputerowych zakres autorskich praw osobistych ma węższy zakres. Autorom programów komputerowych przysługują jedynie prawa:

* autorstwa utworu,

* oznaczenia utworu swoim nazwiskiem lub pseudonimem albo do udostępniania go anonimowo

Autorskie prawa majątkowe

Autorskie prawa majątkowe – zespół uprawnień jakie przysługują twórcy utworu, ze szczególnym uwzględnieniem kwestii ekonomicznych tych uprawnień. W prawie polskim pojęcie autorskich praw majątkowych reguluje art. 17 (i dalsze) "Ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych" (tekst jednolity Dz. U. z 2006 r. Nr 90, poz. 631 z późn. zm.). Stanowi on, że:

twórcy przysługuje wyłączne prawo do korzystania z utworu i rozporządzania nim na wszystkich polach eksploatacji oraz do wynagrodzenia za korzystanie z utworu.

Najistotniejszą częścią autorskich praw majątkowych jest tzw. prawo do korzystania i rozporządzania utworem na wszystkich polach eksploatacji (tzw. monopol autorski). Ustawa w art. 50 jako przykład wskazuje następujące pola eksploatacji (katalog nie jest zamknięty, wraz z rozwojem techniki będą powstawały bądź już istnieją inne pola eksploatacji):

* w zakresie utrwalania i zwielokrotniania utworu - wytwarzanie określoną techniką egzemplarzy utworu, w tym techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową,

* w zakresie obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono - wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy,

* w zakresie rozpowszechniania utworu w sposób inny niż wcześniej omówione - publiczne wykonanie, wystawienie, wyświetlenie, odtworzenie oraz nadawanie i reemitowanie, a także publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym.

Dozwolony użytek osobisty (prywatny) utworów chronionych prawem autorskim

Zgodnie z art. 23 ust. 1 prawa autorskiego dopuszczalne jest nieodpłatne korzystanie bez zezwolenia twórcy z już rozpowszechnionego utworu w zakresie własnego użytku osobistego, z wyjątkiem wykorzystania cudzego utworu architektonicznego i architektoniczno-urbanistycznego do stworzenia własnego utworu oraz korzystania z elektronicznych baz danych spełniających cechy utworu, chyba że dotyczy to własnego użytku naukowego niezwiązanego z celem zarobkowym.

Zgodnie z tym artykułem nie będzie raczej karalne pobieranie z Internetu poprzez np. sieci P2P plików mp3 i filmów czy kopiowanie książek. Odpowiedzialność cywilna i karna może zaistnieć wówczas gdy osoba będzie udostępniała albo nawet sprzedawała (przykładowo w sieci bezpośredniej wymiany plików) różnego rodzaju utwory (np. filmy, mp3 czy zdjęcia) podmiotom innym niż określone w ustępie 1 art. 23.

Artykuł 23 nie ma natomiast zastosowania wobec programów komputerowych, co oznacza że korzystanie z programów chronionych prawem autorskim bez posiadania na nie licencji nawet tylko do użytku osobistego jest karalne. Oprócz odpowiedzialności karnej osobie, która narusza prawa autorskie grozi odpowiedzialność cywilna.

Ograniczenia co do dozwolonego użytku osobistego ustanawia art. 35 prawa autorskiego, który mówi, iż dozwolony użytek nie może naruszać normalnego korzystania z utworu lub godzić w słuszne interesy twórcy. Przykładowo naruszeniem zasad korzystania z utworu do użytku osobistego będzie wykonanie bardzo dużej ilości kopii jakiegoś utworu w celu np. jego rozpowszechniania.

Dozwolony użytek

Dozwolony użytek (ang. Fair use) - w prawie własności intelektualnej - ograniczenie monopolu właściciela praw autorskich lub patentowych polegające na zezwoleniu na korzystanie bez konieczności uzyskiwania jego zgody już rozpowszechnionego utworu pod ściśle określonymi warunkami i w ściśle określonych sytuacjach.

Dozwolony użytek w świetle polskiego prawa

Zasady dozwolonego użytku utworów objętych prawem autorskim są w Polsce określone przez ustawę o prawie autorskim i prawach pokrewnych w artykułach od 23 do 35.

Prywatny dozwolony użytek

Polskie prawo wyraźnie rozgranicza dozwolony użytek w zakresie prywatnym i inne przypadki dozwolonego użytku.

Dozwolony użytek w zakresie prywatnym jest generalnie (z kilkoma wyjątkami) zwolniony z roszczeń finansowych właścicieli majątkowych praw autorskich. Jest on jednak dość niejasno ograniczony do "osób pozostających w związku osobistym, w szczególności pokrewieństwa, powinowactwa lub stosunku towarzyskiego". Trudne do interpretacji jest w szczególności pojęcie pozostawania w stosunku towarzyskim, zwłaszcza w przypadku dzielenia się utworami w formach elektronicznych przez internet i istnieją w tym zakresie liczne rozbieżności interpretacyjne.

Z zasad dozwolonego użytku osobistego są całkowicie wyłączone wszelkie programy komputerowe, co oznacza, że kopii programów nie wolno wypożyczać czy odstępować nawet znajomym, chyba że licencja jego użycia na to wyraźnie zezwala.

Dozwolony użytek wykraczający poza zakres osobisty

Dozwolony użytek wykraczający poza zakres osobisty jest w polskim prawie unormowany w formie dość szczegółowej listy określającej kiedy i jak jest dopuszczalny, przy czym w niektórych sytuacjach jest on uwarunkowany przynajmniej próbami otrzymania zgody od właściciela praw autorskich lub może wiązać się z roszczeniami finansowymi z jego strony, nie jest to zatem ścisły odpowiednik angielskiego terminu fair use. W szczególności na zasadach dozwolonego użytku można:

* okresowo lub incydentalnie korzystać z utworów nie mających samodzielnego znaczenia gospodarczego, a potrzebnego do przeprowadzenia procesu technologicznego, jeśli utwór ten jest przekazywany drogą teleinformatyczną oraz jest stosowany zgodnie z przeznaczeniem (chodzi tu głównie o wszelkiego rodzaju instrukcje obsługi i wiedzę typu know-how)

* rozpowszechniać ogólnie dostępne w eterze programy telewizyjne i radiowe systemami anten centralnych i sieci kablowych, pod warunkiem, że sygnał jest dostarczany do maksimum 50 gospodarstw domowych

* rozpowszechniać w publicznie dostępnych mediach wcześniej rozpowszechnione materiały o charakterze aktualności lub przeglądu wydarzeń (sprawozdania z wydarzeń, aktualne artykuły na tematy polityczne, mowy wygłoszone publicznie itp.) jednak jest to w przypadku większości tego rodzaju materiałów obarczone możliwością roszczeń ze strony odpowiednich organizacji zbiorowego zarządzania prawami autorskimi

* sporządzać kopie i nieodpłatnie korzystać z fragmentów utworów potrzebnych do celów dydaktycznych (daje to możliwość np.: zrobienia kserokopii jednego rozdziału książki i rozdania ich uczniom w klasie)

* biblioteki, archiwa i szkoły mogą rozpowszechniać wcześniej nabyte utwory poprzez ich udostępnianie i pożyczanie w ramach swoich zadań statutowych

* przytaczać fragmenty innych utworów w dziełach stanowiących samoistną całość, pod warunkiem że jest to uzasadnione "wyjaśnianiem, analizą krytyczną, nauczaniem lub prawami gatunku twórczości" (jest to tzw. prawo do cytatu)

* publicznie wykonywać utwory podczas ceremonii religijnych, imprez szkolnych i akademickich lub oficjalnych uroczystości państwowych, pod warunkiem że wstęp na te imprezy jest bezpłatny a osoby wykonujące utwór nie pobierają za to żadnych korzyści majątkowych

* rozpowszechniać utwory wystawione na stałe na ogólnie dostępnych drogach, ulicach, placach lub w ogrodach, pod warunkiem, że nie będą one stosowane do tego samego celu (można zatem zrobić zdjęcie rzeźbie wystawionej w parku lub budynkowi stojącemu przy drodze publicznej i potem rozpowszechniać to zdjęcie)

* w encyklopediach i atlasach publikować utwory plastyczne i fotograficzne, "o ile nawiązanie porozumienia z twórcą celem uzyskania jego zezwolenia napotyka trudne do przezwyciężenia przeszkody", przy czym twórca ma prawo w każdej chwili zażądać wynagrodzenia za użycie jego utworu

* oraz w paru innych, jeszcze bardziej szczegółowych przypadkach.

Prawo dozwolonego użytku wykraczającego poza zakres osobisty wymaga zawsze wymienienia źródła i nazwiska oraz imienia twórcy. O ile ustawa nie określa tego inaczej, właścicielowi majątkowych praw autorskich zawsze przysługuje prawo do roszczeń majątkowych z tytułu użycia jego utworu na zasadach dozwolonego użytku.

Fair use w prawie Stanów Zjednoczonych

W odróżnieniu od prawa polskiego, prawo Stanów Zjednoczonych nie rozróżnia dozwolonego użytku prywatnego i innego, oraz określa jego zakres nie w formie szczegółowej listy lecz ogólnych znamion "uzasadnionego", czy też "uczciwego" użycia utworu.

Prawo federalne USA definiuje zasady dozwolonego użytku (fair use) w paragrafie 107 "Copyright Act of 1976". Paragraf ten "zawiesza" penalizację i możliwość dochodzenia roszczeń z tytułu praw autorskich w przypadku "uczciwego" użycia kopii utworów w celu krytyki, komentarza, informacji o aktualnościach, nauczania, prowadzenia badań. "Uczciwe" użycie utworu jest wg tego zapisu rozpoznawane w oparciu o następujące kryteria:

* cel i charakter użycia dzieła, w szczególności kwestia czy zostało ono użyte w celu komercyjnym czy niekomercyjnym i edukacyjnym

* rodzaj i natura użytego dzieła

* proporcja objętości i znaczenia fragmentu użytego dzieła w stosunku do całej jego objętości a także objętości i znaczenia dzieła pochodnego, w którym ten fragment został użyty

* rezultaty wpływu użycia tego dzieła na jego sprzedaż oraz wartość na rynku

W odróżnieniu od polskiego prawa, w którym zasada dozwolonego użytku dotyczy wyłącznie już opublikowanego utworu, w prawie USA fakt opublikowania dzieła nie ma bezpośredniego wpływu na ocenę czy nie doszło do nadużycia zasady fair use.

Ze względu na to, że prawo amerykańskie ma charakter precedensowy, zasady fair use są stale uściślane przez orzeczenia sądów w konkretnych sprawach. Zbiór tych orzeczeń tworzy faktyczne granice dozwolonego użytku, które stale się zmieniają, w szczególności w stosunku do mediów elektronicznych i internetu. Np. orzeczenie Sądu Najwyższego USA z 2005 r, w stosunku do firmy Napster wyraźnie obciążyło operatorów sieci wymiany plików typu P2P odpowiedzialnością za każde naruszenie zasad fair use dokonane przez ich użytkowników, co spowodowało bankructwo tej firmy.

Porównanie zasad dozwolonego użytku w prawie polskim i amerykańskim

* Prawo amerykańskie, w odróżnieniu od polskiego nie odróżnia dozwolonego użytku prywatnego od pozostałego.

* Fair use w prawie amerykańskim oznacza prawo do bezpłatnego korzystania z utworu, w polskim gdy dozwolony użytek wykracza poza zakres prywatny jest w olbrzymiej większości przypadków zagrożony możliwością roszczeń finansowych ze strony właściciela majątkowych praw autorskich - prawo do dozwolonego użytku przekraczającego zakres prywatności chroni zatem tylko przed odpowiedzialnością karną i roszczeniami z tytułu autorskich praw osobistych.

* W prawie amerykańskim ciężar dowodu, że dane użycie utworu przekroczyło zasady fair use spoczywa na właścicielu praw autorskich lub jego prawnym reprezentancie - w polskim osoba która została oskarżona o naruszenie praw autorskich musi udowodnić, że albo mieściło się to w granicach dozwolonego użytku prywatnego, albo któregoś z nielicznych wyjątków użytku publicznego zwolnionego z opłat tytułem praw autorskich

* W prawie amerykańskim nie ma znaczenia, czy dzieło zostało wcześniej opublikowane za zgodą właściciela praw autorskich - w polskim każda pierwsza publikacja utworu bez zgody jego twórcy jest automatycznie uważana za naruszenie jego praw autorskich - dozwolony użytek odnosi się wyłącznie do dzieł już wcześniej gdzieś opublikowanych.

Przedmiot prawa autorskiego

Przedmiotem prawa autorskiego jest każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia (utwór). W szczególności przedmiotem prawa autorskiego są utwory:

* wyrażone słowem, symbolami matematycznymi, znakami graficznymi (literackie, publicystyczne, naukowe, kartograficzne oraz programy komputerowe),

* plastyczne,

* fotograficzne,

* lutnicze,

* wzornictwa przemysłowego,

* architektoniczne, architektoniczno-urbanistyczne i urbanistyczne,

* muzyczne i słowno-muzyczne,

* sceniczne, sceniczno-muzyczne, choreograficzne i pantomimiczne,

* audiowizualne (w tym wizualne i audialne).

Utwór jest przedmiotem prawa autorskiego od chwili ustalenia, chociażby miał postać nieukończoną. Ochrona przysługuje twórcy niezależnie od spełnienia jakichkolwiek formalności.

Nie korzystają z ochrony prawem autorskim

* idee i pomysły, chyba że są wyrażone oryginalną formą,

* urzędowe dokumenty, materiały, znaki i symbole,

* akty normatywne lub ich urzędowe projekty,

* opublikowane opisy patentowe lub ochronne,

* proste informacje prasowe,

* pomysły i tematy badawcze oraz teorie i fakty naukowe,

* znane powszechnie od dawna formy plastyczne, przestrzenne lub muzyczne,

* elementy utworów pozbawione charakteru twórczego, np.: typowe tabele, rysunki, zestawienia pozbawione oryginalnej koncepcji np. alfabetyczne.

* utwory wystawione na stałe na ogólnie dostępnych drogach, ulicach, placach lub w ogrodach, jednakże nie do tego samego użytku,

* utwory wystawione w publicznie dostępnych zbiorach, takich jak muzea, galerie, sale wystawowe, lecz tylko w katalogach i w wydawnictwach publikowanych dla promocji tych utworów, a także w sprawozdaniach o aktualnych wydarzeniach w prasie i telewizji, jednakże w granicach uzasadnionych celem informacji,

* znaki firmowe użyte w celach informacyjnych.

Ochrona wizerunku, adresata korespondencji i tajemnicy źródeł informacji

Ustawa o prawie autorskim reguluje również kwestię ochrony wizerunku. W myśl ustawy rozpowszechnianie wizerunku wymaga zezwolenia osoby na nim przedstawionej. Zezwolenia nie wymaga rozpowszechnianie wizerunku osoby powszechnie znanej, jeżeli wizerunek wykonano w związku z pełnieniem przez nią funkcji publicznych, w szczególności politycznych, społecznych, zawodowych oraz osoby stanowiącej jedynie szczegół całości takiej jak zgromadzenie, krajobraz, publiczna impreza. Jeżeli osoba, do której korespondencja jest skierowana, nie wyraziła innej woli, rozpowszechnianie korespondencji, w okresie dwudziestu lat od jej śmierci, wymaga zezwolenia małżonka, a w jego braku kolejno zstępnych, rodziców lub rodzeństwa. Twórca, a wydawca lub producent na żądanie twórcy mają obowiązek zachowania w tajemnicy źródeł informacji wykorzystanych w utworze oraz nieujawniania związanych z tym dokumentów. Ujawnienie tajemnicy jest dozwolone za zgodą osoby, która powierzyła tajemnicę, lub na podstawie postanowienia właściwego sądu.

Niektóre wnioski wynikające z ustawy

Dla użytku osobistego wolno korzystać bez zgody twórcy utworu i nieodpłatnie z pojedynczych egzemplarzy utworu rozpowszechnionego, tzn. takiego, który za zezwoleniem twórcy został udostępniony publicznie (wyjątki: utwór architektoniczny i architektoniczno-urbanistyczny w zakresie budowania, programy komputerowe) (art. 23. ust.1. ustawy). Zakres podmiotowy prywatnego użytku obejmuje krąg osób pozostających w związku osobistym, w szczególności pokrewieństwa, powinowactwa lub stosunku towarzyskiego (art.23. ust.2. ustawy). Oznacza to na przykład, że można swoim krewnym i znajomym pożyczać, bądź wykonywać kopie książek, filmów i albumów muzycznych. Nie jest to jednak dozwolone w przypadku programów komputerowych bądź gier. Niezgodna z prawem będzie również wymiana np. w ramach "klubu miłośników muzyki", jeśli nie wszyscy członkowie się znają i utrzymują ze sobą stały kontakt. Możliwe jest jednak podarowanie, bądź odsprzedaż również obcym osobom zakupionych wcześniej egzemplarzy utworów.

Można bez zgody autora przytaczać w utworach stanowiących samoistną całość urywki rozpowszechnionych utworów lub drobne utwory w całości, lecz trzeba podać autora i dzieło. Jest to tzw. prawo cytatu.

Prawo bezpłatnego przytaczania urywków rozpowszechnionych utworów lub drobnych utworów w całości, przysługuje w zakresie uzasadnionym:

* wyjaśnieniem lub analizą krytyczną (jeśli na przykładzie fragmentu jakiegoś utworu wyrażamy własną opinię),

* prawami gatunku (np.: tworząc karykaturę cudzego utworu wykorzystujemy jej elementy, jednak uzasadnione jest specyficzną formą karykatury),

* nauczaniem (np.: fragmenty występujące w podręcznikach albo czasopismach popularnonaukowych). (art. 29. ust.1. ustawy)

Twórca ma prawo do wynagrodzenia w przypadku, gdy rozpowszechnia się drobne utwory lub fragmenty większych utworów w podręcznikach, wypisach i antologiach w celu naukowym i dydaktycznym (art. 29 ust.2. i ust.21 ustawy)

W Polsce fotografie korzystają z nieograniczonej ochrony prawem autorskim dopiero od roku 1994. Wcześniej, na podstawie ustawy o prawie autorskim z roku 1926 i art. 2 ust.1 ustawy o prawie autorskim z roku 1952 korzystały tylko fotografie posiadające "wyraźnie zastrzeżenie prawa autorskiego".

Można publikować w encyklopediach i atlasach utwory plastyczne i fotograficzne bez zgody twórcy, o ile nawiązanie porozumienia z twórcą celem uzyskania jego zezwolenia napotyka trudne do przezwyciężenia przeszkody. Nie zwalnia to jednak wydawcy atlasu lub encyklopedii od zapłacenia twórcy wynagrodzenia, twórca może jednak odstąpić od prawa do wynagrodzenia. (art. 33 pkt 3. ustawy)

Copyleft

Copyleft - rodzaj systemu licencjonowania praw autorskich, zezwalający na modyfikację i dowolną redystrybucję pracy.

Założenia systemu zostały stworzone w roku 1984 przez Richarda Stallmana na użytek oprogramowania, ale dziś są używane również dla innych rodzajów materiału.

Nazwa

Nazwa etymologicznie jest odwróceniem znaczenia słowa copyright i jednocześnie swoistą grą słowną. "Copy" (kopiowanie) i "right" (prawo) to inaczej zastrzeżenie wszelkich praw do kopiowania, natomiast "left" to po angielsku "lewo" i jednocześnie odmiana słowa "leave" (porzucić), zatem termin "copyleft" może być rozumiany jako świadome "porzucenie" zastrzeżeń do kopiowania.

Termin ten został prawdopodobnie pierwszy raz użyty przez Li-Chen Wanga, autora interpretera języka BASIC o nazwie Palo Alto Tiny BASIC. Kod źródłowy tego interpretera, który został opublikowany w maju 1976 r w czasopiśmie Dr. Dobb's Journal zawierał w nagłówku następujący tekst:

TINY BASIC FOR INTEL 8080; VERSION 1.0; BY LI-CHEN WANG; 10 JUNE, 1976; @COPYLEFT; ALL WRONGS RESERVED

Zgodnie z historią podawaną przez Richarda Stallmana nazwa pochodzi od napisu na kopercie listu, jaki dostał od Dona Hopkinsa w 1984 lub 1985 r. w związku z dyskusjami jakie toczyli na temat szkód jakie w rozwoju oprogramowania powoduje prawo autorskie. Hopkins żartobliwie napisał: Copyleft - all rights reversed (Copyleft - wszelkie prawa odwrócone), nawiązując do często stosowanej formułki zastrzegającej prawa do kopiowania stosowanej w USA: Copyright ... ... All rights reserved, tj. Prawa do kopiowania: (podmiot) (data). Wszystkie prawa zastrzeżone.

Idea

Idea copyleft polega na takim wykorzystaniu systemu praw autorskich, że osiąga zupełnie odwrotne cele niż copyright (poszerzenie wolności zamiast jej ograniczenia).

W pierwszym etapie zastrzega się prawa autorskie do danej pracy. Ten etap nie różni się niczym od copyright. Dopiero w następnym zezwala się wszystkim zainteresowanym na dowolne kopiowanie, dystrybuowanie oraz modyfikowanie danej pracy lub pracy pochodnej. Jednocześnie zastrzega się by wszelkie zmiany również były objęte klauzulą copyleft, a więc wykorzystywane na tych samych zasadach co pierwotna praca.

Praktyka

Konkretne zastosowania idei copyleft można znaleźć w licencjach projektu GNU - GNU GPL, GNU LGPL oraz GNU FDL.

Obecnie najpopularniejsze (do użytku ogólnego: muzyka, literatura, malarstwo, fotografia etc.) są licencje organizacji Creative Commons, którą można z łatwością wygenerować i dostosować do własnych zastosowań. Wyboru licencji dla własnej twórczości można dokonać na stronie organizacji.