EMOCJE

-procesy regulacyjne, odzwierciedlają subiektywny stosunek jednostki do otaczającego je świata (m. in.w kategoriach: przyjemne-przykre, korzystne- niekorzystne).

Cechy (komponenty)procesu emocjonalnego:

1. Pobudzenie emocjonalne- przejaw aktywacji OUN, wyraża się poprze: wzrost napięcia mięśniowego i aktywności motorycznej, wzrost intensywności procesów umysłowych(aż do "gonitwy myśli"), pobudzenie autonomicznego układu nerwowego-zmiany czynności narządów wewnętrznych wyższe tętno, szybszy oddech, pocenie się itp.)

2. Znak emocji- wskazuje na zabarwienie emocjonalne, które można scharakteryzować biegunowo: emocje dodatnie- gdy utrzymana jest równowaga między podmiotem a œśrodowiskiem; powstaje tendencja do podtrzymania aktywności, która tę emocje wywołała lub tendencje do utrzymania kontaktu jej Ÿźródłem- tendencja propulsywna; emocje ujemne, gdy zaburzona zostaje równowaga pomiędzy jednostką a œśrodowiskiem; powstaje tendencja do przerwania aktywnoœci, która tę emocje wywołała bądź przerwania kontaktu ze Ÿźródłem tej emocji- tendencja repulsywna, co nie jest równoznaczne z przerwaniem samej emocji- EFEKT INKUBACJI- emocja wzmaga się wraz z upływem czasu, pomimo przerwania kontaktu z jej Ÿźródłem.

3. Jakość ( treść) emocji- emocje różnią się jakoœczęściowo, co wiąże się z różnorodnością czynników je wywołujących i z różnorodnością reakcji emocjonalnych

4. Siła emocji- nasilenie tendencji do wykonania reakcji odpowiadającej danej emocji.

5. Natężenie emocji- łączna charakterystyka siły emocji i poziomy pobudzenia emocjonalnego.

Czynniki wywołujące emocje (źródła emocji):

1. Uniwersalne( bezwarunkowe) bodźce emocjonalne- czynniki szkodliwe lub pożyteczne wpływające bezpośrednio na określony stan organizmu; posiadają zdolnoœć wywoływania emocji niezależnie od doświadczenia jednostki.

*bodźce zmysłowe (silne i nagłe wywołują emocje ujemne; słabe- emocje pozytywne).

*bodźce wewnętrzne- wywołują stan ogólny niespecyficzny, przyjemny lub przykre samopoczucie; emocje związane z procesami patologicznymi w ustroju(np. stany lekowe wywołane przez chorobę serca).

*bodźce kinestetyczne- wytworzone w wyniku własnych czynności jednostki(długotrwała bezczynność lub aktywność ponad siły jest źrodłem emocji ujemnych, zaœ wykonywanie nowych czynności jest źrodłem przyjemności).

2. Wtórne bodźce emocjonalne-bodźce neutralne, które same przez się nie wywołują emocji-mogą nabywać tej zdolności dzięki powiązaniu z bezwarunkowymi bodźcami emocjonalnymi. To powiązanie dokonuje się dzięki procesowi warunkowania i generalizacji.

3. Zmienne zestawieniowe - rozbieżność między rzeczywistością i oczekiwaniami jednostki(brak rozbieżności jest emocjonalnie obojętny, duża rozbieżność jest źródłem emocji negatywnych, mała-pozytywnych).

Rodzaje emocji:

1.Emocjie steniczne- pobudzają do aktywnego zachowania, emocje asteniczne- charakteryzuje bierność zachowania.

2.Ze względu na siłę i czas trwania emocje dzieli się na:

* nastroje- słabe pobudzenie emocjonalne, bezprzedmiotowe, dłuższy czas trwania, przyjemne(różowe okulary) lub przykre(czarne okulary).

* afekty- emocje o dużej sile i krótkim czasie trwania, mogą być tak silne, że powodują ograniczenie świadomości.

* namiętności- długi czas trwania i duże natężenie (nienawiść, pożądanie), mają swoje Ÿźródła w pobudzeniu ośrodków podkorowych, podporządkowują sobie cała aktywność jednostki.

3.Emocje pierwotne- związane z zaspokojeniem podstawowych potrzeb biologicznych(też u zwierząt)-emocje poprzednie-związane z zaspokajaniem potrzeb wyższego rzędu, człowiek potrafi je sobie uświadomić.

UCZUCIA- wyższy poziom organizacji emocji, rozwijają się w toku rozwoju osobniczego, są wyrazem ustosunkowania się do samego siebie i do otoczenia jako nosicieli wartości społecznych.

RODZAJE UCZUĆ:

- poznawcze-zaspokojenie ciekawości, dążenie do prawdy,

- społeczno-moralne- solidarność, sprawiedliwość...-ustosunkowanie w aspekcie dobra,

- estetyczne-ustosunkowanie w aspekcie piękna,

- praktyczne- związane z ludzką działalnością(praca).

REAKCJIE EMOCJIONALNE- występują w 4 formach:

1. Wzory ekspresyjne-proces emocjonalny prowadzi do określonych zmian napięcia mięśni twarzy(mimika) i całego ciała(pantomimika) oraz powoduje tendencje do wydawania dźwięków(wokalizacja), stwarza gotowość do wykonywania ruchów. Wzory te ulegają rozbudowie i modyfikacji w toku gromadzenia doświadczenia; czynnikiem determinującym te przeobrażenia jest kultura, w której żyje jednostka-ona ogranicza wrodzone formy ekspresji emocjonalnej(np. ustala kiedy wolno płakać) i ustanawia specyficzne formy reagowania mimicznego(np. potakiwanie poprzez ruch głowy). Ludzie różnią się między sobą zdolnością do ekspresji emocjonalnej.

2. Zachowania wyładowujące-specyficzne akty zachowania się pod wpływem emocji, których funkcją jest rozładowanie napięcia. Podlegają w ciągu życia przekształceniom-od spontanicznych, chaotycznych wybuchów do coraz bardziej zorganizowanych czynności, których funkcja jest wyładowanie emocji(śpiew, taniec, werbalne komunikowanie swych emocji; ale też palenie papierosów, wzmożone jedzenie itp.)

3. Ustosunkowania emocjonalne- reakcje wobec źródła emocji: wzmacnianie kontaktu z obiektem lub oddalanie się od niego. W I okresie życia są to reakcje spontaniczne, później ograniczenia-człowiek nie zawsze zachowuje się tak jakby to wynikają z przeżywanych przezeń emocji-na zewnątrz wyrażają się one w formie mimiki, tonu głosu, doboru słów.

4. Zmiany w stanie wiadomości- emocje wywierają na świadomość wpływ:

-bezpośredni- przechodzenie do œwiadomoœci informacji o przebiegających procesach emocjonalnych(człowiek zdaje sobie sprawę, że przeżywa emocje i jakie one są)

-pośredni- modyfikacja œwiadomoœci; zmiana kategorii za pomocą których człowiek rejestruje i komunikuje swoje doœświadczenia.

Emocje a procesy umysłowe

Wraz ze wzrostem natężenia emocji wzrasta ich modyfikujący wpływ na procesy poznawcze. Wpływ ten może być:

* niespecyficzny- większy lub mniejsza sprawność procesów poznawczych pod wpływem emocji;

* specyficzny- wyolbrzymienie lub osłabienie pewnych informacji(inf. które wiążą się lub mogą wywołać emocje pozytywne są wyolbrzymiane, natomiast te, które mogły by wywołać emocje negatywne mają utrudniony dostęp do świadomości-jest to tzw. OBRONNOŚĆ PERCEPCYJNA). Pod wpływem silnych emocji następuje deformacja spostrzeganego materiału.

PROCESY MOTYWACYJNE- procesy regulacji, pełni funkcje sterowania czynnościami, tak aby doprowadziły one do osiągnięcia określonego wyniku(wynik, którego człowiek jest wiadomy-CEL).

Aby powstał proces motywacyjny muszą być spełnione 2 warunki:

1. wynik musi być przez podmiot oceniany jako użyteczny;

2. podmiot musi mieć przeświadczenie, że wynik ten da się osiągnąć.

Cechy(komponenty) procesu motywacyjnego:

1.Kierunek- charakteryzowany poprzez wskazanie wyniku, ku któremu zmierza czynnoœć(zmierzanie do celów ocenianych jako dodatnie, unikanie ujemnych; ten sam cel może być raz oceniony jako dodatni, raz jako ujemny).

2.Natężenie- charakteryzowanie poprzez:

-sile motywu- zdolnoœć do wyłączania motywów konkurencyjnych. Silny jest ten motyw, który eliminuje inne(trudno skłonić człowieka do zmiany kierunku działania).

3.Wielkość motywu- rozmiar wyniku lub liczba czynnoœci konsumpcyjnych, potrzebnych do zaspokojenia motywu(motyw jest tym większy im większą potrzeba by go zaspokoić). Wielkoœć definiuje się poprzez ustalenie poziomu aspiracji, który satysfakcjonuje jednostkę w danej dziedzinie.

4.Intensywność motywu- właściwość, od której zależy poziom mobilizacji organizmu, związany z realizacja danego motywu; wielkoœć energii umożliwiającej wysiłek, szybkość działania, odporność na zmęczenie. Wzrasta w sytuacjach trudnych, zagrażających, gdy działanie trafia na przeszkody.

Jeśli istnieje motyw ukierunkowujący działanie jednostki-powstaje NAPIĘCIE

MOTYWACYJNE- specyficzny stan pobudzenia aparatu regulacji, wyrażający się w tendencji do podjęcia mniej lub bardziej sprecyzowanej aktywności(jako chęć zrobienia czegoś).

1. Napięcie ujemne- gdy człowiek coœ traci, ma niezaspokojone potrzeby, podlega oddziaływaniu szkodliwych czynników- wyraża się w postaci braku czegoś, cierpienia, obawy, stanu frustracyjnego.

2. Napięcie dodatnie- gdy formuję się dążenia do lepszego dotychczas zaspokojenia potrzeb, pojawiają się nowe zadania, aspiracje.

Związek motywacji ze sprawnością działania

Im większa intensywność motywacji tym większa energia zaangażowania w działania- ludzi o większej motywacji wykonując więcej pracy w jednostce czasu.

---