Podatek od towarów i usług /ustawa z dnia 11 marca 2004 r.
o podatku od towarów i usług; tj. Dz.U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054/
VAT Value Added Tax
VAT to podatek od towarów i usług, który stanowi główne źródło dochodów budżetu państwa. Podatnik sam oblicza
i wpłaca do właściwego urzędu skarbowego podatek. Podatek VAT stanowi, co do zasady, różnicę pomiędzy VAT uzyskanym ze sprzedaży towarów klientom (podatek należny) a VAT zapłaconym przy zakupie towarów (podatek naliczony).
PRZEDMIOT OPODATKOWANIA
Art. 5. 1. Opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, podlegają:
1) odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju,
2) eksport towarów,
3) import towarów na terytorium kraju,
4) wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów za wynagrodzeniem na terytorium kraju,
5) wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów.
Wyłączenia spod opodatkowania
Art. 6. Przepisów ustawy nie stosuje się do:
1) transakcji zbycia przedsiębiorstwa lub zakładu (oddziału) samodzielnie sporządzającego bilans,
2) czynności, które nie mogą być przedmiotem prawnie skutecznej umowy,
3) (uchylony)..
Zwolnienia przedmiotowe spod opodatkowania.
Istnieją liczne zwolnienia przedmiotowe, wynikające ze specyfiki niektórych czynności.
Dotyczy to m.in.:
dostawę produktów rolnych pochodzących z własnej działalności rolniczej, dokonywaną przez rolnika ryczałtowego oraz świadczenie usług rolniczych przez rolnika ryczałtowego,
dostawę złota dla Narodowego Banku Polskiego,
usługi zarządzania:
a) funduszami inwestycyjnymi i zbiorczymi portfelami papierów wartościowych,
b) ubezpieczeniowymi funduszami kapitałowymi,
d) otwartymi funduszami emerytalnymi itp.
ZAKRES PODMIOTOWY OPODATKOWANIA
Podatnicy
Zapłata VAT to powinność każdego, kto samodzielnie wykonuje działalność gospodarczą, bez względu na cel czy rezultat takiej działalności. Samodzielnie działalność gospodarczą mogą wykonywać osoby fizyczne, prawne oraz jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej (np. spółki cywilne, spółki jawne, spółki partnerskie, itp.).
Za działalność gospodarczą dla celów VAT uważa się wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców,
w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody, również wówczas, gdy czynność została wykonana jednorazowo w okolicznościach wskazujących na zamiar wykonywania czynności w sposób częstotliwy. Działalność gospodarcza obejmuje również czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych. W niektórych sytuacjach podatnikami mogą być również usługobiorcy oraz podmioty nabywające towary.
Działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody, również wówczas, gdy czynność została wykonana jednorazowo w okolicznościach wskazujących na zamiar wykonywania czynności w sposób częstotliwy. Działalność gospodarcza obejmuje również czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.
Nie uznaje się za podatnika organów władzy publicznej oraz urzędów obsługujących te organy w zakresie realizowanych zadań nałożonych odrębnymi przepisami prawa, dla realizacji których zostały one powołane, z wyłączeniem czynności wykonywanych na podstawie zawartych umów cywilnoprawnych.
Płatnicy
Płatnikami podatku od towarów i usług są:1) organy egzekucyjne określone w ustawie o postępowaniu egzekucyjnym w administracji oraz 2) komornicy sądowi wykonujący czynności egzekucyjne w rozumieniu przepisów kpc.
Zwolnienia podmiotowe
Ze zwolnienia podmiotowego korzystają ci podatnicy, u których wartość obrotu w poprzednim roku podatkowym nie przekroczyła kwoty 150.000 zł. Oznacza to, że pomimo tego, że podmioty takie dokonują czynności podlegających opodatkowaniu w ramach działalności gospodarczej, nie mają one obowiązku rozliczania podatku od towarów i usług. Powoduje to jednak również brak możliwości odliczenia VAT naliczonego. Ze zwolnienia podmiotowego można zrezygnować i rozliczać VAT na zasadach ogólnych.
PODSTAWA OPODATKOWANIA
Podstawą opodatkowania jest obrót czyli kwota należna z tytułu sprzedaży lub świadczenia usług, pomniejszona o kwotę należnego podatku. Kwota należna obejmuje całość świadczenia należnego od nabywcy. Obrót zwiększa się o otrzymane dotacje, subwencje i inne dopłaty o podobnym charakterze mające bezpośredni wpływ na cenę (kwotę należną) towarów dostarczanych lub usług świadczonych przez podatnika, pomniejszone o kwotę należnego podatku.
W przypadku dostawy przez podatnika towaru podlegającego opodatkowaniu podatkiem akcyzowym podstawą opodatkowania objęta jest również kwota tego podatku.
W nabyciu wewnątrzwspólnotowym podstawą opodatkowania jest cena, jaką obowiązany jest zapłacić nabywca.
OBOWIĄZEK PODATKOWY
Co do zasady obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wydania towaru lub wykonania usługi, jednak ustawa o VAT dopuszcza odstępstwa od tej zasady. Obowiązek podatkowy może, zatem powstać m.in.:
z chwilą wystawienia faktury, nie później jednak niż 7. dnia od dnia wydania towaru lub wykonania usługi, jeżeli transakcja powinna zostać potwierdzona fakturą,
z chwilą otrzymania części płatności przed wydaniem towaru lub wykonaniem usług, m.in. przedpłaty, zaliczki, zadatku, czy raty,
z chwilą otrzymania całości lub części zapłaty, nie później niż z upływem terminu płatności określonego w umowie lub fakturze - w przypadku usług najmu, dzierżawy, leasingu lub usług o podobnym charakterze.
W wewnątrzwspólnotowej dostawie oraz w wewnątrzwspólnotowym nabyciu towarów obowiązek podatkowy powstaje 15. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym dokonano dostawy. Jeżeli jednak przed tym terminem została wystawiona faktura, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą jej wystawienia.
Z kolei w przypadku importu usług (usługi nabywane od podatnika zagranicznego przez polskiego podatnika VAT, dla których jest on zobowiązany do rozliczenia podatku) obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wykonania usług, z tym, że:
usługi, dla których ustalane są następujące po sobie terminy płatności lub rozliczeń, uznaje się za wykonane z upływem każdego okresu rozliczeniowego (np. miesiąc, kwartał), do momentu zakończenia świadczenia tych usług,
usługi świadczone w sposób ciągły, przez okres dłuższy niż rok, uznaje się za wykonane z upływem każdego roku podatkowego, do momentu zakończenia świadczenia tych usług.
POBÓR PODATKU
Podatek należny
Podatek należny to kwota podatku obliczona przez podatnika dokonującego czynności opodatkowanej (jako iloczyn podstawy opodatkowania i właściwej stawki).
Odliczenie podatku naliczonego
Podstawową cechą podatku od towarów i usług jest możliwość potrącenia przez podatnika podatku zapłaconego
w poprzedniej fazie obrotu (tzw. podatku naliczonego), od podatku wynikającego ze sprzedaży towarów i usług (tzw. podatku należnego). Dodatnia różnica między podatkiem należnym a naliczonym stanowi kwotę zobowiązania podatkowego podlegającego wpłacie do budżetu państwa. Z kolei różnica ujemna (czyli nadwyżka podatku naliczonego nad należnym) - w zależności od wyboru podatnika - podlega zwrotowi na jego rachunek, albo potrąceniu od podatku należnego w kolejnych okresach rozliczeniowych.
Zgodnie z przepisami, zwrot nadwyżki podatku naliczonego nad należnym powinien nastąpić, co do zasady, w terminie 60 dni od dnia złożenia rozliczenia (w niektórych przypadkach termin jest skracany do 25 dni). Natomiast podatnicy, którzy nie wykonali w danym okresie rozliczeniowym żadnych czynności, otrzymają zwrot, co do zasady, w ciągu 180 dni, chyba, że złożą w urzędzie skarbowym odpowiednie zabezpieczenie (np. w formie gwarancji bankowej lub weksla z poręczeniem wekslowym banku).
Dokumentacja
Podatnicy obowiązani są do prowadzenia dokumentacji (ewidencji) umożliwiającej prawidłowe ustalenie wszelkich istotnych dla wyliczenia podatku wielkości.
Faktura
Operacje gospodarcze powinny być poświadczone fakturą. Faktura jest podstawowym dokumentem podatkowym zawierającym pełne dane dotyczące stron i treści transakcji oraz stawek i kwot podatku od towarów i usług.
Kasy rejestrujące
Podatnicy dokonujący sprzedaży na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych są obowiązani prowadzić ewidencję obrotu i kwot podatku należnego przy zastosowaniu kas rejestrujących.
STAWKI W PODATKU OD TOWARÓW I USŁUG
DEKLARACJE PODATKOWE
Podatek od towarów i usług (VAT) rozliczany jest na zasadzie samoobliczenia, tj. podatnik zobowiązany jest do obliczenia i wpłacenia podatku, bez wezwania organu podatkowego, na podstawie złożonych deklaracji podatkowych. Wzory deklaracji dla podatku VAT zostały określone rozporządzeniem Ministra Finansów z dnia 28 listopada 2008 r. w sprawie wzorów deklaracji podatkowych dla podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 211, poz. 1333, z późn. zm.).
Podstawowymi deklaracjami dla podatku od towarów i usług są:
deklaracja VAT-7 - przeznaczona dla podatników rozliczających się za okresy miesięczne,
deklaracja VAT-7K - przeznaczona dla małych podatników rozliczających się okresy kwartalne,
deklaracja VAT-7D - przeznaczona do rozliczenia podatników innych niż mali (tzw. „dużych" podatników), u których okresem rozliczeniowym jest kwartał.
TERMINY PŁATNOŚCI
Podatek od towarów i usług - co do zasady - jest rozliczany miesięcznie lub kwartalnie.
W ww. terminach określonych do złożenia deklaracji należy również dokonać wpłaty kwoty ewentualnego zobowiązania podatkowego za dany okres rozliczeniowy. Podatnicy niebędący małymi podatnikami w sytuacji składania kwartalnych deklaracji (VAT-7D), powinni wpłacać zaliczki na podatek, w wysokości 1/3 kwoty należnego zobowiązania podatkowego wynikającego z poprzedniej deklaracji lub w wysokości faktycznego rozliczenia, za dwa pierwsze miesiące kwartału, do 25. dnia miesiąca następującego po każdym miesiącu
1