ETAPY PROCESU BADAWCZEGO

I. Postawienie problemu

-Może być pytanie

a) musi dotyczyć obiektywnego stanu niewiedzy

b) wyrażone w języku naukowym(pojęcia, terminy)

c) powinno być wiadomo jakie czynności należy podjąć aby uzyskać odpowiedź - 2 podstawowe źródła problemów:

a) rozwój nauki a wraz z nim niejasności (p.teoretyczne)

b)obserwacja rzeczywistości i praktyka(p. praktyczne)

-Badacz powinien dążyć do odp na pytanie

1)forma pytania ( czy, jak, dlaczego)

2) cel badania (luka w nauce czy chęć działań praktycznych?

3) Potrzeba odwołania się do dziwnych empirycznych

4) wystarczający aparat pojęciowy

- Problem badawczy to bodziec intelektualny. Nie bada się problemów, których nie można empirycznie uzasadnić lub dotyczą subiektywnych preferencji

- Problem musi zostać jasno sformułowany ( nie może być zbyt ogólny, dwuznaczny)

II. Eksplikacja problematyki badawczej:

1)Wyjaśnianie, uszczegółowienie problematyki badawczej

- wyrażenie problematyki badawczej w formie zdań zawierających terminy proste, zrozumiałe

*Paradoks eksplikacji (Moove”a)- pojawia się zawsze

Wyjaśniając pojęcie ogólna można:

1. użyć pojęć nowych zakresowo

2. użyć pojęć szczegółowych

Następuje selekcja pytań wg 3 kryteriów

1. teoretyczne( wybiera się pytania centralne, najistotniejsze , w odniesieniu do których można sformułować hipotezy)

2. metodologiczne( czy jest możliwość odp na podst badań) techniczno- organizacyjne ( czy jest możliwość)

- ukazanie powiązań tematu z pokrewnymi i nadrzędnymi

2) Wybór i uzasadnienie hipotez badawczych

-hipoteza- propozycja twierdzenia naukowego

- nie może być sformułowana w formie pytania

- hipotezy wyznaczają zakres poszukiwań badacza, określają „obszar niewiedzy”.

Źródła hipotez:

a) teoretyczne rozważania

b) antychczasowe badania

c) pomysłowość, inwencja badacza

Wymogi hipotez

a) muszą dawać odp na pyt bezpośrednio wynikające z problemu

b) uzasadnienie ( dlaczego tak?)

c) warunki sprawdzalności ( przy zajściu jakich zjawisk uznać za sprawdzian)

d) moc hipotezy

*poziom słaby ( hipotezy egzystencjalne)” istnieje zjawisko X”; „ związek między X i Y”

* poziom średni ( warunki zajścia ogólnie)

* poziom mocny ( najbardziej precyzyjne, dokładne warunki)

-- nie na każde pytanie sformułowane w eksplikacji musi być odp w postaci hipotezy

e) jasno sformułowane

* konkretne ( musi być wskazany kierunek między zmiennymi -> dodatni, ujemny)

* muszą być sprawdzalne za pomocą konkretnych metod

* nie są wartościujące

Jednostki analizy:

- jakie są podst elem Bad zjaw ( problem umiejscow) np. grupa, jednostka, organiz, wytwory materialne

- kim jest nasza jedn i czym się zajmuje?

- błąd ekologizmu: grupa- jedn

-błąd indywidualizmu: jedn->grupa

Zmienne służa do określenia relacji między zjawiskami)

-> pojęcia muszą być przekształcone w zmienne poprzez zamianę lub przekształcenie w zbiór wartości

->zmienna- właściwośc empiryczna mająca 2 lub więcej wartości ( dychotomiczna)

Podział zm: a)zależna-badacz chce ją wyjaśnić; b)zm. Niezależna (wyjaśniająca)-za pomocą której chcemy wyjaśnić

Y=F(x)

Y-zależna F(x)- niezależna

Zm zależne wpływają na zm niezależne

-Zm kontrolne:- wykorzystuje się je do sprawdzania, czy obserwowany empirycznie związek pomiędzy zm zależna i niezależna nie jest pozorny

Zw pozorny to taki, który można wyjaśnić za pomocą zmiennych innych niż uwzględnione w hipotezie.

Podział na: - zm. ciągłe- nie ma określonej swej najmniejszej jednostki;

-zm. dyskretne-mają minimalną jednostkę

-związek między zmiennymi (zjawiskami) x i y istnieje coś wspólnego dla nich

Współzmienność- wartość x zmienia się pod wpływem y np. wykształcenie y, dochody x.

Właściwości związków:

a)kierunek- dodatni( pozytywny)->np. wykształcenie, dochody

- ujemny ( negatywny) np. biurokratyzacja i udział w życiu publicznym

b) siła- zakres w jakim zmienne współzmieniają się dodatnio lub ujemnie

Związek doskonały (idealny)- związek zerowy

III. Operacjonalizacja problematyki badawczej:- dobór wskaźników do zjawisk i charakteryzujących je zmiennych ; - zniekształcenie lub zawężenie operacjonalizowanych pojęć tzw paradoks operacjonalizacji (np. konsumpcja kulturalna: -czytanie książek, ogląd filmów, oglądanie TV, radio.); - wybór zbiorowości, -wybór metod i technik badawczych, -wybór bazy źródłowej;- wybór zasad, kryteriów, technik analizy wyników badań.

IV. Przygotowywanie narzędzi badawczych: -musi nastąpić ostateczne sformułowanie, operacjonalizacja problematyki badawczej, po zdecydowaniu w jaki sposób będą opracowywane; - narzędzia nie są uniwersalne, służyć mogą tylko dla konkretnego celu; - każde z pytań można poddać „ testowi istotności”; - ostateczny kształt narzędzia wyznacza:* zakres problematyki; * wymogi techniki badawczej, * cechy specyficzne zbiorowości; * warunki techniczno organizacyjne.

V. Pilotaż badań

Funkcje:- sprawdzenie problemu badawczego (poprawności ,eksplikacji, operacjonalizacji)

, - sprawdzenie technik i narzędzi badawczych, - sprawdzenie techniczno- organizacyjne.

VI. Dobór próby-liczebności, rozkład cech

VII. Realizacja badań

VIII. Weryfikacja zebranego materiału

a)wstępna:- stopień realizacji próby;- poznanie kierunków zniekształceń( gdzie największe luki); -eliminacja materiałow niepełnych; ocena stopnia istotności materiału empirycznego

b) pogłębiona- ocena stopnia wiarygodności

Kodowanie- łączenie jedn inf w ogólniejsze klasy i przypisywanie im symbolikodowych.

IX. Analiza materiału - pogrupowane dane empiryczne „skonfrontowane” z pytaniami i hipotezami; - może być jednostkowa i jakościowa

X. Testowanie hipotez i uogólnianie czynników badań- wnioskowanie z siły i kierunków zależności między cechami o słuszności założeń, prawdziwości hipotez; - analiza jakościowa.

XI. Pisanie końcowego raportu:- tekst musi nawiązywać do założeń wyjściowych, pytań, hipotez; - powinien zawierać odp na pyt:1)na które pyt uzyskano zadowalające (naukowo, praktycznie)odp?2)które uszczegółowić, przeformułować?3)które hipotezy sprawdzone? 4) nowe wątpliwości, hipotezy.

SKALE	GŁÓWNE OPERACJE EMPIRYCZNE	ZASTOSOWANIE I PRZYKŁADY	METODY STATYSTYKI OPISOWEJ (O) I INDUKCYJNEJ (I)
nominalna	stwierdzenie równości i różności	klasyfikacja dwudzielna; klasyfikacja wielodzielna; klasyfikacja nieuporządkowanych pozycji (grup)	liczebność i proporcje; frakcje i procenty; dominananta; wskaźniki (stosunki); testy nieparametryczne (I)
porządkowa	stwierdzenie równości, różności, większości i mniejszości	numeracja uporządkowanych pozycji (grup); rangi (np. miary postaw, preferencje, hierarchia ważności)	mediana; centyle, decyle, kwantyle; korelacja rangowa; testy nieparametryczne (I)
przedziałowa	stwierdzenie równości przedziałów i równości różnic	temperatury (C, R. F); daty kalendarza; miary postaw; indeksy; miara Thurstone'a	średnia arytmetyczna; wariancja; odchylenia standardowe; stosunki korelacyjne; testy nieparametryczne (I); testy parametryczne (I)
stosunkowa	stwierdzenie równości stosunków między wartościami skali	temperatura (K); cechy rzeczy; wartość; cechy fizyczne człowieka	średnia geometryczna; średnia harmoniczna; testy nieparametryczne (I); testy parametryczne (I)

RZETELNOŚĆ (to stosunek wariancji prawdziwych do wariancji całkowitej otrzymanych wyników)

• metodą często stosowaną do oceny narzędzi pomiarowych w naukach społecznych jest badania stopnia jego rzetelności,

• rzetelność dotyczy wielkości błędu związanego z danym narzędziem pomiarowym, tj. błędu, który powstaje w sposób losowy, w kolejnych pomiarach dokonywanych za pomocą tego samego narzędzia pomiarowego (np. jeżeli dwukrotnie zmierzymy długość biurka za pomocą tego samego narzędzia pomiarowego - linijki, to narzędzie to jest źródłem błędu pomiaru),

• każdy pomiar składa się z dwóch elementów:

• komponentu prawdziwego

• komponentu błędu

• współczynnik rzetelności - może przyjmować wartość od 0 (kiedy pomiar nie zawiera niczego ponad błąd) do 1 (kiedy błąd został całkowicie wyeliminowany);

• w praktyce nie można obliczyć wyniku prawdziwego niezależnie od błędów, które mogą się pojawić w każdym akcie pomiaru, istnieją 3 podstawowe sposoby szacowania rzetelności:

a). metoda powtórnego testowania

• wywodzi się wprost z def. rzetelności,

• polega na dwukrotnym przebadaniu tej samej grupy tym samym narzędziem pomiarowym i na obliczeniu współczynnika korelacji pomiędzy dwoma zbiorami wyników (obserwacji) - wsp. rzetelności,

b). metoda form równoległych

• jest jednym ze sposobów przezwyciężania ograniczeń metody powtórnego testowania,

• aby zastosować tę technikę badacz musi stworzyć dwie równoległe wersje narzędzia pomiarowego,

• następnie dokonuje się pomiaru tej samej grupy osób badanych za pomocą obu form i koreluje otrzymane dwa zbiory wyników w celu otrzymania miary rzetelności;

c). metoda połówkowa

• szacowanie rzetelności w tej metodzie polega na traktowaniu każdej z dwóch lub więcej części testu jako niezależnej skali, np. gdy naszym narzędziem jest kwestionariusz to, dzielimy go na dwie części w ten sposób, że pytania nieparzyste tworzą jedną część, a pytania nieparzyste drugą część; każda z tych dwóch części kwestionariusza jest oceniania i traktowana niezależnie - uzyskane w ten sposób dwa zbiory wyników są następnie korelowane ze sobą, a współczynnik korelacji jest traktowany jako miara rzetelności.

TRAFNOŚĆ POMIARU

• dotyczy następującego pytania: „Czy udało nam się zmierzyć, to co zamierzaliśmy zmierzyć ?”

• problem trafności pojawia się dlatego, że w naukach społecznych (i nie tylko) mamy do czynienia z pomiarem pośrednim;

• możemy wyróżnić 3 rodzaje trafności, z których każdy jest związany z innym aspektem sytuacji pomiarowej:

• trafność treściowa - można mówić o dwóch jej rodzajach: TRAFNOŚĆ TREŚCIOWA - FASADOWA - odwołuje się do subiektywnej oceny trafności narzędzia pomiarowego dokonanej przez badacza; nie dotyczy pytania czy narzędzie pomiarowe mierzy to, co badacz chciałby, aby mierzyło, lecz dotyczy raczej stopnia, w jakim badacz jest przekonany, że jego narzędzie pomiarowe jest właściwe; TRAFNOŚĆ TREŚCIOWA - DOBORU PRÓBY - interesujemy się przede wszystkim tym, czy określona populacja (np. zbiór wszystkich przypadków w świecie rzeczywistym) jest adekwatnie reprezentowana przez dane narzędzie pomiarowe; innymi słowy, czy twierdzenia, pytania lub wskaźniki - tj. treść narzędzia pomiarowego - adekwatnie odzwierciedlają mierzoną właściwość; założenie leżące u podstaw trafności doboru próby to założenie dotyczące istnienia tzw. populacji treści składając się dużej liczby pozycji (wyrażanych w postaci twierdzeń, pytań lub wskaźników); trafność treści - doboru próby - odgrywa jednak ważną rolę: wymusza znajomość wszystkich pozycji składających się na populację treści; jest szczególnie użyteczna w badaniach eksploracyjnych, w których badacze konstruują narzędzia pomiarowe i stosują je po raz pierwszy - po pierwszym zastosowaniu narzędzia pomiarowego badacze mogą porównać jego trafność z innymi testami;

• trafność empiryczna - odwołuje się do związku pomiędzy dwoma narzędziami pomiarowymi i ich wynikami - naukowcy przyjmują, że jeżeli narzędzie pomiarowe jest trafne, to powinien istnieć silny związek pomiędzy wynikami uzyskanymi dzięki zastosowaniu tego narzędzia a rzeczywistym związkiem zachodzącym pomiędzy mierzonymi zmiennymi; spośród różnych testów stosowanych do pomiaru trafności empirycznej najczęściej wykorzystuje się testy określające trafność prognostyczną (dokonuje się prognozy na podstawie wyników swojego narzędzia pomiarowego, lub porównuje się wyniki swojego narzędzia z wynikami otrzymanymi za pomocą innych narzędzi pomiarowych);

• trafność teoretyczna - określą się ją, badając narzędzie pomiarowe w świetle szerszego kontekstu teoretycznego po to, aby sprawdzić, czy narzędzie pomiarowe jest powiązane z pojęciami i teoretycznymi założeniami tego kontekstu;

* przystępując do konstruowania narzędzia pomiarowego, należy najpierw przeanalizować teorię, która zostanie wykorzystywana jako podstawa teoretyczna dla narzędzia pomiarowego (trafność teoretyczna); następnie należy określić uniwersum treści pozycji testowych, z których zostanie wybrana ich reprezentatywna próba (trafność treściowa); na koniec należy ocenić trafność prognostyczną (empiryczną) narzędzia pomiarowego, korelując je z kryterium zewnętrznym;

• trafność i rzetelność - określają źródła błędu pomiaru,

• trafność dotyczy pytań,

• rzetelność wskazuje na wielkość błędu pomiarowego,

• trafność i rzetelność świadczą o wiarygodności pomiaru,

• poziomy pomiaru = skale pomiarowe,

• skala - odwzorowanie, czyli model rzeczywistych zjawisk i ich relacji, symbole przyporządkowuje się mierzonym cechom wg określonych zasad,

• warunkiem koniecznym pomiaru jest istnienie CONTINUUM, tzn. „rozciągania się” zmiennej pomiędzy punktem maksymalnym i minimalnym (zakłada to wiedzę o obiekcie pomiaru),

• problem trafności pomiaru to problem trafności doboru wskaźników (chodzi w tym przypadku o wskaźniki inferencyjne)

---