NOP – notatki

Polityka to dążenie do zdobycia władzy. Mechanizmy polityczne i prawne są ze sobą powiązane.

Parlament powinien reprezentować interes narodu, ale praktyka jest inna- 60% decyzji pochodzi z UE.

Polityka jest pojęciem wieloznacznym

1. ukierunkowane działanie zmierzające do określonego celu np. polityka badań naukowych

2. człowiek polityczny- pojęcie używane w dawnej Polsce, człowiek skuteczny w załatwianiu pewnych spraw, potrafiący przekonać, ukierunkować

3. zdolność podmiotu do wykonywania władzy w stosunkach publiczno- prawnych, narzucenia swojej woli- ta definicja interesuje nas najbardziej

Podmiotem władzy jest państwo- substrat ludzi, terytorium, obywatelstwo, język- są opisem instytucji, ale nie oddają istoty rzeczy

Państwo to człowiek np. na urząd Prezydenta wybieramy konkretnego kandydata. Cechy człowieka mają wpływ na sprawowanie przez niego władzy.

Maksymaliści np. Arystoteles- polityka i władza istnieją niezależnie od tego czy my do czynienia z państwem czy nie, nie jest istotne czy społeczeństwo jest zorganizowane w społeczeństwie

Minimaliści np. marksiści- polityka jest ściśle związana z państwem

II poł. XX w. oprócz makroskali- brak charakteru osobistego relacji państwo- obywatel powinno się uwzględniać w polityce mikroskalę- relację face to face, należy patrzeć na człowieka, pojedynczą jednostkę

KONCEPCJE POLITYKI

1. Egipt- pojęcie znane tylko wykształconym kapłanom, monarcha jako Bóg

2. Wczesne chrześcijaństwo- zmierzanie jedynie do Królestwa Niebieskiego, świat jest niepotrzebny, stronili od polityki

3. Arystoteles- człowiek jest istotą społeczną, traktował republikę jako rzecz wspólną (res publica), obywatele mają uprawnienia i obowiązki proporcjonalnie do możliwości intelektualnych i materialnych, intelektualiści mają szczególny obowiązek uczestnictwa w życiu publicznym, ustroje dobre- monarchia, arystokracja, politea; złe- tyrania, demokracja- rządy biednych, oligarchia- rządy bogatych, władza musi być odpowiedzialna, trzeba być cnotliwym, ustroje złe cechuje lekceważenie prawa, łatwo przekształcają się w tyranie, dlaczego wymyślono ustroje mieszane

4. Św. Tomasz z Akwinu- XI-XIIIw. - fundament myśli politycznej w Polsce, władza uzasadniona dążeniem do ochrony dobra wspólnego, ma prowadzić do zbawienia, jest służbą, celem, ten cel legitymizuje władzę, można wypowiedzieć posłuszeństwo władzy jeśli jest sprzeczna z prawem boskim

5. Renesans- człowiek to istota z natury dobra, dlatego władza nie ogranicza sporów pomiędzy ludźmi

6. Oświecenie- władza chroni interesy ludzi, reprezentuje je, jest świecka , umowa społeczna- konstytucja gwarantuje, że ustalone mechanizmy będą przestrzegane, dopuszcza się referendum legitymizujące władzę

7. Marksiści- wpierw trzeba uzyskać władzę ekonomiczna, marginalizowali rolę jednostki, podmiotem władzy jest wielka grupa ludzi, której wyodrębnienie dokonuję się na podstawie własności środków produkcji, w socjalizmie są to robotnicy i chłopi, w kapitalizmie burżuazja, władza jest historyczna- powstaje na określonym etapie rozwoju sił wytwórczych i klasowa- służy 1 klasie, państwo jest antagonistyczne, dzieli się na posiadających i nie, brak zaufania,

8. Max Weber- chciał odideologizowania władzy i polityki, władza to czysto techniczno-organizatorskie działanie, polityka to zawód- przyzwoita kariera polityczna zaczyna się na poziomie lokalnym, trzeba się wdrażać stopniowo w struktury państwa, nierównorzędność podmiotów- państwo stosuje przymus- 3 warunki- legalność, proporcjonalność, ostateczność, jest to stosunek realnie istniejący dający się zbadać, personalizuje władze – podmiotem władzy jest przede wszystkim jednostka, możliwa grupa osób, ważna jest natura przywódcy, doświadczenie, prestiż, odpowiednie przygotowanie merytoryczne, czynniki ekonomiczne ułatwiają zdobycie władzy, na człowieka nakładamy prawa by nie eksponowane były cechy jednostki, władza jest hierarchiczna , 3 typy prawomocnego panowania

   - tradycyjne- posłuszeństwo wynika z tradycji,

   Wielka Brytania- monarchia suwerenem, Hiszpania- po wojnie domowej 1936- władzę przejął Franco i zapomniano o demokracji, po jego śmierci następcą tronu został Huan Carlos, który zaczął wprowadzać demokratyczne reformy- szkoła wojskowa w USA, wykorzystał wpływy w armii zdobywają tron, zażegnał pucz, jego celem jedność i stabilizacja, monarchia instytucją konstytucyjną, monarcha ma kompetencje wynikłe z konstytucji, monarchia kojarzy się z przeszłością- powaga urzędu, symbolika, stabilizacja, droga do demokracji- l. 80 Gonzales, w obu krajach są wybory- niewystarczające

   - charyzmatyczne- ważne cechy osobowości władcy, kończy się gdy zanika wiara w charyzmatyczne cechy jednostki

   Francja- 1958r. Uchwalenie Konstytucji V Republiki, IV nie miała szans na stabilizację i na uspokojenie stosunków międzynarodowych z Algierią, władzę przekazano de Gaullowi, kierował ruchem oporu podczas II WŚ, cieszył się prestiżem, był mężem stanu, jego pozycja jako Prezydenta była bardzo mocna, parlament okrojony, zrezygnował po przegraniu w referendum w 1968r. (koabitacja- pokojowe współistnienie parlamentu o innej orientacji niż Prezydent)

   - racjonalne- legalne, przymus, podmiot wygrywa wybory

   Władza jest wielowymiarowa, dynamiczna, ograniczamy się do pewnych aspektów. Weber upraszcza, 1 kryterium jest niewystarczające.

9. Nauka społeczna Kościoła katolickiego- sobór watykański II- Jan XXIII, dobro wspólne w sensie duchowym i materialnym, władza jest służbą, zasada pomocniczości- powiązana z wolnością, władza służy jednostce, kiedy ta nie daje rady- ustalenia społeczności, wybór programów partyjnych, działalność rożnych agend,- dziś stosuje się przyśpieszone procesy legislacyjne, można na jednostkę nakładać obowiązki, najważniejsza jest godność człowieka, państwo nie jest odrębnym bytem to czym zarządza to środki pochodzące od obywateli, decentralizacja- podejście podmiotowe do człowieka, jednostka decyduje o swoich sprawach, celem stworzenie społeczeństwa obywatelskiego, które musi być zorganizowane, opracować pewne kryteria, hierarchię potrzeb, organizację wewnętrzną.

Rewolucje XX w- legalne źródło doznaje uszczerbku

Portugalia- 1974-6- rewolucja, przewrót goździków

IV 1974- pucz wojskowy, obalenie Salazara i próba stworzenia demokracji, zmagały się ze sobą siły demokratyczne, lewicowe i ultralewicowe, lewicowe wygrały, podział na ruchy cywile i przedstawiciel wojskowych

25 IV 1976 - Ruch Sił Zbrojnych (Rada Rewolucyjna) stworzona przez Konstytucję z wojskowych kontrolowała ustawodawstwo ze względu na zgodność z celami rewolucji, zasada suwerenności narodu ograniczona przez wojsko, do dziś jakieś tradycje pozostały, 1976 wybory

Iran, Irak- podporządkowanie systemu, cywilnej władzy założeniom wiary,

10. Koncepcja amerykańska- Beetham- 3 założenia- istnienie reguł, stosunek do reguł, zachowania polityczne, 3 poziomy legitymizacji- poziom pierwszy, podstawowy – poziom reguł: (mogą to być reguły pisane i niepisane) na tym poziomie interesuje nas tylko to, czy system działa na podstawie reguł czy nie. Jeśli reguły są stosowane, to mówimy o legalności systemu, a to oznacza, że system jest legitymizowany. Jeśli system nie działa na podstawie reguł, to jest nielegalny. Nie zastanawiamy się tu nad treścią reguł. poziom drugi - poziom akceptacji, przekonań: pytamy co zawierają te reguły, jakie warunki wymagania istnieją wobec reguł. Na drugim poziomie jesteśmy zaangażowani w ocenę, określone przez system prawny i wymogi społeczne, poziom trzeci – poziom czynnego przyzwolenia: obywatele uczestniczą w określonych działaniach politycznych, które prowadzą do legitymizacji władzy, bądź do wycofania swojego przyzwolenia np. w wyborach (Kadencyjne i konkurencyjne)

    Poziom pierwszy dość łatwo osiągnąć, poziom drugi i trzeci trudniej, bo wymagają już zgody społeczeństwa.

    Wybory nie są wystarczając. Władza jest legalna, ale nie legitymizowana, bo ważne są też inne czynniki np. frekwencja.

Postpolityka- zakłada różnorodność, każdy ma własną koncepcję polityczną, nie ma spoiwa łączącego

Republikanizm- szukanie elementów łączących ludzi np. wspólnota narodowa, poczucie obywatelskości,

Autorytet- skuteczność, zapewnienie bytu materialnego, np. nie akceptujemy korupcji, nie dążymy do ideału, ale chcemy przywrócić dobry stan stan prawa, a złych norm nie eliminują same reguły, a normy II stopnia tzw. metanormy.

WŁADZA SIECIOWA

• źródło- upodmiotowienie człowieka- II pol.XXw. - tworzenie praw i wolności, gwarancje,

• struktura sieciowa- przejście z industrializmu na post industrializm, hierarchia ustępuje miejsca różnorodności, produkcja przemysłowa ustąpiła miejsca usługom,

• potrzeba nowego człowieka, elastycznego, skłonnego do zmian, mającego różnorodne zainteresowania,

• elementy- współzależność zasobów, których dysponentami są uczestnicy sieci, zaangażowanie w sieć 2 lub więcej podmiotów, z których każdy jest wyrazicielem swoich celów, wertykalne lub horyzontalne kierunki wymiany, nieograniczony obszar działania

• cechy- ograniczenie hierarchiczności, dynamiczność i rozproszony charakter, decyzje w formie porozumień, dialog i współpraca z otoczeniem, zasada pomocniczości, zdolność do kompromisu

Demokracja Koncepcja Dahla,

• proceduralne kryteria mają znaczenie podstawowe i niemal wyłączne- procedura wyborcza:

  - alternatywa wyborcza- autentyczna rywalizacja, zasada suwerenności narodu, musi istnieć realny, autentyczny kontrkandydat

  - wybory są otwarte- szeroki dostęp obywateli, niski próg wiekowy

  - wybory są wolne- swobodny dostęp rożnych sił politycznych, rozróżnienie wyborów parlamentarnych – eliminacja partii regionalnych i samorządowych- nie powinno być polityki

4 typy demokracji

1. ograniczona- tylko niektórzy mają prawa wyborcze, człowiek z poddanego staje się obywatelem, umawia się z państwem co mu wolno, pojawia się pojęcie praw człowieka,

2. nieskonsolidowana- wszyscy mają prawa wyborcze, poziom spójności elit jest ograniczony, brak porozumienia, wysoki poziom skonfliktowania, dużo frakcji o sprzecznych interesach

3. skonsolidowana- zdolność frakcji do współpracy. Metody np. progi wyborcze, rozporządzenia z mocą ustawy, konstruktywne wotum nieufności

4. pseudo demokracja- brak alternatywy, realnych uprawnień, wolności politycznej i osobistej, stopniowalność represji,

Wg tego tak naprawdę wszystko jest demokracją.

Porozumienie elit poprzedzające modernizację.

Ta forma przekształceń jest charakterystyczna dla Wielkiej Brytanii i Szwecji i dotyczy okresu tzw. poprzedzającego modernizację. Modernizacja to proces, który doprowadził do unowocześnienia gospodarczego, np. rozwój przemysłu.

Porozumienie elit stabilna demokracja ograniczona kooptacja nowych grup demokracja skonsolidowana wykluczenie nowych grup demokracja nieskonsolidowana lub pseudo demokracja

W określonej procedurze dążymy do wspólnego celu. Procedura jest metodą, nie celem. Demokracja bez treści staje się bezużyteczna.

Interesy polityczne- prowadzą do władzy, także w opozycji

Partie polityczne- dążenie do zdobycia i utrzymania władzy,

Grupy interesu mogą wykonywać władzę z przypadku. Dążą do tego, by ich interesy były przez władze realizowane. Grupy muszą być nazwane, określone, zorganizowane

Fuku-jama- ideologia partii przyczynia się do końca historii, nie miał racji, bo tak naprawdę nadal zastanawiamy się nad wartością fundamentalną, nic się nie skończyło.

Społeczeństwo obywatelskie- podstawą życia publicznego jest wolność, organizacje tworzy się zgodnie z zainteresowaniem społecznym bez ingerencji władzy, jest to wola ludzi, państwo kontroluje tylko legalność,

Pluralizm polityczny- forma umożliwiająca zaangażowanie się człowieka w życie polityczne, by człowiek nie czul się lekceważony przez władzę, nie spełnił oczekiwań społecznych, w Europie się ogranicza, w Polsce nie ma czego ograniczać

Cechy partii- + zawodowy charakter, dyscyplina członków, dążenie do zdobycia i utrzymania władz, dobre przygotowanie, doświadczenie, fachowy aparat urzędniczy, - pokusa korupcji, ograniczenie wymiany elit, mogą hamować dostęp innych partii do parlamentu

I Organizacja- musi uwzględniać minimalny podział ról i funkcji, status konstytucyjny po II WŚ, brak sztywnych ustaleń- luźne lub sztywne, w Europie raczej sformalizowane, gwarantuje demokratyczność wewnętrzną partii

II Ideologia -realizowana poprzez program, na kadencję partii lub wyborczy- podporządkowany wyborom, w celu uzyskania mandatu, krótki, ogólny, powiązany z oczekiwaniami społecznymi, potrafiący zainteresować,

III Cel- dążenie do zdobycia władzy

Funkcje:

a) kształtowanie postaw i opinii politycznych- permanentnie, formy- artykulacja- pozyskanie informacji o interesach społeczeństwa lub reprezentacja interesów, konkretny program będący swego rodzaju ofertą, humanizacja stosunków międzyludzkich zaczyna mieć duże znaczenie

b) wyborcza- parlamentarne- program jest partyjny i prezydenckie- niezależność polityczna

c) rządzenia- wykonujemy ją tworząc rząd lub będąc w opozycji, rząd jednopartyjny lub koalicyjny, w koalicji powinny być nie więcej niż 3 partie, kwestie ponadpartyjne np. obronność są rozstrzygane wspólnie

LOBBING W POLSCE

• lobbing-każda działalność prowadzona za pomocą środków prawnie dozwolonych zmierzająca do wywarcia wpływu na organy państwowe w procesie stanowienia prawa

• lobbing powinien być jawny, kontrolowany, legalny i zawodowy, wtedy podlega realnej kontroli, wzorem jest USA

• w Polsce lobbing jest tylko jawny, pozostałe kwestie odnoszą się do zawodowej działalności- odpłatna, podlegająca wpisowi do rejestru, więc tylko ona jest kontrolowana, niezawodowy stwarza prostą drogę do korupcji

Zasada suwerenności narodu wskazuje do kogo należy władza w państwie, jest to naród, wszyscy obywatele RP, decyduje posiadanie praw wyborczych, parlament jest przedstawicielem Narodu

Zasada społeczeństwa obywatelskiego- każdy obywatel uczestniczy w kilku układach społecznych i w każdym ma interesy, które są różne a czasami nawet sprzeczne, zasada pluralizmu politycznego, obok partii inne organizacje zrzeszające obywateli (związki zawodowe, samorządy zawodowe, samorząd terytorialny, środki masowego przekazu, kościoły i związki wyznaniowe)

art. 20 Konstytucji „społeczna gospodarka rynkowa oparta na wolności działalności gospodarczej, własności prywatnej oraz solidarności , dialogu i współpracy partnerów społecznych stanowi podstawę ustroju gospodarczego RP”

Tego co prawda nie było na wykładzie, ale miał to I rok i pojawiło się pytanie o to na ustnej „0” http://www.wosna5.pl/geneza_partii_politycznych

Przykładowe pytania z zerówki:

1. Funkcja rządzenia partii

2. Społeczeństwo obywatelskie a pluralizm polityczny

3. Nauka społeczna Kościoła

4. Typy demokracji

5. Wielowymiarowość władzy

6. Droga Polski do demokracji

7. Źródła władzy u Webera