Ślub, narodziny dziecka i pogrzeb – o takich ważnych wydarzeniach rodzinnych mówią przepisy. Zgodnie z nimi, masz prawo domagać się od pracodawcy udzielenia Ci odpowiednio 1 lub 2 dni wolnych od pracy.

2 dni przysługują Ci w związku z:

Twoim ślubem,

narodzinami dziecka,

zgonem i pogrzebem małżonka, dziecka, ojca, matki, ojczyma lub macochy.

1 dzień należy Ci się w razie:

ślubu Twojego dziecka,

zgonu i pogrzebu siostry, brata, teściowej, teścia, babki, dziadka, a także innej osoby, którą utrzymujesz lub którą się bezpośrednio opiekujesz.

Ważne:

Pracodawca nie może udzielić Ci urlopu okolicznościowego z własnej inicjatywy. Musisz sam zwrócić się do niego z odpowiednim wnioskiem. Pamiętaj, że pozytywne rozpatrzenie wniosku nie zależy od dobrej woli przełożonego. Ma on obowiązek udzielić Ci dni wolnych.

Za okres zwolnienia od pracy w związku z ważnymi okolicznościami rodzinnymi zachowujesz prawo do wynagrodzenia.

Z prawa do urlopu nie musisz skorzystać w dniu danego wydarzenia, np. w dniu ślubu czy w dniu narodzin dziecka. Jeśli jesteś uprawniony do 2 dni, nie masz obowiązku wykorzystania ich dzień po dniu – możesz wnioskować o przyznanie Ci dni wolnych razem lub osobno. Warunkiem jest jednak, by czas ten był powiązany z danym wydarzeniem rodzinnym. Powinieneś zatem wykorzystać go w możliwie bliskim terminie od wystąpienia okoliczności, na podstawie których wnioskujesz o urlop. W przypadku pogrzebu może to być okres przygotowań do pogrzebu lub dzień po pogrzebie. Podobnie rzecz ma się ze ślubem. W razie narodzin dziecka, dni wolne możesz przeznaczyć np. na przywiezienie dziecka ze szpitala do domu lub załatwienie formalności w Urzędzie Stanu Cywilnego.

Jeżeli pracodawca tego zażąda, powinieneś dostarczyć mu dokument uprawniający Cię do zwolnienia okolicznościowego. Dokumentem takim jest:

odpis skróconego aktu urodzenia dziecka,

odpis aktu małżeństwa,

odpis aktu zgonu.

Zastrzeżenie:

Ze względu na to, że niektóre zaświadczenia wydawane są jakiś czas po zaistnieniu zdarzenia, wnioskując o urlop, możesz jedynie zobowiązać się do późniejszego ich przedstawienia.

Na poszukiwanie nowej pracy

W czasie wypowiedzenia masz prawo do dni wolnych na poszukiwanie nowego zatrudnienia. Liczba tych dni zależy od długości okresu wypowiedzenia umowy o pracę.

Jeśli okres Twojego wypowiedzenia wynosi 2 tygodnie lub miesiąc, przysługują Ci 2 dni na poszukiwanie pracy. Z 3 dni urlopu możesz skorzystać, gdy masz prawo do 3-miesięcznego okresu wypowiedzenia.

Co istotne, za te dni zachowujesz prawo do wynagrodzenia w pełnym wymiarze.

2 – 3 dni na poszukiwanie nowej pracy to niewiele. Czas ten możesz jednak spożytkować na przeglądanie ofert i ogłoszeń, a także na staranne przygotowanie dokumentów aplikacyjnych. Pracodawcy nie wolno kontrolować Cię i żądać udokumentowania przebiegu poszukiwań.

Pamiętaj, że pracodawca sam nie udzieli Ci urlopu. Musisz o niego wnioskować. Przełożony nie ma prawa Ci odmówić.

Na opiekę nad dzieckiem

Jesteś rodzicem i masz dziecko, które nie ukończyło 14 lat? Możesz skorzystać z 2 dni wolnych w roku kalendarzowym.

Zastrzeżenie:

Wymiar tego zwolnienia nie zależy od liczby dzieci. Przysługują Ci tylko 2 dni na wszystkie dzieci łącznie.

Za czas zwolnienia zachowujesz prawo do wynagrodzenia.

Nie musisz uzasadniać zwolnienia. Wystarczy, że powiadomisz pracodawcę, że chcesz z niego skorzystać.

Ważne:

Dni wolne na opiekę należą się zarówno ojcu, jak i matce dziecka, jednak gdy oboje pracują, muszą wybrać, kto z nich będzie korzystał z tego uprawnienia.

Na obowiązki społeczne

Pracodawca ma obowiązek zwolnić Cię, gdy:

musisz stawić się przed organem wojskowym – na czas niezbędny do załatwienia sprawy,

zostałeś wezwany do zgłoszenia się w urzędzie administracji rządowej lub samorządowej, w sądzie, prokuraturze, policji albo zostałeś wezwany w związku z popełnieniem wykroczenia – na czas niezbędny do załatwienia sprawy,

jesteś biegłym w postępowaniu administracyjnym, karnym przygotowawczym, sądowym lub przed kolegium do spraw wykroczeń – łączny wymiar zwolnień z tego tytułu nie może przekraczać 6 dni w ciągu roku kalendarzowego,

jesteś członkiem komisji pojednawczej, stroną lub świadkiem w postępowaniu pojednawczym – na czas niezbędny do wzięcia udziału w posiedzeniu komisji,

powołano Cię na świadka w postępowaniu kontrolnym prowadzonym przez Najwyższą Izbę Kontroli lub jesteś specjalistą w takim postępowaniu,

jesteś członkiem rady nadzorczej, działającej u zatrudniającego Cię pracodawcy – na czas trwania posiedzeń rady,

musisz poddać się obowiązkowym badaniom lekarskim i szczepieniom ochronnym przewidzianym przepisami o zwalczaniu chorób zakaźnych, wenerycznych lub gruźlicy – na czas niezbędny do wykonania badań,

jesteś członkiem Ochotniczej Straży Pożarnej – na czas działań ratowniczych i wypoczynku po ich zakończeniu (dodatkowo na szkolenie pożarnicze – 6 dni w roku kalendarzowym),

jesteś ratownikiem Górskiego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego – na czas akcji ratowniczej i wypoczynku po jej zakończeniu,

jesteś krwiodawcą – na czas niezbędny do oddania krwi i na badania okresowe zlecone przez stację krwiodawstwa, jeśli nie można ich wykonać poza czasem pracy,

prowadzisz zajęcia dydaktyczne w szkole zawodowej, w szkole wyższej, w placówce naukowej, w jednostce badawczo-rozwojowej lub na kursie zawodowym – zwolnienie nie może przekraczać 6 godzin w tygodniu lub 24 godzin w miesiącu.

Prawo do wynagrodzenia zachowasz, jeżeli:

jesteś stroną lub świadkiem w postępowaniu pojednawczym,

jesteś ratownikiem Górskiego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego,

jesteś krwiodawcą,

musisz poddać się obowiązkowym badaniom lekarskim i szczepieniom ochronnym.

W pozostałych sytuacjach pracodawca nie ma obowiązku wypłacać Ci wynagrodzenia za czas zwolnienia. Powinien jednak wydać Ci zaświadczenie określające wysokość utraconego wynagrodzenia, dzięki któremu będziesz mógł ubiegać się o rekompensatę pieniężną. O tym, jak ją uzyskać, dowiesz się od pracowników jednostki, do której zostałeś wezwany.

Na działalność naukową

Jeśli przygotowujesz rozprawę doktorską lub habilitacyjną, a nie jesteś nauczycielem akademickim ani pracownikiem naukowym, przysługuje Ci 28 dni urlopu. Aby z niego skorzystać, musisz złożyć stosowny wniosek i uzgodnić z przełożonym termin urlopu. Dodatkowo w dniu, w którym odbywa się obrona rozprawy doktorskiej lub kolokwium habilitacyjne, masz także prawo do zwolnienia od pracy.

Za urlop naukowy otrzymasz wynagrodzenie ustalane jak za urlop wypoczynkowy.

Pamiętaj! Zawiadom pracodawcę

W myśl przepisów, jeżeli zaistnieją przyczyny uniemożliwiające stawienie się do pracy, powinieneś niezwłocznie, ale nie później niż w drugim dniu nieobecności w pracy, zawiadomić pracodawcę o przyczynie swojej nieobecności i przewidywanym czasie jej trwania.

Zawiadomienia możesz dokonać:

osobiście,

przez inną osobę,

telefonicznie,

za pośrednictwem poczty elektronicznej lub innego środka łączności,

drogą pocztową (za datę zawiadomienia uważa się datę stempla pocztowego).

Może się zdarzyć, że nie uda Ci się dotrzymać terminu zawiadomienia. Co Cię usprawiedliwia? Przykładowo obłożna choroba połączona z brakiem lub nieobecnością domowników albo inne zdarzenie losowe uniemożliwiające skontaktowanie się z przełożonym.

Dowodami usprawiedliwiającymi nieobecność w pracy są:

zaświadczenie lekarskie o czasowej niezdolności do pracy,

decyzja właściwego państwowego inspektora sanitarnego, w razie odosobnienia z powodu choroby zakaźnej,

oświadczenie pracownika – gdy zaistnieje konieczność osobistej opieki nad zdrowym dzieckiem do lat 8 z powodu nieprzewidzianego zamknięcia żłobka, przedszkola lub szkoły, do której dziecko uczęszcza,

imienne wezwanie pracownika do osobistego stawienia się wystosowane przez organ właściwy w sprawach powszechnego obowiązku obrony, organ administracji rządowej lub samorządu terytorialnego, sąd, prokuraturę, policję lub organ prowadzący postępowanie w sprawach o wykroczenia – w charakterze strony lub świadka w postępowaniu prowadzonym przed tymi organami, zawierające adnotację potwierdzającą stawienie się pracownika na to wezwanie,

oświadczenie pracownika potwierdzające odbycie podróży służbowej w godzinach nocnych, zakończonej w takim czasie, że do rozpoczęcia pracy nie upłynęło 8 godzin, w warunkach uniemożliwiających odpoczynek nocny.

Urlop na żądanie

Od kilku lat prawo pracy pozwala Ci korzystać z tzw. urlopu na żądanie. Jest to urlop, który możesz przeznaczyć na załatwianie różnych spraw osobistych.

W każdym roku kalendarzowym przysługują Ci 4 dni takiego urlopu.

Podstawa prawna:

1) Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks Pracy (Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 z późn. zm.),

2) Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 15 maja 1996 r. w sprawie sposobu usprawiedliwiania nieobecności w pracy oraz udzielania pracownikom zwolnień od pracy (Dz. U. z 1996 r. Nr 60, poz. 281 z późn. zm.),

3) Ustawa z dnia 14 marca 2003 r. o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki (Dz. U. z 2003 r. Nr 65, poz. 595 z późn. zm.).