Czynności prawne – czynność konwencjonalna, taka jak złożenie podpisu, wypowiedzenie pewnych słów, wykonanie czynności, którą podejmuje jakiś podmiot prawa cywilnego i która prowadzi do powstania, zmiany lub ustania stosunku cywilno-prawnego (np.. do zawarcia umowy)
W skład każdej czynności prawnej musi wejść co najmniej jedno oświadczenie woli
Oświadczenie woli– deklaracja, że ten podmiot chce dokonać przekształcenia stosunku cywilno-prawnego. Oświadczenie składane innej osobie (nabiera mocy wtedy, kiedy dotrze do innej osoby). Oświadczenia jednostronne (nie muszą dotrzeć do 2 osoby, a i tak zaczynają obowiązywać np. testament). Oświadczenie wywiera skutki nie tylko zawarte w umowie, ale także skutki wynikające z przepisów prawnych i zasad współżycia społecznego.
Czynności prawne:
-jednostronne np. testament, pełnomocnictwo
-dwustronne (wymagają dwóch lub więcej oświadczeń woli)
Czynności:
-zobowiązujące (dochodzi wyłącznie do zobowiązania się jednej ze stron do spełnienia określonego świadczenia w przyszłości)
-rozporządzające (konkretne prawa są już przenoszone na drugą stronę np. umowa sprzedaży)
Czynności:
-między żywymi
-na wypadek śmierci (testament, przekazanie dziedziczenia, zapis)
Ważność czynności prawnej
Forma czynności
Czynność może być dokonana w formie absolutnie dowolnej, łącznie z formą ustną, czy mową ciała. Tak długo, jak się taką treść da uzgodnić, taka umowa jest umową ważną.
1.1Formy szczególne:
-forma pisemna – strona umowy złożyła na tekście tej umowy własnoręczny podpis
-forma z tzw. 'datą pewną' – na dokumencie mamy urzędowe oświadczenie, że czynność prawna została rzeczywiście wykonana w określonym czasie (np. sprzedaż na raty)
-z notarialnym poświadczeniem podpisu (ktoś poświadcza autentyczność podpisu, np. urzędnik – ustanowienie pełnomocnika w sprawie zawarcia związku małżeńskiego)
-forma aktu notarialnego (np. do sprzedaży nieruchomości) – notariusz własnoręcznie sporządza dokument (może być na komputerze), odczytuje stronom dokument, a na koniec wszyscy go podpisują.
1.2 Forma szczególna jest zabezpieczona pod rygorem nieważności (niezachowanie formy – czynność jest nieważna). Jeśli przepis mówi o dacie pewnej, aktu notarialnego, notarialne poświadczenie podpisu, to niemal zawsze jest to pod rygorem nieważności. Jedyny wyjątek to ad eventum (czynność prawna chociaż jest ważna, to nie wywiera niektórych skutków prawnych np. sprzedaż na raty). Rygor ad probationem (dla celów dowodowych)– skutkiem jest to, że nie można powołać się na daną czynność prawną przed sądem.
Treść czynności
2.1 Oświadczenie woli musi rzeczywiście wyrażać wolę osoby je składające. Jeśli woli nie odzwierciedla, to takie oświadczenie jest wadliwe.
2.2 Wady oświadczenia woli – sytuacje, w których nasze oświadczenie woli jest wadliwe:
-brak świadomości lub swobody (ktoś składa oświadczenie woli w stanie wyłączającym świadome lub swobodne podjęcie decyzji. np. odurzenie, choroba, przymus fizyczny – bezwzględna nieważność czynności prawnej.
-pozorność (jedna ze stron składa drugiej stronie oświadczenie woli za jej zgodą dla pozorów. Jeśli ta umowa pozorna skrywa inną umowę np. pod darowizną kryje się sprzedaż, to unieważnienie umowy pozornej nie unieważnia umowy ukrytej
-zachodzi w sytuacji, kiedy ktoś działa pod wpływem błędu: 1. błąd musi mieć charakter istotny (gdyby strona umowy oceniała rzeczywistość poprawnie, to umowy by nie zawarła. 2. Błąd musi dotyczyć przedmiotu, a nie np. osoby kontrahenta (np. cech samochodu, a nie osoby, której się coś sprzedaje). Szczególny błąd – podstęp. Błąd został sprokurowany przez drugą stronę – sytuacja, w której ktoś nas oszukał. Każdy błąd podstępem czyni oświadczenie wadliwym. Skutki działania pod wpływem tego błędu: czynność jest ważna, ale w ciągu roku od wykrycia błędu dana osoba może uchylić się od skutków prawnych złożenia oświadczenia
- groźba – obawiamy się, że ktoś wyrządzi nam jakąś krzywdę, jeśli nie złożymy odpowiedniego oświadczenia woli. Groźba musi mieć charakter bezprawny, musi być realna , musi wiązać się z bezpośrednim niebezpieczeństwem. Musi być względnie sprecyzowana. Takie same skutki jak przy błędzie.
Wadliwość czynności powoduje jej :
-nieważność
-ułomność (może być cofnięta, nie wywiera skutków prawnych, nie można się powołać przed sądem etc.)