Weyssenhoff - Żywot i myśli Zygmunta Podfilipskiego
ANEKS:
autor tłumaczy, że Podfilipski to znakomita, ale nie historyczna postać
poniekąd na bazie tekstów źródłowych, archiwalnych (list z Francji z pamiątkami)
nie zmienia postaci powieści, nie uzupełnia jej o fakty, chociaż miał ochotę, bo:
- nie jest biografem i nie umie pisać biografii w ciekawy sposób
listy kobiet (Falbanka, Alina, Odęcka), ale autor nie zna ich związków z Z.P
na listach od kobiet są adnotacje Z.P – "próżność kobiety", "przewrotność"
Przytoczone są listy:
List Falbanki – wzdychania zakochanej kobiety, poznajemy też jakie kobiety cenił Z.P (dobre szlacheckie pochodzenie, majątek), pisze "bez Ciebie kraj czarny"; z listu wyłania się portret Z.P (gardzi ckliwością i romantycznością, przesądami, nie oddaje się w pełni kobietom, jest zimny, nie uczuciowy); List od Aliny – o długach; List Odęckiej – o burdzie na Kolei;
Hans Rożek – lokaj (?), świadek ostatnich chwil życia Z.P. - na pogrzebie było tylko 6 osób, Hans dostał drobny spadek po Z.P.; Na końcu autor zaznajamia czytelnika z treścią testamentu Z.P. (pieniądze przekazuje na utworzenie Fakultetu Polskiego); cały dobytek spieniężył; pomnik z napisem "Umiał sobie życie urządzić" jest jak sam Z.P – filar nieprzystający do epoki, osamotniony, inny niż wszystkie, wyróżniający się, istnieje sam dla siebie;
Jacek Ligęza (Weyssenhoff) – fikcyjny autor i narrator powieści, wzburza opinią salonów; wiele zbieżności między życiem Weyssenhoffa a Podfilipskiego;
Podfilipski: uczestnik zabaw, gość kasyn i knajp; wielbiciel zachodniej cywilizacji, gardzący tym, co polskie – kosmopolita zakochany w Paryżu, kanalia, oszust, łajdak, cynik, szuler, pozbawiony honoru, umienia i moralności; majątek z afer, proponuje pożyczkę bratu, w zamian zabawiając się jego żoną, kapitalista, pogardza ludźmi, powieść ma ukazywać cynizm epoki, gości salonów, arystokracji; to satyra na Z.P, "wyższe sfery" i samego Ligęzę,
Treść:
Wstęp:
śmierć Z.P (46 l.), Ligęza postanawia poświęcić mu powieść, gdyż jest wybitny jego zdaniem; Z.P – nie był lubiany, to cynik, dorobił się fortuny szulerstwem;
Prowincja:
- podróż do Lublina pociągiem, Z.P wspomina o imieninach, na których położono go w niewygodnym łóżku (gabinecie pana domu)
- gardzi biedotą, brudem chłopów i żydów
- Ligęza i Z.P – w restauracji w Lublinie – Z.P nie smakuje potrawa, gardzi polską prasą, popisuje się wiedzą na temat koni, "puls świata bije w Paryżu"
- wierzy, że za pieniądze można kupić i cnotę i sławę
- "gdzie dobrze, tam ijczyzna"; człowiek pragnie tylko rozkoszy
Europejskie spotkanie:
- do restauracji wchodzi Liza (ma kłopoty z mężem) i Kostk;
- Z.P – o kobietach, że są słabe i zdradliwe, a mężczyźni silni i rozumni
- "świat jest z natury zły, wygrywa ten, kto nie liczy na nic od świata, na jego zalety"
- Lizęga obstaje za kobietami, wierzy, że miłość istnieje
Tomasz:
- podróż do brata - Tomasza Podfilipskiego idealisty, romantyka, męża Aliny, którą kochał dawniej też Z.P.; Tomasz próbuje pomóc Wyżewskim (rodzinie Aliny); matka Aliny umiera, Tomasz i Alina biorą ślub, a potem T. Umiera również;
Na łonie rodziny:
- Lizęga i Z.P. Jadą do Cisowa; Z.P dostaje spóźnioną depeszę, która jest pretekstem do stwierdzenia, że " ten kraj jest do niczego, Polacy nigdy nie byli narodem cywilizowanym, niedbałość i brud to jedyne zwyczaje";
Falbanka:
- Falbanka to Anna Darnowska z domu Falb; kocha Z.P, jest w nieszczęśliwym zwiąku;
- kobietę należy sobie uformować, a kobieta na starość jest nieużytkiem, dlatego Z.P potępia miłość i małżeństwa z miłości, z Anną lubi się pokazywać bo dobrze się prezentuje;
- szanuje ludzi tylko za ich pieniądze; tym dobrze urodzonym lub tylko bogatym tylko kiwa głową, a tym z majątkiem i dobrym urodzeniem kłania się w pas;
Z oddalenia:
- wyjazd za granicę; wtedy ineresy w kraju powierzał bratu
Wyścigi:
- znawca koni, ale bez stajni;
- wita się tylko ze znaczącymi ludźmi;
- przeszkadza mu zazdrość Anny, bo on jej niczego nie obiecywał;
Ustronie:
- spotkanie, zabawa: Eliza, Kostka, Henryk, Książę;
Obiad w ustroniu skrytykowany przez Odęcką, damę królewskiego pochodzenia; nazywa Elizę lafiryndą; obiad w Ustroniu to obraz hedonistycznego życia elity;
Opinia:
- rozeszła się plotka, że Falbanka też była na tej rozpustnej imprzie w Ustroniu;
- Z.P zarzuca Ligęzie, że kocha ludzi i jest naiwny;
Przeznaczenie Falbanki:
- Z.P poleca Falbankę jako guwernantkę; mówi Ligęzie, że nie robi tego z dobrego serca, tylko żeby F. Poczuła się potrzebna, kiedy na prawdę nie jest;
Biesieada:
- Z.P. - nalepsza stylówka na imprezie; rozmowy o literaturze polskiej – jest prowincjonalna, parafialna, bez dowcipu, nie ma pisarza z talentem; Z.P: "ludzie są jak bestie, są pożerający i pożerani, są bez skrupułów, bez litości, liczą się tylko pieniądze";
Pełnia sezonu: spór o zęby Elizy
Około wielkanocy: Z:P "wiara to radosne pogaństwo", kościół to hamulec dla tłumu; altruizm jest dla mas, a świat stoi egoizmem; nasz kraj to buda, trezba się z niej wyrwać;