Stodulska Agnieszka Sieradz 08.05.2010r

DSK.II

WPŁYW GRUCZOŁÓW DOKREWNYCH

NA SKÓRĘ I PRZYDATKI

Gruczoły dokrewne są to narządy gruczołowe, które nie mają przewodów wyprowadzających i oddają swą wydzielinę bezpośrednio do krwi. Substancje wydzielane przez te gruczoły nazywamy hormonami. Charakteryzują się one tym, że działają w obszarach odległych od miejsca swego powstania, dokąd zostają przeniesione z krwią. Zadanie ich polega na regulowaniu i koordynowaniu czynności narządów oraz na utrzymywaniu stałości składu środowiska wewnętrznego. Pełnią one zatem rolę podobną do układu nerwowego, z którym zresztą pozostają w ścisłym związku czynnościowym. Różnica polega na tym przede wszystkim, że regulacja nerwowa odbywa się znacznie szybciej i jest raczej krótkotrwała, natomiast regulacja hormonalna jest wolniejsza i działa dłużej.

Produkt wytworzony w gruczole dokrewnym - hormon, dostaje się do krwi (czasem także do limfy lub płynów tkankowych) i jest transportowany przez naczynia krwionośne (tętnice) do tkanek i narządów, w których jest potrzebny, tzw. narządów docelowych. Jest więc wydzielany do wnętrza organizmu i w nim przejawia swoje działanie. Zadaniem gruczołów jest więc produkcja hormonów i kontrolowane wydzielanie ich do krwi.

Układ dokrewny reguluje przede wszystkim zmiany przystosowawcze związane z metabolizmem, wzrostem i rozmnażaniem, jego wydzieliny spełniają zasadniczą rolę w utrzymywaniu stałego stężenia glukozy, sodu, potasu, wapnia i wody we krwi i płynach poza komórkowych.

Hormony są produkowane przez gruczoły dokrewne,np:przysadkę mózgową oraz tarczycę, korę nadnerczy i niektóre tkanki. Te związki chemiczne wytwarzane przez organizm ludzki powodują koordynację procesów biochemicznych w komórkach i regulację funkcji życiowych organizmu. W skórze występuje wiele hormonów sterydowych(estrogeny, androgeny, kortykosteroidy),które są odpowiedzialne za utrzymanie normalnej funkcji i równowagi biologicznej skóry oraz jej przydatków. Hormony to złożone związki chemiczne, zaliczane ze względu na budowę do dwóch grup. Do pierwszej należą hormony zbudowane z aminokwasów lub związków pochodnych, drugiej – pochodne cholesterolu.

Gruczoły wytwarzające hormony zaliczamy do wewnątrzwydzielniczych (endokrynowych), tzw. pozbawionych przewodów wyprowadzających, wydzielające hormony bezpośrednio do krwi. Należą do nich: przysadka mózgowa, szyszynka, gruczoł tarczowy ( tarczyca ), gruczoły przytarczyczne, nadnercza, gruczoły płciowy i trzustka. Hormony tkankowe wydzielane są przez komórki gruczołowe znajdujące się w pewnych narządach, np. sekretyna wytwarzana jest przez ścianę dwunastnicy, a gastryna – żołądka.
Każdy hormon wywiera charakterystyczny wpływ na określoną część lub cały organizm. Hormony wraz z krwią „podróżują” po organizmie, aż dotrą do określonych komórek lub narządów, które odpowiednio na nie reagują.
Niektóre gruczoły w organizmie człowieka pełnią dwie funkcje – są gruczołami wydzielania dokrewnego, wytwarzającymi hormony oraz wydzielania zewnętrznego, wytwarzającymi inne, niezbędne substancje.
Podstawową funkcją hormonów jest regulacja i koordynacja procesów chemicznych. Ich działanie w komórkach docelowych polega na regulacji tempa zużywania substancji pokarmowych i uwalniania energii, a także na pobudzaniu lub hamowaniu wytwarzania pewnych substancji.
Wszystkie hormony tworzą układ hormonalny, w którym współdziałają ze sobą lub działają przeciwstawnie.

Gruczoły dokrewne i najważniejsze hormony przez nie wytwarzane:
-przysadka mózgowa - wydziela hormon wzrostu regulujący wzrost organizmu, prolaktynę pobudzającą wytwarzanie mleka, oksytocynę pobudzającą skurcz mięśniówki macicy w czasie porodu, wazopresynę zmniejszającą wydalanie wody z organizmu oraz tzw. hormony uwalniające, które wpływają na inne gruczoły dokrewne: tarczycę, nadnercza, jajniki i jądra,
-tarczyca - wydziela hormony tarczycowe: tyroksynę i trójjodotyroninę, które zwiększają przemianę materii, oraz kalcytoninę regulującą poziom wapnia we krwi (obniża wapń do wartości prawidłowych, gdy jest on podwyższony),
-przytarczyce - wydzielają parathormon utrzymujący odpowiedni poziom wapnia we krwi (podnosi wapń do wartości prawidłowych, gdy jest on obniżony),
-nadnercza - rdzeń nadnerczy wydziela adrenalinę, przygotowującą organizm do szybkiej reakcji na stres, kora nadnerczy zaś wydziela kortyzon uczestniczący w reakcjach na stres i aldosteron regulujący gospodarkę mineralną ustroju,
-trzustka - wydziela insulinę obniżającą poziom cukru we krwi oraz glukagon przeciwdziałający obniżeniu poziomu cukru poniżej wartości prawidłowych,
-jajniki - wydzielają estrogeny i progesteron kontrolujące cykle miesięczne, płodność i przebieg ciąży,
-jądra - wydzielają testosteron odpowiedzialny za męskie cechy płciowe.

Tarczyca – gruczoł dokrewny ssaków. U człowieka znajduje się z przodu szyi i przylega do tchawicy. Składa się z dwóch płatów długości 5 cm i szerokości 3 cm, połączonych niewielką częścią środkową. Waży około 20-40g. Jest bogato unaczyniona. Jest otoczona torebką włóknistą, która zrasta się z tchawicą i krtanią.
Tyroksyna i trójjodotyranina - hormony powstające z syntezy jodu, a wytwarzane przez gruczoły tarczycy.

To właśnie te substancje skutecznie troszczą się o naszą urodę, smukłą sylwetkę, zapewniając nam młody wygląd i dobre samopoczucie psychiczne,są odpowiednie za dostarczanie tlenu do komórek (poprawiają m.in. zdolności intelektualne), prawidłową przemianę materii, pobudzają wzrost i rozwój organizmu (szczególnie u dzieci), czyli wpływają pozytywnie na prawidłowe funkcjonowanie całego organizmu, w tym również i skóry.

-Tyroksyna wpływa na tworzenie się tkanki tłuszczowej pod powierzchnią skóry i dba o jej systematyczne odżywianie. Dzięki temu skóra jest lepiej napięta, wygląda zdrowo, świeżo i młodo.

-Tyroksyna pobudza też gruczoły łojowe do produkcji łoju oraz reguluje jego wydzielanie. Tłuszcz te- zaś nadaje skórze oraz włosom ładny połysk i jedwabistość.

-Tyroksyna i trójjodotyronina biorą udział w przemianie materii. Aktywizują wszystkie narządy uczestniczące w tym procesie, zapewniając właściwe przetwarzanie substancji odżywczych. Sprzyja to zachowaniu szczupłej figury. Stymulują perystaltykę (ruchy robaczkowe) jelit, umożliwiając szybkie wydalanie toksycznych produktów przemiany materii, co ma wpływ na wygląd skóry i włosów. Wszystkie hormony tworzą układ hormonalny, w którym współdziałają ze sobą lub działają przeciwstawnie.

Na jakość skóry damskiej wielki wpływ mają estrogeny – kobiece hormony. Pilnują odpowiedniego nawilżenia i ukrwienia. Wpływają na jakość włókien kolagenowych i sprężystych. W okresie menopauzy, kiedy estrogeny zaczynają zanikać, skóra traci elastyczność, staje się wiotka. Pomocna jest wtedy hormonalna terapia zastępcza, która dostarcza odpowiednich dawek hormonu.

Najważniejszy jest wpływ żeńskich hormonów estrogenów, progesteronu, a ponadto męskich androgenów. Poza hormonami płciowymi pewien wpływ na skórę ma także hormon wzrostu, melatonina i dehydroepiandrosteron.

Działają wolno, ale długotrwale i wpływają na wszystkie ważne procesy życiowe tkanek i narządów – np. utrzymanie fizjologicznego poziomu substancji energetycznych, w tym glukozy, elektrolitów i wody w płynach ustrojowych, itd. U kobiet na odżywienie i wygląd skóry duży wpływ mają żeńskie hormony płciowe – zwłaszcza estrogeny. Wpływ estrogenów na skórę jest wieloraki. Nadzorują odżywienie i nawodnienie skóry, poprzez receptory estrogenowe zlokalizowane w jej tkankach, stymulują odporność na zarazki. Estrogeny są m.in. zaangażowane w proces tworzenia nowych naczyń włosowatych zaopatrujących skórę w substancje odżywcze, energetyczne, budulcowe i tlen.

Na skórę wpływa kilka hormonów: androgeny (hormony męskie), melatonina, DHEA, w pewnym stopniu hormon wzrostu, jednak przede wszystkim estrogeny i progesteron, czyli hormony żeńskie.

Estrogeny, żeńskie hormony płciowe, wydzielane są przede wszystkim przez jajniki, ale również przez korę nadnerczy i jądra, choć w niewielkich ilościach. Należą tu: estardiol, estron, estriol. Odpowiedzialne są przede wszystkim za drugorzędne cechy płciowe, a także proces rozmnażania, mają ponadto pośredni wpływ na wygląd skóry:

-wpływają na syntezę kolagenu,

-wpływają na poziom nawilżenia naskórka,

-wpływają na ilość wydzielanego sebum, przyczyniając się do -zabezpieczenia skóry przed utratą wody.

Nadmiar estrogenów w stosunku do progesteronu powoduje niszczenie włókien kolagenu podtrzymujących tkankę łączną, czego efektem jest powstawanie cellulitu. Ten właśnie mechanizm odpowiada za nasilanie się pomarańczowej skórki w okresie „burzy hormonalnej” podczas dojrzewania, ciąży i menopauzy.

Skóra stanowi bardzo ważny organ naszego ustroju. Piękny i zdrowy wygląd skóry w równej mierze zależy od czynników ogólnoustrojowych, jak i od czynników zewnętrznych, nie wyłączając prawidłowego pielęgnowania. O ładnym i zdrowym wyglądzie skóry decyduje stan czynnościowy gruczołów wewnętrznego wydzielania, przewodu pokarmowego (żołądek, wątroba, jelita), układu krwionośnego, nerwowego itd. Szczególne znaczenie dla prawidłowego wyglądu skóry i jej przydatków (gruczoły łojowe, gruczoły potowe, paznokcie i włosy) ma odpowiedni poziom witamin i harmonijne współdziałanie gruczołów wydzielania wewnętrznego.

Czynność tarczycy jest sterowana przez podwzgórze i przysadkę, które wraz z tarczycą tworzą układ ujemnego sprzężenia zwrotnego. Podwzgórze produkuje neurohormon tyreoliberynę TRH, który działając na przedni płat przysadki pobudza go do produkcji hormonu tyreotropowego TSH. Natomiast TSH pobudza tarczycę do wydzielania T4 i T3. Zwiększone stężenie T3 hamuje wydzielanie TSH w przysadce, natomiast małe stężenie T3 we krwi jest sygnałem do większego wydzielania TSH. Niski poziom TSH stymuluje zwiększoną produkcję TRH i na odwrót: wysoki ją hamuje.

Układ dokrewny i układ nerwowy ściśle współdziałają ze sobą i uzupełniają swoje czynności regulacyjne, przy czym reakcje układu nerwowego są szybkie, natomiast reakcje układu dokrewnego o wiele wolniejsze, dotyczące przeważnie procesów długotrwałych. Układ dokrewny reguluje przede wszystkim zmiany przystosowawcze związane z metabolizmem, wzrostem i rozmnażaniem, jego wydzieliny spełniają zasadniczą rolę w utrzymywaniu stałego stężenia glukozy, sodu, potasu, wapnia i wody we krwi i płynach poza komórkowych. Układ hormonalny podobnie jak układ nerwowy jest bardzo skorelowany, tzn. działanie poszczególnych gruczołów i hormonów jest ściśle uzależnione od siebie. Takie wzajemne zależności prowadzą do utrzymania pewnej równowagi w organizmie

(homeostazy).