Prawo finansowe 16/05/05

Prawo bankowe: działalność banków komercyjnych, rola nadzoru bankowego

Polski system bankowy jest dwuszczeblowy:

• NBP

• Banki komercyjne nastawione na zysk (działają w oparciu o ustawę Prawo bankowe) w zależności od formy prawnej możemy je podzielić na:

-przedsiębiorstwo państwowe (ustawa o przedsiębiorstwach)

-s.a. (kodeks spółek handlowych)

-spółdzielnia (prawo spółdzielcze)

Bank może prowadzić inna działalność oprócz bankowej jeśli jest to przewidziane w statucie. Bank-osoba prawna utworzona zgodnie z przepisami ustaw, działająca na podstawie zezwoleń uprawniających do wykonywania czynności bankowych obciążających ryzykiem środki powierzone pod jakimkolwiek tytułem zwrotnym.

Kapitał zakładowy nie może być utworzony z pieniędzy pochodzących z kredytów-musi być to kapitał nieobciążony i być odpowiednio zabezpieczone.

Bank pełni 3 funkcje (tylko wtedy możemy mówić o banku):

• koncentracja kapitałów / depozytów

• transformacja pieniądza w czasie / kredyty

• realizacja rozliczeń finansowych

Funkcje bankowe wynikają z czynności bankowych.

Operacje bankowe:

1. czynne (aktywne)

transformacja pieniądza w czasie, najbardziej dochodowe dla banku: kredyty, operacje fin pośredniczące (faktoring, leasing), kredyty komercyjne

2. bierne (pasywne)

przejmowanie depozytów a vista (na żądanie) lub terminowych, emisja, sprzedaż własnych papierów wartościowych

3. usługowe (pośredniczące)

czynności zlecone przez klienta, na jego ryzyko, rozwinięły się najpóźniej w historii banków, ponadto: usługi finansowe, otwieranie, prowadzenie rachunków bankowych złotówkowych i walutowych, inne czynności zlecone przez klienta. Operacje bankowe usługowe:

-są popularne, wymuszone przez otoczenie

-cechuje je szybszy obieg np. przelewy

-rozwinęły się w ostatnich latach bo powstał pieniądz elektroniczny

Postep technologiczny wymusił zmiany w bankach-rodzaj i liczba produktów gwałtownie wzrosła. Prawo nie nadąża za postępem.

KREDYTY

Ustawa 1989-prawo bankowe, nowelizacja 1997

Bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas określony kwotę z przeznaczeniem na określony cel.

Kredytobiorca zobowiązuje się do:

-korzystania z kredytu w sposób określony w umowie

-zwrócenia kwoty w terminie wraz z odsetkami

-zapłacenia prowizji bankowi

Procedura zawarcia umowy kredytowej:

-postępowanie przygotowawcze (rozmowy intencyjne)

-złożenie wniosku (rodzaj kredytu, wysokość, cel)

-weryfikacja wniosku i negocjacje

-zabezpieczenie

-zakres uprawnień banku do kontroli wykorzystania i spłaty kredytu

-warunki dokonania zmian i rozwiązania umowy

Bank bada zdolność kredytową = wypłacalność klienta

Podział kredytów:

1. ze względu na przeznaczenie (mieszkaniowe, inwestycyjne, konsumpcyjne, rolnicze) najłatwiej jest uzyskać kredyty konsumpcyjne, a najtrudniej inwestycyjne-wymagany biznesplan, który określa:

-cel

-opis potencjalnego rynku

-jak będą się kształtować relacje przychody-koszty

-kiedy spodziewany jest zysk

2. ze względu na okres spłaty

3. ze względu na formę zabezpieczenia spłaty

formy zabezpieczeń: osobiste, rzeczowe.

Osobiste:

-wg prawa cywilnego

-weksel in blanco

-poręczenie wekslowe

-gwarancje i poręczenia bankowe

-przelew wierzytelności (cesja)

Rzeczowe:

-hipoteka

-zastaw rejestrowy

-blokada środków na rachunkach bankowych

Zabezpieczenie-możliwość przejęcia przez bank rzeczy lub praw w sytuacji niespłaconego kredytu lub możliwość dochodzenia roszczeń od osób trzecich tzw. poręczenie.

Ocena posiadanego majątku-bank stosuje kryteria i oszacowania przez eksperta bankowego wartość zabezpieczenia. Klient proponuje zabezpieczenie-bank negocjuje. Koszt wyceny nieruchomości, praw-koszty ponosi klient. Bank udziela kredytu, gdy widzi możliwość zysku, gdy zabezpieczenie jest wysokie: 1zł kredytu to 2,3zł zabezpieczenia.

NADZÓR BANKOWY

To zawodowa publiczna kontrola działalności banków:

1.kontrola zjawisk ekonomicznych, które mogą zagrażać bezpieczeństwu powierzonych pieniędzy

2.możliwość zaistnienia niekorzystnych zjawisk w sytuacji finansowej banków

Zgodnie z ustawą prawo bankowe nadzór nad bankami pełni Komisja Nadzoru Bankowego. Przewodniczący KNB=Prezes NBP

Bankowy Fundusz Gwarancyjny:

-tworzony na bazie przepisów

-ważny z punktu widzenia klienta banku, istotne jest bezpieczeństwo depozytów

-rolę gwaranta pełni BFG - gwarantowane są środki pieniężne zgromadzone na rachunkach bankowych przez tego samego deponenta, na którego wystawiono dowody imienne w walucie polskiej i w walutach obcych bez względu na wartość umów zawartą z tym bankiem. BFG rozwija także działalność profilaktyczną / pomocową mającą na celu zapobieganie ewentualnej upadłości banków.

Pomoc może dotyczyć:

> przywrócenia wypłacalności banku, który ją utracił

> w zakupie udziałów bądź akcji takiego banku przez inny bank

> udzielania pożyczek, gwarancji lub poręczeń od Funduszu na warunkach korzystniejszych od rynkowych.

Nadzór bankowy ma zapobiegać upadłości banków-ma różne narzędzia w stosunku do banków komercyjnych. Nadzór ma śledzić systematycznie wyniki finansowe. Banki zostały podzielone na tzw grupy rówieśnicze wg różnych kryteriów. Ponadto muszą składać sprawozdania ze swojej działalności. Generalny Inspektorat Nadzoru Bankowego dokonuje porównań w grupach rówieśniczych.

Środki oddziaływania na banki:

1. środki ilościowe kontroli

analiza działalności kredytowej konkretnego banku, Rada Polityki Pieniężnej z Bankiem Centralnym ustalają stopy procentowe w odniesieniu do kredytów:

-refinansowych (na wzmożenie działalności kredytowej, stopa niska dla banku)

-redyskontowych (banki mogą zaciągać w Banku Centralnym pod zastaw swoich papierów wartościowych „odsprzedaż”

-lombardowych (kredyt szybki, najdroższy, banki mogą go uzyskać do prowadzenia swoich działalności, różne stopy %

Te stopy procentowe będą wyznacznikiem do wyznaczania stóp % dla klientów banku.

System minimalnych rezerw obowiązkowych-środki finansowe, które banki komercyjne muszą odprowadzać na swój rachunek w Banku Centralnym-od niedawna są to rezerwy oprocentowane.

Wkłady na żądanie-powodują konieczność środków, rezerwy terminowe-w mniejszym stopniu.

Operacje otwartego rynku-jeżeli istnieje nadmiar środków kredytowych to Bank Centralny emituje bony i obligacje. W sytuacji deficytu to banki zamiast udzielać kredytu kupują bony lub obligacje NBP i jest to dla nich mniej ryzykowne.

2. środki kontroli jakościowej i selektywnej

Też odnoszą się do działalności kredytowej i KNB może wyznaczyć:

-określenie max terminów na kredyt

-określenie dodatkowych gwarancji co do rodzaju i wysokości kredytu

-określenie limitów globalnych kwotowych i limity czasowe tych kredytów

-może określić dyrektywy przez wydawanie celów, na które mogą być udzielone kredyty

-określić min rezerwy gotówkowe i określenie tych rezerw powinno być powiązane z dokonywaniem transakcji

---