a

Plan działalności turystyczno-krajoznawczej

w Szkole Podstawowej Nr 3 im. Józefa Piłsudskiego

w Przeworsku

Autorzy: Alicja Płonka - Duliban Jerzy Sławiński

SPIS TREŚCI

Wstęp strona 3

1. Charakterystyka programu 4

2. Cele programu. 5,6

3. Harmonogram wycieczek szkolnych i imprez turystycznych

4. Scenariusze wycieczek

4.1.Klasa I

4.2.Klasa II

4.3.Klasa III

4.4.Klasa IV

4.5.Klasa V

4.6.Klasa VI

Zagadnienia dotyczące wycieczek szkolnych- BEZPIECZEŃSTWO I SPOSOBY ORGANIZOWANIA PRZEZ SZKOŁY KRAJOZNAWSTWA I TURYSTYKI -

8.1.Pojęcia związane z turystyką

8.2.Celowość  organizowania wycieczek szkolnych

8.3.Metodyka programowania, organizowania i realizacji wycieczek szkolnych

8.4.Wybrane zagadnienia z zakresu organizacji czasu wolnego na wycieczkach szkolnych

8.5.Przepisy prawne dotyczące organizacji wypoczynku dzieci i młodzieży szkolnej

9. Bibliografia

10. Załączniki

5. Literatura pomocnicza dla organizatorów wycieczek szkolnych

6. Uwagi o realizacji programu

7. Ewaluacja programu

Wstęp

Turystyka i krajoznawstwo należą do tych sfer, które wzmacniają i rozwijają wśród dzieci i młodzieży takie cechy jak:

- ciekawość

- żądza wiedzy

- fantazja

- radość z przygody i zabawy

- otwartość

- chęć eksperymentu

- humor

- energia

- gotowość przyjmowania nowych idei

- poczucie godności

- wola uczenia się

- potrzeba i gotowość szacunku dla innych.

Warto podkreślić, że turystyka i krajoznawstwo odgrywają ogromna rolę wychowawczą - kształtują pozytywne cechy charakteru, wpływają na postawy, poglądy, przekonania oraz uznane wartości, zasady współżycia i współdziałania w grupie koleżeńskiej.

Są również doskonałymi formami wypoczynku, wyrabiają nawyk pożytecznego spędzania wolnego czasu, +dostarczają wielu wrażeń, radości i satysfakcji, regenerują siły do pracy w szkole, podnoszą sprawność fizyczną, uczą wytrwałości i współzawodnictwa oraz integrują grupę.

Mają ponadto duży wpływ na rozwój intelektualny, pomagają w kompensacji niepowodzeń szkolnych, rozwijają indywidualne zamiłowania i zainteresowania oraz zbliżają człowieka do naturalnych warunków przyrody.

Turystyka i krajoznawstwo stwarzają więc sytuacje, w których młodzież sama, w praktycznym działaniu, własnym wysiłkiem zdobywa życiowe doświadczenie, nawyki i wzory postępowania. Jednym ze sposobów rozwijania turystyki i krajoznawstwa w szkole jest odbywanie wycieczek. Krajoznawstwo jest wielostronną i kompleksową znajomością kraju - jego przeszłości i współczesności ze szczególnym uwzględnieniem własnych regionów. Wiedzę te osiąga się w czasie wycieczek oraz uzupełnia się lekturą.

Krajoznawstwo w swoich zasadach zakłada poszukiwanie autentyzmu, głębokich, estetycznych i kulturalnych przeżyć, ciekawych form wypoczynku i kontaktu z przyrodą, wyczulenie na problemy ochrony przyrody oraz wyrobienie umiejętności współżycia w grupie. Tych zasad i takiego stosunku do otoczenia powinno uczyć krajoznawstwo szkolne. Na jego treści składają się nie tylko rzeczy, lecz również cały świat doznań i przeżyć związanych z poznawaniem i odkrywaniem, a więc stany emocjonalne, które utrwalają wiedzę i wzbogacają osobowość.

Krajoznawstwo i turystyka wzajemnie się uzupełniają i są uprawiane łącznie i harmonijnie niosą w sobie cenne wartości kulturotwórcze i zdrowotne. Dzięki swoim treściom i zasadom ich rola we współczesnej szkole powinna wzrastać i iść w parze z szukaniem nowych atrakcyjnych metod nauczania, form wypoczynku i rozrywki. Krajoznawstwo stanowiące ideową treść turystyki powodują, że turystyka obok form rekreacji stwarza możliwości działania ułatwiające nauczanie i wychowanie społeczeństwa bez względu na wiek i powinno być najlepsza formą wychowania młodzieży szkolnej. Krajoznawstwo i turystyka powinny stale towarzyszyć procesowi wychowania i kształtowania młodego pokolenia.

Charakterystyka programu

Przedstawiany program turystyczny naszej szkoły jest opracowany na podstawie założeń do reformy systemu edukacji. Uwzględnia treści kształcenia zawarte w Podstawach programowych przedmiotów ogólnokształcących opracowanych przez Ministerstwo Edukacji Narodowej oraz wybrane treści ścieżek przedmiotowych edukacji ekologicznej, prozdrowotnej, regionalnej, wychowania patriotycznego i obywatelskiego.

-         zgodność z Podstawami programowymi

         przyroda kl. IV - VI Dziennik Ustaw nr 14 Poz.129

         historia kl. IV - VI Dziennik Ustaw nr 14 Poz. 129

         wychowanie fizyczne kl. IV - VI  Dziennik Ustaw nr 14 Poz. 129

-         zgodność z programami nauczania                   

-         zgodność ze statutem szkoły

-         zgodność z Programem wychowawczym szkoły

Aby organizowane wycieczki dla dzieci i młodzieży w naszej szkole były pożyteczne i spełniały wymagania organizatorów należało stworzyć pewien system, który uwzględni wszelkie potrzeby i oczekiwania, tak uczestników, ich rodziców (opiekunów), jak i nauczycieli. Podjęliśmy próbę skonstruowania Plan działalności turystyczno- krajoznawczej. Pragniemy zapobiec pewnej przypadkowości, chaosowi i improwizacji przy organizowaniu imprez o charakterze krajoznawczo - turystycznym.   

Pragniemy stworzyć ramy do powstania programu, ale nie chcemy by był on sztywny i nienaruszalny. Chcemy korzystać z doświadczeń nauczycieli naszej szkoły, z ich pomysłowości i kontaktów. Każdą ciekawą propozycję chętnie przyjmiemy, opracujemy według przyjętego schematu i włączymy do realizacji. Określona część naszych propozycji jest obligatoryjna dla wszystkich nauczycieli - wychowawców w naszej szkole, z pozostałych korzystaliby organizatorzy wycieczek w sposób dobrowolny, zgodny z zainteresowaniami uczniów, ich rodziców i samych nauczycieli. Całość jest uwzględniona w harmonogramie wycieczek szkolnych na cały rok szkolny.

            Mamy nadzieje, że nasz program przyczyni się do większego niż dotychczas zainteresowania wycieczkami szkolnymi; sprawi, że wycieczki staną się bardzo popularną i nierozerwalną częścią procesu dydaktyczno - wychowawczego w naszej szkole; dowiedzie, że wycieczki szkolne mogą być nie mniej efektywne od nauki w ławce szkolnej. Sądzimy, że w tym leży głęboki sens wycieczek edukacyjnych, czyli tych, które skutecznie uczą i wychowują.

 

            Zapraszając do zapoznania się z naszymi propozycjami, życzymy wielu wrażeń

i przeżyć na organizowanych przez siebie wycieczkach.

 

Cele.

 

Cele ogólne:

Zgodnie z przyjętą zasadą integrowania treści, ogólne cele naszego programu wynikają z treści zawartych w programach przedmiotów ogólnokształcących, są zgodne z celami edukacyjnymi zapisanymi w Podstawie programowej oraz ścieżkach edukacyjnych.

Cele ogólne naszego programu turystycznego są następujące:

-         budzenie zainteresowania przeszłością;

-         rozwijanie poczucia przynależności do grupy rodzinnej, społeczności lokalnej, grupy etnicznej, narodu, państwa, społeczności europejskiej i światowej;

-         świadoma postawa patriotyczna i obywatelska motywująca do odpowiedzialnego uczestnictwa w życiu społecznym i publicznym. Odrodzenie szacunku do własnego państwa;

-         poznanie wartości stanowiących istotny motyw działalności indywidualnej i publicznej w Polsce, Europie i w świecie;

-         zainteresowanie światem, jego różnorodnością i pięknem;

-         poznanie współzależności człowieka i środowiska;

-         poznanie zachowań sprzyjających bezpieczeństwu ludzi i przyrody;

-         zdobycie umiejętności obserwacji zjawisk przyrodniczych;

-         umożliwienie prowadzenia obserwacji środowiska w najbliższej okolicy oraz poznawanych regionach;

-         kształtowanie umiejętności orientowania się w terenie i na mapie;

-         kształtowanie postaw szacunku do zwierząt i przyrody oraz odpowiedzialności za ich stan;

-         wspomaganie harmonijnego rozwoju psychofizycznego uczniów;

-         rozwijanie i doskonalenie sprawności ruchowej i tężyzny fizycznej uczniów;

-         rozwijanie poczucia odpowiedzialności za zdrowie własne i innych;

 

Cele operacyjne:

            W realizowaniu poszczególnych elementów programu należy dołożyć wszelkich starań, by osiągnąć założone cele. Uczniowie powinni:

-         poznać położenie geograficzne własnego domu, szkoły, miasta

     i regionu;

-         poznać historię Przeworska i Podkarpacia;

-         dbać o kulturę języka polskiego;

-         poznać najciekawsze zabytki podkarpackiej kultury materialnej ;

-         poznać sylwetki wybitnych Polaków związanych z naszym regionem;

-         rozumieć konieczność poznawania własnego regionu i odczuwać potrzebę identyfikowania się z jego wartościami;

-         dostrzegać zróżnicowanie przestrzenne środowiska geograficznego;

-         umieć posługiwać się różnymi podstawowymi przyrządami i sprzętem;

-         umieć dokonywać prostych pomiarów i oceny wyników;

-         umieć posługiwać się różnymi źródłami informacji (czasopisma, przewodniki, Internet);

-         znać zasady właściwego zachowania się w muzeach, parkach, środkach komunikacji itp.;

-         dostrzegać walory estetyczne przyrody i potrafić z nich korzystać;

-         umieć wyodrębnić i rozpoznać cechy taksonomiczne;

-         umieć dokumentować materiały o zwiedzanych obiektach za pomocą rysunku, fotografii czy technik komputerowych;

-         umieć zorganizować czas wolny w czasie wycieczki szkolnej lub imprezy turystycznej;

-         umieć kształtować swoją sprawność fizyczną,

-         propagować zdrowy styl życia;

 

Realizacja wyżej wymienionych celów powinna zawsze być zgodna z Podstawami programowymi zawartymi w Dzienniku Ustaw Nr 14 poz. 129 z ich celami, zadaniami szkoły, treściami oraz standardami osiągnięć, a także tematyką ścieżek edukacyjnych.

Harmonogram wycieczek szkolnych i imprez turystycznych

Zagadnienia dotyczące wycieczek szkolnych- BEZPIECZEŃSTWO I SPOSOBY ORGANIZOWANIA PRZEZ SZKOŁY KRAJOZNAWSTWA I TURYSTYKI -

8.1.Pojęcia związane z turystyką

8.2.Celowość  organizowania wycieczek szkolnych

8.3.Metodyka programowania, organizowania i realizacji wycieczek szkolnych

8.4.Wybrane zagadnienia z zakresu organizacji czasu wolnego na wycieczkach szkolnych

8.5.Przepisy prawne dotyczące organizacji wypoczynku dzieci i młodzieży szkolnej

9. Bibliografia

10. Załączniki

Cele programu:

• Nabywanie umiejętności posługiwania się mapą, kompasem, kształcenie zdolności orientacji w terenie

• Rozwijanie zamiłowania do podróżowania, oraz umiejętności współdziałania w grupie, organizacji pracy, podziału obowiązków

• Kształcenie postaw odpowiedzialności, karności oraz proekologicznych

• Wyposażenie uczniów w umiejętności zachowania się w każdym środowisku naturalnym

• Rozwijanie zainteresowań fauną i florą

• Poznawanie różnych form aktywnego wypoczynku oraz ich promocji poprzez postawę własną

• Organizacja czasu wolnego dla innych

• Wyjazdy na rajdy

• Wyjazdy na wycieczki: jedno i wielodniowe

• Zielone szkoły

• Zwiedzanie i poznawanie najbliższych zakątków własnej okolicy

• Organizacja własnych imprez turystycznych

• Przedstawianie ofert turystyczno - krajoznawczych społeczności lokalnej

• Promocja własnej miejscowości

• Współpraca z PTTK, PTSM, oraz innymi instytucjami o charakterze turystyczno - krajoznawczym i ekologicznym

8. Zagadnienia dotyczące wycieczek szkolnych BEZPIECZEŃSTWO I SPOSOBY ORGANIZOWANIA PRZEZ SZKOŁY KRAJOZNAWSTWA I TURYSTYKI -

1. Bezpieczeństwo na wycieczkach i imprezach krajoznawczo - turystycznych.

2. Aktualne przepisy dotyczące bezpiecznego uprawiania turystyki.

3. Organizacja i regulamin wycieczek w szkole podstawowej i gimnazjalnej.

4. Technika organizacji wycieczek i imprez krajoznawczo-turystycznych.

Ad. 1. Aby zapobiegać i unikać nieszczęśliwych wypadków musimy znać okoliczności i sytuacje, w których one najczęściej występują. Różne mogą być przyczyny nieszczęśliwych wypadków: burze, brak widoczności w nocy, mgły, śliskie podłoże, zabłądzenia, ale główną przyczyną jest zazwyczaj nieprzestrzeganie zasad bezpieczeństwa turystyki.

Pod tym względem podstawowe przyczyny wypadków to:

1. niewłaściwa organizacja:

- lekceważenie zasad organizowania i prowadzenia wycieczek i imprez,

- brak znajomości przepisów i zasad ich prowadzenia,

- zbyt wielka liczebność grup turystycznych,

- brak zabezpieczenia urządzeń technicznych,

- niedostateczna opieka dorosłych,

- brak dyscypliny;

2. zły stan obiektów, urządzeń i sprzętu:

- niewłaściwe użytkowanie obiektów turystycznych,

- niewłaściwe wykonanie, konstrukcja lub dobór sprzętu turystycznego, odzieży i obuwia,

- zły stan tras turystycznych;

3. niedyspozycje:

- niedostateczne przygotowanie psychiczne i fizyczne uczestników,

- nadmierne zmęczenie i przemęczenie,

- stosowanie niewystarczających przerw między poszczególnymi etapami lub przerw wypoczynkowych na etapie,

- udział w wycieczce lub imprezie podczas choroby lub bezpośrednio po niej,

- niewłaściwe żywienie uczestników,

- nadużywanie napojów alkoholowych oraz innych używek,

- nagłe wystąpienie niedyspozycji,

- nieprzestrzeganie zasad higieny osobistej;

4. złe warunki pogodowe, przyczyny żywiołowe:

- niesprzyjający przebieg zjawisk meteorologicznych, wystąpienie gwałtownych kataklizmów hydrologicznych,

- niespodziewane wystąpienie obrywów skalnych, osuwisk, lawin;

5. niedoskonały poziom wyszkolenia:

- niewłaściwe lub źle wyszkolone kierownictwo wycieczek i imprez,

- brak umiejętności lub niedostateczne opanowanie technik turystycznych,

- zanik sprawności fizycznej spowodowany dłuższymi przerwami w uprawianiu turystyki,

- lekceważenie niebezpieczeństwa, nieuwaga, wybieranie zbyt ambitnych celów, przecenianie swych możliwości,

- ryzykowne zachowanie się, popełnianie niebezpiecznych błędów;

6. przyczyny przypadkowe (losowe):

- ukąszenia, niewypały, zatrucia, poparzenia, plaga owadów,

- strach przed ciemnością, zabłądzenie;

7. uwarunkowania społeczne:

- nieprzestrzeganie norm, przepisów, instrukcji, lekkomyślność, zaniechanie środków bezpieczeństwa, niestosowanie systemu zabezpieczeń i ostrzeżeń.

Powszechną troską personelu pedagogicznego i opiekuńczego kierującego działalnością turystyczną powinna być dbałość o bezpieczeństwo dzieci i młodzieży.

Osoba podejmująca się obowiązku prowadzenia wycieczek lub imprez krajoznawczo - turystycznych, aby zapewnić uczestnikom należyte warunki bezpieczeństwa i zdrowia, powinna:

- posiadać właściwe przeszkolenie zgodne z obowiązującymi w tym względzie przepisami władz oświatowych,

- ustalać taki program działalności turystycznej, który uwzględnia przygotowanie turystyczne, wiek

i płeć uczestników,

- dążyć do zaszczepienia uprawiającym turystykę trwałych nawyków aktywności ruchowej opartych na najlepszych wzorach,

- uczyć przestrzegania higieny osobistej, specyficznej dla określonego rodzaju działalności turystycznej,

- dobierać umiejętnie obciążenia fizyczne, normując długość dziennych etapów, ustalając maksymalny ciężar bagażu, określając optymalny okres przerw wypoczynkowych i snu,

- zachęcać do hartowania organizmu, umiejętnie organizować jego proces.

- unikać znużenia psychicznego uczestników, dozując właściwie ilość wiedzy krajoznawczej przekazywanej w trakcie wycieczki, imprezy,

- uczyć uczestników bezpiecznych zasad uprawiania turystyki, bez zbędnego podejmowania ryzyka,

- dostosować formę działalności turystycznej do aktualnych warunków pogodowych,

- rozwijać u podopiecznych nawyki orientacyjno-przestrzenne, ułatwiające bezpieczne wędrowanie po nieznanym terenie,

- nieść pomoc na szlaku wszystkim potrzebującym, umiejętnie organizować pierwszą pomoc, zawiadomić rodzinę i dyrekcję szkoły o zaistniałych nieszczęśliwych wypadkach,

- do wielodniowych imprez turystyki kwalifikowanej dopuszczać jedynie młodzież wykazującą się zdrowiem i opanowaniem technik turystycznych,

- przed wycieczką i imprezą turystyczną sprawdzać niezawodność zabieranego w podróż sprzętu turystycznego, szczególnie lokomocyjnego,

- przestrzegać zasad prawidłowego żywienia uczestników, zarówno w zakresie jakości potraw, jak i punktualności ich spożywania,

- krzewić zasadę nie konsumowania alkoholu i nie palenia tytoniu.

Organizując przejazdy środkami lokomocji należy przestrzegać:

- poszanowania przepisów o ruchu drogowym, na drogach publicznych, zarówno lądowych, jak i wodnych,

- ładu i porządku przy przejazdach młodzieży, zapewniając opiekę dorosłych, podział na grupy, prowadzenie odpraw i zbiórek itp.,

- spraw związanych z ubezpieczeniem uczestników na okres trwania imprezy (załącznik - Zasady bezpieczeństwa).

Nauczyciele i wychowawcy powinni poznać zasady bezpiecznego organizowania i prowadzenia najpopularniejszych w szkolnym ruchu turystycznym wycieczek i imprez turystycznych: pieszych, autokarowych, rowerowych. Zasady bezpiecznego uprawiania innych poza wymienionymi dyscyplin turystycznych opisano w książce T. Łobożewicza „Bezpieczeństwo w turystyce” (Warszawa, 1982).

1. ZASADY BEZPIECZEŃSTWA

Chcąc zapobiec nieszczęśliwym wypadkom należy, omówić z uczestnikami opisane wyżej sytuacje i wyjaśnić zarówno potrzeby respektowania zasad jak i ograniczeń zawartych

w regulaminach obowiązujących na wycieczkach i imprezach krajoznawczo-turystycznych.

Zasady poruszania się po drogach publicznych i znakowanych szlakach turystycznych, na wycieczkach pieszych (nizinnych i górskich ), autokarowych, wypoczynku nad wodą (regulamin kąpieli) reguluje:

• [Dz.U.97.98.602]
  Ustawa z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym

• [Dz.U.97.57.358]
  Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 6 maja 1997 r. w sprawie określenia warunków bezpieczeństwa osób przebywających w górach, pływających, kąpiących się i uprawiających sporty wodne

USTAWA
z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym. (Dz. U. Nr 98, poz. 602)

Dział II

Ruch drogowy

Rozdział 1

Zasady ogólne

Art. 3.

1. Uczestnik ruchu i inna osoba znajdująca się na drodze są obowiązani zachować ostrożność albo gdy ustawa tego wymaga - szczególną ostrożność, unikać wszelkiego działania, które mogłoby spowodować zagrożenie bezpieczeństwa lub porządku ruchu drogowego, ruch ten utrudnić albo w związku z ruchem zakłócić spokój lub porządek publiczny oraz narazić kogokolwiek na szkodę. Przez działanie rozumie się również zaniechanie.

Rozdział 2

Ruch pieszych

Art. 11.

1. Pieszy jest obowiązany korzystać z chodnika lub drogi (ścieżki) dla pieszych, a w razie ich braku - z pobocza. Jeżeli nie ma pobocza lub czasowo nie można z niego korzystać, pieszy może korzystać z jezdni, pod warunkiem zajmowania miejsca jak najbliżej jej krawędzi i ustępowania pierwszeństwa nadjeżdżającemu pojazdowi.

2. Pieszy idący po poboczu lub jezdni jest obowiązany iść lewą stroną drogi.

3. Piesi idący jezdnią są obowiązani iść jeden za drugim. Na drodze o małym ruchu, w warunkach dobrej widoczności, dwóch pieszych może iść obok siebie.

4. Korzystanie przez pieszego z drogi (ścieżki) dla rowerów jest dozwolone tylko w razie braku chodnika lub pobocza albo niemożności korzystania z nich. Pieszy, z wyjątkiem osoby niepełnosprawnej, korzystając z tej drogi jest obowiązany ustąpić pierwszeństwa rowerowi.

5. Przepisów ust. 1-4 nie stosuje się w strefie zamieszkania. W strefie tej pieszy korzysta z całej szerokości drogi i ma pierwszeństwo przed pojazdem.

Art. 12. 1. Kolumna pieszych, z wyjątkiem pieszych w wieku do 10 lat, może się poruszać tylko prawą stroną jezdni.

2. Do kolumny pieszych w wieku do 10 lat stosuje się odpowiednio przepisy art. 11 ust. 1 i 2.

3. Liczba pieszych idących jezdnią w kolumnie obok siebie nie może przekraczać 4, a w kolumnie wojskowej - 6, pod warunkiem, że kolumna nie zajmuje więcej niż połowy szerokości jezdni.

4. Piesi w wieku do lat 10 mogą iść w kolumnie tylko dwójkami pod nadzorem, co najmniej jednej osoby pełnoletniej.

5. Długość kolumny pieszych nie może przekraczać 50 m. Odległość między kolumnami nie może być mniejsza niż 100 m.

6. Jeżeli przemarsz kolumny pieszych odbywa się w warunkach niedostatecznej widoczności:

1) pierwszy i ostatni z idących z lewej strony są obowiązani nieść latarki:

a) pierwszy - ze światłem białym, skierowanym do przodu,

b) ostatni - ze światłem czerwonym, skierowanym do tyłu,

2) w kolumnie o długości przekraczającej 20 m idący po lewej stronie z przodu i z tyłu są obowiązani używać elementów odblaskowych odpowiadających właściwym warunkom technicznym, a ponadto idący po lewej stronie są obowiązani nieść dodatkowe latarki ze światłem białym, rozmieszczone w taki sposób, aby odległość między nimi nie przekraczała 10 m,

3) światło latarek powinno być widoczne z odległości, co najmniej 150 m.

ROZPORZĄDZENIE RADY MINISTRÓW

z dnia 6 maja 1997r.

w sprawie określenia warunków bezpieczeństwa osób przebywających w górach, pływających, kąpiących się i uprawiających sporty wodne. (Dz. U. Nr 57 poz. 358 z 1997r.)

Rozdział 2

Warunki bezpieczeństwa osób przebywających w górach

§ 2. 1. Rozporządzenie dotyczy terenów położonych na wysokości powyżej 600m nad poziomem morza (n.p.m.), których rzeźba terenu stwarza zagrożenie dla zdrowia i życia osób na nich przebywających lub których zagospodarowanie rekreacyjno-sportowe kwalifikuje do uprawiania turystyki, rekreacji ruchowej i sportu w górach.

Wycieczki w wyższe partie gór tj. powyżej 600 m n.p.m. wymagają odpowiedniego ubioru, skutecznie chroniącego przed wiatrem i chłodem. Niezbędna jest również odpowiednie obuwie, gwarantujące bezpieczną wędrówkę.

2. Rozporządzenie dotyczy również terenów leżących poniżej 600m n.p.m., których rzeźba stwarza zagrożenie dla zdrowia i życia osób na nich przebywających lub których zagospodarowanie rekreacyjno-sportowe kwalifikuje do uprawiania turystyki, rekreacji ruchowej i sportu w górach.

§ 1. Organizatorzy imprez turystycznych mają obowiązek opracowania regulaminu imprezy, w którym określą m.in. warunki zapewniające bezpieczeństwo jej uczestników. Organizator powinien zapoznać uczestników z regulaminem przed imprezą.

3. 1. Wycieczki piesze lub narciarskie na terenach górskich, leżących na obszarach parków narodowych i rezerwatów przyrody oraz leżących powyżej 1 000 m n.p.m., mogą prowadzić tylko górscy przewodnicy turystyczni. Nad grupą powinien czuwać jeden opiekun na 10 uczestników.

4. Organizatorów imprez turystycznych i sportowych dla młodzieży szkolnej obowiązują także przepisy wydane przez Ministra Edukacji Narodowej.

§ 5. 1. Na terenach objętych bezpośrednią działalnością GOPR lub TOPR wszystkie imprezy turystyczne i sportowe powinny być zgłoszone do GOPR lub TOPR co najmniej na 14 dni przed terminem rozpoczęcia imprezy.

2. Zgłoszenie, o którym mowa w ust. 1, powinno zawierać następujące dane:

1. określenie organizatora imprezy,

2. termin i czas trwania,

3. miejsce imprezy,

4. przewidywaną liczbę uczestników.

§ 6. 1. Imprezy, o których mowa w § 5, są zabezpieczane przez GOPR lub TOPR.

2. Zakres i sposób zabezpieczenia zgłoszonych imprez ustala GOPR lub TOPR w uzgodnieniu z organizatorem imprezy.

REGULAMIN KĄPIELI

1. Kąpiel może odbywać się tylko w miejscu strzeżonym i w obecności opiekuna oraz pod kontrolą ratownika;

2. Tylko w zorganizowanych grupach nie przekraczających 10 - 15 osób;

3. Wyznaczona grupa może wchodzić i wychodzić z wody tylko na sygnał podany przez osobę kierującą kąpielą;

4. Dzieciom nie wolno wchodzić do wody bez wiedzy i zgody opiekuna;

5. Ustala się następujące sygnały gwizdkowe:

- wejścia (np. jeden długi gwizdek),

- wyjścia ( np. trzy długie gwizdki),

- alarmu (np. krótkie gwizdki następujące po sobie).

Więcej informacji o regulaminach, zasadach bezpieczeństwa i aktach prawnych w książce Tatdeusza Zagajewskiego, „Poradnik dla organizatorów wypoczynku dzieci i młodzieży”, Łódź 1998, nagrodzonej „Globusem 97.

Ad. 2. Aktualne przepisy dotyczące bezpiecznego uprawiania turystyki.

A. [Dz.U.97.98.602]

Ustawa z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym

B. [Dz.U.97.57.358]

Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 6 maja 1997 r. w sprawie określenia warunków bezpieczeństwa osób przebywających w górach, pływających, kąpiących się i uprawiających sporty wodne

C. [Dz.U.2001.Nr135.1516]

Ad. 2.C. ROZPORZĄDZENIE MINISTRA EDUKACJI NARODOWEJ I SPORTU
z dnia 8 listopada 2001 r.

w sprawie warunków i sposobu organizowania przez publiczne przedszkola, szkoły i placówki krajoznawstwa i turystyki. (Dz. U. Nr 135, poz. 1516)

Na postawie art. 22 ust. 2 pkt 12 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 1996 r. Nr 67, poz. 329 i Nr 106, poz. 496, z 1997 r. Nr 28, poz. 153 i Nr 141, poz. 943, z 1998 r. Nr 117, poz. 759 i Nr 162, poz. 1126, z 2000 r. Nr 12, poz. 136, Nr 19, poz. 239, Nr 48, poz. 550, Nr 104, poz. 1104, Nr 120, poz. 1268 i Nr 122, poz. 1320 oraz z 2001 r. Nr 111, poz. 1194) zarządza się, co następuje:

§ 1. 1. Przedszkola, szkoły i placówki, zwane dalej "szkołami", mogą organizować dla wychowanków i uczniów, zwanych dalej "uczniami", różnorodne formy krajoznawstwa i turystyki.

2. W organizowaniu form działalności, o której mowa w ust. 1, szkoły mogą współdziałać ze stowarzyszeniami i innymi podmiotami, których przedmiotem działalności jest krajoznawstwo i turystyka.

§ 2. Organizowanie przez szkoły krajoznawstwa i turystyki ma na celu w szczególności:

1) poznawanie kraju, jego środowiska przyrodniczego, tradycji, zabytków kultury i historii,

2) poznawanie kultury i języka innych państw,

3) poszerzanie wiedzy z różnych dziedzin życia społecznego, gospodarczego i kulturalnego,

4) wspomaganie rodziny i szkoły w procesie wychowania,

5) upowszechnianie wśród dzieci i młodzieży zasad ochrony środowiska naturalnego oraz umiejętności korzystania z zasobów przyrody,

6) podnoszenie sprawności fizycznej,

7) poprawę stanu zdrowia dzieci i młodzieży pochodzących z terenów zagrożonych ekologicznie,

8) upowszechnianie form aktywnego wypoczynku,

9) przeciwdziałanie patologii społecznej,

10) poznawanie zasad bezpiecznego zachowania się w różnych sytuacjach.

§ 3. Krajoznawstwo i turystyka może być organizowana w ramach zajęć lekcyjnych, pozalekcyjnych oraz pozaszkolnych.

§ 4. Organizowanie krajoznawstwa i turystyki odbywa się w następujących formach:

1) wycieczki przedmiotowe - inicjowane i realizowane przez nauczycieli w celu uzupełnienia obowiązującego programu nauczania, w ramach danego przedmiotu lub przedmiotów pokrewnych,

2) wycieczki krajoznawczo-turystyczne, w których udział nie wymaga od uczestników przygotowania kondycyjnego i umiejętności specjalistycznych

- zwane dalej "wycieczkami",

3) imprezy krajoznawczo-turystyczne, takie jak: biwaki, konkursy, turnieje,

4) imprezy turystyki kwalifikowanej i obozy wędrowne, w których udział wymaga od uczestników przygotowania kondycyjnego i umiejętności specjalistycznych, w tym posługiwania się specjalistycznym sprzętem (spływy, wędrówki rowerowe)

5) imprezy wyjazdowe - związane z realizacją programu nauczania, takie jak: zielone szkoły, szkoły zimowe, szkoły ekologiczne

- zwane dalej "imprezami".

Podczas wycieczki lub rajdu 1 opiekun przypada na:

a) 10 uczestników przy turystyce kwalifikowanej (np. rowerowej - 50 km/dziennie,

górskiej - 1000 m n.p.m., kajakowej - 5 uczestników w wieku 14 lat/ 15 km dziennie

z prądem rzeki,

b) 15 uczestników przy innych formach.

§ 5. Organizację i program wycieczek oraz imprez dostosowuje się do wieku, zainteresowań
i potrzeb uczniów, ich stanu zdrowia, sprawności fizycznej, stopnia przygotowania i umiejętności specjalistycznych.

§ 6. 1. Obozy wędrowne, o których mowa w § 4 pkt 4, organizuje się po trasach przygotowanych przez podmioty działające w zakresie turystyki kwalifikowanej.

2. Przy ustalaniu bazy noclegowej dla uczestników wycieczek i imprez uwzględnia się istniejącą bazę szkolnych schronisk młodzieżowych.

§ 7. 1. Szkoły mogą organizować wycieczki i imprezy zagraniczne w formach, o których mowa w § 4 pkt 1-4.

2. Zgodę na zorganizowanie wycieczek i imprez, o których mowa w ust. 1, wyraża dyrektor szkoły po zawiadomieniu organu prowadzącego i organu sprawującego nadzór pedagogiczny.

3. Zawiadomienie, o którym mowa w ust. 2, zawiera w szczególności:

1) nazwę kraju,

2) czas pobytu,

3) program pobytu,

4) imię i nazwisko kierownika oraz opiekunów,

5) listę uczniów biorących udział w wyjeździe wraz z określeniem ich wieku.

§ 8. Udział uczniów niepełnoletnich w wycieczkach, z wyjątkiem przedmiotowych odbywających się w ramach zajęć lekcyjnych, i imprezach wymaga zgody ich przedstawicieli ustawowych.

§ 9. 1. Wycieczkę lub imprezę przygotowuje się pod względem programowym i organizacyjnym, a następnie informuje się uczestników o podjętych ustaleniach, a w szczególności o: celu, trasie, harmonogramie
i regulaminie.

2. Zapewnienie opieki i bezpieczeństwa przez szkołę uczniom podczas wycieczek i imprez odbywa się w sposób określony w przepisach wydanych na podstawie ustawy z dnia 18 stycznia 1996 r. o kulturze fizycznej (Dz. U. z 2001 r. Nr 81, poz. 889 i Nr 102, poz. 1115) i ustawy o systemie oświaty (zastąpiły: Dz. U. Nr 65 z dn. 17 sierpnia 1992 r. - rozdział 3 tego rozporządzenia dotyczy bezpieczeństwa na wycieczce).

§ 10. 1. Program wycieczki lub imprezy organizowanej przez szkołę, listę uczestników, imię i nazwisko kierownika oraz liczbę opiekunów zawiera karta wycieczki lub imprezy, którą zatwierdza dyrektor szkoły.

2. Wzór karty wycieczki lub imprezy stanowi załącznik do rozporządzenia.

§ 11. 1. Dyrektor szkoły wyznacza kierownika wycieczki lub imprezy spośród pracowników pedagogicznych szkoły o kwalifikacjach odpowiednich do realizacji określonych form krajoznawstwa i turystyki.

2. Kierownikiem wycieczki lub imprezy może być także inna, wyznaczona przez dyrektora szkoły, osoba pełnoletnia, która:

1) ukończyła kurs kierowników wycieczek szkolnych,

2) jest instruktorem harcerskim,

3) posiada uprawnienia przewodnika turystycznego, przodownika lub instruktora turystyki kwalifikowanej lub pilota wycieczek.

3. Kierownikiem obozu wędrownego, o którym mowa w § 4 pkt 4, może być osoba po ukończeniu kursu dla kierowników obozów wędrownych lub posiadająca uprawnienia wymienione w ust. 2 pkt 3.

4. Kierownikiem imprezy turystyki kwalifikowanej, o której mowa w § 4 pkt 4, może być osoba posiadająca uprawnienia wymienione w ust. 2 pkt 3 bądź stopień trenera lub instruktora odpowiedniej dyscypliny sportu.

§ 12. Kierownik wycieczki lub imprezy w szczególności:

1) opracowuje program i harmonogram wycieczki lub imprezy,

2) opracowuje regulamin i zapoznaje z nim wszystkich uczestników,

3) zapewnia warunki do pełnej realizacji programu i regulaminu wycieczki lub imprezy oraz sprawuje nadzór w tym zakresie,

4) zapoznaje uczestników z zasadami bezpieczeństwa oraz zapewnia warunki do ich przestrzegania,

5) określa zadania opiekuna w zakresie realizacji programu, zapewnienia opieki i bezpieczeństwa uczestnikom wycieczki lub imprezy,

6) nadzoruje zaopatrzenie uczestników w sprawny sprzęt i ekwipunek oraz apteczkę pierwszej pomocy,

7) organizuje transport, wyżywienie i noclegi dla uczestników,

8) dokonuje podziału zadań wśród uczestników,

9) dysponuje środkami finansowymi przeznaczonymi na organizację wycieczki lub imprezy,

10) dokonuje podsumowania, oceny i rozliczenia finansowego wycieczki lub imprezy po jej zakończeniu.

§ 13. 1. Opiekunem wycieczki lub imprezy może być nauczyciel albo, po uzyskaniu zgody dyrektora szkoły, inna pełnoletnia osoba.

2. Opiekun w szczególności:

1) sprawuje opiekę nad powierzonymi mu uczniami,

2) współdziała z kierownikiem w zakresie realizacji programu i harmonogramu wycieczki lub imprezy,

3) sprawuje nadzór nad przestrzeganiem regulaminu przez uczniów, ze szczególnym uwzględnieniem zasad bezpieczeństwa,

4) nadzoruje wykonywanie zadań przydzielonych uczniom,

5) wykonuje inne zadania zlecone przez kierownika.

§ 14. Kierownikiem lub opiekunem uczniów biorących udział w wycieczce lub imprezie zagranicznej może być osoba znająca język obcy w stopniu umożliwiającym porozumienie się w kraju docelowym, jak również w krajach znajdujących się na trasie planowanej wycieczki lub imprezy.

§ 15. Uczestnicy wycieczek i imprez podlegają ubezpieczeniu od następstw nieszczęśliwych wypadków, a w przypadku wycieczki lub imprezy zagranicznej - ubezpieczeniu od następstw nieszczęśliwych wypadków i kosztów leczenia.

§ 16. Działalność szkoły w zakresie krajoznawstwa i turystyki, w tym koszty przejazdu, zakwaterowania i wyżywienia kierowników i opiekunów wycieczek lub imprez, może być finansowana ze środków pozabudżetowych, a w szczególności:

1) z odpłatności uczniów biorących udział w wycieczce lub imprezie,

2) ze środków pochodzących z działalności samorządu uczniowskiego i organizacji młodzieżowych działających na terenie szkoły,

3) ze środków wypracowanych przez uczniów,

4) ze środków przekazanych przez radę rodziców lub radę szkoły, a także osoby fizyczne i prawne.

§ 17. Rozporządzenie wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.

Minister Edukacji Narodowej i Sportu: K. Łybacka

Załącznik do rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 8 listopada 2001 r. (poz. 1516)

Ad. 3. Organizacja i regulamin wycieczek w szkole podstawowej i gimnazjum

Podstawę działalności krajoznawczo-turystycznej w szkole stanowi zarządzenie MO i W z 12 maja 1983 r. w sprawie ruchu krajoznawczo-turystycznego.

A. Należy kierować się następującymi zasadami przy organizacji ww. działalności:

mieć ściśle określony cel, dostosowany do potrzeb i zainteresowań, wieku i poziomu intelektualnego uczestników, stanu zdrowia i sprawności fizycznej oraz zapewnić bezpieczeństwo.

1. Szkoły Podstawowe:

a) uczniowie klas I - III uczestniczą w wycieczkach krajoznawczo-turystycznych
po najbliższej okolicy i w zasadzie w granicach swojego województwa; ucz. mogą uczestniczyć w wycieczkach jednodniowych;

b) uczniowie klas IV - V uczestniczą w wycieczkach na terenie województwa i regionu fizyczno-geograficznego (pojezierza);

c) ucz. kl. VI po kraju pod warunkiem, że wcześniej brali udział w wycieczkach dla kl. IV-V;

d) ucz. kl. IV - VI mogą uczestniczyć w wycieczkach kilkudniowych.

2. Gimnazjum:

a) uczniowie klas I - III uczestniczą w wycieczkach na terenie województwa, regionu,

a następnie całego kraju;

b) uczniowie mogą uczestniczyć w wielodniowych (kilku dniowych) wycieczkach krajowych
z możliwością wypadu za granicę.

B. Regulamin wycieczek szkolnych

§1

1.       Działalność w zakresie krajoznawstwa i turystyki może być organizowana w ramach zajęć lekcyjnych i pozalekcyjnych.

2.       Działalność ta obejmuje następujące formy:

1)         wycieczki przedmiotowe - inicjowane i realizowane przez nauczycieli w celu uzupełnienia obowiązującego programu nauczania, w ramach danych zajęć edukacyjnych;

2)         wycieczki krajoznawczo - turystyczne, w których udział nie wymaga od uczestników przygotowania kondycyjnego i umiejętności specjalistycznych;

3)         imprezy krajoznawczo-turystyczne:, biwaki, konkursy, turnieje (rajdy, zloty);

4. imprezy turystyki kwalifikowanej i obozy wędrowne, których udział wymaga od uczestników przygotowania kondycyjnego i umiejętności specjalistycznych, w tym posługiwania się specjalistycznym sprzętem;

5. imprezy wyjazdowe - związane z realizacją programu nauczania, takie jak: zielone szkoły, szkoły zimowe, szkoły ekologiczne,

- zwane dalej „imprezami”.

§2

1.       Organizacja i program wycieczki powinny być dostosowane do wieku, zainteresowań i potrzeb uczniów, ich stanu zdrowia, sprawności fizycznej, stopnia przygotowania i umiejętności specjalistycznych. Obowiązkiem organizatora jest sprawdzenie stanu zdrowia i umiejętności uczniów, wymaganych podczas wycieczki.

2.       Dla uczniów klas I - III szkoły podstawowej powinny być organizowane przede wszystkim wycieczki przedmiotowe i krajoznawczo - turystyczne na terenie najbliższej okolicy, macierzystego województwa.

3.       Dla uczniów klas IV - VI szkoły podstawowej i dla uczniów gimnazjum powinny być organizowane przede wszystkim wycieczki przedmiotowe, krajoznawczo - turystyczne na terenie macierzystego województwa, regionu geograficzno - turystycznego (IV-V) i kraju (kl.VI) oraz z możliwością wypadu za granicę (gimnazjum).

4.       W wycieczkach turystyczno-krajoznawczych nie mogą brać udziału uczniowie, w stosunku do których istnieją przeciwwskazania lekarskie.

5.       Uczniowie niepełnosprawni, o ile nie ma przeciwwskazań zdrowotnych, mogą brać udział w wycieczkach i imprezach, a organizatorzy tych wycieczek i imprez powinni zapewnić im warunki odpowiednie do specyficznych potrzeb wynikających z rodzaju i stopnia niepełnosprawności.

6.       Organizację wycieczek zagranicznych regulują odrębne przepisy.

 

§3

1.       Wycieczka musi być należycie przygotowana pod względem programowym i organizacyjnym, a także omówiona ze wszystkimi uczestnikami w zakresie: celu wycieczki, trasy, zwiedzanych obiektów, harmonogramu i regulaminu zachowania uczniów podczas wycieczki.

2.       Program wycieczki lub imprezy organizowanej przez szkołę, listę uczestników oraz imiona i nazwiska kierownika i opiekunów zawiera karta wycieczki, którą zatwierdza dyrektor szkoły lub upoważniona przez niego osoba.

3.       Wzór karty wycieczki stanowi załącznik nr 1 do niniejszego regulaminu.

 

§4

1.       Organizator wycieczki zobowiązany jest do zapewnienia właściwej opieki i bezpieczeństwa jej uczestnikom.

2.       Osobami odpowiedzialnymi za bezpieczeństwo uczniów podczas wycieczek są kierownik wycieczki oraz opiekunowie grup. Opieka ich ma charakter ciągły.

3.       Miejscem zbiórki uczniów rozpoczynającej i kończącej wycieczkę jest plac szkolny, skąd uczniowie udają się do domu; po godzinie 21:00 - wyłącznie pod opieką rodziców.

4.       Udział uczniów w wycieczce (z wyjątkiem przedmiotowych odbywających się w ramach zajęć lekcyjnych) wymaga pisemnej zgody rodziców albo opiekunów prawnych, którzy powinni przed jej rozpoczęciem pokryć koszty związane z udziałem w niej ich dziecka.

5.       Opiekun wycieczki obowiązany jest sprawdzać stan liczbowy uczniów przed wyruszeniem z każdego miejsca pobytu, w czasie zwiedzania, przejazdu oraz po przybyciu do punktu docelowego.

6.       Zabrania się prowadzenia wycieczek podczas burzy, śnieżycy, gołoledzi.

7.       W razie wypadku uczestników wycieczki stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące postępowania w razie wypadków w szkołach i placówkach publicznych.

8.       Uczestnicy wycieczek i imprez powinni być objęci ubezpieczeniem od następstw nieszczęśliwych wypadków.

 

§5

1.       Dokumentacja wycieczki i imprezy zawiera:

1)         kartę wycieczki,

2)         listę uczestników,

3)         pisemną zgodę rodziców z potwierdzeniem wpłaty - załącznik,

4)         regulamin zachowania się uczniów podczas wycieczki, 

5)         dowód ubezpieczenia wszystkich uczestników wycieczki od następstw nieszczęśliwych wypadków,

6)         preliminarz finansowy wycieczki, przewidujący koszty realizacji programu oraz rozliczenie finansowe wycieczki po jej zakończeniu,

2.       Dokumentacja wycieczki, o której mowa w punkcie 1 - 5 winna być złożona w terminie minimum 3 dni przed jej rozpoczęciem do zatwierdzenia.

3.       Rozliczenie wycieczki składa się w terminie 2 tygodni od dnia jej zakończenia u dyrektora szkoły (

 

§6

1.       Plan finansowy wycieczki, po zaopiniowaniu przez rodziców dzieci biorących w niej udział, zatwierdza organizator.

2.       Plan finansowy musi określać ogólny koszt wycieczki, wysokość i źródła dochodu, koszt jednego uczestnika wycieczki oraz przewidywane koszty (organizacyjne i programowe).

3.       Kierownik i opiekunowie nie ponoszą kosztów przejazdu, zakwaterowania i wyżywienia. Wydatki z tego tytułu pokrywa się ze środków, o których mowa w ust. 2.

4.       Rozliczenia wycieczki dokonują osoby wymienione w ust. 1., określając sposób zagospodarowania nadwyżki, względnie uzupełnienia niedoboru finansowego.

5.       Dowodami finansowymi są przede wszystkim podpisane przez rodziców dzieci listy wpłat oraz rachunki, faktury i bilety wydawane przez uprawnione do danego rodzaju działalności podmioty gospodarcze - w wyjątkowych, uzasadnionych przypadkach mogą to być oświadczenia o poniesionym wydatku podpisane przez kierownika wycieczki oraz wszystkich opiekunów, jednak wydatki tego typu nie mogą przekroczyć 20 % kosztów wycieczki.

 

§7

1.       Kierownikiem szkolnej wycieczki krajoznawczo-turystycznej może być wyłącznie osoba wyznaczona przez dyrektora o kwalifikacjach odpowiednich do realizacji określonych form krajoznawstwa i turystyki.

2.       Kierownikiem imprezy turystyki kwalifikowanej i obozów wędrownych może być osoba posiadająca uprawnienia do kierowania tego typu formami działalności krajoznawczo-turystycznej.

3.       Do podstawowych obowiązków kierownika wycieczki należy:

1)         opracowanie z udziałem uczestników szczegółowego programu i harmonogramu oraz wypełnienie karty wycieczki,

2)         opracowanie regulaminu wycieczki i zapoznanie z nim wszystkich uczestników,

3)         zapewnienie warunków do pełnej realizacji programu i regulaminu wycieczki oraz sprawowanie nadzoru w tym zakresie,

4)        zapoznanie uczestników z zasadami bezpieczeństwa oraz zapewnienie warunków do ich przestrzegania,

5)         określenie zadań dla opiekuna w zakresie realizacji programu, zapewnienia opieki i bezpieczeństwa uczestnikom wycieczki,

6)         nadzór nad zaopatrzeniem uczestników w niezbędny, sprawny sprzęt i ekwipunek oraz apteczkę pierwszej pomocy,

7)         organizacja transportu, wyżywienia i noclegów dla uczestników,

8)         podział zadań wśród uczestników,

9)         przygotowanie projektu planu finansowego wycieczki oraz przedstawienie go rodzicom do akceptacji,

10)     dysponowanie środkami finansowymi przeznaczonymi na organizację wycieczki,

11)     podsumowanie, ocena i rozliczenie finansowe wycieczki po jej zakończeniu.  

 

§8

1.       Opiekunami wycieczki powinni być nauczyciele albo, w uzgodnieniu z dyrektorem szkoły, rodzice uczniów biorących udział w wycieczce.

2.       Przy wyjściu (wyjeździe) z uczniami poza teren szkolny w obrębie tej samej miejscowości na wycieczki przedmiotowe lub krajoznawczo turystyczne powinien być zapewniony przynajmniej jeden opiekun dla grupy 30 uczniów.

3.       Przy wyjściu (wyjeździe) z uczniami poza miejscowość, która jest siedzibą szkoły, powinien być zapewniony jeden opiekun dla grupy do 15 uczniów, a przy formach turystyki kwalifikowanej, jeden na 10.

4.       O zwiększeniu liczby opiekunów ponad przyjęte normy decyduje organizator
w porozumieniu z dyrektorem, zatwierdzając kartę wycieczki.

5.       W przypadku większej liczby niż jeden opiekun przynajmniej jeden z nich powinien być nauczycielem.

6.       Do podstawowych obowiązków opiekuna należy:

1)         sprawowanie opieki nad powierzonymi mu uczestnikami wycieczki,

2)         współdziałanie z kierownikiem w zakresie realizacji programu i harmonogramu wycieczki,

3)         nadzór nad przestrzeganiem regulaminu przez uczestników, ze szczególnym uwzględnieniem zasad bezpieczeństwa,

4)         nadzór nad wykonywaniem przez uczestników przydzielonych zadań,

5)         wykonywanie innych zadań zleconych przez kierownika.

 

§9

1.       W sprawach nie uregulowanych niniejszym regulaminem stosuje się odpowiednio przepisy Kodeksu Pracy, Statutu Zespołu oraz rozporządzeń MEN w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny w szkołach i w sprawie zasad i warunków organizowania przez szkoły krajoznawstwa i turystyki.

2.    Na wszelkie odstępstwa od wyżej wymienionych punktów regulaminu
i bezpieczeństwa musi wyrazić dyrektor szkoły.

Instrukcja bezpieczeństwa

dla opiekuna szkolnej wycieczki autokarowej

I. Czynności przed rozpoczęciem podróży

1. Sprawdzić obecność wyjeżdżających, według listy.

2. Upewnić się, czy wszyscy uczestnicy wycieczki posiadają ważne dokumenty (w tym uprawniające do przekraczania granicy państwowej w przypadku wycieczki zagranicznej).

3. Sprawdzić, czy uczestnicy wycieczki nie mają przeciwwskazań do podróżowania środkami lokomocji (choroba lokomocyjna i inne schorzenia) oraz czy posiadają ze sobą zaordynowane przez lekarza leki.

4. Dopilnować umieszczenia bagażu w schowkach i rozmieszczenia uczestników wycieczki na uzgodnionych wcześniej miejscach w autokarze. Opiekunowie powinni zająć miejsca przy drzwiach.

5. Ustalić gdzie znajdują się: podręczna apteczka (jej wyposażenie), gaśnice i wyjścia bezpieczeństwa.

6. Zabrać do autokaru pojemnik z woda, papier higieniczny, chusteczki higieniczne, woreczki foliowe do utrzymania czystości.

7. Upewnić się, czy w autokarze jest dostępny telefon komórkowy ( międzynarodowy nr telefonu ratunkowego - 112 ). 

8. W razie wątpliwości co do stanu technicznego autokaru i stanu trzeźwości kierowców, wezwać Policję ( tel. 997 )

II Czynności w trakcie podróży

1. W czasie jazdy zabronić uczestnikom wycieczki:

• palenia tytoniu, spożywania alkoholu i innych używek,

• przemieszczania się po autokarze i podróżowania w pozycji stojącej,

• blokowania zamków, otwierania drzwi i samowolnego otwierania okien w czasie podróży,

• wyrzucania jakichkolwiek przedmiotów z pojazdu i rzucania przedmiotami.

2. Podczas jazdy trwającej kilka godzin zarządzić jedną przerwę (20-30 min) przeznaczoną na tzw. „rozprostowanie kości”, spożycie posiłku oraz toaletę i przewietrzenia autokaru.

3. W czasie postoju (wyłącznie na parkingu lub stacji benzynowej) zabronić uczestnikom wycieczki:

• wchodzenia na jezdnię,

• przechodzenia na drugą stronę jezdni,

• dopilnować, aby podczas wsiadania i wysiadania młodzieży włączone były światła awaryjne.

4. Po każdym zakończonym postoju sprawdzić obecność.

III Czynności po zakończeniu podróży

1. Omówić z uczestnikami wycieczki jej przebieg, ze szczególnym uwzględnieniem ewentualnych niepoprawnych zachowań lub naruszeń zasad bezpieczeństwa.

2. Dopilnować, czy zostały zabrane bagaże i rzeczy osobiste uczestników, czy pozostawiono ład i porządek oraz czy nie dokonano uszkodzeń.

IV Postępowanie w przypadku awarii, pożaru, wypadku, lub innych zagrożeń

1. W przypadku awarii pojazdu, kolizji, wypadku, powstania pożaru, ewakuować uczestników wycieczki w bezpieczne miejsce, z wykorzystaniem wyjść bezpieczeństwa, jeżeli zajdzie taka potrzeba.

2. W razie potrzeby udzielić pierwszej pomocy przedlekarskiej.

3. W razie konieczności angażowania służb ratunkowych, korzystać z międzynarodowego numeru telefonu komórkowego - 112.

4. Technika organizacji wycieczki i imprez krajoznawczo-turystycznych

I. Czynności przygotowawcze przed wycieczką

1. Ustalić z uczniami wstępny plan wycieczki oraz liczbę uczestników.

2. Uzyskać akceptację dyrektora szkoły.

3. Zapoznać się z obowiązującymi przepisami na temat organizacji wycieczek szkolnych.

4. Przeanalizować oferty biur turystycznych (zebrać opinie wśród nauczycieli danej szkoły i innych szkół w celu wyboru właściwego biura - preferować firmy sprawdzone, mające opinie wiarygodnych).

5. Wybrać biuro turystyczne i skalkulować koszt wycieczki.

6. Podczas rozmów wstępnych z przedstawicielami biura należy pytać o:

-         szczegółowy program wycieczki,

-         koszty wstępów,

-         ubezpieczenie OC i KL (nazwa firmy ubezpieczeniowej, adres siedziby tej firmy, kwota na jaką są ubezpieczeni uczestnicy),

-         autokar (marka, rozmieszczenie siedzeń, toaleta, zabezpieczenie przeciwpożarowe, apteczka itp.),

-         zasady dotyczące wysokości opłat za opiekunów,

-         miejsce zbiórki przed wyjazdem i po przyjeździe itp.

7. Zorganizować zebranie dla rodziców i uczniów, na którym należy przedstawić szczegółowo:

- sprawy programowe i organizacyjne, a w szczególności: cel, trasę, harmonogram, koszt wycieczki,

- adres i telefon wybranego biura turystycznego, sprawy ubezpieczenia (nazwa i siedziba towarzystwa ubezpieczeniowego, kwota ubezpieczenia),

- regulamin wycieczki (może mieć formę kontraktu wychowawcy z uczniami - patrz załącznik nr 5). -        

- procedurę postępowania w przypadku zaginięcia uczestnika (dla każdego uczestnika wycieczki można przygotować karteczki z miejscem zbiórki w przypadku zgubienia się, oraz numerem telefonu komórkowego kierownika lub opiekuna; informacje te należy koniecznie podać uczniom na spotkaniu przed wycieczką i uwzględnić w regulaminie wycieczki),

8.Uzyskać pisemną zgodę rodziców na udział uczniów w wycieczce.

10. Upewnić się, czy wszyscy uczestnicy posiadają ważne legitymacje szkolne i PTSM.

10. Przeprowadzić wywiad z uczniami i rodzicami na temat przeciwwskazań do podróżowania (osoby z chorobą lokomocyjną lub innymi kłopotami zdrowotnymi powinny zabrać w podróż zalecone przez lekarza leki; można poradzić, za Ferdynandem Juchą, zażycie witamin B₁ i B₆, które łagodzą nudności, lub witaminy B kompleks w dawce 100 mg wieczorem w dniu poprzedzającym wyjazd i rano w dniu wyjazdu, albo wyciąg z korzenia imbiru, podawany trzy razy po jednej kapsułce.

11. Ustalić opiekunów i kierownika wycieczki; na jednego opiekuna nie może przypadać więcej niż 15 uczestników).

12. Zebrać pieniądze od uczestników.

13. Ubezpieczyć uczestników w towarzystwie ubezpieczeniowym od następstw nieszczęśliwych wypadków i kosztów leczenia - wycieczki zagraniczne (o ile nie gwarantuje tego biuro turystyczne; przy wyborze firmy ubezpieczeniowej kierować się, podobnie jak przy wyborze biura turystycznego, doświadczeniami własnymi i innych).

14. Ubezpieczyć się (najlepiej wszyscy opiekunowie) od odpowiedzialności cywilnej.

15. Zawrzeć umowę z biurem turystycznym (najlepiej w obecności świadków, w biurze turystycznym lub w szkole; zwrócić szczególną uwagę na treść umowy).

16. Przygotować następujące dokumenty:

-         kartę wycieczki,,

-         podpisane oświadczenie opiekunów i kierownika wycieczki,

-         harmonogram,

-         listę uczestników z zawartymi danymi osobowymi

-         regulamin wycieczki (np. w formie kontraktu

-         polisę ubezpieczeniową wycieczki (zwykle biuro turystyczne oferuje polisę w swojej usłudze).

17. Powyższe dokumenty przedstawić dyrektorowi szkoły, Założyć teczkę na wszystkie dokumenty, dowody opłat, umowy itp.

18. Wyznaczyć osoby odpowiedzialne za apteczkę i jej wyposażenie (apteczka powinna zawierać nieprzeterminowane środki opatrunkowe, takie jak: kompresy gazowe, plastry z opatrunkiem, przylepiec, bandaże gazowe i elastyczne oraz rękawiczki jednorazowego użytku, może się też przydać woda utleniona).

19. Uzgodnić rozmieszczenie uczestników w autokarze (zrobić listę, kto z kim i gdzie będzie siedział oraz poinformować, że podczas wycieczki każdy jest odpowiedzialny za drugą osobę z pary).

20. Wprowadzić uczniów w tematykę zwiedzanych obiektów (np. zaproponować zebranie ciekawych informacji, zdjęć czy albumów na ich temat, a następnie dokonać prezentacji, np. na godzinie wychowawczej).

21. Dwa lub trzy dni przed wyjazdem zebrać dokumenty od uczniów oraz sprawdzić ich aktualność (najlepiej na spotkaniu rodzicami).

 II. Czynności przed podróżą

1.      Sprawdzić teczkę z dokumentami (koniecznie zabrać w podróż: kartę wycieczki, harmonogram, listę uczestników, numer polisy i dokumentyuczestników).

2.      Sprawdzić obecność wyjeżdżających według listy.

3.      Przypomnieć osobom mającym problemy lokomocyjne lub zdrowotne o zażyciu leków.

4.      Dopilnować umieszczenia bagażu w schowkach i rozmieszczenia uczestników wycieczki na uzgodnionych wcześniej miejscach (opiekunowie powinni zająć miejsca przy drzwiach).

5.      Ustalić i poinformować wszystkich, gdzie znajduje się podręczna apteczka, gaśnice i wyjście bezpieczeństwa (sprawdzić zawartość apteczki).

6.      Poprosić kierowcę o krótki instruktaż dla uczestników o zachowaniu się w razie nagłego wypadku lub pożaru w danym autokarze.

7.      Zabrać do autokaru pojemnik z wodą, papier higieniczny, chusteczki higieniczne i woreczki foliowe do utrzymania czystości.

8.      Upewnić się, czy w autokarze jest dostępny telefon komórkowy

9.      Przypomnieć uczniom zasady zachowania się podczas jazdy.

10.  W razie wątpliwości co do stanu technicznego autokaru lub stanu trzeźwości kierowców wezwać Policję (tel. 997).

 III. Czynności w trakcie jazdy autokarem

 1.       Dopilnować, aby uczniowie nie przemieszczali się po autokarze i przestrzegali zasad bezpieczeństwa podczas jazdy.

2.       Dopilnować, aby postój odbywał się wyłącznie na parkingu lub parkingu stacji paliwowej (nie na poboczu).

3.       Przed odjazdem z miejsca postoju sprawdzić obecność.

IV. Czynności podczas zwiedzania

1.      Przypomnieć o odpowiednim zachowywaniu się w zwiedzanych obiektach.

2.      Przed rozpoczęciem zwiedzania każdego obiektu powiadomić o miejscu i godzinie zbiórki.

3.      Po wyjściu z każdego obiektu sprawdzić obecność.

4.      Dopilnować, aby młodzież podczas poruszania się po ulicach przestrzegała zasad ruchu drogowego oraz, aby grupa nie zajmowała całej szerokości chodnika.

V. Czynności po zakończeniu podróży

1.      Krótko omówić z uczestnikami wycieczki jej przebieg, ze szczególnym uwzględnieniem zachowania i ewentualnych naruszeń bezpieczeństwa.

2.      Dopilnować, aby zostały zabrane bagaże i rzeczy osobiste uczestników.

3.      Sprawdzić, czy pozostawiono ład i porządek oraz czy nie dokonano uszkodzeń.

 VI. Czynności w razie niespodziewanych wypadków i zagrożeń

1.      W przypadku zaginięcia uczestnika (lub uczestników) wycieczki jeden z opiekunów poszukuje go w ostatnio zwiedzanym obiekcie, reszta grupy czeka z drugim opiekunem w ustalonym miejscu.

2.      W przypadku awarii pojazdu, kolizji, wypadku, powstania pożaru należy uczestników ewakuować w bezpieczne miejsce.

3.      W razie potrzeby udzielić pomocy przedlekarskiej.

4.      W razie konieczności angażowania służb ratunkowych, korzystać z międzynarodowego telefonu alarmowego: 112.

VII. Czynności podsumowujące

 1.      Złożyć dyrektorowi i rodzicom sprawozdanie z wycieczki.

2.      Omówić i ocenić z młodzieżą przebieg wycieczki.

3.      Dokonać rozliczenia finansowego w ciągu 2 tygodni od zakończenia wycieczki

 UWAGI

 1.      Kontrakt uczniów z wychowawcą stanowi zarazem regulamin dla uczestników wycieczki, natomiast regulamin dla organizatorów i opiekunów jest zawarty w wyżej wymienionych Czynnościach / I-VII.

2.      Forma i treść kontraktu powinny być dostosowane do wieku i poziomu uczestników wycieczki (zaprezentowany kontrakt dostosowano do wieku i poziomu konkretnych uczniów). Kontrakt najlepiej opracować z klasą na godzinie wychowawczej, można np. podzielić klasę na siedem grup, z których każda opracuje zobowiązania uczniów podczas danego etapu wycieczki. Potem liderzy prezentują to, co przygotowała grupa, a reszta uczniów dyskutuje na ten temat i wspólnie dochodzą do pewnych ustaleń (nauczyciel również wypowiada się i dodaje ważne, pominięte przez uczniów zasady zachowania podczas wycieczki). Dalej wystarczy wszystko dokładnie spisać i kontrakt gotowy, a przy okazji można przeprowadzić ciekawą godzinę wychowawczą metodą dyskusji dydaktycznej (należącą do metod aktywizujących) i techniką warsztatową.

3.      Punkt 21 Czynności przygotowawczych przed wycieczką można zrealizować w porozumieniu z nauczycielem historii, który oceni przygotowane prezentacje uczniowskie na temat zwiedzanych obiektów (ocena z historii na pewno będzie dobrą zachętą dla uczniów).

4.      Realizacja poprzedniego punktu jest szczególnie wskazana,

5.      Można porozumieć się z nauczycielem języka polskiego, który przed wyjazdem zada uczniom napisanie sprawozdania z wycieczki (z pewnością wpłynie to na większe zainteresowanie uczniów zwiedzanymi obiektami).

6.      Na wycieczkę warto przygotować dodatkowe listy uczestników z pieczęcią szkoły, ponieważ w niektórych muzeach istnieje możliwość bezpłatnego wstępu dla wycieczek szkolnych

7.      Podczas zwiedzania większości muzeów nie można robić zdjęć,

8.      Fotografie z wycieczki można zamieścić w kronice klasowej lub szkolnej, ale ciekawszą formą ich wykorzystania będzie przygotowanie przez uczniów prezentacji w programie komputerowym PowerPoint (z pewnością młodzież dobrze zna ten program, w przeciwnym wypadku przyda się współpraca z nauczycielami przedmiotów informatycznych). Takie „multimedialne wspomnienia z wycieczki” będą interesującą pamiątką i dobrym tematem na zebranie z rodzicami.

9.  Do współpracy przy organizacji wycieczki można zaangażować rodziców i uczniów.

10.  Załączniki zgodne są ze wzorami Rozporządzenia MENiS z dnia 8 listopada 2001 r.

Załącznik

………………………………………. . ..................................

(adres ucznia) (miejscowość i data)

  DEKLARACJA

Wyrażam zgodę na udział dziecka ………………................................................................, ucz. kl……

w wycieczce do ................................. w dniu ............................................................... organizowanej

przez (np. wychowawcę, szkołę, SK PTSM)...........................................Podpis rodzica............................. .

Zebrano na podstawie:

1. Internetu - WWW.men.waw.pl i WWW.prawo.lex.pl

2. Czasopisma dla nauczycieli - Geografia w Szkole, ROK.LI.1998, Nr1;

3. Literatury - T. Łobożewicza „Bezpieczeństwo w turystyce” (Warszawa,1982)
   i T. Zagajewskiego, „Poradnik dla organizatorów wypoczynku dzieci i młodzieży”, Łódź 1998, nagrodzony „Globusem 97.

---