Ekonomia była łączona z systemem kapitalistycznym. Nazwę wprowadził Arystoteles oikos znaczy dom i nomos znaczy prawo albo reguła. Ekomomia polityczna została wprowadzona w XVIII wieku.

Tradycyjnie ekonomię dzieli się na mikroekonomię, która zajmuje się tym, w jaki sposób gospodarstwa domowe i przedsiębiorstwa podejmują decyzje i jak współdziałają na konkretnych rynkach, oraz na makroekonomię, która skupia swoją uwagę na badaniu całej gospodarki.

Ekonomia klasyczna związana była z dwoma nazwiskami: Adama Smitha oraz Davida Ricardo.

Adam Smith (ur. 1723 w Kirkcaldy, zm. 17 lipca 1790 w Edynburgu) – szkocki myśliciel i filozof, autor Badań nad naturą i przyczynami bogactwa narodów, dzieła, które było jedną z pierwszych prób usystematyzowania wiedzy na temat historii rozwoju przemysłu i handlu w Europie. Dokonania Smitha były podstawą do wyodrębnienia przez Davida Ricardo ekonomii jako osobnej dziedziny nauki. Jego prace są jednymi z najbardziej znanych i cenionych opracowań na temat gospodarki rynkowej, kapitalizmu i liberalizmu.

David Ricardo (ur. 19 kwietnia 1772 r. w Londynie, zm. 11 września 1823 r. w swym majątku w Gatcombe Park w Gloucestershire) - ekonomista angielski zaliczany do grona klasyków ekonomii.

Głównym dziełem Ricardo jest publikacja "Zasady ekonomii politycznej i opodatkowania". Najważniejszymi jego teoriami są:

• teoria przewagi komparatywnej

• teoria renty gruntowej

• teoria płacy

• ilościowa teoria pieniądza

Z jednej strony David Ricardo uważany jest za kontynuatora myśli Adama Smitha (chociaż zrywa z luźną kombinacją teorii i realiów historycznych, czyli sposobem opisu zjawisk gospodarczych używanym przez Smitha - zamiast tego używa abstrakcyjnych modeli teoretycznych, oderwanych od rzeczywistości), z drugiej za prekursora Karola Marksa. Uważał, że ludzie powinni wykonywać te czynności, w których są najmniej gorsi, że człowiek nie może być w czymś najlepszy, tylko najmniej gorszy.

Czynniki determinujące gospodarkę:

• Zawsze istnieje więcej niż jeden sposób wytworzenia dobra,

• Musimy mieć kilka wariantów wykorzystania zasobów

• Z każdym wyborem łączy się koszt

koszt alternatywny danego dobra to ilość innego dobra, z której trzeba zrezygnować, aby możliwe stało się wytworzenie dodatkowej jednostki tego pierwszego.

Koszt alternatywny w wielu podręcznikach z zakresu ekonomii jest również definiowany jako koszt potencjalnie utraconych możliwości (lub jako koszt utraconych korzyści). Można to tłumaczyć w następujący sposób: Załóżmy, że otwieramy przedsiębiorstwo. Naszym głównym celem jest osiąganie jak najwyższych obrotów, ale może się zdarzyć sytuacja, w której nasze przedsiębiorstwo nie zarobi nic - właśnie wtedy tracimy potencjalny zysk, jaki moglibyśmy zarobić, gdybyśmy zatrudnili się u innego przedsiębiorcy i to właśnie jest koszt alternatywny.

Inaczej mówiąc, koszt alternatywny jest to wartość najlepszej z możliwych korzyści, utraconej w wyniku dokonanego wyboru. Zatem koszt alternatywny:

jest zawsze ponoszony przez osobę podejmującą decyzję,

jest określony w chwili dokonywania wyboru,

ma charakter subiektywny.

Przykład

Kosztem alternatywnym Twojej edukacji jest to, czego nie zarobisz wtedy, gdy się uczysz.

Produkt Krajowy Brutto (PKB) – pojęcie ekonomiczne, oznaczające jeden z podstawowych mierników dochodu narodowego stosowanych w rachunkach narodowych. PKB opisuje zagregowaną wartość dóbr i usług finalnych wytworzonych na terenie danego kraju w określonej jednostce czasu (najczęściej w ciągu roku).

Dług publiczny (albo zgodnie z definicją ustawową „państwowy dług publiczny”) – obejmuje nominalne zadłużenie podmiotów sektora finansów publicznych, ustalone po wyeliminowaniu przepływów finansowych pomiędzy podmiotami należącymi do tego sektora (skonsolidowane zadłużenie brutto), zaciągnięte z następujących tytułów:

papiery wartościowe opiewające wyłącznie na świadczenia pieniężne (poza papierami udziałowymi),

pożyczki (w tym papiery wartościowe, których zbywalność jest ograniczona),

kredyty,

przyjęte depozyty,

zobowiązania wymagalne (tzn. zobowiązania, których termin płatności minął, a które nie zostały przedawnione lub umorzone).

Racjonalne gospodarowanie - jest jednym z kluczowych pojęć w ekonomii, w myśl którego podmiot dokonuje takiej alokacji ograniczonych zasobów, które optymalizują korzyści, jakie z tego czerpie.

Do racjonalnego gospodarowania zmusza rzadkość zasobów i dóbr dostępnych w gospodarce. Warunkiem racjonalnego gospodarowania jest możliwość wyboru pomiędzy różnymi wariantami rozwiązań, a także sprecyzowane kryteria wyboru. Rozwiązanie najbardziej racjonalne z punktu widzenia jednego kryterium nie musi takie być w kontekście innego kryterium.

Zasada racjonalnego gospodarowania:

• Zasada racjonalnego gospodarowania może być sformułowana w dwóch wymiarach:

• Maksymalizacja efektów, przy założonym poziomie nakładów

• Minimalizacja nakładów, przy założonym poziomie efektów

Statyczna teoria zasobów, maltuzjanizm, teoria przeludnienia - teoria, której twórcą był Thomas Malthus, opublikowana w 1798 roku. Według Malthusa skoro liczba ludności rośnie w postępie geometrycznym, a produkcja żywności - w arytmetycznym to nieunikniony jest stan przeludnienia.Według Malthusa zwiększająca się liczba ludności przy stałej (ograniczonej) podaży ziemi powoduje spadek wydajności pracy w rolnictwie. W tej sytuacji produkcja rolna nie byłaby w stanie nadążyć za wzrostem liczby ludności, a podaż żywności obniżałaby się, dopóki spadek ludności, spowodowany głodem, osiągnąłby poziom przy którym możliwe by było zapewnienie odpowiedniej ilości pożywienia. W ten sposób naturalna regulacja stanu populacji odbywałaby się w sposób skokowy i z towarzyszeniem gwałtownych zjawisk społecznych (głód, choroby, wojny o zasoby). Dla ich uniknięcia społeczeństwo powinno samo regulować swój przyrost naturalny za pomocą "wstrzemięźliwości moralnej" (moral restraint), czyli opóźnienia małżeństwa i abstynencji seksualnej do czasu, aż przyszli rodzice będą w stanie zagwarantować swojemu potomstwu odpowiedniego poziomu życia. Malthus sprzeciwiał się również publicznej pomocy społecznej polegającej na redystrybucji dochodu od bogatych do biednych argumentując, że przyczynia się to jedynie do powiększania obszarów biedy (jednak prywatna filantropia była według niego pożądana) . Według Malthusa społeczeństwa, które nie zdołają wprowadzić postulowanych środków zaradczych wpadną w tzw. pułapkę maltuzjańską czyli stan, w którym dla przeżycia cała populacja musi zaangażować się w produkcję żywności. Teoria Malthusa jest błędna[potrzebne źródło], pomijaja bowiem postęp technologiczny w rolnictwie oraz wynikający z niego wzrost wydajności produkcji żywności. Równie wybiórczo traktuje zjawiska demograficzne zakładając, że jedynym motorem dla rozmnażania są instynkty i pomijając kwestie kulturowe, społeczne i ekonomiczne.

Alfred Marshall (ur. 26 lipca 1842 w Bermondsey koło Londynu, zm. 13 lipca 1924) – ekonomista brytyjski, profesor Uniwersytetu w Cambridge, sformułował prawo elastyczności popytu.

Marshall prowadził badania dotyczące różnych sfer ekonomicznych – wniósł on wkład w dziedzinę mikroekonomii, przede wszystkim syntezę i rozwój teorii ekonomicznych: badanie związków podażowo – popytowych, rozwinięcie teorii użyteczności konsumenta, powiązanie teorii krańcowej produktywności z tradycyjną teorią kosztów. Nie wszystkie spostrzeżenia Marshalla zostały przez niego samego rozwinięte – w swoich pracach zawarł on przesłanki do dalszych badań i obserwacji, które stały się inspiracją dla wielu mu współczesnych i ich następców.

Istotny jest również jego wkład w dziedzinę badań ekonomiki przemysłu. Pod koniec dziewiętnastego wieku zidentyfikował on okręgi przemysłowe. Jego obserwacje stworzyły podwaliny dla Włoskiej szkoły przemysłowej, teorii elastycznej specjalizacji oraz badań nad klastrami.

Marshall uważał, że wartościowanie pracy jest niemożliwe do przeprowadzenia i w dodatku niepotrzebne. Swoje przemyślenia uzasadniał faktem, iż robotnicy oferują swoją pracę w ilościach „hurtowych”, więc nie sposób wykazać ich rzeczywistego wysiłku w określonym czasie. Zdaniem Marshalla wynagrodzeń robotników nie warto różnicować z powodu bardzo wysokiej podaży pracy. Nawet przy niskich zarobkach robotnicy wciąż będą przypisywać swojej płacy wysoką użyteczność krańcową. Z drugiej strony Marshall zauważał istnienie innych zawodów, w których wynagrodzenia mogą być w pewien sposób zróżnicowane. Sądził jednak, że płace otrzymywane w danym zawodzie wyznaczone są na takim poziomie, by utrzymać pracowników w sektorze i nie zachęcać ich do jego zmiany. Według Marshalla płace wyznaczają ceny a nie odwrotnie, stąd względna stałość wynagrodzeń w zawodach.

Przyznawał, iż mogą występować okresowe fluktuacje płac, np. w związku z nagłym wzrostem popytu na tego typu usługi, a więc także ze wzrostem cen tych usług. Twierdził, iż stopniowo relacja między popytem na pracę a jej podażą musi powrócić do stanu pierwotnego, przede wszystkim z powodu napływających do sektora nowych pracowników skuszonych podwyżką płac. Wzrost podaży (która w długim okresie jest bardziej elastyczna), pociągnie za sobą spadek płac i sytuacja wróci do równowagi.

Szkoła austriacka, zwana też szkołą Wiedeńską oraz psychologiczną, jest jedną z heterodoksyjnych (znajdujących się poza głównym nurtem nauki) szkół ekonomii. Prezentuje podejście subiektywno-marginalistyczne. Powstała na uniwersytecie w Wiedniu w latach 70. XIX w. Za założycieli właściwej szkoły austriackiej uważa się dziś przede wszystkim autora teorii użyteczności krańcowej Carla Mengera oraz twórcę subiektywnej teorii procentu Eugena von Böhm-Bawerka. Na ziemiach polskich zasady szkoły austriackiej najgorliwiej głosił natomiast W. Czerkawski.

Opublikowane w 1871 roku przez Carla Mengera Zasady ekonomii są po dziś dzień jednym z ważniejszych dzieł rewolucji marginalistycznej przedstawiających główne założenia szkoły austriackiej. Należą do nich:

• zasada subiektywizmu metodologicznego

• zasada indywidualizmu metodologicznego

• rezygnacja z matematycznego modelowania zjawisk gospodarczych

• podkreślanie roli niepewności w zjawiskach gospodarczych

• podkreślanie roli wiedzy i informacji dla przebiegu procesów rynkowych

Zgodnie z powyższym wyliczeniem, przedstawiciele tego nurtu uważają, że procesy gospodarcze charakteryzują się dużą dozą niepewności i stałymi zakłóceniami równowagi. W tych warunkach najlepszym rozwiązaniem koordynującym działalność podmiotów (jednostek) gospodarujących okazuje się wolny rynek. Umożliwia on pozyskiwanie informacji oraz ich stosowną weryfikację i interpretację ("uczenie się"), głównie poprzez mechanizm cenowy. Niezbędna jest do tego celu swoboda kształtowania się cen, która to z kolei, uzależniona jest od swobodnej konkurencji. Instytucje państwowe nigdy nie będą w stanie zastąpić wolnego rynku jako mechanizmu optymalnej alokacji dóbr, ponieważ będą miały zbyt ubogi zasób informacji, a pewnych ich kategorii nie posiądą najpewniej w ogóle.

Szkoła Lozańska

Optimum w sensie Pareto (czy efektywność w sensie Pareto, efektywność Pareta) - termin ekonomiczny oznaczający taki podział dostępnych dóbr, że nie można poprawić sytuacji jednego podmiotu (dostarczyć mu większej ilości dóbr) nie pogarszając sytuacji któregokolwiek z pozostałych podmiotów. Nazwa terminu pochodzi od nazwiska włoskiego ekonomisty - Vilfreda Pareta.

Przykład

Załóżmy na przykład, że rozpatrujemy dwie osoby, Kowalskiego i Malinowskiego. Kowalski ma początkowo pewien zasób chleba, a Malinowski pewien zasób wody. Ponieważ obaj chcieliby mieć i jedno i drugie dobro, to zaczną wymieniać chleb na wodę.

Oczywiście, jeżeli Kowalski ma tylko chleb, to pierwszy kubek wody będzie dla niego bardzo cenny i skłonny będzie do oddania dużej ilości chleba. Analogicznie, Malinowski będzie skłonny wymienić dużą ilość wody w zamian za kromkę chleba. W miarę kontynuowania wymiany ich skłonność do poświęcania jednego dobra w zamian za drugie będzie maleć. Ostatecznie osiągnięty zostanie taki punkt, w którym dalsza wymiana nie będzie już możliwa. Kowalski za kolejną kromkę chleba będzie sobie życzyć coraz więcej wody, a Malinowski za kolejny kubek wody będzie chciał coraz więcej chleba.

W ten sposób osiągnięty został punkt optimum w sensie Pareto. Jeżeli bowiem chcielibyśmy Kowalskiemu dać kolejny kubek wody, to musielibyśmy zmusić Malinowskiego do wymiany, pogarszając tym samym jego sytuację (albowiem, gdyby jego sytuacja miała się poprawić, to do wymiany doszłoby dobrowolnie).

Wolny rynek

Warto zauważyć, że wolna wymiana dóbr prowadzi do efektywnej alokacji w sensie Pareto. Co więcej, jeżeli alokacja nie jest efektywna w sensie Pareto, to można poprawić sytuację niektórych uczestników bez pogarszania sytuacji innych, co jest oczywiście bardzo pożądane. Dlatego alokacja nieefektywna w sensie Pareto zdarza się rzadko.

Efektywność Pareta a interes społeczny.

Założenia szkoły Keynesa

Geneza teorii koncepcji Keynesa.

Teoria Keynesa powstała jako reakcja na Wielki kryzys ekonomiczny lat 1929-1933. Wystąpił wtedy spadek PNB i wzrost bezrobocia. Spadł poziom inwestycji i notowania giełdowe. Keynes dążył do ustabilizowania gospodarki za pomocą podejścia popytowego. Jako przyczynę złego stanu rzeczy podał stan nierównowagi pomiędzy poziomem oszczędności a poziomem inwestycji. Jak człowiek dostanie podwyżkę, to nie wyda wszystkiego tylko część odłoży, Keynes nazwał to krańcową skłonnością do konsumpcji. W efekcie rosną dochody ale nie wzrasta konsumpcja. Istotą jego poglądów jest zanegowanie zdolności gospodarki do samoregulacji (samoistnego osiągania równowagi rynkowej). Odrzucono stwierdzenie jakoby podaż sama stwarzała dla siebie popyt. Keynes stwierdził, że prawo Say'a nie działa, choć nigdy naukowo tego nie dowiódł. Wg niego gospodarka pozostawiona sama sobie będzie zawsze popadać w stan nierównowagi.

Szkoła Keynesowska położyła nacisk na analizę agregatową ujmowanego popytu globalnego. Chodziło o zwiększenie popytu, co miało przyspieszyć tempo wzrostu gospodarczego i zlikwidować bezrobocie. Aby zapewnić stały rozwój gospodarczy, należy, poprzez odpowiednią politykę gospodarczą, pobudzić wzrost globalnych wydatków. Stąd nazwa – ekonomia popytu. Wg nich, sterowanie przez państwo globalnym popytem odbywa się za pomocą środków polityki fiskalnej (ewentualnie polityki pieniężnej).

Keynes proponował

• Progresję opodatkowania dochodów osobistych grup zamożniejszych przy jednoczesnym zwiększaniu świadczeń społecznych na rzecz grup biedniejszych.

• Bezpośrednie zachęty do inwestowania poprzez obniżenie opodatkowania zysków przeznaczanych na inwestycje.

• Zarządzanie wielkością globalnych wydatków rządowych na inwestycje państwowe czy roboty publiczne.

Wg Keynesa deficyt budżetowy nie stanowi problemu w okresie prosperity. W okresie dekoniunktury rządy powinny podejmować działania mające na celu utrzymanie na odpowiednio wysokim poziomie aktywności gospodarczej państwa.

Główne założenia szkoły Keynesa

• Produkcja określana jest przez globalny popyt

• Zmiana ilości pieniądza wpływa na zatrudnienie

• Bezrobocie to efekt niedostatecznego popytu

• Państwo powinno być aktywne na scenie fiskalnej i monetarnej państwa.

Nowa szkoła austriacka

Teoretyczną kontynuacją tej szkoły jest tzw. "Nowa szkoła wiedeńska", której twórcą był H. Mayer, a jego uczniowie, kontynuujący tradycję szkoły austriackiej to Ludwig von Mises i Friedrich August von Hayek. Byli oni oczywiście zagorzałymi zwolennikami wolnego rynku i leseferyzmu a zarazem krytykami interwencjonizmu gospodarczego zapoczątkowanego przez Keynesa, w szczególności zaś pod postacią gospodarki centralnie planowanej w krajach komunistycznych. Prace pierwszego z nich stały się fundamentem dla rozwoju wielu nowych nurtów w ekonomii, w tym polityki gospodarczej dwudziestowiecznego neoliberalizmu, z którym nie należy jednak utożsamiać poglądów przedstawicieli szkoły austriackiej.

Nowa teoria amerykańska

Kenneth Joseph Arrow (ur. 23 sierpnia 1921 w Nowym Jorku) – ekonomista amerykański, laureat nagrody Banku Szwecji im. Alfreda Nobla w dziedzinie ekonomii w 1972 roku.

Jego najważniejsze zasługi to sformułowanie twierdzenia niemożności (znanego także jako paradoks lub twierdzenie Arrowa) i formalizacja, wspólnie z Gerardem Debreu, teorii równowagi ogólnej (dowód na istnienie równowagi ogólnej dla statycznego modelu konkurencji doskonałej). Przyczynił się do rozwoju teorii wyboru społecznego i ekonomii dobrobytu. Jego rozważania nad problematyką asymetrii informacji stanowiły istotny wkład do ekonomii ubezpieczeń (zajmuje się m.in. tematyką pokusy nadużycia).

Ekonomia podaży (ekonomia strony podażowej) (ang. supply-side economics) - szkoła myśli ekonomicznej, która twierdzi, że rozwój gospodarczy następuje najszybciej kiedy zapewnione jest odpowiednie powiązanie wysiłku (pracy) i podejmowania ryzyka (inwestowania) z wynagrodzeniem (płacą lub zyskiem).

Ekonomia podaży zyskała popularność w latach 80 XX wieku, kiedy stała się podstawą polityki gospodarczej Ronalda Reagana. Głównym postulatem jej zwolenników była obniżka krańcowych stóp opodatkowania dochodów osobistych, zysków firm i zysków kapitałowych oraz nastawiona na zapewnienie stabilnej wartości pieniądza polityka monetarna.

Instytucjonalizm - Teoria ekonomiczna twierdząca, iż rzeczywistość ekonomiczna może zostać właściwie zinterpretowana jedynie dzięki rzetelnej analizie statystyczno-empirycznej zmieniającej się struktury istniejących instytucji społecznych, stworzona na przełomie XIX i XX wieku w USA przez Thorstein Veblena w jego książce "Teoria działalności przedsiębiorczej". Instytucjonaliści optowali za interwencjonizmem twierdząc, iż jest on ważnym czynnikiem ułatwiającym kontrolę nad gospodarką.

Zwolennicy:

• Thorstein Veblen

• John Bates Clark

• Wesley Clair Mitchell

• Hernando de Soto

Inflacja- ogólny poziom wzrost cen w gospodarce.

Monetaryzm to szkoła myśli ekonomicznej zajmująca się badaniem wpływu polityki pieniężnej państwa na dochód narodowy

Pieniądz – materialny lub niematerialny środek, który można wymienić na towar lub usługę.

Krzywa możliwości produkcyjnych - przedstawia w sposób graficzny maksymalną, możliwą produkcję jednego dobra, przy danej wielkości produkcji drugiego dobra. Krzywa pokazuje różne kombinacje ilości dóbr czy usług, które są możliwe do wytworzenia, gdy wszystkie dostępne zasoby są w pełni efektywnie wykorzystane.

Analiza wykresów

Krzywa możliwości produkcyjnych oddziela od siebie dwa zbiory - kombinacji nieefektywnych, ale osiągalnych (pod krzywą) i kombinacji nieosiągalnych (nad krzywą). Położenie w punkcie G, to sytuacja, w której nie wykorzystujemy wszystkich zasobów, którymi dysponujemy w danym momencie. Kombinacja w punkcie H jest nieosiągalna przy danych zasobach oraz danym poziomie wiedzy i techniki. Punkt H może zostać osiągnięty w dłuższym okresie czasu, np. w wyniku postępu technicznego. Punkty zawierające się na krzywej możliwości produkcyjnych (np. B, C) pokazują sytuację, w której dostępne zasoby są wykorzystywane w pełni efektywnie. Przejście z punktu A do B, z B co C itd. oznacza przemieszczanie zasobów produkcyjnych (np. maszyn, siły roboczej) z produkcji dobra Y do produkcji dobra X. </div> Krzywa możliwości produkcyjnych nazywana jest też krzywą transformacji, ze względu na fakt iż przemieszczając zasoby produkcji z jednego dobra do produkcji drugiego dokonujemy swoistej transformacji jednego dobra na drugie.

Dobra inwestycyjne (dobra produkcyjne, środki produkcji) – element czynników produkcji, wchodzące w skład kapitału. Są to elementy rzeczowe wykorzystywane w procesie produkcji do wytworzenia dóbr konsumpcyjnych lub innych dóbr inwestycyjnych.

Dobra inwestycyjne podzielić możemy na:

• przedmioty pracy – elementy przekształcane podczas procesu produkcji przy pomocy środków pracy w dobra konsumpcyjne, używane jednorazowo, zmieniające swoją formę zewnętrzną. Koszt ich wykorzystania odlicza się jednorazowo. Do przedmiotów pracy zaliczamy surowce, paliwa, półfabrykaty.

• środki pracy – elementy wykorzystywane w procesie produkcji, przy pomocy których przekształcane zostają przedmioty pracy. Ulegają one stopniowemu zużyciu, nie zmieniając swojej formy zewnętrznej w czasie procesu ich wykorzystywania. Koszt ich wykorzystania odlicza się jako amortyzację. Do środków pracy zaliczamy m.in. budowle, maszyny, narzędzia.

Dobra konsumpcyjne - dobra wytworzone w celu niezwłocznego ich wykorzystania (zużycia) przez konsumenta. W przeciwieństwie do dóbr inwestycyjnych przy nabywaniu dóbr konsumpcyjnych nie zakłada się, że wydatek za jakiś czas może się zwrócić - stanowi on czysty koszt.

Dobra publiczne to dobra, które charakteryzują się tym, że nie ma możliwości wyłączenia ich z konsumpcji oraz jednocześnie nie są konkurencyjne w konsumpcji. Pierwszy warunek oznacza, że dostawca dobra nie może legalnie zapobiec używaniu dobra przez innych. Drugi warunek oznacza, że konsumpcja dobra przez jedną osobę, nie pozbawia innych osób możliwości konsumpcji tego samego dobra, a zatem bez żadnych konsekwencji dobro może być konsumowane przez wiele osób jednocześnie.

Przykłady

Definicję dobra publicznego, można zilustrować na przykładzie pokazu sztucznych ogni. Nie ma możliwości wyłączenia z ich konsumpcji, ponieważ jeżeli ktoś znajduje się w miejscu, z którego dobrze widać pokaz, wówczas organizująca go firma nie może zabronić mu go oglądać. Z drugiej strony, fajerwerki nie są konkurencyjne w konsumpcji, ponieważ oglądanie ich przez jedną osobę nie pozbawia innych możliwości oglądania tego samego pokazu.

Bardziej klasycznym przykładem dobra publicznego jest obrona narodowa. Ponosząc wydatki na obronę narodową państwo zapewnia bezpieczeństwo wspólnie wszystkim obywatelom. Innym typowym przykładem jest telewizja lub radio nadawane bezpłatnie w systemie free-to-air. Nadawca sygnału nie jest w stanie zapobiec odbieraniu go przez osobę dysponującą odpowiednim urządzeniem i odbieranie sygnału przez jedną osobę nie wpływa na możliwość jego odbioru przez inne osoby.

Dobra prywatne – w ekonomii każde dobro, które nie jest dobrem publicznym, tzn. które może nie być konsumowane przez wielu konsumentów bez uszczerbku dla któregokolwiek z nich. Przykładem dobra prywatnego może być np. odzież, żywność.

Konkurencja doskonała

- składa się z wielu konkurentów, którzy oferują ten sam [produkt ]lub usługę (np. giełda towarowa).Cena jest taka sama dla wszystkich konkurencyjnych firm, ponieważ nie występuje tu zróżnicowanie produktu i raczej żaden z konkurentów nie będzie reklamował swoich wyrobów. Cechy modelu doskonałej konkurencji:

• Duża liczba małych, niezależnych przedsiębiorstw oraz duża liczba nabywców

• Jednorodny wyrób u wszystkich sprzedawców

• Cena jest wynikiem gry sil rynkowych, kształtuje się pod wpływem zmian popytu i podaży.

• Swobodny przepływ kapitałów miedzy rożnymi dziedzinami produkcji

• Brak konkurencji niecelowej

• Doskonała informacja

Popyt – funkcja przedstawiająca kształtowanie się relacji pomiędzy ceną dobra (towary i usługi), a ilością (liczbą sztuk) jaką konsumenci chcą i mogą nabyć w określonym czasie, przy założeniu niezmienności innych elementów charakteryzujących sytuację rynkową (ceteris paribus). Wykresem tej funkcji jest tzw. krzywa popytu. Należy zwrócić uwagę na różnicę pomiędzy "popytem", a "wielkością popytu". Popyt to cała funkcja, natomiast wielkość popytu to ilość dobra, jaką konsumenci chcą nabyć przy danej cenie. "Wielkość popytu przy cenie p" jest więc konkretnym elementem funkcji, któremu na krzywej popytu odpowiada jeden punkt.

Krzywa popytu - jedna z podstawowych krzywych, używanych w mikroekonomii, pokazująca ilość dobra, które konsumenci będą chcieli i mogli nabyć przy różnych cenach rynkowych i przy zachowaniu zasady ceteris paribus.

Krzywą popytu wykreślamy w następujący sposób:

Chociaż to popyt na dany produkt zależy od jego ceny, tradycyjnie cenę produktu zaznaczamy na osi pionowej, natomiast ilość produktu na osi poziomej - jest to krzywa popytu wg A. Marshalla. Istnieje też sposób przedstawiania krzywej wg L. Walrasa, w którym osie są zamienione, oś pozioma reprezentuje cenę, natomiast pionowa - nabytą ilość. Nie trudno zatem zauważyć, że sposób L. Walrasa jest funkcją odwrotną do sposobu marshallowskiego (bardziej popularnego).

W punkcie A cena produktu wynosi PA a zapotrzebowanie na produkt QA. Jeśli cena jest niższa (tak jak w punkcie B), zazwyczaj konsumenci chcą nabyć więcej jednostek produktu.

Podaż to ilość dóbr, oferowana na rynku przez producentów przy określonej cenie, przy założeniu niezmienności innych elementów charakteryzujących sytuację na rynku (ceteris paribus). Zależność między ceną a podażą przedstawia krzywa podaży.

Krzywa podaż - jedna z podstawowych krzywych, używanych w mikroekonomii, pokazująca dla danego dobra ile jego jednostek (Q) są skłonni wyprodukować producenci przy danej cenie (P).

Krzywą podaży wykreślamy w następujący sposób:

Chociaż to podaż na dany produkt zależy od jego ceny, tradycyjnie cenę produktu zaznaczamy na osi pionowej, natomiast ilość produktu na osi poziomej. W punkcie A cena produktu wynosi PA a ilość oferowanego produktu QA. Jeśli cena jest niższa (tak jak w punkcie B), to zazwyczaj producenci chcą dostarczyć na rynek mniej jednostek produktu.

Równowaga rynkowa jest jednym z fundamentalnych pojęć w ekonomii i w teorii ekonomii. Ogólnie, określa się tak sytuację, w której wszystkie siły rynkowe równoważą się a wartości zmiennych ekonomicznych pozostają niezmienne. W szczególności, najczęściej mianem równowagi rynkowej określa się stan rynku, w którym ilość dóbr nabywanych przez konsumentów równa jest ilości tych dóbr wytwarzanych przez producentów, czyli stan w którym wielkość popytu na danym rynku jest równa wielkości podaży. Czynnikiem równoważącym podaż i popyt jest zazwyczaj cena. Cena, przy której występuje równowaga rynkowa nazywana jest ceną równowagi rynkowej.

Legenda:

P - cena

Q - ilość

D - krzywa popytu

S - krzywa podaży

P0 - cena równowagi rynkowej

A - nadwyżka popytu

B - nadwyżka podaży