PRAWO MIĘDZYNARODOWE (publiczne)
jest to zespół norm regulujących stosunki między państwami, a także innymi, niezależnymi od siebie i nie podlegającymi jakiejś wspólnej władzy państwowej podmiotami
Podstawowymi źródłami prawa międzynarodowego są:
konwencje międzynarodowe,
zwyczaj międzynarodowy,
ogólne zasady prawa uznane przez narody cywilizowane.
(na podst. art. 38 Statutu Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości)
Istotą prawa międzynarodowego jest międzynarodowy mechanizm tworzenia prawa, który jest odmienny od mechanizmów tworzenia prawa wewnętrznego w poszczególnych państwach
Nie ma ustawodawstwa międzynarodowego w ścisłym tego słowa znaczeniu.
W tworzeniu prawa międzynarodowego biorą udział niezależne podmioty, które wyrażają zgodę na związanie się umową.
Przedmiot prawa międzynarodowego
(czego dotyczy, co reguluje)
sytuacja państwa w społeczności międzynarodowej (tzw. prawa zasadnicze państw),
ogólne zasady postępowania państw we wzajemnych stosunkach (np. zasada nieagresji i pokojowego załatwiania sporów),
formy wzajemnych stosunków (prawo dyplomatyczne),
reguły postępowania na obszarach nie podlegających niczyjej władzy (morze pełne, przestrzeń kosmiczna),
regulacja spraw dot. zasięgu władzy terytorialnej państw.
PRAWO MIĘDZYNARODOWE PRYWATNE
Jest to zespół norm, których zadaniem jest wskazanie określonego systemu prawnego (własnego lub obcego państwa) właściwego dla dokonania oceny prawnej konkretnej sytuacji osobistej lub majątkowej
W Polsce jest uregulowane w ustawie z 4 lutego 2011 r. Prawo prywatne międzynarodowe (Dz.U. z 2011 r. Nr 80, poz. 432).
Przed przepisami tej ustawy pierwszeństwo mają jednak postanowienia umów międzynarodowych, np. konwencje haskie:
- o uznawaniu rozwodów i separacji,
- dotycząca kolizji praw w przedmiocie formy rozporządzeń testamentowych.
PAŃSTWO
suwerenna organizacja terytorialna
ELEMENTY PAŃSTWA
określone terytorium,
stała ludność,
rząd (suwerenny).
SPOSOBY POWSTANIA PAŃSTW
ODERWANIE CZĘŚCI TERYTORIUM
np. oderwanie Erytrei od Etiopii
ROZPAD PAŃSTWA NA KILKA NOWYCH
np. rozpad Czechosłowacji na Czechy i Słowację
POŁĄCZENIE KILKU PAŃSTW
np. połączenie Egiptu i Syrii - Zjednoczona Republika Arabska (istniała 3,5 roku),
Tanganiki, Zanzibaru i Pemby - Tanzania
UTWORZENIE NOWEGO PAŃSTWA NA TERYTORIUM NIE PODLEGAJĄCYM SUWERENNOŚCI ŻADNEGO PAŃSTWA
uzyskanie niepodległości przez tzw. obszary powiernicze np. Kamerun, Togo.
RODZAJE PAŃSTW
PAŃSTWA JEDNOLITE reprezentowane jest przez jeden centralny rząd, który nabywa uprawnienia oraz zaciąga zobowiązania w imieniu całego państwa (np. Polska, Stany Zjednoczone).
PAŃSTWA ZŁOŻONE części składowe (kantony, landy) mają ograniczone prawo występowania w stosunkach międzynarodowych (np. Niemcy, Szwajcaria).
PAŃSTWA ROZWINIĘTE kraje o wysokim poziomie rozwoju według różnych kryteriów
PAŃSTWA ROZWIJAJĄCE SIĘ charakteryzują się niskim poziomem życia i produkcji, zacofaniem technicznym w przemyśle i rolnictwie, surowcowym charakterem eksportu.
powstała tzw. „Grupa 77” skupiająca ww. państwa. Obecnie należy do niej ok. 130 państw.
PAŃSTWA ŚRÓDLĄDOWE państwa bez dostępu do morza (Czechy, Mongolia).
PAŃSTWA O NIEKORZYSTNYM POŁOŻENIU GEOGRAFICZNYM państwa, które mają dostęp do morza, ale nie mogą ustanowić pełnej 200-milowej strefy ekonomicznej (Polska).
PAŃSTWA ARCHIPELAGOWE państwa, których całe terytorium składa się z archipelagów i wysp (Indonezja, Filipiny, Fidżi).
PAŃSTWA TRWALE NEUTRALNE
- nie mogą brać udziału w konfliktach zbrojnych,
- nie mogą uczestniczyć w sojuszach wojskowych, ani blokach politycznych,
- są uprawnione do obrony swojego terytorium.
Neutralność trwała jest instytucją prawną. Nie należy jej mylić z prowadzeniem polityki neutralności, czy tzw. niezaangażowania.
Szwajcaria - od 1815 r. (Kongres Wiedeński), przystąpiła do Ligi Narodów, do ONZ należy od 2002 r.
Austria - od 1955 r.; jest członkiem ONZ.
PODMIOTY PRAWA MIĘDZYNARODOWEGO INNE NIŻ PAŃSTWO
Za istotną cechę podmiotowości międzynarodowej uznaje się posiadanie praw i obowiązków wynikających bezpośrednio z prawa międzynarodowego
Organizacje międzynarodowe (międzyrządowe)
np. NATO, ONZ, UE, Rada Europy, OECD.
Niesuwerenne organizacje terytorialne - organizacje terytorialne nie stanowiące części terytorium żadnego państwa, których suwerenność jest ograniczona (Andora, Monako, Wolne Miasto Gdańsk).
Watykan - Stolica Apostolska - dwa odrębne podmioty p.m. połączone osobą papieża
Naród - wytwarzając (w drodze pokojowej lub walki narodowowyzwoleńczej) organy zdolne do reprezentowania go w stosunkach międzynarodowych staje się podmiotem p.m.
Naród - wspólnota o podłożu etnicznym, gospodarczym, politycznym, społecznym i kulturowym wytworzona w procesie dziejowym, przejawiająca się w świadomości swych członków.
Powstańcy - państwo swym uznaniem stwierdza, że grupa walcząca sprawuje władzę na pewnym obszarze i chce z nią nawiązać stosunki w celu ochrony swoich interesów.
Strona wojująca - musi spełniać nw. warunki:
grupa powstańcza jest zorganizowana (władza),
sprawuje kontrolę nad pewnym terytorium,
przestrzega praw i zwyczajów wojennych.
OBSZARY WODNE
Morskie wody wewnętrzne - część terytorium państwa nadbrzeżnego, na którym sprawuje ono pełną władzę suwerenną. W ich skład wchodzą:
zatoki (do określonej szerokości wejścia),
zatoki i wody historyczne,
wody portów i red
Morze terytorialne - pas wód o szerokości do 12 mil morskich liczonych od brzegu morskiego lub zewnętrznej granicy morskich wód wewnętrznych - część terytorium państwa nadbrzeżnego.
Prawo nieszkodliwego przepływu - obce statki mogą przepływać przez morze terytorialne bez zgody państwa przybrzeżnego.
Strefa ekonomiczna - obszar rozciągający się poza morzem terytorialnym (do 200 mil od linii podstawowej), na którym państwo nadbrzeżne posiada suwerenne prawa w zakresie eksploatacji, ochrony i gospodarowania zasobami naturalnymi zarówno żywymi jak i mineralnymi, wód morskich, dna morskiego i jego podziemia.
Morska strefa przyległa - do 24 mil od linii podstawowej
Szelf kontynentalny - dno morskie i podziemie obszarów podmorskich do głębokości 200 m od powierzchni wody i zbocze kontynentalne
Strefa wyłącznego rybołówstwa - w zakresie rybołówstwa państwo ma takie same uprawniania jak na morzu terytorialnym - do 200 mil od l. podst.
Morze pełne - obszar wód niepodlegający suwerenności żadnego państwa.
Wolności mórz:
wolność żeglugi,
wolność przelotu,
wolność układania kabli i rurociągów,
wolność rybołówstwa,
wolność badań naukowych,
wolność budowania sztucznych wysp i innych instalacji
.
Hugo Grocjusz (Holender) - w swojej pracy „Mare liberum” (1609 r.) dowodził, że wolność mórz jest dana przez przyrodę, gdyż taki jest ogrom morza, iż wystarczy go do używania przez wszystkie narody dla połowu ryb i żeglugi.
PRZESTRZEŃ POWIETRZNA I KOSMICZNA
Przestrzeń powietrzna narodowa - każde państwo posiada całkowitą i wyłączną suwerenność w przestrzeni powietrznej nad swoim terytorium - art. 1 konwencji w sprawie żeglugi powietrznej - Paryż 1919 r., analogicznie w konwencji chicagowskiej z 1944 r., podstawowej umowie w sprawie żeglugi powietrznej.
W konsekwencji żadne państwo nie dopuszcza do korzystania ze swojej przestrzeni powietrznej prze obce samoloty, bez swojej wyraźnej zgody.
Przestrzeń powietrzna międzynarodowa - rozciąga się nad obszarami nie podlegającymi niczyjej jurysdykcji. Nad morzem pełnym, ale również nad strefą ekonomiczną, strefą wyłącznego rybołówstwa morskiego i szelfem kontynentalnym.
Z przestrzeni międzynarodowej mogą korzystać wszystkie państwa na zasadzie równości.
Przestrzeń kosmiczna
granicę pomiędzy przestrzenią powietrzną a kosmiczną wyznacza perigea (perygeum) - najniższy punkt orbity sztucznych satelitów ziemi - ok. 90 km od ziemi.
Przestrzeń ta nie podlega zawłaszczeniu przez państwa, jest wolna dla badań i użytkowania przez wszystkie państwa.
ORGANIZACJA MIĘDZYNARODOWA (rządowa)
forma współpracy państw, ustalona w wielostronnej umowie międzynarodowej, której podstawową cechą jest istnienie stałych organów o określonych kompetencjach.
ORGANIZACJA MIĘDZYNARODOWA POZARZĄDOWA
członkami organizacji pozarządowych nie są państwa lecz związki, instytucje, osoby prawne i fizyczne z różnych państw.
ORGANIZACJE POWSZECHNE (uniwersalne)
ich statuty przewidują, że są dostępne dla wszystkich państw (np. ONZ).
ORGANIZACJE REGIONALNE (partykularne)
członkowstwo jest ograniczone do państw pewnego regionu geograficznego (np. Liga Państw Arabskich)
ORGANIZACJE o KOMPETENCJACH OGÓLNYCH rozwijają działalność we wszystkich ważniejszych dziedzinach stosunków międzynarodowych (ONZ, UA).
ORGANIZACJE SPECJALNE (funkcjonalne)
ich kompetencja ograniczona jest do specjalnych dziedzin międzynarodowych, np. gospodarcze, kulturalne (MFW, OPEC, UNESCO)
ORGANIZACJE o CHARAKTERZE KOORDYNACYJNYM
są oparte na zasadzie suwerenności państw członkowskich, koordynują i uzgadniają ich działalność .
ORGANIZACJE o CHARAKTERZE PONADPAŃSTWOWYM ich kompetencje ograniczają suwerenność państw.
UMOWA MIĘDZYNARODOWA
WSPÓLNE OŚWIADCZENIE PODMIOTÓW PRAWA MIĘDZYNARODOWEGO, KTÓRE TWORZY PRAWO, A WIĘC UPRAWNIENIA I OBOWIĄZKI
Może mieć formę jednego, dwóch lub nawet kilku dokumentów (np. umowa zawarta w drodze wymiany not dyplomatycznych).
NAZWA UMOWY
Z punktu widzenia prawnego nazwa umowy nie ma znaczenia.
TRAKTAT, KONWENCJA, UMOWA, UKŁAD, POROZUMIENIE, PAKT, KARTA, KONKORDAT, STATUT, KONSTYTUCJA.
RODZAJE UMÓW
1. DWUSTRONNE (bilateralne) i WIELOSTRONNE (multilateralne).
2. ZAMKNIĘTE i OTWARTE:
- otwarte BEZWARUNKOWO,
- otwarte WARUNKOWO,
3. Zawierane w trybie PROSTYM lub ZŁOŻONYM (wymagają ratyfikacji).
BUDOWA UMOWY
TYTUŁ.
WSTĘP (preambuła) - może zawierać okoliczności i motywy zawarcia umowy, jej cele, stwierdzenie uzgodnienia tekstu umowy. Wstęp jest czasami pomijany
DYSPOZYCJA.
Merytoryczna część umowy, w której zawarte są prawa i obowiązki podmiotów.
POSTANOWIENIA KOŃCOWE
- wejście w życie,
- czas obowiązywania,
- możliwość wypowiedzenia,
- miejsce i data podpisania,
- liczba egzemplarzy,
- w jakich językach została sporządzona,
- podpisy i pieczęcie.
ZAWIERANIE UMÓW MIĘDZYNARODOWYCH
ROKOWANIA (negocjacje) - prowadzą do uzgodnienia umowy i ostatecznego zredagowania jej tekstu.
Parafowanie - pełnomocnicy stron, którzy prowadzili rokowania umieszczają pod tekstem swoje inicjały (parafy). Nie jest podpisaniem umowy.
Podpisanie - przez upoważnionych pełnomocników stron; jest formą wyrażenia zgody na związanie się umową.
Ratyfikacja - zatwierdzenie umowy przez kompetentny organ; w prawie międzynarodowym wywołuje skutki dopiero po wymianie lub złożeniu dokumentów ratyfikacyjnych.
Traktat z Maastricht, oficjalnie Traktat o Unii Europejskiej umowa międzynarodowa parafowana 11 grudnia 1991 r., podpisana 7 lutego 1992 r. w Maastricht w Holandii. TUE wszedł w życie 1 listopada 1993 r. po przeprowadzonych referendach w 12 krajach członkowskich.
OBYWATELSTWO
więź prawna łącząca osobę (fizyczną) z państwem, na mocy której osoba ma określone prawa i obowiązki wobec państwa, a państwo - analogicznie - ma obowiązki i prawa wobec osoby.
Cudzoziemiec -osoba przebywająca na terytorium danego państwa, ale nieposiadająca jego obywatelstwa.
Bezpaństwowiec (apatryda) - osoba nie posiadająca obywatelstwa żadnego kraju.
Podwójne (wielorakie) obywatelstwo - posiadanie jednocześnie dwóch (trzech i więcej) obywatelstw.
Bezpaństwowiec (apatryda) - osoba nie posiadająca obywatelstwa żadnego kraju
Nabycie obywatelstwa
Z mocy prawa
Przez urodzenie (znalezienie, adopcję):
- zasada prawa krwi,
- zasada prawa ziemi;
W drodze aktu prawnego
Nabycie obywatelstwa po spełnieniu określonych warunków, np. zamieszkiwanie w danym państwie, znajomość języka, zamążpójście, itp.)
ROZWIĄZYWANIE SPORÓW MIĘDZYNARODOWYCH
SPÓR
to taka sytuacja, w której państwa występują ze skonkretyzowanymi, sprzecznymi stanowiskami i roszczeniami. Prawo międzynarodowe nakazuje załatwiać spory wyłącznie metodami pokojowymi.
ROKOWANIA (NEGOCJACJE)
uzgadnianie przez strony, w duchu kompromisu, wspólnego stanowiska w kwestii spraw spornych.
DOBRE USŁUGI
państwo trzecie ułatwia państwom będącym w sporze nawiązanie rokowań bezpośrednich.
POŚREDNICTWO (MEDIACJA)
państwo trzecie bierze udział w rokowaniach i udziela stronom sporu swoich rad i wskazówek.
BADANIA (KOMISJE ŚLEDCZE)
prowadzi się za zgodą stron dla wyjaśnienia stanu faktycznego; postępowanie kończy się sprawozdaniem ograniczonym do stwierdzenia faktów; nie jest wiążące dla stron sporu.
KONCYLIACJA
komisja koncyliacyjna po zbadaniu stanu faktycznego zaleca konkretne rozstrzygnięcie sporu; jej decyzja również nie jest wiążąca.
- RADA BEZPIECZEŃSTWA
- ZGROMADZENIE OGÓLNE
R.B. ponosi główną odpowiedzialność za utrzymanie międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa. Ma ona prawo wkraczania z urzędu we wszystkie spory kwalifikowane(zagrażające pokojowi). Może wezwać strony do załatwienia sporu metodą przez nią wskazaną.
ARBITRAŻ
(SĄDOWNICTWO POLUBOWNE)
opiera się na zgodzie państw wyrażonej w umowie międzynarodowej; państwa określają przedmiot sporu i zgadzają się wykonać wyrok wydany przez arbitrów.
SĄDOWNICTWO MIĘDZYNARODOWE
Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości
Podstawą kompetencji Trybunału jest zgoda państw. Trybunał wydaje wyroki, które wiążą strony. Orzeczenia Trybunału są ostateczne i nie podlegają apelacji. W wyjątkowych sytuacjach Trybunał może dokonać rewizji wyroku na wniosek jednej ze stron.
ŚRODKI ODWETOWE
Działalność nadzwyczajna państwa w odpowiedzi na postępowanie innego państwa w celu ochrony własnych interesów.
Nie są one sposobem załatwiania sporów.
RETORSJE
polegają na zastosowaniu przez państwo w odpowiedzi na sprzeczne z jego interesami lub nieprzyjazne działanie drugiego państwa środków takich samych lub podobnych (np. podniesienie ceł, ograniczenia w udzielaniu wiz).
REPRESALIA
odwet, jaki jedno państwo podejmuje w odpowiedzi na bezprawną działalność drugiego państwa, takimi samymi środkami, a więc bezprawnymi, ale w takiej sytuacji usprawiedliwionymi.
EMBARGO
ograniczenie handlu i innych stosunków z określonym państwem i jego bojkot na arenie międzynarodowej.
Zatrzymanie statków obcego państwa wraz z ładunkiem, blokada przepływu informacji, nowoczesnej techniki i technologii, zakaz wyjazdu obywateli do określonego państwa.
BLOKADA POKOJOWA
zamknięcie komunikacji z portami lub wybrzeżem określonego państwa - ZAKAZANA
PRAWO PRZECIWWOJENNE
to zespół norm uniemożliwiających lub utrudniających wybuch wojny.
ZAKAZ AGRESJI
Ius ad bellum - prawo do prowadzenia wojny; dawniej traktowane jako dopuszczalne narzędzie rozwiązania sporu międzynarodowego (atrybut suwerenności).
Pakt paryski z 1928 r. był pierwszą umową wielostronną, która wprowadzała bezwzględny zakaz wojny agresywnej (do 1939 r. przystąpiło do niego ok 60 państw).
Dzięki niemu możliwe było osądzenie zbrodniarzy hitlerowskich.
Zakaz agresji został potwierdzony w karcie NZ. Jego naruszenie stanowi zbrodnię przeciwko pokojowi.
Agresorem jest państwo, które jako pierwsze:
wypowie wojnę innemu państwu,
dokona najazdu siłami zbrojnymi na terytorium innego państwa,
zaatakuje okręty lub samoloty innego państwa,
zastosuje blokadę morską wybrzeża innego państwa,
udzieli poparcia zbrojnym bandom, które zorganizowały się na jego terytorium i dokonują napadu na inne państwo.
AGRESJI MOŻE DOKONAĆ TYLKO PAŃSTWO PRZECIWKO PAŃSTWU
BEZPIECZEŃSTWO ZBIOROWE
system wspólnego zapobiegania agresji oparty na zasadzie zbiorowej samoobrony - napad na któregokolwiek z uczestników systemu uważany jest za napad na wszystkich pozostałych i zobowiązuje ich do przyjścia z pomocą ofierze.
Taki system przewiduje Karta NZ.
Centralne miejsce w systemie bezpieczeństwa zbiorowego ONZ zajmuje RADA BEZPIECZEŃSTWA.
R.B. ma uprawnienia do stwierdzania zagrożenia pokoju lub wystąpienia agresji oraz podejmowania decyzji o zastosowaniu sankcji:
niewojskowych (gospodarcze, polityczne),
wojskowych.
PRAWO WOJENNE
zespół norm regulujących walkę zbrojną państw.
Jego głównym celem jest złagodzenie okrucieństw wojny.
Istnienie prawa wojennego nie budziło żadnych wątpliwości w okresie, kiedy wojna była uznanym przez prawo instrumentem polityki państw. Obecnie jednak, kiedy wojna jest zakazana, istnienie norm regulujących sposób prowadzenia wojny może się wydawać sprzeczne z zakazem wojny.
Antynomia jest tu jednak tylko pozorna ponieważ:
sam zakaz nie wyklucza jej rozpętania, a wtedy ważne aby toczyła się ona w sposób jak najbardziej humanitarny,
przepisy p.w. dot. walki zbrojnej mogą być stosowane w drodze analogii także w przypadku tzw. wojny cywilnej (domowej).
ŹRÓDŁA PRAWA WOJENNEGO
Ważnym źródłem i składnikiem prawa wojennego, są normy zwyczajowe.
Prawo zwyczajowe kształtowało się wraz z rozwojem ludzkości. U jego źródeł leży zrozumienie, że nawet w czasie wojny obowiązują wszystkich pewne zasady, nie tylko moralne, ale i prawne. Zwyczaj traktowany jako jedyne źródło prawa wojennego, określał przez wiele wieków formy wszczynania i kończenia wojen, sposoby prowadzenia walki, reguły traktowania wziętych do niewoli żołnierzy strony przeciwnej, zasady oraz formy wykupu jeńców, brania i traktowania zakładników.
Współcześnie na prawo wojenne składają się przede wszystkim umowy międzynarodowe.
1864 r. Genewa - Konwencja w sprawie polepszenia losu rannych.
1865 r. Paryż - Deklaracja w sprawie praw wojny morskiej.
1868 r. - Deklaracja petersburska o zakazie używania pocisków wybuchających małego kalibru.
1899 r. - I Konferencja pokojowa haska -2 konwencje dot. P.W., m.in. o prawach i zwyczajach wojny lądowej.
1907 r. - II Konferencja pokojowa haska - 11 konwencji dot. P.W.).
1925 r. Genewa - Protokół dot. Używania gazów duszących, trujących oraz środków bakteriologicznych.
1949 r. - Konwencje genewskie o ochronie ofiar wojny.
1954 r. Haga - Konwencja o ochronie dóbr kultury.
Teatr wojny
Ta część obszaru wojny, na której toczą się działania wojenne.
Obszar wojny
Terytoria, na których siły zbrojne mogą prowadzić działania zbrojne. Są to terytoria państw wojujących.
Początek wojny
wypowiedzenie wojny - tak przewiduje Konwencja haska z 1907 r.,
faktyczne rozpoczęcie działań wojennych bez wypowiedzenia.
Fakt wypowiedzenia wojny nie zmienia jest statusu - nadal jest jako zakazana
Zakończenie działań wojennych
na mocy zawartego rozejmu,
wskutek rzeczywistego wygaśnięcia walk.
Zakończenie wojny
na mocy zawartego traktatu pokojowego,
w wyniku faktycznego nawiązania stosunków pokojowych.
Szpieg
osoba, która potajemnie lub pod fałszywym pozorem zbiera wiadomości z zamiarem przekazania ich stronie przeciwnej. Nie podlega prawu międzynarodowemu.
Zwiadowca
osoba, która wykonuje te same działania co szpieg, ale w mundurze. Może maskować swój ubiór i broń. Zatrzymany traktowany jest jak jeniec wojenny.
Podstawowe zasady prawa wojennego:
Strony wojujące nie mają nieograniczonego prawa wyboru środków szkodzenia nieprzyjacielowi.
Oprócz zakazów, ustanowionych przez specjalne konwencje, zabrania się:
a) używać trucizny lub broni zatrutej;
b) zabijać albo ranić zdradziecko osoby należące do ludności lub do wojsk nieprzyjaciela;
c) zabijać lub zadawać rany nieprzyjacielowi, który złożył broń i nie mając już środków obrony, zdał się na łaskę;
d) oświadczać, że nikomu nie będzie darowane życie;
e) używać broni, pocisków lub środków, mogących zadać zbyteczne cierpienia;
Zasadniczym celem wojny jest pokonanie przeciwnika i narzucenie mu swojej woli.
Dlatego środki szkodzenia nieprzyjacielowi stosowane w walce powinny być ograniczone do osiągnięcia tego celu.
Istnieje wyraźne rozróżnienie między:
siłami zbrojnymi a ludnością cywilną,
obiektami bronionymi a niebronionymi,
celami wojskowymi a niewojskowymi.
Wojna jest stosunkiem pomiędzy państwami, a nie między ludnością jednego państwa a drugiego.
działania wojenne nie powinny być prowadzone przeciwko ludności cywilnej,
atakowanie i bombardowanie nie broniących się miast, osiedli i budynków jest zabronione; obrona tych miejsc pozbawia je ochrony prawnej,
broń chemiczna, bakteriologiczna i atomowa są zakazane,
jeńcy wojenni - członkowie sił zbrojnych, którzy znaleźli się we władzy nieprzyjaciela; mają prawo do poszanowania swego honoru i czci, wyżywienia, umundurowania, nie wolno ich zmuszać do pracy,
chorzy i ranni powinni być traktowani w sposób humanitarny oraz leczeni przez tę stronę konfliktu, we władzy której się znajdują.
SKARGI I WNIOSKI
Przedmiotem skargi może być w szczególności:
zaniedbanie lub nienależyte wykonywanie zadań przez właściwe organy albo przez ich pracowników,
naruszenie praworządności lub interesów skarżących
przewlekłe lub biurokratyczne załatwianie spraw.
W siedzibie jednostki organizacyjnej, w widocznym miejscu, umieszcza się informację wskazującą komórkę organizacyjną lub wyznaczonych pracowników przyjmujących oraz rozpatrujących skargi i wnioski.
Skargi i wnioski mogą być wnoszone pisemnie, telegraficznie lub za pomocą dalekopisu, telefaksu, poczty elektronicznej, a także ustnie do protokołu.
W protokole zamieszcza się datę przyjęcia skargi lub wniosku, imię, nazwisko (nazwę) i adres zgłaszającego oraz zwięzły opis treści sprawy.
Protokół podpisują wnoszący skargę lub wniosek i przyjmujący zgłoszenie.
Skargi i wnioski nie zawierające imienia i nazwiska (nazwy) oraz adresu wnoszącego pozostawia się bez rozpoznania.
Jeżeli z treści skargi lub wniosku nie można należycie ustalić ich przedmiotu, wzywa się wnoszącego skargę lub wniosek do złożenia, w terminie siedmiu dni od dnia otrzymania wezwania, wyjaśnienia lub uzupełnienia, z pouczeniem, że nieusunięcie tych braków spowoduje pozostawienie skargi lub wniosku bez rozpoznania.
O tym, czy pismo jest skargą albo wnioskiem, decyduje treść pisma, a nie jego forma zewnętrzna.
Nikt nie może być narażony na jakikolwiek uszczerbek lub zarzut z powodu złożenia skargi lub wniosku albo z powodu dostarczenia materiału do publikacji o znamionach skargi lub wniosku, jeżeli działał w granicach prawem dozwolonych.
Jeżeli organ, który otrzymał skargę, nie jest właściwy do jej rozpatrzenia, obowiązany jest niezwłocznie, nie później jednak niż w terminie siedmiu dni, przekazać ją właściwemu organowi, zawiadamiając równocześnie o tym skarżącego, albo wskazać mu właściwy organ.
Informacja niejawna
to taka, która wymaga ochrony przed nieuprawnionym ujawnieniem, niezależnie od formy i sposobu jej wyrażenia, także w trakcie jej opracowania.
Informacjom niejawnym nadaje się klauzulę:
ŚCIŚLE TAJNE - jeśli ich nieuprawnione ujawnienie spowoduje wyjątkowo poważną szkodę dla RP,
TAJNE - jeśli ich nieuprawnione ujawnienie spowoduje poważną szkodę dla Polski,
POUFNE - jeżeli nieuprawnione ujawnienie informacji spowoduje szkodę RP:
ZASTRZEŻONE - jeżeli nie nadano informacjom wyższej klauzuli tajności, a ich nieuprawnione ujawnienie może mieć szkodliwy wpływ na wykonywanie przez organy władzy publicznej lub inne jednostki organizacyjne zadań w zakresie:
obrony narodowej,
polityki zagranicznej,
bezpieczeństwa publicznego,
przestrzegania praw i wolności obywateli,
wymiaru sprawiedliwości albo interesów ekonomicznych Rzeczypospolitej Polskiej.
Przestępstwa przeciwko dokumentom
Art. 270. KK
§ 1. Kto, w celu użycia za autentyczny, podrabia lub przerabia dokument lub takiego dokumentu jako autentycznego używa, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
§ 3. Kto czyni przygotowania do przestępstwa określonego w § 1, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
Przez PODROBIENIE dokumentu rozumie się sporządzenia takiego zapisu informacji (pisma, druku), który ma imitować dokument autentyczny.
Podrobieniem dokumentu jest m.in. podpisanie się cudzym imieniem i nazwiskiem na dokumencie mającym znaczenie prawne, nawet jeżeli jest to dokonywane za zgodą takiej osoby. Obojętne jest to, czy osoba, której podpis podrobiono na dokumencie, wiedziała o tym lub wyraziła na to zgodę, czy też nie.
Nie każde działanie polegające na wprowadzeniu fizycznych zmian w dokumencie jest przestępstwem określonym w art. 270 § 1 kk, lecz tylko takie, które dokumentowi nadaje pozory autentyczności, i podjęte jest w celu użycia przerobionego dokumentu za autentyczny.
Nie ma charakteru podrobienia lub przerobienia dokumentu dokonanie takiego zapisu, który przy wszystkich cechach dokumentu zawiera element pozwalający bez szczególnych kwalifikacji i wiedzy rozpoznać falsyfikat.
PRZEROBIENIE dokumentu polega na nadaniu mu innej treści niż pierwotnie posiadał. Przerobienie polegać może na dokonaniu skreśleń, wymazaniu, uczynieniu dopisków, wywabieniu.
DOKUMENTEM TOŻSAMOŚCI jest dokument, co do którego ustawa stanowi, że stwierdza lub poświadcza tożsamość osoby - dowód osobisty, paszport.
Dokumentami pozwalającymi na ustalenie tożsamości są legitymacje służbowe, legitymacje szkolne, legitymacje studenckie, prawa jazdy, karty rowerowe, karty motorowerowe, pozwolenia do kierowania tramwajem, bilety miesięczne, legitymacje ubezpieczeniowe itp.
Art. 274. KK
Kto zbywa własny lub cudzy dokument stwierdzający tożsamość,
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
Pojęcie „zbycia” obejmuje każdą czynność, zmierzającą do przekazania dokumentu innej osobie bez zamiaru jego odzyskania. Obojętna jest forma czynności; może to być darowizna, sprzedaż, zamiana.
Nie jest zbyciem użyczenie dokumentu na określony czas, wyrzucenie, oddanie na przechowanie.
Przedmiotem przestępstwa z art. 274 może być zarówno własny, jak i cudzy dokument.
Nie ma znaczenia, w jaki sposób sprawca wszedł w jego posiadanie. Zbycie cudzego dokumentu może nastąpić nawet za zgodą osoby, której tożsamość stwierdza.
Art. 275. KK
§ 1. Kto posługuje się dokumentem stwierdzającym tożsamość innej osoby albo jej prawa majątkowe lub dokument taki kradnie lub go przywłaszcza, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
§ 2. Tej samej karze podlega, kto bezprawnie przewozi, przenosi lub przesyła za granicę dokument stwierdzający tożsamość innej osoby albo jej prawa majątkowe.
Użyciem dokumentu będzie przedstawienie go osobie uprawnionej do kontroli, czy zrealizowanie na jego podstawie określonego świadczenia.
Nie ma charakteru przestępnego samo posiadanie przy sobie sfałszowanego dokumentu.
Kradzież - zabór cudzej rzeczy w celu przywłaszczenia. Pod pojęciem zaboru rozumie się bezprawne, fizyczne wyjęcie rzeczy (zabranie) spod władztwa właściciela.
Przywłaszczenie różni się od kradzieży brakiem elementu zaboru rzeczy. Przywłaszczona rzecz musi wcześniej znajdować się w legalnym posiadaniu sprawcy np. wskutek jej znalezienia lub wypożyczenia.
Kradzież może polegać tylko na aktywnym działaniu. Kradzież nie jest możliwa przez zaniechanie, przywłaszczenie - tak.
6